بررسی آماری وضعیت دینداری مردم ترکیه؛ چند درصد نماز می‌خوانند و حجاب دارند؟

شاید برای خیلی‌ها جالب باشد که بدانند وضعیت دینداری مردم در جامعه ترکیه چگونه است؟ چند درصد از مردم این کشور نماز می‌خوانند و روزه می‌گیرند؟ تعداد افراد باحجاب در کشور ترکیه بیشتر است یا افرادی که اعتقادی به آن ندارند؟ کدام مذهب اسلامی بیشترین پیرو را در این کشور دارد؟ پاسخ به این سوالات را در ادامه این مقاله پیدا خواهید کرد.

در نظرسنجی ایمان و دینداری در ترکیه (The Turkish Faith and Religiosity Survey) باورها، نگرش ها و رفتارهای مذهبی رایج در ترکیه مورد مطالعه قرار گرفت.

گزارش این نظرسنجی توسط دکتر زبیر نشانچی، استاد دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، گروه جامعه شناسی در دانشگاه مرمره نوشته شده و در سال ۲۰۲۳ منتشر شد که خبرگزاری عصر ترکیه گزیده ای از مهم‌ترین بخش‌های آن را منتشر کرد.

این نظرسنجی شامل تقریبا ۲۰۰ پرسش بود که ابعاد مختلف اعتقادات، نگرش ها و اعمال مذهبی را دربرگرفته و نتایج آن از طریق نمودارها، جداول و نقشه ها در گزارش ارائه شده است.

این گزارش بینش هایی را درباره توزیع باورها و اعمال مذهبی بر اساس جنسیت، گروه سنی، سطح تحصیلات، محل سکونت روستایی-شهری و منطقه جغرافیایی ارائه می‌کند.

در ادامه چند نمونه از نتایج این نظرسنجی ارائه شده است.

باور به خدا

در یکی از اساسی ترین پرسش های این تحقیق از مردم ترکیه درباره باورشان به خداوند پرسیده شده است که بیش از ۹۴ درصد از خداباوری خود گفته‌اند و خداناباوران در اقلیت‌‌اند.

مذاهب و فرق اسلامی در ترکیه

از آنجا که اکثریت مردم ترکیه مسلمان هستند، توزیع مذاهب و فرق اسلامی نیز مورد تحقیق قرار گرفته است. اکثر مردم ترکیه حنفی هستند و شیعیان جعفری با ۰.۲ درصد، در اقلیت قرار دارند.
نکته قابل توجه اینجاست که احتمالا بسیاری از کسانی که به این سوال که «چه مذهبی دارید؟» پاسخ نداده‌اند، از اقلیت‌های مذهبی بوده‌اند و به دلایلی نخواسته‌اند مذهب خود را اعلام کنند.

مذهبی بودن افراد

از مردم ترکیه پرسیده‌اند که آیا شخصا فردی مذهبی هستند که اکثریت با مذهبی‌ها بوده است. بعد از آن، افرادی که نه مذهبی‌اند و نه غیرمذهبی قرار دارند و افراد بسیار مذهبی و غیرمذهبی، در اقلیت اند.

نماز

در این تحقیق مشخص شد که حدود دو‌پنجم مردم ترکیه همیشه یا اکثرا نماز می‌خوانند، تقریبا دوپنجم آنها اصلا نماز نمی‌خوانند یا به ندرت می‌خوانند و یک‌پنجم نیز گاهی نماز می‌خوانند و گاهی نه. بدین ترتیب، در نگاه کلی تقریبا نیمی از مردم ترکیه اهل نماز هستند.

گفتنی است در شبانه روز، ۵ نوبت اذان از مساجد ترکیه پخش می‌شود.

روزه

روز از فرائض دینی پرطرفدار در ترکیه است به گونه‌ای که اکثر مردم این کشور در ماه رمضان روزه می‌گیرند. این را می‌توان از خلوت بودن رستوران‌ها در زمان وعده ناهار و پر بودن آنها در زمان افطار به خوبی متوجه شد. در ترکیه اکثر رستوران ها در طول روزهای ماه رمضان باز هستند.

حجاب

در بررسی های این پژوهش مشخص شد که تعداد زنان مقید به حجاب و زنان غیرمقید و بی‌حجاب، تقریبا برابر است و البته تعداد محجبه ها اندکی بیشتر از بی حجاب هاست.

از آنجا که اغلب ایرانی هایی که به ترکیه سفر می‌کنند، مناطق توریستی را می‌بینند، این حجم از دینداری در جامعه ترکیه را چندان مشاهده نمی‌کنند ولی واقعیت این است که در عمده مناطق ترکیه مظاهر دینداری بسیار مشهود است و نمونه آن را می‌توان در نمازهای جمعه دید که برغم آنکه این روز در ترکیه تعطیل نیست، اکثر مساجد مملو از نمازگزاران است و جالب اینجاست که بسیاری از نمازگزاران جمعه در ترکیه را جوانان تشکیل می‌دهند.

نکته مهم دیگر این است که چون در ترکیه دین درگیر ملاک های حکومتی نیست و مثلا انتصاب فردی به یک سمت منوط به نماز، ظاهر، یا حجاب او نیست، تقیدات دینی عمدتا واقعی و قلبی است.