احمدرضا رادان، فرمانده فراجا پیش از این اعلام کرده بود که از شنبه، ۲۶ فروردین ماه پلیس با استفاده از دوربین های امنیتی و به طور هوشمند با مظاهر بدحجابی و کشف حجاب در سطح معابر برخورد خواهد کرد. پس از «طرح برخورد با سارقان و مالخران»، «طرح برخورد با موادفروشان و جمع آوری معتادان متجاهر»، رادان طرح هوشمند عفاف و حجاب را به عنوان سومین طرح سراسری از زمان انتصابش به عنوان فرمانده فراجا، مطرح کرده است. از زمان مطرح شدن این طرح هم چهره های سیاسی و حقوقی و هم مردم در فضای مجازی واکنش های متعددی نشان داده اند.
در این میان برخی دقت عمل دوربین های نظارتی را زیر سوال بردند. اما فرمانده کل انتظامی کشور تاکید کرد: «مطمئن باشید دوربین های کنترلی در طرح عفاف و حجاب هیچ خطایی نخواهد داشت. در این باره به تفصیل توضیح داده شده و بر همین اساس از فردا (شنبه) این برنامه اجرا خواهد شد. رادان در پاسخ به پرسشی مبنی بر این که درصد خطای دوربین هایی که قرار است در طرح عفاف و حجاب استفاده شود تا چه اندازه است، گفت: «مطمئن باشید که هیچ خطایی نخواهد داشت».
روزنامه همشهری وابسته به شهرداری تهران هم عکس از چگونگی رصد بی‌حجاب‌ها را تصویرسازی کرد.
اما روزنامه هم‌میهن با تیتر «شنبه موعود از شنبه شروع نشد» در اولین روز اجرای طرح هوشمند حجاب و عفاف نگاهی به خیابان های شهر تهران انداخته است.
هم میهن: پیامک‌های تذکر پلیس به زنان از یک روز قبل شروع شده بود، پیامک‌هایی با متنی مشابه آنچه در سال‌های گذشته برای زنان راننده ارسال می‌شد اما با یک جمله پایانی جدید: «بدیهی است در صورت تکرار کشف حجاب، پیگیری انتظامی و قضایی اعمال خواهد شد.» زنان ساکن ایران، آنها که حالا چندماهی است در صدر اخبار و موضوع اصلی سخنان تعدادی زیادی از مسئولانند، از یک هفته قبل منتظر آمدن شنبه‌ای بودند که احمدرضا رادان، فرمانده نیروی انتظامی کشور وعده‌اش را داده بود: نظارت دقیق پوشش زنان توسط دوربین‌های حرفه‌ای.
و شنبه موعود، دیروز بود؛ آفتاب مثل هر روز دیگری بر سر تهران تابید، دانشجویان، دانش‌آموزان، کارمندان، راننده‌های تاکسی و… صبح بیست‌و‌ششم فروردین‌ماه راهی مدرسه، دانشگاه و اداره‌ها شدند؛ صبح همان روز وعده داده‌شده. خیابان‌ها شلوغ از خودرو، پیاده‌راه‌ها پر از عابر و مغازه‌داران سرگرم مشتریان. صبح شنبه، برای شهروندان تهرانی مثل هر روز دیگری شروع شد اما برای پلیس روز دیگری بود؛ روزی که احمدرضا رادان، از دو هفته پیش درباره آن خبر داده بود: «با بدحجابی از ۲۶ فروردین‌ماه برخورد می‌شود.» یک روز قبل، خبرگزاری‌ها خبر از آغاز طرح برخورد با کشف حجاب داده بودند. بنا بر اعلام پلیس، معابر، اصناف و خودروها در رصد دوربین‌های پلیس از ۲۶فروردین‌ماه (یعنی روز گذشته) قرار گرفتند؛ دوربین‌هایی که به گفته و تاکید احمدرضا رادان، احتمال خطا ندارند. دیروز خبرهای دیگری هم از راه رسید؛ فرمانده نیروی انتظامی کهگیلویه و بویراحمد گفت تاکنون ۱۳۲۵ مورد پیام برای کشف‌حجاب‌کننده‌گان فرستاده‌ایم و رئیس‌پلیس امنیت عمومی فراجا هم اعلام کرد که بی‌حجابی جرم است و صنوفی که متصدیان آن احیانا کشف‌حجاب می‌کنند، حتما مورد توجه جدی قرار گرفته، به آنها تذکر داده خواهد شد و در صورت تکرار اخطار، پلمب واحد صنفی در دستور کار قرار می‌گیرد. از طرف دیگر، فراجا اعلام کرده است که برای شناسایی افراد از فناوری هوشمند استفاده شده و به مدارک قطعی استناد می‌شود اما اگر فرد بار اول قبول نکند، ادعای او پذیرفته می‌شود.
شهر آرام
زنان، مخاطبان طرح جدید نیروی انتظامی‌اند؛ طرحی که در دوره‌های قبل با عنوان‌های دیگری که معروف‌ترین آن همان گشت ارشاد است، اجرا و به سرنوشتی که برای همه عیان است، دچار شد. گروه بزرگی از زنان در دو دهه گذشته بارها سر از مرکز پلیس امنیت اخلاقی درآورده‌اند؛ زنانی که به دلیل کوتاهی مانتو یا عقب بودن شال و روسری، سوار ون‌های گشت ارشاد می‌شدند، آنجا مقابل دوربین پلیس با پلاکاردهایی در گردن، از آنها عکاسی و پرونده‌هایی برای‌شان تشکیل می‌شد. در ادامه هم با تعهد و تعویض لباس، پس از ساعت‌ها معطلی در سالنی کوچک، آزاد می‌شدند. تکرار این اتفاق، مساوی بود با پیگیری‌های قضایی و پیچیدگی پرونده. از آن طرف مالکان خودرو هم که در چند سال گذشته به‌طور مداوم با پیامک‌های حجاب مواجه بودند، با تعهد، توقیف چند هفته‌ای خودرو، شرکت در کلاس‌های آموزشی و… محکوم می‌شدند. مقابل درهای ورودی پلیس امنیت اخلاقی در خیابان وزرای تهران، همیشه صفی طولانی از این افراد دیده می‌شد که یا برای آزادی عزیزان‌شان آمده بودند یا برای آزادی خودروهای‌شان. حالا با این طرح شکست‌خورده، از روز گذشته فرمانده تازه نفس نیروی انتظامی، تصمیمات دیگری گرفته است. این‌بار قرار است دوربین‌ها ناظر باشند و با ثبت تصویر، افراد را فرابخوانند و دادگاهی کنند. شهر روز گذشته اما به‌ظاهر آرام بود، زنان با پوششی که از ماه‌های گذشته انتخاب کرده‌اند در خیابان رفت‌وآمد می‌کردند و نه کسی نگاهی به آنها می‌انداخت، نه تذکری می‌شنیدند.
نارضایتی بیشتر
آقای حسینی، راننده تاکسی است. او در حاشیه خیابان فاطمی ایستاده، گردشی کار می‌کند اما صبح دیروز سرویس دبیرستان دخترانه‌ای بوده و به آنها بابت حجاب تذکر داده: «به آنها گفتم از امروز روسری سرتان باشد، جریمه‌ام نکنند. هفته‌های گذشته اینطور نبودم و تذکر نمی‌دادم اما از این هفته به‌دلیل اجرای طرح برخورد با بی‌حجابی، به مسافران تذکر دادم.» او می‌گوید که قبلا یک بار برایش پیامک حجاب آمده آن‌هم به‌خاطر سوار کردن چند دانش‌آموز از یک مدرسه اقلیت مذهبی: «این اقدامات فقط نارضایتی را بیشتر می‌کند و مردم را مقابل هم قرار می‌دهد. بعید می‌دانم با تهدید کردن اقدامی صورت گیرد. باید مسائل اجتماعی بررسی شود و بعد بر اساس آن اقدام کنند. بعضی مسائل، حقوق شهروندی است و باید رعایت شود.» راننده تاکسی خط فردوسی – هفت تیر، در اوایل میانسالی است. او از ساعت هشت صبح تا آن ساعت از ظهر، در خیابان‌های شهر بوده و می‌گوید که اگر مسافرش حجاب نداشته باشد هم او را سوار می‌کند: «او مو دارد، من هم مو دارم. مو قیچی می‌شود و به سطل آشغال انداخته می‌شود. ارزش این‌همه بگیروببند را ندارد. اینها دیگر مسئله‌ای نیست که بخواهیم به‌خاطرش این‌همه با هم بجنگیم.» به گفته او در این مدت برایش پیامک حجاب نیامده است با اینکه مسافران بدون حجاب هم داشته. از صبح هم افرادی را در خیابان با این مدل پوشش دیده است.
هنوز دستوری نداده‌اند
ایستگاه‌های هفت‌تیر، چهارراه ولیعصر، دروازه دولت، فردوسی، میدان ولیعصر و طالقانی، خلوت است و خبری از برخوردها نیست. در گوشه متروی تئاترشهر اما یک روحانی نشسته که به گفته غرفه‌داران اطراف، او همیشه همین‌جاست و مشاوره‌های مذهبی می‌دهد. سایر ایستگاه‌ها همان بخش را هم نداشتند. در ایستگاه فردوسی، اتاقک پلیس، خالی است. یکی از نیروها مقابل در ایستاده و نگاهی به اطراف می‌اندازد. او هم می‌گوید که دستوری برای برخورد یا تذکر در زمینه بی‌حجابی به آنها داده نشده اما احتمالا اتفاق خواهد افتاد: «فعلا چیزی به ما ابلاغ نکرده‌اند. البته گفته‌اند که برای این گروه در مترو و فرودگاه خدمات ارائه نشود اما هنوز به صورت ابلاغی نبوده است.» در ایستگاه مترو تئاترشهر، ماموری برای تذکر لسانی نایستاده، غرفه‌داران می‌گویند که روی این ایستگاه مترو حساسیتی وجود ندارد اما از سایر ایستگاه‌ها خبر دارند که تذکراتی به افراد داده شده است. ماموران راهنمایی و رانندگی، گوشه‌به‌گوشه خیابان ایستاده‌اند. یکی از آنها در پاسخ به این سوال که آیا به شما دستوری برای برداشتن پلاک خودروهای با سرنشین بی‌حجاب داده شده، می‌گوید: «همیشه به ما می‌گویند که پلاک خودروهایی که سرنشینانش حجاب ندارند را بردارید و گزارش کنید. من هیچ‌وقت این‌کار را نمی‌کنم مگر اینکه مورد حاد باشد.» با این همه او تاکید می‌کند که هنوز دستوری به آنها نداده‌اند که این‌کار را انجام دهند.
با زور نمی‌شود
زن میانسالی چشم دوخته به ویترین مغازه کفش‌فروشی در خیابان انقلاب. ماجرا برایش جالب است. مقنعه سرمه‌ای و مانتوی بلند مشکی به تن دارد و موهایش دیده نمی‌شود. او می‌گوید که همین پوشش از نظر خانواده اش بدحجابی است؛ چراکه خانواده‌اش همه چادری‌اند و پوشش او را قبول ندارند. او اما خودش را با این شرایط دوست دارد: «به‌طور کلی من به حجاب اعتقاد دارم و البته که در کشور ما هم الزامی است، نمی‌شود بعد از این‌همه سال دوباره به شرایط قبل از انقلاب بازگشت. به اعتقادم بهتر است در این زمینه فرهنگسازی شود و از آن طرف پوششی که مقبول نیست اصلا تولید نشود که دختران و پسران آن را نخرند.» او معتقد است، با روش‌هایی که در پیش گرفته شده هیچ‌کس پوشش‌اش را رعایت نمی‌کند: «وقتی مثلا یک آقایی یک سطل ماست روی سر یک خانم بدون حجاب می‌ریزد، حتی اگر آن زن یک روزی می‌خواست که حجاب داشته باشد یا روسری سرش کند هم، دیگر این کار را نمی‌کند. هیچ‌وقت با زور نمی‌توان کاری انجام داد. درباره مرگ مهسا امینی هم همین اتفاق افتاد. از قبل مردم ذهن‌شان نسبت به این مسئله آماده بود. دل جوانان ما پر است.»
ترس و ناامیدی
برنامه جدید پلیس برای برخورد با زنانی که بی‌حجاب خوانده می‌شوند، موجب احساسات مختلفی میان زنان شده است. تعدادی از آنها از این احساسات می‌گویند. سمانه می‌گوید: «نمی‌توان منکر ترسی شد که در دل زنان دراین‌باره ایجاد می‌شود اما زنانی که در چندماه گذشته، نوع رفتارشان را عوض کرده‌اند، نوعی امید هم برای درست دیده شدن در فضای شهری دارند که حالا با تهدید روبه‌رو شده است. احترام به انتخاب و عقیده شهروندان، یک اصل جهانی است و کاش بیش از این مورد تهدید نباشد.» فاطمه هم می‌گوید؛ بیشتر از ترس دچار ناامیدی شده است: «دلیلش این است که احساس می‌کنم سیستم به جای فکر کردن به راه‌حل و اصلاح، به فکر پافشاری روی گفتمانی است که کار را در همه زمینه‌ها به اینجا کشانده است. احساس می‌کنم باوجود همه هزینه‌ها، احساس مردم درک نشده و رویکرد جدید در برابر مطالبات مردم در نظر گرفته نشده است. انگار که همه راه‌ها بسته است.»
مهتاب هم می‌گوید: «برای من خشم، احساسی بود که درباره این شنبه بیشتر احساسش کردم. این شنبه قرار است ما را به کجا برگرداند؟ تزریق ترس به زنان، کاری ضداجتماعی است و ما را دچار احساس فشار بیشتر می‌کند.»
واکنش ها به طرح هوشمند حجاب
جلیل رحیمی جهان آبادی نماینده مجلس با انتشار تصویری در استوری اینستاگرام خود نوشت: «جناب رادان دوربین هاتو تست کن فکر کنم خطا میده»!
پیش از این سید مرتضی حسینی، نماینده میانه در تذکر شفاهی خود گفت:
کشف حجاب خلاف بیّن شرع و قانون است، اما سردار رادان عزیز احضار افراد و معرفی آنها به دستگاه قضایی به خاطر این موضوع نه حکیمانه است و نه عملی. باید هر اقدامی در این زمینه مبتنی بر قانون مصوب مجلس شورای اسلامی باشد. در دام جدیدی که دشمن پهن کرده، ورود نکنید. لطفاً توان و نیروی خود را صرف مبارزه با مردان هنجارشکن، زورگیر و معتادان متجاهر و امنیت راه‌ها و جاده‌ها کنید.
نشریه روزانه معاونت سیاسی نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه پاسداران در مطلبی با اشاره به ماجرای ریختن سطل ماست بر سر دو خانم «عدم رعایت پوشش» و «ریختن ماست» بر سر دیگران را اقدام غیرقانونی و اشتباه دانست اما در ادامه نوشت:
اشتباه بزرگ‌تر آن است که همگام با معاندان بطور دائم در تنور این ماجرا بدمیم و سعی کنیم خواسته و ناخواسته جامعه را به سمتی ببریم که در نهایت مردم در مقابل یکدیگر یا در مقابل حاکمیت و قانون قرار گیرند.» از منظر نویسنده نشریه روزانه سپاه، این «تقابل»، تقابلی «بی‌حاصل» است؛ «آن هم در شرایطی که باید اهتمام همگانی برای این باشد که چرخ اقتصاد شتاب بگیرد، می تواند چوب لای این چرخ بگذارد.
محسن برهانی، حقوق‌دان هم در توییتر خود نوشت:
وعده داده اند به کسانی که در خودرو کشف حجاب کنند تذکر میدهند و در بار دوم خودرو توقیف می شود. بیزحمت مستند قانونی چنین اقدامی را بیان فرمایند؟ در کدام قانون و آیین نامه حق تذکر به افراد بی حجاب و توقیف خودروی ایشان داده شده است؟ مگر ادعا نمی‌کردید خلاف ،قانون خلاف شرع است؟
برهانی در توییت دیگر خطاب به احمدرضا رادان نوشت:
سردار رادان: دوربین‌های طرح حجاب و عفاف هیچ خطایی نخواهد داشت. این اولویت‌بندی در استفاده از ابزارهای نوین در کشف جرم، چندان قابل فهم نیست؛ از این دوربین‌ها برای شناسایی مرتکبین ضرب و جرح و استفاده بیجا از خشونت علیه جان و چشم مردم یا کیف‌قاپی و زورگیری نیز استفاده می‌شود؟
قانون اساسی ۱۷۷بندداردرادان ۱۷۷تاهم ازخودش نامرئی اضافه کرده