جراحی اسلیو معده؛ مزایا، معایب و هرآنچه باید درباره این عمل کوچک کردن معده بدانید

در دنیای امروز که از سویی فعالیت­ های فیزیکی به میزان قابل توجهی کاهش یافته و از سوی دیگر استفاده از فست فودها افزایش پیدا کرده، شاهد رشد شدید نرخ چاقی هستیم.

همان­‌طور که می‌دانید چاقی به دنبال خود مشکلات و بیماری­‌های دیگری را نیز به وجود می­‌آورد که می­‌توانند بسیار خطرآفرین باشند. به همین علت افراد دارای اضافه وزن همواره به دنبال راهی برای کاهش وزن هستند.

بهترین راه برای کاهش وزن افرادی که دارای چاقی تا حد متوسط و قابل کنترلی هستند، ورزش و رژیم غذایی سالم است. اما گاها مشکل چاقی از مرز خود گذشته و بسیار جدی می­‌شود و دیگر به راحتی نمی­‌توان آن را از بین برد. در این مواقع افراد به راه‌­های دیگری از جمله انواع جراحی‌­ها روی می­‌آورند.

در بین انواع جراحی­‌ هایی که برای لاغری انجام می‌شود، جراحی اسلیو معده (Sleeve Gastrectomy) که سبب کاهش حجم معده و در نهایت کاهش اشتها می­‌شود، از رایج‌­ترین و محبوب­‌ترین روش‌­های موجود است.

اسلیو معده چیست؟

اسلیو معده یک جراحی لاغری است که در آن حجم معده­ بیمار کوچک می‌شود. اسلیو گاسترکتومی‌، که تاکنون توانسته رویکرد مناسبی از کاهش وزن را نشان دهد، محبوبیت روزافزونی در بین جراحان چاقی پیدا کرده است. این جراحی با هدف درمان چاقی­‌ های مفرط و بهبود سایر بیماری­‌های به وجود آمده در اثر چاقی انجام می‌­گیرد.

برخلاف عمل بای پس معده که در آن بخش­ های معده از شکم فرد خارج نمی‌شود، در اسلیو معده ۷۵ تا ۸۰ درصد معده­ بیمار از میان برداشته می‌­شود. بنابراین می‌­توان گفت که این عمل، یک جراحی غیرقابل بازگشت است.

یکی از علل محبوبت گاسترکتومی اسلیو، نتایج طولانی مدت آن است. گاسترکتومی اسلیو می‌تواند باعث کاهش وزن طولانی مدت شما شود. البته میزان دقیق کاهش وزن هر فرد به تغییر در عادت‌های زندگی خود او بستگی دارد. اما به طور کلی می‌توان گفت که از دست دادن مقدار تقریبی ۶۰ درصد از وزن اضافی یا حتی بیشتر، طی مدت دو سال امکان‌پذیر است.

علت نامگذاری اسلیو معده

در این عمل جراحی پس از برداشتن قسمت بزرگی از معده، بخش باقی­مانده به یک موز یا آستین لباس شباهت دارد. به آستین در انگلیسی sleeve گفته می‌­شود. به همین دلیل این عمل در تمام زبان‌­ها، جراحی اسلیو معده خوانده می‌­شود.

چه کسانی می‌­توانند عمل اسلیو معده انجام دهند؟

شاید از خود بپرسید اسلیو معده برای چه کسانی مناسب است؟ یا شرایط انجام جراحی معده برای لاغری چیست؟

این جراحی یکی از گزینه­ هایی است که پس از به نتیجه نرسیدن تلاش‌­های بسیار در راستای بهبود عادات ورزشی و رژیم غذایی و همچنین استفاده از داروهای کاهش وزن انجام می‌­گیرد. اما به طور کلی فرد باید معیارهای خاصی را داشته باشد که بتواند واجد شرایط این عمل باشد که در ادامه تعدادی از آنها را بررسی می‌کنیم.

شاخص توده بدنی بیش از ۴۰

برای عمل اسلیو معده شاخص توده­ بدنی (BMI) فرد باید بیشتر از ۴۰ بوده یا به عبارت دیگر فرد دارای چاقی مفرط باشد. در برخی افراد که دارای شاخص توده بدنی بالای ۳۲ هستند هم با مشاوره پزشک مربوط می‌توان نسبت به انجام جراحی اسلیو معده تصمیم‌گیری کرد.

ابتلا به فشار خون بالا یا دیابت

افراد مبتلا به فشار خون بالا یا دیابت و دیگر بیماری­‌ های زمینه ای مرتبط با چاقی با شاخص توده بدنی بین ۳۵ و ۳۹.۹ نیز به عنوان یکی از کاندیدهای این جراحی در نظر گرفته می‌شوند.

چاقی بیش از ۴۵ کیلوگرم

افرادی با اضافه وزن بیش از ۴۵.۵ کیلوگرم از دیگر افرادی هستند که می‌توانند این عمل جراحی لاغری را انجام دهند.

عدم اعتیاد به دخانیات و الکل
فرد باید از نظر روحی و روانی در وضعیت نرمال قرار داشته باشد و از سلامتی عمومی‌ مناسبی برخوردار باشد. عدم اعتیاد به دخانیات و الکل و آمادگی ذهنی برای تغییر سبک زندگی نیز برای کسی که می‌خواهد این جراحی را انجام دهد مهم است.

چاقی عصبی و روانی

اگر چاقی فرد ناشی از بیماری های روانشناختی باشد یا به عبارتی دچار چاقی عصبی و روانی است، می‌­تواند از این عمل جراحی برای لاغری بهره ببرد.

اسلیو معده برای چه کسانی مناسب نیست؟

پس از دانستن ویژگی­ های افرادی که قادر به انجام این عمل جراحی لاغری هستند، این سوال پیش می‌آید که چه کسانی نمی‌­توانند عمل اسلیو معده را انجام دهند.

توصیه می‌شود افرادی که رفلاکس معده دارند عمل اسلیو معده را انجام ندهند. همچنین این جراحی به افرادی با عادت ریزه­‌خواری و افراد پرخور نیز توصیه نمی‌شود، چون بعد از عمل نیز با خوردن حجم بالای غذا، حجم معده دوباره افزایش یافته و اضافه وزن کم کم باز می‌­گردد.

قبل از عمل: آمادگی های لازم برای روز عمل و روزهای بعد از آن

روزهای قبل از عمل کوچک کردن معده برای بیمار و جراح مهم هستند اما دلیل اهمیت روزهای قبل از عمل اسلیو چیست؟

دلیلیش واضح است؛ زیرا اگر برای عمل آماده نباشیم ممکن است با شرایط پیچیده و پیش بینی نشده مواجه شویم. بنابراین لازم است این اقدامات در نظر گرفته شود:

• برخی آزمایش ها صورت بگیرد
• رژیم مناسبی دنبال شود
• از مصرف سیگار و دخانیات اجتناب شود
• از مصرف الکل خودداری شود
• مصرف برخی از داروها قطع شود (مانند آسپیرین یا رقیق کننده های خود)
• برخی از داروهای تجویز شده مصرف شوند
• مشاوره روانشانسی صورت بگیرد
• روش های مدیریت استرس و ذهن آگاهی انجام شود
• برای دوره نقاهت آماده شوید

نحوه انجام جراحی اسلیو معده

عمل تحت بیهوشی عمومی و با روش جراحی لاپاراسکوپی صورت میگیرد. این روش ایمن ترین و کم عارضه ترین روش جراحی است و کاملا با عمل معده باز متفاوت است. مراحل عمل اسلیو معده به صورت خلاصه عبارتند از:

• بیهوشی
• ایجاد چند برش بسیار کوچک در حد ۱ ت ۲ سانتی متر در سطح شکم
• متسع کردن شکم جهت ورود دستگاه های لاپاراسکوپی
• وارد شدن دوربین لاپاراسکوپ جهت دید تیم جراحی و مشاهده موضع عمل
• وارد شدن سایر دستگاه های جراحی باریک و ظریف به شکم
• برش معده و خارج کردن آن
• منگنه کردن معده باقی مانده
• چک کردن معده از نظر نشت و خروج مواد از خط منگنه
• خارج کردن دستگاه ها و بخیه کردن جای برش ها

تمامی این مراحل کمتر از ۲ ساعت انجام می‌شود. یعنی مدت زمان عمل اسلیو معده کمتر از ۲ ساعت است و به صورت دقیق تر بین ۳۰ دقیقه تا نهایتا ۲ ساعت در شرایط پیچیده است.

بعد از عمل: مراقبت های لازم دوره نقاهت و ریکاوری

عمل اسلیو معده در شریط عادی معمولا بیشتر از ۴۰ دقیقه طول نخواهد کشید. پس از آنکه جراحی به اتمام رسید بیمار به اتاق ریکاوری منتقل می‌شود. در این اتاق تمام علائم حیاتی بیمار چک شده و پس از اینکه کاملا هوشیار شد به بخش منتقل می‌شود.

پس از یک شب بستری، بیمار ترخیص شده و به خانه می‌رود. بلافاصله بعد از رفتن به خانه دستورالعمل هایی وجود دارد که باید رعایت و دنبال شوند. به عنوان مثال بیمار باید تا یک ماه رژیم غذایی توصیه شده توسط جراح را رعایت کند تا سریع‌تر بهبودی حاصل شود.

پس از انجام عمل جراحی میزان تغذیه‌­ فرد، به طرز چشمگیری کاهش خواهد یافت. بدن بیمار به این میزان خوراکی و انرژی ورودی عادت نداشته و به احتمال زیاد در چند روز اول پس از عمل دچار کمبود انواع مواد معدنی و ویتامین­‌هایی همچون آهن، کلسیم و ویتامین D خواهد شد. در این حالت پزشک دستور مصرف انواع داروهای خوراکی و تزریقی ویتامینی را به بیمار می‌­دهد.

مزایای عمل جراحی کوچک کردن معده

با اینکه جراحی اسلیو معده روشی تقریبا مدرن است اما مطالعات و تحقیقات زیادی پیرامون آن انجام شده است. نتایج این تحقیقات نشان می دهد که انجام عمل اسلیو معده می‌تواند منجر به رفع کامل یا بهبودی چشمگیر در بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات مربوط به چاقی شود. به عنوان مثال اغلب مطالعات نشان از بهبود ۶۰ تا ۸۰ درصدی دیابت نوع ۲ در بیماران مبتلا به چاقی می‌دهند.

با انجام این جراحی معده می‌توان باعث درمان کامل یا بهبودی بالا در شرایط و بیماری های زیر شد:

• مشکلات فشار خون
• بیماری های قلبی
• بیماری کبد چرب
• کلسترول بالا
• آپنه خواب
• انواع سرطان ها
• سندروم تخمدان پلی کیستیک
• آسم
• میگرن
• درد مزمن
• افسردگی و سایر مشکلات روانی
• ناباروری
• تستوسترون پایین
• بی اختیاری ادراری
• نقرس
• مشکلات مفصلی

این ها تنها برخی از مزایای عمل اسلیو معده بود که مرتبط با سلامتی هستند. اما Sleeve یک سری مزایای دیگر دارد که سطح و کیفیت زندگی افراد را نیز بهبود می‌بخشد:

• افزایش تحرک
• افزایش اعتمادنفس
• بهبود روابط زناشویی
• بهبود روبط اجتماعی
• افزایش احتمال استخدام در بسیاری از فرصت های شغلی مناسب
• افزایش طول عمر (با درمان بیماری های مرتبط با چاقی)
• تجربه حس شیرین پدر و مادری
• و ….

عوارض اسلیو معده

این جراحی یک روش نسبتا بی­‌خطر است که احتمال مرگ و میر در آن کمتر از نیم درصد است.
اما همانند سایر جراحی­‌ها در صورت عدم توجه به مراقبت­‌های پس از عمل ممکن است فرد دچار عفونت، خونریزی و آسیب به اندام­ های دیگر شود. همچنین این عوارض ممکن است در اثر پس زدن عمل به دلیل برخی از بیماری­ های زمینه­ های مانند بیماری­ های خودایمنی رخ دهد. گاهی اوقات نیز افراد مجبور به جراحی دوباره به روش معمول عمل باز می‌­شوند.

به طور کلی می‌­توان گفت این مشکلات در بین مراجعین بسیار نادر است و احتمال رخ دادن آنها کمتر از ۱% پیش­‌بینی شده است. با این حال در ادامه تعدادی از عوارض جانبی احتمالی اسلیو معده را بررسی می‌­کنیم.

پس از انجام عمل جراحی امکان ایجاد خونریزی در زخم ناشی از عمل و یا خونریزی داخلی بدن وجود دارد. تشکیل لخته خون یا ترومبوز ورید عمقی (DVT)، آمبولی ریوی در اثر انتقال لخته ­خون نیز از دیگر عوارض جانبی احتمالی این عمل است.

از عوارضی که در خود معده امکان رخ دادن آن­ها وجود دارد، می‌­توان نشت مایعات درون معده از جای بخیه­‌ زخم، انسداد معده، سوزش معده و علاوه بر این­‌ها کمبود ویتامین­ های تولید شده توسط معده را نام برد.

تغذیه پس از عمل جراحی اسلیو معده

بعد از عمل جراحی اسلیو معده یکی از مهم­‌ترین نکات داشتن برنامه رژیمی خاص است.

با توجه به عمل جراحی فرد و توصیه­‌ی پزشک جراح و متخصص تغذیه، برنامه­ غذایی هر فرد می‌­تواند کمی‌ متفاوت باشد. اما رژیم و توصیه‌­ روتینی وجود دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.

1. هفته اول بعد از عمل:
   در هفته اول پس از جراحی بیمار تنها اجازه استفاده از نوشیدنی­ های رقیق را دارد که هیچ تکه­ ای از میوه، گوشت و یا هیچ چیز دیگر در آن نباشد. در این وضعیت بدن بیمار به شرایط عادت کرده و معده دچار سوزش نمی‌­شود.
2. هفته دوم بعد از عمل:
   در هفته­ دوم فرد می‌­تواند مصرف خوراکی­‌هایی از قبیل سوپ و نوشیدنی‌­هایی مانند شیر، اسموتی و انواع آبمیوه­ های طبیعی را آغاز کند و به هر میزان که اشتها دارد از این مواد استفاده کند.
3. هفته سوم و چهارم بعد از عمل:
   اما در هفته­ سوم و چهارم شرایط کمی‌ راحت­‌تر شده و فرد می‌­تواند در برنامه­‌ی غذایی خود، مواد غذایی له شده مانند انواع پوره (غذاها، سبزیجات یا میوه­ های له شده) و حتی پاستای له شده نیز داشته باشد.
   در این دو هفته ابتدا فرد باید وعده ­های غذایی خود را از ۳ به ۶ وعده برساند و هر وعده را از تعداد قاشق کم مانند ۲ قاشق شروع کرده و کم کم میزان آن را زیاد کند. در این دوران باید به تدریج غذاهای حاوی پروتئین به رژیم غذایی فرد افزوده شود.
4. هفته پنجم بعد از عمل:
   در پنجمین هفته پس از عمل جراحی اسلیو معده رژیم غذایی دوباره تغییر می‌­کند و فرد می‌­تواند مصرف غذاهایی مانند گوشت چرخ کرده، انواع سبزیجات و انواع املت­‌ها را از سر بگیرد.
   در کل بیمار در هفته­ ی پنجم اجازه­‌ استفاده از انواع غذاهای نرم را دارد و هیچ محدودیتی در این زمینه وجود ندارد. تنها نکته حائز اهمیت در این هفته کاهش تعداد وعده‌­های غذایی است که باید از ۶ وعده به ۳ تا ۴ وعده بدون هیچ میان ­وعده­ ای کاهش یابد.
5. هفته ششم به بعد:
   در هفته ­های بعد و پس از گذشت ۶ هفته از جراحی، فرد می‌­تواند به رژیم غذایی پیش از عمل خود بازگردد و تنها نکته ه­ای که باید رعایت شود میزان کالری مصرفی است. کالری مورد استفاده توسط شخص نباید از ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ کیلوکالری بالاتر برود. این افراد حتما باید ۳ وعده­ غذایی ثابت را میل کنند.

آیا کودکان هم می‌توانند جراحی معده انجام دهند؟

بعد از مطالعه عوارض و فواید عمل اسلیو معده ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید. پاسخ این سوال، ساده نیست. زیرا جراحان مختلف در این مورد با هم اختلاف نظر دارند.

عده‌ای از جراحان با این مسئله مخالفند و عده‌ای دیگر اعتقاد دارند عوارض و فواید عمل اسلیو معده برای هر فرد باید بسته به سن و شرایط جسمی او سنجیده شود.