در طلوع قرن نوزدهم، جمعیت جهان به یک نقطه عطف بزرگ یعنی به ۱ میلیارد نفر رسید. در طول ۲۲۰ سال بعد، این تعداد به هشت برابر آن یعنی ۸ میلیارد نفری که امروز روی کره زمین زندگی می کنند افزایش یافت که نیمی از این رشد از سال ۱۹۷۵ اتفاق افتاده است. این صعود مداوم در جمعیت جهان به لطف پیشرفت در مراقبت های بهداشتی و تغذیه امکان پذیر شده است. با این حال، سازمان ملل پیش‌بینی می‌کند که به دلیل کاهش نرخ باروری، این رشد جمعیت سریع، رفته رفته کند خواهد شد و حتی ممکن است تا سال ۲۱۰۰ به طور کامل متوقف شود.
چگونه اقتصادهای در حال تغییر می توانند با جمعیت رو به کاهش سازگار شوند؟ برای درک آن، ابتدا باید نرخ باروری و چرایی کاهش آن را بررسی کنیم.
نرخ باروری و جایگزینی
نرخ باروری میانگین کل تعداد فرزندانی است که یک زن در طول زندگی خود به دنیا می آورد. با این حال، این اندازه گیری دو فرض کلیدی دارد:
– زن تا پایان دوران باروری خود زنده بماند
– زن طبق نرخ های باروری خاص سنی که در حال حاضر مشاهده می شود، بچه دار شود
هر دو فرضیه به پیش‌بینی‌های نرخ باروری آتی کمی عدم قطعیت اضافه می‌کنند. با این حال، داده‌های چند دهه گذشته جمع‌آوری‌شده به نشان دادن برخی روندهای کلی در سراسر جهان و در بسیاری از کشورها کمک می‌کند.
نرخ باروری جهانی که به عنوان تعداد فرزندان به ازای هر زن بیان می شود، از دهه ۱۹۷۰ به طور پیوسته در حال کاهش بوده است.
در سال ۲۰۲۰، نرخ باروری در جهان به ۲.۳ رسید که کمی بالاتر از نرخ استاندارد ۲.۱ تولد به ازای هر زن بود. این نسبت از ۴.۷ در سال ۱۹۶۰ بیش از دو برابر کاهش یافته است. اما میانگین جهانی نابرابری های گسترده بین نرخ باروری کشورها را پنهان می کند.
کدام کشور بالاترین نرخ باروری را دارد؟
طبق گزارش سازمان ملل متحد، نزدیک به دو سوم جمعیت جهان در منطقه ای زندگی می کنند که نرخ باروری آن زیر آستانه بحرانی ۲.۱ است.
کشور آفریقایی نیجریه در حال حاضر با ۶.۹ بالاترین نرخ باروری را دارد که به این معنی است که یک زن در نیجر به طور متوسط در طول زندگی خود هفت فرزند خواهد داشت.
به استثنای افغانستان که در رتبه چهاردهم قرار دارد، همه ۳۰ کشور بالای این لیست در قاره آفریقا هستند. در واقع، تخمین زده می شود که به جمعیت آفریقا تا سال ۲۱۰۰، ۲.۵ میلیارد نفر اضافه خواهد کرد، در حالی که بیشتر قاره ها از نظر رشد جمعیت در واقع یکنواخت خواهند بود.
در انتهای این رتبه بندی، کشوری که کمترین نرخ باروری را دارد، کره جنوبی با ۰.۸۴ است.
جالب اینجاست که بسیاری از پرجمعیت‌ترین کشورهای جهان، از جمله چین، هند و ایالات متحده، همگی زیر سطح استاندارد باروری هستند، به طوری که بخش‌هایی از اروپا و آمریکای شمالی از دهه ۱۹۷۰ به‌طور مداوم سطح باروری پایینی داشته‌اند.
نرخ باروری در ایران
ایران پایین تر از ایسلند و بالاتر از مالدیو در جایگاه ۱۳۲ در میان ۲۰۲ کشور این فهرست قرار دارد. طبق آمارها، نرخ باروری ایران در سال ۱۹۶۰، ۷.۳۰ بوده است؛ این عدد در سال ۱۹۷۵ به ۶.۰۱ رسیده و در سال ۱۹۹۰ به ۴.۸۶ کاهش یافته است. در سال ۲۰۰۵ نرخ باروری به ۱.۷۸ رسیده و در سال ۲۰۲۰، ۱.۷۱ بوده است.
با این حال، حتی کشورهایی که در حال حاضر نرخ باروری بالایی دارند، طی ۶۰ سال گذشته شاهد کاهش شدید بوده اند. چرا؟
چرا نرخ باروری در سراسر جهان در حال کاهش است؟
کاهش نرخ باروری نتیجه تلاقی بسیاری از عوامل مرتبط است، از جمله:
– دسترسی بهتر به روش های پیشگیری از بارداری
– افزایش فرصت ها برای زنان خارج از نقش فرزندآوری
– مراقبت های بهداشتی قوی که نرخ مرگ و میر کودکان را کاهش می دهد
در گذشته، تعداد بیشتر کودکان به معنای شانس بیشتری برای رسیدن به بزرگسالی بود، زیرا مرگ و میر نوزادان بسیار بالا بود. زنان همچنین به فرزندآوری و تربیت محدود می‌شدند و به روش های پیشگیری از بارداری دسترسی نداشتند که منجر به افزایش بارداری و یا بارداری های ناخواسته می‌شد.
بنابراین کاهش نرخ باروری برای بسیاری از کشورها منجر به بهبود توسعه اجتماعی-اقتصادی می شود.
پیامدهای کاهش نرخ باروری
اگرچه امروزه مشکلات آشکاری در مورد جمعیت بزرگ جهان وجود دارد، اما وقتی نرخ باروری به زیر سطح استاندارد می‌رسد، مجموعه‌ای از مسائل به وجود می‌آید.
کاهش نرخ باروری می‌تواند منجر به کاهش جمعیت و افزایش نسبت سالمندان به بزرگسالان شاغل شود که پیامدهای اقتصادی ناخواسته‌ای مانند افزایش هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی و کاهش پایه مالیاتی را در پی خواهد داشت.
راه حل های کوتاه مدت مانند مهاجرت می تواند کمک کند تا زمانی که جمعیت در هر کشور کاهش یابد. راه‌حل‌های طولانی‌مدت مانند کاهش هزینه‌های تربیت کودک و ارائه حمایت بهتر برای خانواده‌های دارای فرزند است که استراتژی‌های رایجی هستند که برای جلوگیری از کاهش جمعیت به کار می‌روند.
خدا شاهده من به شخصه هیچ گلی به سر پدر و مادرم نزدم، الانم ۳۰ سالمه و با حقوق چندر غاز میگذرونم، اون دوره طرف کشاورز بود میگفت بعد من یکی باشه زمینو بچرخونه الان که هر کسی بازنشسته میشه حقوق داره تازه والدین بدبخت تا دم مرگ هم بچه از کیسشون میخورن خدا لعنت کنه دولت ها رو که گول میزنن بچه بیارید دروغه الان من برده ۳۰ روز کار هستم
من یکی خوشحالم. بزار همینا زمینو بگیرن. من که دارم ۳۰ میشم نه زن نه بچه نه کار درستی. هیچی.
طرف نترسیده. طرف مسئولیت قبول کرده. طرف …کرده زن گرفته ۱۰ تا هم بچه اورده. حقشه. لیاقتشو داره.
نمیترسی میتونی برو ده تا بچه بیار.
منکه تو خرج خودم موندم چه برسه به بچه. افریقا هم نیست یه نون خشک بیاری سر سفره قانع باشه.
خود من حاظر نیستم تو شکم خودم نون خشک یا ماکارونی بندازم بعد بچه هام بخورن/؟
…. اقا خا…یه نداریم دیگه. امید من تنها به همین مذهبی ها هستش که ۱۰ تا بیارن حداقل مملکت از دست نره. یه سری هم از شیعه ها بیارن گزینشی تو مناطق روستا نشین جایگزین کنن طی یه دوره ۱۰ ساله بهشون تابعیت بدن. شرط کنن ۲۰ تا بچه بیارن ولی. باورت میشه تو روستای پدریمون اموزش پرورش بودجه داره دانش اموز نداره. ۱۰ ساله بودجه رو برمیگردونن. بودجه ی اموزشی رو. از اینورم اموزش پرورش استان اجازه ی خرج کردن بودجه ی اموزشی رو تو باقی زمینه ها مثل عمران یا زیرساخت نمیده.
سربازی خودم سرباز اموزش پرورش بودم معلم جابجا میکردم. چه خانوم معلمایی بودنا. جاهایی میرفتیم یه مدرسه با ۱۰ تا کلاس فقط ۳۰ تا دانش اموز داره. هم جاده مناسبه و اسفالته هست. هم انتن. هم برق. هم اب. هم گاز. ولی مردم هی کوچ میکنن. دهه شصت خب یهویی جمعیت از ۳۰ میلیون شد ۸۰ میلیون.
برا همینه میگم بودجه های اموزشی تقریبا نصفش هم خرج نمیشه تو خیلی مناطق. بودجه هم برگرده معمولا خرج مراکز میشن. مثلا مدرسه رو تو مراکز میسازن چون مردم از روستا کوچ کردن مراکز و اونجا کمبود مدرسه هست.
کیفیت و این چیزا رو هم ولش کلا. نیایین بگین بودجه رو خرج کیفیت مدرسه تو یه روستا یا بخش بکنن. تو شهرش خرج کیفیت نمیکنن. تزریق جمعیت واقعا واجبه. چون هدر رفت برق اب گاز تو مناطق این چنینی خیلی بالاست. الان هزینه ها هی داره هدر میره بدونه هیچ بازدهی. چشم بسته میگم ۳۰ درصد مملکت وضعش اینطوریه. همه مرکز نشین شدن. شهر نشین شدن. حتی بخش ها داره خالی میشه.
روستا نه ها. بخش ها داره خالی میشه.
خدا شاهده من به شخصه هیچ گلی به سر پدر و مادرم نزدم، الانم ۳۰ سالمه و با حقوق چندر غاز میگذرونم، اون دوره طرف کشاورز بود میگفت بعد من یکی باشه زمینو بچرخونه الان که هر کسی بازنشسته میشه حقوق داره تازه والدین بدبخت تا دم مرگ هم بچه از کیسشون میخورن خدا لعنت کنه دولت ها رو که گول میزنن بچه بیارید دروغه الان من برده ۳۰ روز کار هستم
همه ی کشور هایی که نرخ باروری بالایی دارند کشورهای افریقایی و فقیر هستید!!!
من یکی خوشحالم. بزار همینا زمینو بگیرن. من که دارم ۳۰ میشم نه زن نه بچه نه کار درستی. هیچی.
طرف نترسیده. طرف مسئولیت قبول کرده. طرف …کرده زن گرفته ۱۰ تا هم بچه اورده. حقشه. لیاقتشو داره.
نمیترسی میتونی برو ده تا بچه بیار.
منکه تو خرج خودم موندم چه برسه به بچه. افریقا هم نیست یه نون خشک بیاری سر سفره قانع باشه.
خود من حاظر نیستم تو شکم خودم نون خشک یا ماکارونی بندازم بعد بچه هام بخورن/؟
…. اقا خا…یه نداریم دیگه. امید من تنها به همین مذهبی ها هستش که ۱۰ تا بیارن حداقل مملکت از دست نره. یه سری هم از شیعه ها بیارن گزینشی تو مناطق روستا نشین جایگزین کنن طی یه دوره ۱۰ ساله بهشون تابعیت بدن. شرط کنن ۲۰ تا بچه بیارن ولی. باورت میشه تو روستای پدریمون اموزش پرورش بودجه داره دانش اموز نداره. ۱۰ ساله بودجه رو برمیگردونن. بودجه ی اموزشی رو. از اینورم اموزش پرورش استان اجازه ی خرج کردن بودجه ی اموزشی رو تو باقی زمینه ها مثل عمران یا زیرساخت نمیده.
سربازی خودم سرباز اموزش پرورش بودم معلم جابجا میکردم. چه خانوم معلمایی بودنا. جاهایی میرفتیم یه مدرسه با ۱۰ تا کلاس فقط ۳۰ تا دانش اموز داره. هم جاده مناسبه و اسفالته هست. هم انتن. هم برق. هم اب. هم گاز. ولی مردم هی کوچ میکنن. دهه شصت خب یهویی جمعیت از ۳۰ میلیون شد ۸۰ میلیون.
برا همینه میگم بودجه های اموزشی تقریبا نصفش هم خرج نمیشه تو خیلی مناطق. بودجه هم برگرده معمولا خرج مراکز میشن. مثلا مدرسه رو تو مراکز میسازن چون مردم از روستا کوچ کردن مراکز و اونجا کمبود مدرسه هست.
کیفیت و این چیزا رو هم ولش کلا. نیایین بگین بودجه رو خرج کیفیت مدرسه تو یه روستا یا بخش بکنن. تو شهرش خرج کیفیت نمیکنن. تزریق جمعیت واقعا واجبه. چون هدر رفت برق اب گاز تو مناطق این چنینی خیلی بالاست. الان هزینه ها هی داره هدر میره بدونه هیچ بازدهی. چشم بسته میگم ۳۰ درصد مملکت وضعش اینطوریه. همه مرکز نشین شدن. شهر نشین شدن. حتی بخش ها داره خالی میشه.
روستا نه ها. بخش ها داره خالی میشه.