ماجرای تعقیب قضایی پرویز ثابتی رئیس ساواک تهران چیست؟

به دنبال حضور جنجالی پرویز ثابتی رئیس ساواک تهران در یکی از تجمعات اخیر ایرانیان خارج از کشور، قوه قضاییه در نامه‌ ای به دادستانی کل کشور خواستار تعقیب قضایی وی شد.

کاظم غریب آبادی، معاون امور بین‌الملل قوه قضاییه و دبیر ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران در نامه‌ای به دادستان کل کشور، خواستار گردآوری مستندات جرایم ارتکاب یافته از سوی پرویز ثابتی و شناسایی قربانیان این جرائم و اقدامات لازم جهت طرح شکایت و تعقیب قضائی وی در پرتو مفاد قانون آئین دادرسی کیفری شد.

غریب آبادی تأکید کرد: «ثابتی با سابقه سراسر ظالمانه و نفرت‌انگیز خود و ارتکاب جنایات و نقض های فاحش حقوق بشری از جمله شکنجه مبارزان، انقلابیون و آزادی خواهان، پس از ۴۴ سال به بهانه آزادی خواهی در تجمعات سلطنت طلبان آمریکانشین ضد آزادی و ضد مردم سالاری که سعی در مطرح کردن او و سرپوش گذاشتن بر جنایاتش را دارند، شرکت کرد. از این رو، این موضوع منجر به مطالبه‌گری افکار عمومی از دستگاه‌ قضایی شده است.»

ماجرا از ۲۲ بهمن امسال با انتشار عکسی از پرویز ثابتی به همراه خانواده اش در تجمع ایرانیان خارج از کشور در لس آنجلس آغاز شد.

ثابتی که حالا ۸۶ سال دارد و ساکن آمریکا است، پس از فرارش از ایران در میانه ی انقلاب ۵۷، زندگی مخفیانه ای در پیش گرفته و هیچ تصویری از وی منتشر نشده بود. به همین دلیل، انتشار تصویر او برای نخستین بار بعد از ۴۴ سال، سر و صدای زیادی به پا کرد و حتی در میان طیف اپوزیسیون نیز به دلیل کارنامه ی بحث برانگیز ثابتی به عنوان رئیس شکنجه گران ساواک، انتقادهایی را به دنبال داشت.

پس از این اتفاق، احمد وحیدی، وزیر کشور در واکنش به حضور پرویز ثابتی در تجمع ایرانیان خارج از کشور گفت: «نه تنها شکنجه گران ساواک، بلکه همه کسانی که در آن دوره منابع مالی کشور را غارت کرده‌اند باید مورد پی‌گیری قرار گیرند. پول‌هایی که خانواده پهلوی صرف عشرت و خوش گذرانی خود می‌کنند از کجا آورده‌اند؟ دارایی‌های مردم را سرقت کرده‌اند و این مساله باید رسیدگی شود. طبیعتا جمهوری اسلامی این مساله را دنبال می‌کند، ولی با توجه به رویکرد دادگاه‌های غربی خیلی بعید می‌دانیم به نتیجه برسد، چرا که این افراد در پناه دولت‌های غربی زندگی می‌کنند و از آن‌ها حمایت می‌شود.»

پرویز ثابتی کیست؟

پرویز ثابتی متولد سال ۱۳۱۵ در شهر سنگسر (مهدی شهر کنونی) در استان سمنان است.

گرچه او را بهایی می دانند، اما پرویز ثابتی خود در کتاب خاطراتش به نام «دامگه حادثه» (گفتگویی با پرویز ثابتی) که در سال ۹۱ در آمریکا منتشر شد، گفته: «در خانواده من هم مسلمان و هم بهائی وجود داشته‌اند. خانواده مادری‌ام بهائی و عمه‌ها و مادربزرگ پدری‌ام مسلمان بوده‌اند. همسرم هم مسلمان زاده‌است. من نه بهائی بوده نه مسلمان و نه پیرو دینی دیگر. از وقتی خود را شناخته و به بلوغ رسیده‌ام به هیچ دینی اعتقاد نداشته و غیردینی و غیرمذهبی بوده‌ام.»

پرویز ثابتی فارغ التحصیل رشته حقوق از دانشگاه تهران است و پس از پایان دوران دانشگاه، در سال ۳۷ با معرفی ضرابی (مدیر کل نهم ساواک) به عنوان تحلیلگر سیاسی به استخدام ساواک درآمد.

از سال ۴۵ به اداره کل سوم ساواک که اساسی‌ترین وظایف این سازمان را انجام می‌داد، راه یافت و از سال ۵۲ تا ۵۷ ریاست این اداره را برعهده داشت. او همچنین رئیس ساواک تهران بود.

پرویز ثابتی از مهره‌های اصلی سازمان اطلاعات و امنیت حکومت محمدرضا پهلوی بود و با تهیه ی بولتن‌های محرمانه و فوق سری علاوه بر نخست‌وزیر و رئیس کل ساواک، برای دفتر مخصوص محمدرضا پهلوی از اوضاع داخلی کشور تحلیل سیاسی می‌نوشت.

زندان کمیته مشترک ضدخرابکاری (موزه عبرت فعلی) از زیرمجموعه های اداره کل سوم ساواک بود، به همین دلیل ثابتی در شکنجه و مرگ بسیاری از فعالان سیاسی پیش از انقلاب نقش داشته است.

پرویز ثابتی در کتاب «دامگه حادثه» به این موضوع اشاره می‌کند که در زمان حضورش در ساواک اصرار داشته با فعالان سیاسی و نویسندگان جدی‌تر و شدید‌تر برخورد شود و درباره این موضوع به مقام‌های بالاتر از خود و محمدرضا پهلوی شکایت می‌برده است.

ثابتی در آبان ۵۷ با نام مستعار از طریق فرودگاه مهرآباد تهران از کشور خارج شد. او در آغاز به لندن و سپس به آمریکا رفت.

از زندگی پرویز ثابتی پس از فرار از ایران اطلاعات زیادی در دست نیست و او طی ۴ دهه زندگی اش در خارج کشور تنها یک کتاب خاطرات منتشر کرده و در سال ۹۰ نیز مصاحبه ای صوتی با رسانه «صدای آمریکا» داشته است.

با این حال، گفته می شود او ۲ دختر به نام های پریسا و پردیس ثابتی دارد و به همراه همسرش نسرین غفارپور در آمریکا زندگی می کند. همچنین بر اساس شنیده ها وی مدیر شرکت Paris Enterprises است که در سال ۱۹۸۳ در آمریکا ثبت شده‌است.

واکنش رسانه های ایران به حضور غیرمنتظره پرویز ثابتی در تجمع اپوزیسیون خارج از کشور

بخش هایی از مطلب روزنامه فرهیختگان:

در ساواک بود، اما نقش کلیدی داشت

پرویز ثابتی، بهایی و اهل سنگسر است، او از عناصری بود که به‌عنوان دلال واسطه در خرید وسایل مورد نیاز ساواک از اسرائیل فعالیت می‌کرد. ازجمله واسطه خرید برای نیروی هوایی شده بود، اشاره کرد: «دستگاه‌های اشعه ایکس مورد نظر سفارش نیروی هوایی شاهنشاهی بوده که دو نمونه آن عینا در ساواک موجود و مورد بهره‌برداری عملیاتی قرار می‌گیرد.»

پرویزِ آزادی یا پرویزِ سرکوب؟

ثابتی که این روزها داعیه‌‌دار «زن، زندگی، آزادی» شده قبلا هم در سال ۹۰ در گفت‌وگو با صدای آمریکا گفته بود: «بنده همیشه به سهم خودم با شکنجه که یک چیز غیرقانونی بود مخالفت کرده‌ام و چون حقوق خوانده بودم به سهم خودم همیشه با هر چیزی که منجر به شکنجه شود مخالفت کرده و هیچ‌وقت هم خودم نه شکنجه دیده‌ام و نه بازجویی کرده‌ام.»

ثابتی درحالی این را مطرح کرده که با کسانی که خواهان آزادی سیاسی در دوره پهلوی بودند، بی‌رحمانه برخورد می‌کرده. ثابتی به شاه پیشنهاد کرد اجازه دهد تا ساواک ۱۵۰۰ نفر از مخالفان شاخص سیاسی را دستگیر کند.

ثابتیِ تفرقه‌انداز، ثابتیِ شایعه‌ساز

ثابتی از ترفندهای زیادی استفاده می‌کرد. برای نمونه در سال ۵۶ خواهان اختلاف میان فارس‌ها و ترک‌ها می‌شود: «به نحو مقتضی به اختلافات موجود بین فارس‌ها و ترک‌ها دامن‌زده و از این جریان به طور مطلوب بهره‌برداری و نتایج حاصل اعلام گردد.» یا آن‌طور که فرهیختگان نوشته او در تظاهرات علیه رژیم در شهریور ۵۷ از مأمورین خواست تا در سراسر مملکت شایعه کنند که مأموران قصد آن دارند که مردم را به گلوله ببندند.

پرویز ثابتی علیه آزادی بیان

پیش‌تر در گفت‌وگویی با رادیو فردا مدعی می‌شود مدافع آزادی مخالفان رژیم شاهنشاهی بوده است، فرهیختگان نوشته که او سابقه‌ای کاملا متناقض با این اظهارات دارد. ثابتی ید قدرتمندی نیز در مخالفت با آزادی بیان داشته است. ثابتی در سال ۵۲ دستورالعملی را به ریاست ساواک فرمانداری کل چهارمحال‌وبختیاری، درباره فروش کتب دکتر علی شریعتی، مهندس بازرگان و امام‌خمینی(ره) صادر کرده و از آنها می‌خواهد مانع از انتشار این کتاب‌ها شوند

او در آبان ۵۷ برکنار می‌شود و چند روز بعد از ایران خارج می‌شود. درخصوص فعالیت‌های ثابتی در دوران پس از انقلاب اطلاعات دقیقی در دست نیست، وی کمی پس از برکناری گویا خانه‌اش را به سفیر یکی از کشورهای عربی فروخته و پس از خروج از کشور در یکی از شهرهای سانفرانسیسکوی آمریکا اقامت گزیده است. در لیستی که کارکنان بانک مرکزی ایران در مورد خروج سرمایه‌ها از ایران ارائه کردند، مقدار سرمایه‌ای که ثابتی از ایران خارج کرده بود را ۱۳۵ میلیون تومان عنوان نموده است.