بهترین و پیشرفته ترین پهپادهای تهاجمی جهان؛ از S-70 Okhotnik تا MQ-20 Avenger

این روزها بحث استفاده از پهپادها در جنگ های مدرن بسیار خبرساز شده است و همگان از تاثیرگذاری هواپیماهای بدون سرنشین بر نتیجه جنگ ها می گویند. پهپادها تاثیرگذاری خود را در جنگ آذربایجان و ارمنستان و درگیری اخیر بین روسیه و اوکراین نشان داده اند به طوری که آذربایجان به کمک پهپادهای ترکیه ای و اسراییلی توانست بعد از دهه ها تحقیر در برابر ارمنستان، تقریباً به سادگی بخش های مورد مناقشه را به خاک خود ملحق کند.

در هفته های اخیر نیز استفاده از پهپادهای کامیکازه توسط روسیه در حمله به تاسیسات نظامی و غیرنظامی اوکراین خبرساز شده که بسیاری از آن به عنوان تغییر دهنده مسیر نبرد خبر می دهند، مسیری که در حال تغییر به سود اوکراین بود اما استفاده از پهپادهای انتحاری نه تنها بار دیگر پایتخت اوکراین و دیگر شهرهای عمده این کشور را دچار هرج و مرج کرده بلکه دستکم به طور موقتی پیشروهای اوکراین در مناطق شرقی و جنوبی این کشور را نیز متوقف کرده است. علیرغم ادعاهای اوکراین و کشورهای غربی مبنی بر استفاده روسیه از پهپادهای شاهد ۱۳۶ ایرانی در این حملات، دولت ایران بارها ادعای فروش پهپاد به روسیه را رد کرده است.

در هر صورت، استفاده روسیه از پهپادهای کامیکازه در هفته های اخیر به شدت اوکراین را تحت فشار قرار داده به طوری که این کشور خواستار دریافت سیستم های ضدهوایی جدید و پیشرفته از جانب ایالات متحده و متحدانش شده است، درخواستی که دستکم با پاسخ منفی اسراییل به عنوان دارنده برخی از بهترین سیستم های دفاع هوایی در برابر پهپادها و پرتابه های با ارتفاع پروازی پایین در جهان شناخته می شود روبرو شده است. این روزها کشورهای زیادی در جهان هواپیماهای بدون سرنشین یا همان پهپادها را می سازند و در عمل ساخت آن ها پیچیدگی زیادی در حد ساخت هواپیماهای جنگی معمولی ندارد اما قدرت آن ها در میدان نبرد باعث شده که بسیاری از کشورها به ساخت پهپادهای نظامی روی بیاورند، پهپادهایی که علیرغم هزینه ساخت پایین، می توانند صدمات قابل توجهی به اهداف مهم خود در خاک دشمن وارد کنند.

پهپادها کاربردهای متفاوتی دارند، از عملیات تجسسی تا تهاجمی. بسیار دشوار است که بهترین پهپادهای تهاجمی در جهان را نام برد زیرا بسته به پیچیدگی و هوشمندی پهپادها، هر نوع پهپادی نقطه قوت و ضعف خاص خود را دارد. همچنین پهپادهای تهاجمی تاکنون به صورت گسترده در میدان های نبرد در سراسر جهان به کار گرفته نشده اند که همین موضوع آن ها را به سلاح هایی نسبتاً نوظهور تبدیل کرده که رده بندی شان را دشوار می سازد. بدین بهانه، در ادامه این مطلب قصد داریم شما را با ۵ مورد از بهترین و پیشرفته ترین پهپادهای تهاجمی جهان آشنا کنیم. لازم به ذکر است که در این مطلب فقط پهپادهای سنگین و بسیار پیشرفته ذکر شده و به همین خاطر به پهپادهای کوچکتر که عمدتاً کامیکازه هستند اشاره ای نشده است.

۵- S-70 Okhotnik (روسیه)

داستان S-70 در آگوست ۲۰۰۹ آغاز شد، زمانی که فاش شد کمپانی های سوخوی و میگ روسیه روی یک هواپیماهی بدون سرنشین سنگین و تهاجمی کار می کنند. در جولای ۲۰۱۲، اعلام شد که سوخوی به توسعه دهنده اصلی این پهپاد تبدیل خواهد شد. در ژوئن ۲۰۱۸، اولین نمونه های پهپاد موسوم به Hunter معرفی شد و در نوامبر همان سال بود که تصاویری از تست زمینی این پهپاد با سرعت ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت منتشر گردید. در دسامبر ۲۰۱۸، آمادگی این پهپاد برای اولین پرواز توسط معاون وزیر دفاع روسیه، الکسی کریووروچکو، اعلام شده و تصریح شد که کار روی این پروژه یک اولویت و در شرایط خوبی پیش می رود.

در ژانویه ۲۰۱۹، کارشناسان نظامی اعلام کردند که تصاویری از این پهپاد پیشرفته روسی موسوم به Okhotnik منتشر شده است. در آغاز سال ۲۰۱۹، مشخص شد که سومین نمونه اولیه از Su-57  به عنوان یک آزمایشگاه پرنده برای تست کردن تعدادی از سیستم ها در پروژه Okhotnik استفاده شده است، به ویژه در زمینه تجهیزات آویونیک، ارتباطات و استفاده گروهی از پهپادها. در آگوست ۲۰۱۹، Okhotnik اولین پرواز خود را انجام داد که بیش از ۲۰ دقیقه به طول انجامید. این پرنده، تحت کنترل یک اپراتور، چندین تست پروازی را در ارتفاع ۶۰۰ متری انجام داده و با موفقیت به زمین نشست. در سپتامبر ۲۰۱۹، وزارت دفاع روسیه گزارش داد که اولین پرواز مشترک این پهپاد و یک جنگنده Su-57 صورت گرفته که بیش از ۳۰ دقیقه به طول انجامیده است.

این پرواز در حالت اتوماتیک برای پهپاد روسی صورت گرفته و تعامل Okhotnik و جنگنده راهنمایش برای توسعه میدان راداری جنگنده اصلی و طرح ریزی برای استفاده از سلاح های دوربرد برای اهداف مهم بدون ورود Su-57 به قلمرو هوایی دشمن و در خطر هدف قرار گرفتن توسط سیستم های دفاع هوایی ایجاد شده است. قابل ذکر است که وزن خالی جنگنده نسل پنجمی Su-57 که نقش نظارتی را در برخی تست های S-70 داشته تنها ۱۸,۵۰۰ کیلوگرم است. پهپاد Hunter بر اساس مفهوم «بال پرنده» و با استفاده از مواد و روکش خاص ساخته شده که آن را در برابر سیستم های راداری نامرئی می سازد. این پهپاد به تجهیزات اپتیکال-الکترونیک، رادیو-تکنیکال و دیگر انواع تجهیزات شناسایی و تجسسی مجهز است.

در زمینه هوش مصنوعی و خودکار بودن، Hunter نمونه اولیه یک جنگنده نسل ششمی است اما تصمیم نهایی برای استفاده از سلاح هایش را خود نگرفته و همچنان به یک اپراتور وابسته است. همراه با اولین S-70، تصاویری نیز از پهپاد مشابه دیگری به نام T-50-3 منتشر شد. بعدها مشخص شد که تجهیزات رادیویی-الکترونیکی T-50-3 روی مدل پروازی Su-57 آزمایش شده اند. احتمالاً استفاده از گروهی ۲۰ تا ۳۰ فروندی از این پهپادها با پوشش دو یا سه جنگنده با قدرت مانور بالا می توانند ضربات غیرقابل جبرانی به زیرساخت های دشمن وارد کنند. نمونه جدیدترین این پهپاد با نام Sukhoi S-70 Okhotnik-B قرار است در سال ۲۰۲۴ رونمایی شود.

علیرغم سری بودن این پروژه که باعث شده اطلاعات زیادی در مورد قابلیت ها و مشخصات پهپاد S-70 Okhotnik در دست نباشد، گفته می شود که طول بال های آن ۲۰ متر، وزن آن بین ۱۰,۰۰۰ تا ۲۰,۰۰۰ کیلوگرم و حداکثر وزن آن در هنگام بلند شدن ۲۵,۰۰۰ کیلوگرم است. حداکثر سرعت آن ۱,۰۰۰ کیلومتر بر ساعت و برد آن ۶,۰۰۰ کیلومتر اعلام شده است در حالی که برد تهاجمی آن نصف این مقدار خواهد بود. پهپاد S-70 Okhotnik به دو انبار داخلی سلاح با ظرفیت ۲,۰۰۰ کیلوگرم برای سلاح های هدایت شونده و غیرهدایت شونده مجهز است.

۴- Bayraktar TB2 (ترکیه)

پهپاد تجسسی و تهاجمی Bayraktar TB2 توسط کمپانی ترکیه ای Baykar Makina ساخته شده که از پیمانکاران نظامی نیروهای زمینی این کشور است. این پهپاد نسخه ای از پروژه “Bayraktar” Block B بوده و به کلاس پهپادهای تاکتیکی با ارتفاع پروازی متوسط با طول پرواز طولانی تعلق دارد. بایراکتار تی بی ۲ نرم افزارها و سیستم کنترل پیشرفته تری نسبت به پهپاد اسراییلی Heron دارد. بر اساس گزارش رسانه ها، نیروی زمینی ترکیه اولین بار سفارش سه سیستم هوایی بدون سرنشین بر اساس این پهپاد را داده است که شامل شش پهپاد، سه ایستگاه کنترلی زمینی و کیت های تجهیزات و تعمیر بود. تیم پهپادی نیز شامل فرمانده، خلبان و اپراتور مسئول شلیک جنگ افزارها هستند.

پهپاد Bayraktar TB2 مجهز به موتور احتراقی داخلی Rotax 912 با ظرفیت ۱۰۰ لیتر است.  سرعت حداکثری ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت تا سرعت کروز ۱۳۰ کیلومتری و سقف پروازی ۷,۳۰۰ متری از دیگر ویژگی های این پهپاد ترکیه ای هستند و در ساخت بدنه آن از مواد کامپوزیتی استفاده شده است. این پهپاد از سیستم بلند شدن و فرود آمدن خودکار سود برد و به انواع دوربین ها و سیستم های تجسسی مجهز است که به آن امکان می دهد برای عملیات های تجسسی نیز به کار برود. علاوه بر این، Bayraktar TB2 توانایی حمل دو موشک هدایت شونده ضد تانک و یک پرتابه Roketsan MAM-L یا  MAM-C با قابلیت هدایت لیزری را نیز دارد. سیستم MAM-L به عنوان نسخه ای لیزری از موشک ضد تانک دوربرد L-UMTAS توسعه یافته که با نسخه اولیه که موتور راکتی نداشته و برای پرواز گلایدری دارای بال است تفاوت دارد.

این سیستم روی پهپادهای تاکتیکی Bayraktar و Karayel نصب شده که اکنون در خدمت ارتش ترکیه هستند. توسعه دهنده این پهپادها مدعی است که سیستم MAM-L، دارندگان پهپادها را قادر می سازد تا اهدافی که تهدیدی فوری و جدی هستند را با دقت بالا نابود سازد، به ویژه در جریان عملیات های شناسایی و تجسسی. به دلیل هدایت با دقت بالا و ابعاد کوچک، استفاده از MAM-L می تواند خطر صدمات جانبی به غیرنظامیان را کاهش دهد. Bayraktar TB2 بعد از پروازی به مدت ۲۴ ساعت و ۳۴ دقیقه در ارتفاع ۸ کیلومتری در آگوست ۲۰۱۴ توانست رکورد جهان در کلاس پهپادی خود را بشکند.

طول این پهپاد ۶.۵ متر و طول بال های آن ۱۲ متر است در حالی که برد آن ۱۵۰ کیلومتر و وزن حداکثر آن در هنگام بلند شدن ۶۵۰ کیلوگرم اعلام شده و حداکثر تجهیزات نظامی آن نیز ۵۵ کیلوگرم عنوان شده است. در نوامبر ۲۰۱۸ بود که قراردادی بین ترکیه و اوکراین برای خرید پهپادهای Bayraktar TB2 امضا شده و اوکراین به شکل موثری از این هواپیماهای بدون سرنشین در ماه های اول حمله روسیه استفاده کرد.

۳- MQ-9 Reaper [Predator B] (ایالات متحده)

هواپیمای بدون سرنشین Predator B بر اساس پهپاد موفق چندمنظوره RQ / MQ-1 Predator و توسط کمپانی General Atomic Aeronautical Systems ساخته شد. کار روی Predator B به صورت مخفیانه در سال ۱۹۹۸ آغاز شد که بخشی از هزینه های آن را ناسا تامین می کرد. اولین پرواز نمونه اولیه در فوریه ۲۰۰۱ انچام شد. پهپاد Predator B نسخه بزرگ تر RQ / MQ-1 Predator است و تفاوت اصلی آن با نمونه های پیشین این است که دم سنتی تری به شکل حرف V دارد که باعث شده طراحی بهتری داشته باشد. کمپانی سازنده توانسته با موفقیت، دو موتور متفاوت را روی این پهپاد تست کند. اولین موتور، از نوع توربوفن Honeywell TPE-331-10T بوده و دومی نیز موتور توربوجت Williams FJ44-2A بوده است.

تجهیزات Predator B تقریباً مشابه همان چیزی است که در RQ / MQ-1 دیده شده و از سیستم دوربینی اپتوالکتریک مادون قرمز با میدان دید وسیع Raytheon AN / ASS-52 (V) و رادار آپرتور سنتتیک General Atomics AN / APY-8 Lynx است. این پهپاد همچنین امکان استفاده به عنوان یک هواپیمای بدون سرنشین چندمنظوره تهاجمی با مجهز شدن به موشک های AGM-114C / K Hellfire ATGM یا دیگر سلاح های هدایت شونده را داراست. یک نمونه جدید از این پهپاد با نام YMQ-9A عملکرد بهتری نسبت به نمونه اولیه داشته و در تست های اولیه توانست به مدت بیش از ۲۴ ساعت در ارتفاع ۱۳,۷۰۰ متری پرواز کند اگر چه حداکثر مدت زمان پرواز آن ۳۰ ساعت اعلام شده است. جدیدترین نمونه MQ-9 Reaper مربوط به دسته «شکارچی-قاتل» بوده که توانایی شناسایی، تعقیب و نابود کردن اهداف را دارد.

این نمونه می تواند تا ۱۴ موشک هوا به سطح هلفایر را حمل کند اما معمولاً تنها از دو موشک روی آن استفاده می شود. در صورت لزوم، به جای موشک، این پهپاد می تواند ۴ موشک AGM-114 Hellfire و دو بمب با قابلیت هدایت لیزری حمل کند که از نوع GBU-12 Paveway II بوده و هر کدام ۲۵۰ کیلوگرم وزن دارد. با تجهیزات و بار کامل، MQ-9 Reaper می تواند به مدت ۱۴ ساعت مداوم پرواز کند و سرعت حداکثری آن نیز ۴۸۰ کیلومتر بر ساعت اعلام شده است. یک نمونه از این پهپاد به نام Mariner برای نیروی دریایی ایالات متحده ساخته شده که بال های تاشو و ظرفیت سوخت بیشتری داشته که باعث می شود بتواند تا ۴۹ ساعت مداوم پرواز کند.

از مزیت های این پهپاد نسبت به جنگنده های F-16 می توان به هزینه ساخت و کنترل پایین تر، مدت پرواز بیشتر، امنیت اپراتور و احتمال تغییر شیفت کاری شان در پروازهای طولانی اشاره کرد. تا سال ۲۰۰۹، بیش از ۱۹۵ فروند MQ-1 Predator  و ۲۸ فروند MQ-9 Reaper در اختیار ارتش ایالات متحده قرار داشت که بدون شک تاکنون تعداد آن ها چند برابر شده است.

۲- Heron TP (اسراییل)

IAI Heron (یا Heron 1) یک پهپاد با ارتفاع پروازی متوسط با طولانی ترین دوره پرواز است که برای انجام عملیات تجسسی و شناسایی طراحی شده است. در کنار انجام ماموریت های پروازی دوربرد تا بیش از ۴۵ ساعت در ارتفاع ۱۰,۷۰۰ متری، تازه ترین نسخه این پهپاد که با نام Heron TP یا Eitan شناخته می شود، از نمونه های قبلی بزرگتر بوده و موتورهای جدیدتری دارد که اولین پرواز خود را در اکتبر ۱۹۹۴ انجام داد. از تجهیزات این پهپاد می توان به سیستم مسیریابی مبتنی بر دریافت کننده سیگنال ماهواره ای satellite navigation system (SNS) اشاره کرد که به آن امکان می دهد برای مدت طولانی به صورت خودکار پرواز کند.

همچنین یک حالت نیمه اتوماتیک با دخالت اپراتور برای برخی مراحل خاص از عملیات و ماموریت ها نیز امکان پذیر است. پهپاد Heron TP قابلیت بلند شدن و فرود آمدن در حالت خودکار را دارد که در کنار پرواز مداوم بیش از ۴۵ ساعته، باعث شده یکی از کارآمدترین پهپادهای تهاجمی کنونی جهان باشد. حتی در صورت از دست دادن ارتباط با ایستگاه فرماندهی زمینی نیز این پهپاد توانایی بازگشت خودکار به پایگاه را داراست. Heron TP می تواند انواع مختلفی از تجهیزات را حمل کند: سیستم های اپتوالکترونیک و مادون قرمز، ایستگاه های رادیویی و الکترونیکی تجسسی، رادار کوچک و غیره. آن ها توانایی تصحیح دقیق و کارآمد آتش توپخانه و تجسس مضاعف در مورد اهداف دروغین دشمن را دارند. ارتباط با ایتسگاه های زمینی یا مصرف کنندگان اطلاعات در لحظه و به صورت آنی صورت گرفته و کنترل تجهیزات کاملاً اتوماتیک یا با دستور اپراتور زمینی و یا به صورت ترکیبی امکان پذیر است.

Heron مجهز به یک سیستم کنترل دیجیتال با دو سیستم انتقال دوطرفه داده است. این پهپاد در نسخه های متفاوتی توسط استرالیا، برزیل، کانادا، اکوادور، آلمان، هند، ترکیه و ایالات متحده خریداری شده است. ظرفیت بار این پهپاد اسراییلی ۲,۷۰۰ کیلوگرم بوده و وزن حداکثر آن در زمان بلند شدن ۵,۴۰۰ کیلوگرم عنوان شده است. طول آن ۱۴ متر و طول بال هایش ۲۶ متر اعلام شده و از یک موتور Pratt & Whitney Canada PT6-67A استفاده می کند. حداکثر سرعت نسخه نهایی ۴۰۷ کیلومتر بر ساعت و برد آن ۷,۴۰۰ کیلومتر عنوان شده که تا بیش از ۳۰ ساعت می تواند در آسمان بماند و سقف پروازی آن نیز بیش از ۱۴,۰۰۰ متر است. قیمت هر فروند از این پهپاد اسراییلی بیش از ۱۰ میلیون دلار عنوان شده است.

۱- MQ-20 Avenger [Predator C] (ایالات متحده)

کمپانی آمریکایی General Atomics Aeronautical Systems (GAAS) که توسعه دهنده یکی از اصلی ترین پهپادهای مورد استفاده ارتش این کشور به نام Predator است، در سال یک نسخه جدید از آن را معرفی کرد که برای استفاده روی ناوهای هواپیمابر طراحی شده است. این پهپاد می تواند دو بمب ۲۲۰ کیلوگرمی با هدایت لیزری از نوع GBU-38 JDAM حمل کند. طول آن ۱۰ متر بوده که در نسخه های جدیدتر دستکم نیم متر به این طول اضافه خواهد شد در حالی که طول بخش مهمات آن تقریباً ۳ متر است. Predator C همانند نسخه Predator B برای حمل حدود یک تن سلاح و سنسور طراحی شده است.

در صورت که نیاز به پنهانکاری نباشد، می توان سلاح ها را به بدنه و بال های آن از بیرون متصل کرد. علاوه بر این، یک باک سوخت اضافی برای دو ساعت پرواز بیشتر نیز می توان در بخش سلاح های آن نصب کرد اما در حالت نرمال، توزیع سوخت به صورت ۵۰/۵۰ بین بال ها و بدنه توزیع می شود. در کنار سیستم های راداری پیشرفته، یک سیستم راداری موسوم به LYNX SAR با قابلیت عملکرد در همه شرایط آب و هوایی روی Avenger نصب شده است و دم عمودی V شکل آن نیز ردپای راداری را از بین برده و ردپای مادون قرمز اگزوز را کاهش می دهد. همچنین روی دم این پهپاد دو فرمان یار برای بهبود کنترل پرواز نصب شده است. طراحی کوهان دار بخش موتوری باعث می شود فضای قابل توجهی برای اگزوز ماری ایجاد شود که مانیتورینگ راداری موتور را حذف می کند.

موتور دارای یک نازل ورودی هوا به شکل S است و برای کاهش قابلیت شناسایی مادون قرمز، خنک می شود. موتور Pratt & Whitney Canada PW545B توانسته حداکثر سرعت ۷۴۰ کیلومتری را برای این پهپاد آمریکایی ممکن سازد اما توسعه دهندگان بر این باورند که امکان افزایش سرعت آن با سقف پروازی ۱۸,۰۰۰ متری وجود دارد. طول بال های این پهپاد ۲۰ متر با زاویه ۱۷ درجه ای است که به آن قدرت پنهانکاری می دهد. طول پهپاد MQ-20 Avenger بیش از ۱۳ متر بوده و وزن حداکثری آن در هنگام بلند شدن ۸,۲۵۵ کیلوگرم اعلام شده است.

ظرفیت سوخت آن ۳,۶۰۰ کیلوگرم و سرعت کروز آن ۶۴۸ کیلومتر بر ساعت است که می تواند تا ۱۸ ساعت پرواز مداوم در ارتفاع بیش از ۱۵,۰۰۰ متری را داشته باشد. محفظه داخلی MQ-20 Avenger می تواند ۱,۶۰۰ کیلوگرم سلاح را در خود جای دهد و شش نقطه در بیرون از این محفظه نیز توانایی حمل تا ۲,۹۰۰ کیلوگرم سلاح را دارند که می تواند بمب های AGM-114 Hellfire  یا انواعی از بمب های مختلف با وزن تا ۹۱۰ کیلوگرم باشد.