جاذبه های گردشگری سیستان و بلوچستان؛ اقلیم چندرنگ ایران [تماشا کنید]

شاید از آنجایی که همیشه شنیده‌اید سیستان و بلوچستان استان محرومی است، تصور کنید جاهای دیدنی چندانی ندارد، اما برعکس؛ دیدنی‌ های تاریخی سیستان و بلوچستان شامل فهرستی طولانی است که یک سفر دو یا سه روزه برای تماشای تمام جاذبه های گردشگری سیستان و بلوچستان کافی نیست. این دیدنی‌ها مختص به زمان یا دوره  خاصی نیست. از شهر سوخته که قدیمی‌ترین شهر دنیا است و نمی‌توان تاریخ خاصی برای آن تعیین کرد تا قلعه بمپور که یادگار دوران ساسانی است، همگی در این استان واقع شده‌اند. به عبارتی می‌توان گفت سیستان و بلوچستان بهشت عاشقان تاریخ است.

اگر از آن دسته افرادی هستید که تماشای فرهنگ‌های گذشته می‌تواند تا ساعت‌ها شما را سرگرم کند،‌ در این استان از هر دوره و زمانی جایی را پیدا خواهید کرد. در ادامه معروف ترین جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان را معرفی می‌کنیم.

شهر سوخته

شهر سوخته در ۵۰ کیلومتری شهر زابل و در فاصله ۱۷۰ کیلومتر از زاهدان واقع شده است. این شهر مهد تمدن ایران باستان است. شهر سوخته را به «شهر هنر» یا «شهر علم» نیز می‌شناسند؛ چراکه ابزارهای هنری و علمی بسیاری در این شهر پیدا شده است.

قدمت شهر سوخته حدود ۵۰۰۰ سال است و به عقیده باستان‌شناسان بر خلاف ظاهر امروزی‌اش در دوران گذشته سرسبز و خوش آب و هوا بوده است. مردم در این شهر ۲۸۰هکتاری به مدت ۱۴۰۰ سال زندگی کرده‌ و این تمدن باشکوه را خلق کردند.

علت نامگذاری این شهر، مشاهده آثار سوختگی در بناهای شهر و وجود یک لایه خاکستر روی شهر است. علت سوختگی شهر سوخته به طور قطعی معلوم نیست و صاحب‌نظران در این باره با یکدیگر اختلاف نظر دارند.

قلعه بمپور

قلعه بمپور که افسانه‌های جالبی نیز درباره آن گفته می‌شود، در ۲۴ کیلومتری ایرانشهر و یک کیلومتری شمال بمپور واقع شده است و معروف ترین قلعه سیستان و بلوچستان است.

از نظر عامه مردم این قلعه متعلق به پسر اسفندیار، بهمن، است و در ابتدا نام آن «بهمن پور» بوده و به مرور زمان به بهمپور تغییر نام داده است. همان طور که می‌دانید پور به معنای پسر است.

باستان‌شناسان می‌گویند قدمت این قلعه به زمان ساسانیان و اشکانیان برمی‌گردد. قلعه بمپور در زمان خودش اهمیت بسیاری داشته و از مهم‌ترین قلعه‌های نظامی آسیا محسوب می‌شد. این قلعه در دو بخش‌ با ارتفاع‌های متفاوت و با مصالحی مانند خشت خام روی تپه‌های مصنوعی به ارتفاع ۸۰ متر ساخته شده‌ است.

قلعه چهل دختران زابل

قلعه چهل دختران زابل در شهرستان زابل و در روستای کوه خواجه قرار گرفته است. گفته می‌شود که این قلعه به دوران ساسانیان برمی‌گردد. این قلعه روی یک سکوی سنگی بزرگ ساخته شده است . این سکو با کنار هم قرار گرفتن چندین سنگ رسی ساخته شد و برای استحکام آن چند ردیف روزنه بالای در نظر گرفته شده است.

حالا چرا نام آن چهل دختران شده است؟ این نام به علت داستانی است که قرن‌ها درباره این قلعه بر سر زبان‌ها بوده. مردم می‌گویند در روزگار گذشته، در این قلعه ۴۰ دختر زندگی می‌کردند که صدای قهقه‌شان تا کیلومترها آن طرف‌تر از قلعه می‌رفت و به همین دلیل این قلعه را چهل دختران صدا می‌کنند. چهل دختران یکی از جاهای دیدنی مهم سیستان و بلوچستان است.

قلعه ناصری ایرانشهر

این یکی دیگر خیلی قدیمی نیست. حدود ۱۰۰ سال که به عقب برگردیم، زمان ناصرالدین شاه قاجار به تاریخ تولد این قلعه و حکایت‌هایش می‌رسیم. قلعه ناصری نگین درخشان ایرانشهر است و در مرز شهر قرار دارد و اگرچه بخش‌های داخلی این قلعه تخریب شده‌اند و شکوه و جلال روزگار گذشته را در آن نمی‌بینید؛ اما ارزش این را دارد که یک بار هم شده به تماشای نمای بیرونی زیبای آن بروید.

این قلعه به فرمان ناصرالدین شاه در شهر فهرج یا پهره به دست یکی از بهترین معمارهای آن دوران ساخته شد. فهرج یا پهره نام‌های قدیمی ایرانشهر هستند. این قلعه را استاد حسین معمارباشی کرمانی ساخت که از مقتدرترین و بهترین معمارهای آن دوران بود. ساخت قلعه ۷ سال به طول انجامید و در اواخر دوران حکومت قاجار به دست حاکم مقتدر بلوچستان به تصرف درآمد.

همان طور که گفتیم، بخش‌های زیادی از قلعه تخریب شده‌اند؛ اما در همین بخش‌های باقی مانده می‌توانید آجرکاری‌ها و کاشی‌کاری‌های ظریف و زیبا را ببینید که در نهایت دقت و بسیار هنرمندانه ساخته شده‌اند و همین باعث می‌شود در فهرست بهترین جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان قرار گیرند.

قلعه رستم زابل

قلعه تاریخی رستم زابل که به نام معروف‌ترین پهلوان سیستان یعنی رستم نام‌گذاری شده استدر ۷۰ کیلومتری جنوب غرب زابل قرار گرفته است.

قلعه رستم زابل در منطقه‌ای تاریخی و وسیع به نام محوطه حوضدار قرار دارد. در این محوطه آثار تمدن‌های باستانی بسیار قدیمی نیز به چشم می‌خورد و به همین دلیل از جمله مناطق بسیار مهم تاریخی محسوب می‌شود.

عمر و قدمت دقیق این قلعه به طور قطعی مشخص نیست؛ اما آن را به دوران‌های بین دوران سلجوقی تا دوران صفویه نسبت می‌دهند. گمان‌ها بر این است که این قلعه حدود ۵۰۰ سال پیش خالی از سکنه شده است و دیگر از آن استفاده‌ای نشد.

کاربرد این قلعه در زمان حیات خود، کاربرد دفاعی و در عین حال مسکونی بوده است. معماری قلعه با داشتن برج‌های نگهبانی، خندق و یخدان نشان می‌دهد که حالت تدافعی بسیار خوبی داشته است.

دره نگاران

دره نگاران یکی از جاهای دیدنی سراوان در سیستان و بلوچستان است. این دره باستانی در کوه سیاهان در شمال شهرستان سراوان قرار دارد. در دره نگاران مجموعه‌ای از سنگ‌نگاره‌هایی با شکل انسان و حیوان به چشم می‌خورند که باستان‌شناسان قدیمی‌ترین نگاره‌ها را مربوط به هزاره‌های چهارم تا هشتم پیش از میلاد می‌دانند.

دره نگاران در نزدیکی روستای «ناهوک» قرار دارد. اهالی این روستا از نگاره‌های این دره با نام «سنگ پیر گوران» یاد می‌کنند و این نقوش را متعلق به زرتشتیان می‌دانند. در میان نقوش انسانی دره نگاران تصاویری از مبارزه انسان‌ها حک شده است و نقاشی‌های حیوانات شامل جانورانی مانند بز، گاو وحشی و شتر می‌شوند. دره نگاران لقب «بزرگ‌ترین نگارخانه سنگی ایران» را دارد.

ساحل و اسکله بریس

ساحل و اسکله بریس در نزدیکی چابهار از زیباترین سواحل دریای مکران در جنوب ایران است. اسکله بریس در طول روز محل کناره‌گیری لنج‌ها و قایق‌های صیادان است که حال و هوایی خاص به این منطقه می‌بخشند. اطراف ساحل بریس را صخره‌های بلند و تودرتو پوشانده‌اند. این صخره‌ها در اثر فرسایش آب و خاک در طول زمان به‌شکل تندیس‌هایی پرپیچ و خم در آمده‌اند.

تماشای غروب خورشید در ساحل بریس از فراز صخره‌های اطراف این ساحل مورد توجه بسیاری از گردشگران است. مسیر دسترسی به ساحل بریس از چابهار نیز از زیباترین جاده‌های ساحلی می‌گذرد که در آن تلاقی کوهستان با دریا مناظری زیبا خلق کرده است. در اواخر تابستان در سواحل بریس پدیده موج فشان رخ می‌دهد که بر جذابیت این ساحل می‌افزاید. ساحل بریس در ۶۰ کیلومتری شرق بندر چابهار قرار دارد و از پرطرفدارترین جاهای دیدنی چابهار است.

تالاب لیپار

تالاب لیپار جاذبه‌ای طبیعی در نزدیکی بندر چابهار است که در نزدیکی روستایی به همین نام قرار دارد. این تالاب در تنگه‌ای صخره‌ای و مشرف به دریا با رنگ صورتی خودنمایی می‌کند. آب این تالاب از دریای عمان تامین می‌شود و شوری بالایی دارد. از چگونگی پیدایش این تالاب اطلاعات دقیقی در دست نیست. برخی پیدایش این تالاب را بر اثر جریان‌های طبیعی و فرسایشی آب دریا در سواحل صخره‌ای می‌دانند؛ اما برخی از ساکنان روستاهای اطراف ساخت این تالاب را به شخصی به نام «داد کریم شیخ زاده» نسبت می‌دهند.

دلیل رنگ صورتی تالاب لیپار وجود نوعی جلبک در آب این تالاب است. میزان و رنگ آب تالاب لیپار در ماه‌های مختلف سال تغییر می‌کند و بهترین زمان برای بازدید از اواسط زمستان تا نخستین روزهای بهار است. تالاب لیپار در فاصله تقریبی ۲۰ کیلومتری شرق چابهار قرار دارد.

کوه های مریخی

کوه های مریخی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی در جنوب استان سیستان و بلوچستان هستند که با نام «کوه های مینیاتوری» نیز شناخته می‌شوند. این کوه‌ها در امتداد کوهستان زاگرس قرار دارند و بر اثر شرایط جوی و فرسایش دراز مدت به‌شکل کنونی درآمده‌اند.

اطراف کوه های مریخی هیچ پوشش گیاهی وجود ندارد و نواحی اطراف این کوه‌ها را در اصطلاح زمین‌شناسی «بدبوم» می‌نامند. این کوه‌ها در طول سالیان طولانی بر اثر بارش شدید باران‌های موسمی پدیدار شده‌اند. نام مینیاتوری را به‌دلیل وجود شیارهای ریز و یکدست روی دامنه این کوه‌ها و نام مریخی را به‌دلیل ظاهر منحصربه‌فرد آ‌ن‌ها انتخاب کرده‌اند. این کوه‌ها در فاصله تقریبی ۵۰ کیلومتری شرق بندر چابهار قرار دارند.

خلیج پزم تیاب

خلیج پزم تیاب از دیگر جاذبه‌های طبیعی سیستان و بلوچستان در نزدیکی چابهار و کنارک است که به سواحل صخره‌ای خود معروف است. بسیاری از گردشگران برای اتراق و استفاده از آرامش و سکوت این ساحل به سوی آن روانه می‌شوند.

از جاهای دیدنی خلیج پزم تیاب می‌توان به صخره‌های تودرتو، اسکله صیادی با قایق‌های رنگی، غار ساحلی، چشم اقیانوس و ساحل ماسه‌ای اشاره کرد. صخره‌های اطراف این خلیج مملو از صدف‌های ریز و خرچنگ است. برای تماشای منظره خلیج پزم تیاب از فراز این صخره‌ها، باید مسیر خاکی منتهی به آن‌ها را طی کنید؛ اما به خاطر داشته باشید کناره‌های مسیر سست است و احتمال ریزش و خطر سقوط دارند.

غارهای ساحلی در خلیج پزم تیاب بر اثر برخورد مداوم آب دریا با صخره‌ها به وجود آمده‌اند. معروف‌ترین صخره خلیج پزم تیاب با نام چشم اقیانوس شناخته می‌شود که شبیه به چشمی آبی رنگ است. این صخره زمان پایین رفتن آب دریا در ساحل پدیدار می‌شود.

قلعه پیروز گت

قلعه‌ پیروز گت بنایی باستانی در نزدیکی روستای تیس چابهار است که باستان‌شناسان قدمت آن را به دوران اشکانیان و ساسانیان نسبت می‌دهند. این قلعه بر تپه‌ای رسوبی و آهکی در دره تیس قرار گرفته است. در حال حاضر بخش‌های اندکی از قلعه باقی مانده است.

آثار به دست آمده از اطراف قلعه پیروز گت، رونق کشاورزی و سکونت اقوام ایران باستان در این نواحی را مشخص می‌کنند. دسترسی به این قلعه برای عموم گردشگران به‌سادگی امکان‌پذیر نیست و مسیر ورودی تپه پر خطر است. قلعه پیروز گت در فاصله تقریبی ۱۵ کیلومتری شمال غربی بندر چابهار قرار دارد.

قلعه ناصری ایرانشهر

یکی از بناهای تاریخی استان سیستان و بلوچستان که در فهرست آثار ملی ایران در این استان به ثبت رسیده‌است، قلعه ناصری ایرانشهر است. قدمت این قلعه باستانی به دوران قاجار مربوط می‌شود که به فرمان ناصر الدین شاه و به عنوان یک دژ دفاعی و نظامی در زمان خودش احداث شد. مساحت این قلعه نزدیک به ۳۶۰۰۰ متر مربع است و در ساخت آن از خشت، گل و آجر استفاده شده‌است.

این قلعه شامل محوطه‌‌ای است که تعداد ۹ برجک دیدبانی به همراه ۱۵۰ اتاق مختلف را در خود جای داده‌است. این اتاق‌ها در گذشته کاربردهای متفاوتی داشته‌اند و برخی از آنها شامل اصطبل، انبار خانه، حوض خانه و حمام هستند. ناگفته نماند که بخش اعظم این بنا در طول زمان تخریب شده‌است و تنها بخش‌های بیرونی این بنا و برخی قسمت‌های داخلی قلعه باقی مانده‌اند. بنابراین به دلیل انجام طرح‌های مرمت‌ و باسازی در فضای داخلی قلعه، در بیشتر ایام سال امکان بازدید از بخش‌های داخل قلعه وجود ندارد و تنها می‌توان از بیرون ساختمان دیدن کرد.

قلعه مچی

قلعه مچی در ۶۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان زابل، حد فاصل شهر سوخته و تاسوکی و در سمت راست جاده زابل به زاهدان قرار دارد. این قلعه مقر و کاخ خاندان رئیسی، فرمانروایان جنوبی سیستان بوده است و مصالح به‌کار رفته در آن شامل خشت و گل می‌شود. قلعه مچی دارای پلان دو ایوانی و فرم کلی مربعی است. 

از آنجا که در سراسر منطقه نخلستان‌های فراوانی وجود داشت و مچ نیز به زبان محلی به معنی درخت خرما است، بنا با نام قلعه مچی شهرت دارد. این اثر در تاریخ ۹ آذر ۱۳۷۷، با شماره ثبت ۲۱۳۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی زابل، در تمام طول سال میزبان گردشگران است.

آسیاب بادی مچی

آسیاب بادی مچی در ۸۰۰ متری قلعه مچی، در ناحیه حوضدار جنوب غربی زابل قرار دارد. از سال ساخت آسیاب بادی مچی اطلاعی در دست نیست؛ اما به احتمال زیاد تاریخچه آن به منطقه حوضدار برمی‌گردد. 

آسیاب بادی مچی در دو طبقه ساخته شده است. مصالح بنا به‌طور کامل شامل خشت و کاهگل می‌شود. 

ارگ جلال آباد

این مکان دیدنی یادگاری از دوران انتهایی پادشاهی قاجار است و در اوایل دوره پهلوی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت. ارگ جلال‌آباد در شهرستان زابل و در روستای جلال‌آباد قرار گرفته است.

در دورانی که سیستان و بلوچستان طبیعتی سرسبز و با برکت داشته است از این ارگ برای استفاده مسکونی و نظامی بهره می‌گرفتند. در سال ۱۳۸۳ عملیات مرمت این ارگ آغاز شد و در شهریور همان سال در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و حالا یکی از جاهای دیدنی مهم سیستان و بلوچستان است که گردشگران ایرانی و خارجی را به خود جلب می‌کند.

دهانه غلامان

دهانه غلامان از شاخص‌ترین مناطق تاریخی در استان سیستان و بلوچستان است که طی کاوش‌های گروهی از باستان‌شناسان خارجی در دهه ۱۹۶۰ کشف شد. پیشینه تاریخ این منطقه که زمانی یک شهر مسکونی بوده‌است به دوران هخامنشان باز می‌گردد.

در آن زمان این منطقه دارای یک دماغه بوده‌است که حکم دروازه‌ای برای ورود غلامان آفریقایی به کشور را داشته‌است و دلیل وجه تسمیه آن نیز به همین امر مرتبط می‌شود. یکی از نکات اصلی در معماری بناها و منازل شهر استفاده از خشت به عنوان مصالح اصلی است، بطوری که برخی از این منطقه با عنوان «شهر خشتی» نام می‌برند.

آسبادهای حوضدار زابل

شهرستان زابل دارای منطقه‌ای با پیشینه تاریخی کهن به نام حوضدار است که به هر کجای آن نگاه کنید می‌توانید رگه‌هایی از بقایای فرهنگ و تمدن غنی گذشتگان آن را مشاهده کنید. یکی از جاهای دیدنی این ناحیه که از منظر تاریخی نیز حائز اهمیت است، آسبادهای حوضدار است که در فاصله اندکی از شهر سوخته قرار دارد.

این سازه‌ها دارای قدمتی بیش از ۲۸۰۰ سال هستند و در کنار تعدادی از قلعه‌های این منطقه تعبیه شده‌اند که نشانگر نظم در ساختار و سبک زندگی مردمان آن است. در حقیقت این آسبادها به منظور مهار جریان بادها و همچنین تامین آب در مزارع کشاورزی احداث شده‌اند.

ارگ محمدحسین خان نارویی

ارگ محمدحسین خان نارویی یکی از سازه‌های تاریخی ارزشمندی است که در مرکز روستایی به نام قلعه نو در سیستان و بلوچستان واقع شده‌است. قدمت این ابنیه تاریخی که زمانی محل سکونت این سردار و همچنین انجام امور اداری بوده‌است، به چیزی حدود ۱۶۰ سال پیش باز می‌گردد.

این ارگ در زمینی با فضای مربع شکل با مساحت ۱۵۰۰ متر مربع احداث شده‌است و شامل یک بنای دو طبقه است که روی هم رفته دارای تعداد ۳۴ باب اتاق است. طبقه اول بنا در گذشته محلی برای مراجعه مردمان روستا برای پیگیری امور اداری بوده‌است و در طبقه دوم نیز خانواده سردار سکونت داشته‌اند. لازم به یادآوری است که در حال حاضر این بنا با تغییر کاربری به یک اقامتگاه بوم‌گردی تبدیل شده‌است که پذیرای گردشگرانی است که تمایل دارند از این مکان بازدید کنند و از تجربه منحصر به فرد اقامت در فضایی باشکوه و تاریخی نیز لذت ببرند.

آتشکده کرکویه (آتشکده کرکوشاه)

آتشکده کرکویه که نام دیگرش آتشکدره کرکوشاه است در زمره مهم‌ترین آتشکده‌های دوران ساسانی است که در شهرستان هیرمند قرار دارد و از جمله دیدنی‌های سیستان و بلوچستان بشمار می‌رود. این آتشکده که در زمین‌های باتلاقی و در ناحیه مرزی واقع شده‌است به دوران کیخسرو مربوط است و گفتنی است که تا قرن هفتم هجری نیز همچنان فعال بوده‌است که طی یورش مغلان به این منطقه تخریب شده‌است.

در منابع تاریخی متعدد چنین آمده‌است که به دلیل اهمیت بالایی که این آتشکده نزد زرتشتیان زمان خود داشته‌است فردوسی نیز در زمان نگارش شاهنامه برای صحبت با موبدان آن به آنجا مراجعه کرده‌است.

کاروانسرای فرنگی زابل

کاروانسرای فرنگی زابل از جمله اماکن دیدنی و تاریخی این شهرستان بشمار می‌رود که قدمت آن به دوره صفوی بر می‌گردد. نام دیگر این بنا کاروانسرای فرنگی ادیمی است و توسط افراد انگلیسی که در آن زمان به جهت مراودات تجاری در این منطقه سکونت داشتند، احداث شده‌است.

این کاروانسرا که مساحت آن در حدود ۶۵۰۰ متر مربع است در نزدیکی دریاچه هامون بنا شده‌است و دارای قسمت‌های مختلفی است که دربرگیرنده اتاق‌های اقامتی، اصطبل نگهداری از حیوانات، برج‌های دیدبانی و حیاط مرکزی است. گفتنی است برای ساخت قسمت‌های مختلف این کاروانسرا از مصالح خشت و گل استفاده شده‌است.

مجموعه تپه های ژاله ای زابل

مجموعه تپه‌های ژاله ای از جمله مناطق طبیعی شهرستان زابل در سیستان و بلوچستان هستند که از منظر تاریخی و باستان شناسی دارای اهمیت ویژه ای هستند. این مجموعه طبیعی تاریخی تعدادی از تپه‌های منطقه را شامل می‌شود که ارتفاع آنها دست کم به دو متر می‌رسد و پیشینه آنها نیز به قرن هفتم و هشتم هجری می‌رسد. طی کاوش‌هایی که توسط گروه‌های باستان شناسان تا کنون در این منطقه صورت گرفته‌است اشیاء ارزشمندی چون ظروف سفالی و کتیبه‌هایی با خط کوفی به کشف رسیده‌است. از همین رو نام این تپه ها در ردیف آثار ملی ایران قرار گرفته است.

تپه میل مارو سراوان

سراوان یکی از شهرستان‌های سیستان و بلوچستان است که پر از تپه‌های باستانی ارزشمندی است که نام آنها در زمره آثار ملی ایران ثبت شده‌اند. یکی از کهن‌ترین آنها تپه میل مارو نام دارد که در فاصله ۵۲ کیلومتری ناحیه جنوب غربی این شهرستان و در بخش سیب و سوران قرار گرفته است. این تپه قدمتی در حدود ۱۵۰۰ سال دارد و در شمار لیست محوطه‌هایی قرار دارد که پیشینه آنها به پیش از تاریخ نیز می‌رسد. به جهت ارزش تاریخی و طبیعی تحت حفاظت سازمان میراث و فرهنگی قرار گرفته‌است.

گورستان جن ها

به روستای ۲۵۰۰ساله تیس در چابهار می رویم. در ۳۰۰متری این روستا، قبرستانی با قبرهای بزرگ و عجیب وجود دارد که مردم محلی آن را جن سنط می‌نامند.

به علت قدیمی بودن این قبرستان و شکل و شمایل عجیب قبرهای آن، مردم عقیده دارند که اجنه مردگان خود را اینجا به خاک می سپارند. آن‌ها تصور می‌کنند که جن‌ها شبانه برای عزاداری عزیزان خود در این قبرستان گریه و زاری می‌کنند و هرکسی که شب به این مکان برود، مورد نفرین جن‌ها قرار می گیرد.

سواحل مکران

سواحل مکران اگرچه در دسته دیدنی‌های طبیعی قرار دارد؛ اما در دوران‌های بسیار قدیم نیز از مکان‌های مهم سیستان و بلوچستان به حساب می‌آمد. این سواحل در کتاب تاریخی هرودوت به عنوان یکی از استان‌های ایران نام برده شده است.

سواحل مکران ازجاهای دیدنی بندر چابهار است و از شرق بندرعباس آغاز شده و تا جنوب غرب پاکستان ادامه دارند.

این سواحل علاوه بر جاذبه‌های طبیعی از موقعیت جغرافیایی مهمی نیز برخوردار هستند. وجود بندر چابهار که تنها بندر اقیانوسی ایران است در این سواحل باعث شده اهمیت استراتژیک ویژه‌ای پیدا کنند. وقتی به دیدن این سواحل می‌روید، می‌توانید کشتی‌های بزرگ گردشگری و تجاری بین‌المللی را نیز مشاهده کنید.

از طرف دیگر طبیعت این سواحل بسیار خیره‌کننده است. اینجا جایی است که طبیعت خشک کوه‌های سیستان و بلوچستان به دریای بزرگ و نیلگون می‌رسند و تضادی دیدنی خلق می‌کنند.

در اینجا می‌توانید نظاره‌گر طلوع آفتاب از افق کوه‌های زاگرس باشید و از تفریحات آبی متنوع نیز بهره ببرید. جالب است بدانید که در این سواحل می‌توانید شاهد ۳ نوع ساحل صخره‌ای، ماسه‌ای و مرجانی باشید.

ساحل و روستای درک

روستای درک در جنوب استان سیستان و بلوچستان و در کرانه دریای مکران قرار دارد. در سواحل این روستا زیباترین مناظر از تلاقی کویر و دریا به چشم می‌خورد. گردشگران زیادی برای پیاده روی بر شن‌های کویری ساحل درک و ثبت تصاویر خاطره‌انگیز در این ساحل، از این روستا بازدید می‌کنند.

روستای درک از توابع شهرستان چابهار است و کوتاه‌ترین فاصله را در کرانه‌های دریای مکران تا تنگه هرمز دارد. هنگام غروب و طلوع خورشید بهترین زمان‌ها برای گشت‌وگذار در ساحل درک به شمار می‌روند.

دریای بزرگ و کوچک چابهار

چابهار تنها بندر اقیانوسی کشور که به دریای عمان و اقیانوس هند راه دارد، جاذبه‌های طبیعی زیبایی را دل خود دارد که هنگام سفر به سیستان و بلوچستان به هیچ وجه نباید از دست بدهید.

چابهار، جنوبی‌ترین بندر سیستان و بلوچستان است. اینجا می‌خواهیم با دو ساحل صخره‌ای آشنا شویم. یکی پرهیاهو با امواج ۱۵متری و گردشگرانی که همیشه در آن دیده می‌شوند و دیگری آرام و ساکت که محل رزق و روزی ماهیگیران جنوب است.

دریای بزرگ، اکنون به پارکی ساحلی تبدیل شده است و محل مناسبی برای امتحان کردن غذاهای محلی سیستان و بلوچستان است. در این ساحل می‌توانید امواج مرتفع دریا را ببینید که به سنگ‌ها و صخره‌ها برخورد می‌کنند و مناظری خیره‌کننده خلق می‌کنند؛ البته برای تماشای امواج باید تابستان و در مرداد ماه به چابهار سر بزنید.

اگر در زمان جزر امواج به این ساحل بروید، دیگر خبری از امواج نیست؛ اما در عوض صخره‌های جلبک‌پوش و سبز رنگی را می‌بینید که همین‌ها در تابستان آغوشی گرم برای موج‌های خروشان هستند. ناگفته نماند که در این ساحل منظره غروب بسیار دل‌چسب است. از عکس گرفتن و ثبت لحظات خاص غافل نشوید.

حالا می‌رسیم به دریای کوچک. ساحلی صخره‌ای و آرام که مکانی امن برای ماهیگیران است. آن‌ها در انتهای روز در ساحل جمع می‌شوند و برای فروش زحمات طول روز خود تلاش می‌کنند. از آنجایی که این ساحل دیگر به اقیانوس راه ندارد، بسیار آرام و ساکت است.

زمانی که از هیاهوی جاهای دیدنی و جمع شلوغ سایر گردشگران خسته شدید، با خیال راحت به این ساحل بیایید و چند ساعتی را در آرامش و با تماشای مناظر رنگارنگ این ساحل سپری کنید.

تالاب هامون

هامون از مهم‌ترین زیستگاه‌های طبیعی کشور و از منابع مهم اقتصادی و کشاورزی برای مردم سیستان و بلوچستان است. بعد از دریاچه خزر و دریاچه ارومیه، سومین تالاب بزرگ ایران و هفتمین تالاب بزرگ جهان است.

نیمی از این تالاب در استان کرمان و نیمی دیگر در سیستان و بلوچستان و در شهرستان زابل قرار گرفته است. این تالاب از چندین دریاچه تشکیل شده است که وسعت و حجم آب هر کدام در فصول مختلف سال تغییر می‌کند.

اگرچه این تالاب در گذشته بسیار پررونق و پر آب بوده است، متاسفانه امروز به دلیل عدم مدیریت درست و بحران‌های کم‌آبی از وسعت آن بسیار کم شده است. هامون چندین بار در ادبیات کهن ایران نیز ذکر شده است.

این تالاب به نام «دریاچه زره» در شاهنامه یاد می‌شود. وقتی به تماشای این تالاب می‌روید، احتمالاً از حجم بیابان‌ها و خشکی‌های موجود در مساحت آن شگفت‌زده خواهید شد؛ چراکه کم‌آبی باعث از بین رفتن بخش عظیمی از تالاب شده است و پوشش گیاهی و جانوری آن را از نابود کرده است.

چشمه آب گرم بزمان

بزمان نام منطقه‌ای است که در فاصله ۱۰۰ کیلومتری از شهر ایرانشهر قرار گرفته‌است و به دلیل وجود طبیعت کم نظیرش لقب «نگین بلوچستان» را به آن داده‌اند. یکی از جذابیت‌هایی که منجر به جذب تعداد زیادی از گردشگران به این منطقه می‌شود، چشمه‌های آب گرم آن است. این چشمه‌ها علاوه بر زیبایی خاصی که دارند همواره به دلیل دارا بودن آب‌های معدنی و خاص درمانی و پزشکی خود مورد استقبال زیادی از سوی گردشگران قرار می‌گیرند.

چشمه آب گرم بزمان نیز یکی از آنها است که به چشمه حمام نیز شهرت دارد و از دیرباز تا کنون به عنوان یکی از مکان‌های عمومی برای استحمام اهالی بکار می‌رفته‌است. جالب است که بدانید این چشمه با وجود خشکسالی‌های اخیر همچنان پر آب و فعال است. گفتنی است آب آن نیز گرم است و دمای آن تا حدود ۳۶ درجه است و از نظر شفافیت نیز از جمله زلال‌ترین آب‌هایی است که در چشمه‌های آب گرم این ناحیه در جریان است.

آبشار اسفند ایرانشهر

آبشار اسفند که به آن «آبشار پورا» هم می‌گویند از زیباترین دیدنی‌های سیستان و بلوچستان بشمار می‌رود که در روستایی به همین نام در شهرستان ایرانشهر قرار دارد. این آبشار چشم‌نواز در کنار نخلستان‌های زیبای روستا منظره‌ای سحرانگیز و جادویی ایجاد کرده‌است که دوستداران طبیعت را به مجذوب خود می‌کند.

از عجایب این آبشار این است که با وجود بحران کم آبی و دوره‌های خشکسالی‌ اخیر در منطقه همچنان پر آب و خروشان است. این آبشار هر ساله به ویژه در ایام نوروز و تعطیلات مشابه میزبان تعداد زیادی از گردشگرانی است که با هدف طبیعت‌گردی به این منطقه آمده‌اند.