یکی از متداول ترین روش ها برای تصمیم گیری در مورد توازن و تعادل یک فیلم بر اساس تصویر جنسیتی آن تست بشدل (Bechdel Test) است. این تست که به افتخار هنرمند کمیکی به نام آلیسون بشدل که آن را خلق کرد نامگذاری شده، سه دسته بندی ساده را در خود دارد که به شکلی غیرمنتظره تنها تعداد معدودی از فیلم ها در آن سربلند بیرون می آیند: فیلم متوازن از لحاظ جنسیتی باید (۱) دستکم دو شخصیت زن داشته باشد که (۲) با هم صحبت می کنند، آن هم (۳) در مورد موضوعی و در کنار یک مرد. این تست یک تست بی نقص نیست اما موثر بوده و معیار خوبی برای این است که فهمید سینما در کلیت آن چه رویکردی نسبت به شخصیت های زن دارد و در سال ۲۰۱۶ بود که بیش از نیمی از پرفروش ترین فیلم های سال توانستند از این تست سربلند بیرون بیایند.
اما برخی از فیلم ها حتی به رد کردن این تست نزدیک نیز نمی شوند و هیچ شخصیت زنی در آن ها وجود ندارد. این اتفاق معمولاً در فیلم های جنگی تاریخی یا با فضایی در مناطق دوردست رخ می دهد، فضاهایی که تنها مردان در طول تاریخ در آن ها حضور داشته اند اما برخی فیمل ها به شدت در این زمینه برجسته و انگشت نما هستند. دیشب در مطلبی شما را با ۱۰ فیلمی آشنا کردیم که هیچ شخصیت مردی در آن ها یافت نمی شد و در اینجا قصد داریم فیلم هایی با شرایطی برعکس را به شما معرفی کنیم. برای اینکه فیلمی بتواند در این فهرست قرار گیرد، هر فیلم باید هیچ شخصیت زنی که نام داشته یا صحبت کند، در خود نداشته باشد، و بدین ترتیب سیاهی لشکرها یا توهمات جزو شخصیت های زن محسوب نشده اند. این شما و این ۱۵ فیلمی که هیچ شخصیت زنی در آن ها دیده نمی شود.
The Thing (1982)
Directed by John Carpenter
Shown: Kurt Russell
۱۵- The Thing
فیلم The Thing ساخته جان کارپنتر یک فیلم ترسناک شاهکار و استادانه است که ترس از موجودات فرازمینی خطرناک را با پارانویایی بی حد و حصر ترکیب می کند، وقتی یک موجود فرازمینی با قدرت تغییر چهره و نفوذ به بدن انسان، راه خود را به یک ایستگاه تحقیقاتی در قطب جنوب باز می کند. غیر از هیولای مونث (ظاهراً گونه ای فرازمینی است که از طریق اختصاص سلولی تولید مثل می کند)، هیچ شخصیت مونث دیگری در این فیلم نیست، و تمام کسانی که در این ایستگاه تحقیقاتی حضور دارند مرد هستند. به دلیل فضای دوردست داستان، این موضوع کاملاً منطقی به نظر می رسد اما هنوز هم یک انتخاب هنری است. رمان کوتاهی که فیلم بر اساس آن ساخته شده و Who Goes There? نام دارد نیز یک ایستگاه تحقیقاتی تمام مردانه در قطب جنوب را نشان می دهد، اما اولین اقتباس سینمایی از این داستان که The Thing From Another World نام داشت و توسط هاوارد هاکس ساخته شد، یک شخصیت زن را در نقش شخصیت اصلی خود دارد، جایی که مارگارت شریدان نقش منشی را بازی می کند که به دانشمندان کمک می کند تا هیولای داستان را از بین ببرند.
پیش درآمد/بازسازی این فیلم در سال ۲۰۱۱ نیز تلاش داشت با قرار دادن ماری الیزابت وینستید در نقش شخصیت اصلی داستان با این عدم توازن جنسیتی مقابله کند. اما به نظر نمی رسد که انتخاب شخصیت یک زن برای حضور در چنین فضای خشن و دوردستی چندان منطقی بوده و به همین خاطر هیچ یک از این دو فیلم به اندازه فیلم کارپنتر مورد توجه قرار نگرفته و به کیفیت آن دست نیافتند.
۱۴- The Great Escape
فیلم The Great Escape در مورد اسرای جنگی متفقین در جنگ جهانی اول به رهبری استیو مک کویین مملو از لحظات ماندگار است و بازی های خیره کننده بازیگرانش نیز باعث شده که یکی از بهترین فیلم های سینمای دهه ۱۹۶۰ بریتانیا باشد که هنوز هم از تلویزیون بازپخش می شود. البته علیرغم پیچ و تاب های متعددش، هیچ شخصیت زن قابل توجهی در داستان وجود ندارد. جایی که فیلم بیش از هر زمان دیگری به یک شخصیت زن نزدیک می شود زمانی است که سربازان به سمت بیرون اردوگاه تونل زده و خود را در یک منطقه مسکونی آلمانی می یابند و آنجا در برخی سکانس ها شاهد حضور چند زن سیاهی لشکر هستند بدون اینکه حتی چند ثانیه ای در کادر باشند، چه برسد به اینکه دیالوگ داشته باشند. اما اینکه این فیلم حتی در نقش های فرعی نیز هیچ شخصیت زنی ندارد به فیلم صدمه نمی زند، با توجه به این که داستان به طور کامل روی تلاش سربازان اسیر شده بریتانیایی برای فرار از زندان آلمانی ها تمرکز دارد.
۱۳- First Blood
با توجه به محبوبیت این فیلم و شهرتی که برای سیلوستر استالونه به عنوان یک قهرمان عضلانی فیلم های اکشن به بار آورد، خیلی راحت نداشتن شخصیت زن در داستان فراموش شد اما فیلم Rambo در ابتدا یک سری فیلم مملو از آدرنالین پرهیجان در مورد مردی شیفته اسلحه نبود. حتی فیلم First Blood نام شخصیت رمبو را در عنوان خود نداشت. فیلم اول مجموعه رمبو بسیار متفاوت از دیگر فیلم های دیگر این فرانچایز بود و بیشتر به اثرات جنگ روی زندگی یک کهنه سرباز می پرداخت. اگر چه First Blood یک فیلم جنگی سرراست و معمولی نیست، از طریق فشار روانی پساآسیبی که در شخصیت رمبو دیده می شود، بسیار به کلیشه هایی وابسته است که در فیلم های جنگی می بینیم و به همین خاطر هیچ شخصیت مونثی ندارد، نه در گذشته شخصیت رمبو و نه در اتفاقات زمان حال داستان.
نبود یک شخصیت زن در زندگی جان رمبو از بعضی جهات به فیلم نیز کمک کرده و تمرکز را صرفاً روی اثرات جنگ بر روح و روان شخصیت اصلی نگه داشته و به همین خاطر از هیچ شخصیت زنی در داستان استفاده نشده است. البته مشخص نیست که چنین تصمیمی عمدی بوده یا خیر. بقیه فیلم های رمبو اما دارای شخصیت های زن بوده و با هر قسمت جدید، شخصیت های زن جایگاه موثرتری در داستان داشتند که به تمایل گسترده به تنوع جنسیتی در فیلم ها اشاره دارد.
۱۲- My Dinner with Andre
دو نفر دارند با هم صحبت می کنند. این همه اتفاقی است که در فیلم My Dinner with Andre رخ می دهد، جایی که والاس شان و آندره گرگوری نسخه های جهان دیگریِ خودشان را بازی می کنند که وارد یک گفتگوی پرپیچ و خم می شوند که نشان از ایدئولوژی های متفاوتشان دارد. وقتی داستان فیلم در مورد گفتگوی دو مرد است، فارغ از جنسیت، فضای کمی برای شخصیت دیگری باقی می ماند و تنها گارسن است که می تواند از دور شاهد این گفتگو باشد. قطعاً می شود گفتگوی مشابهی بین دو شخصیت زن وجود داشته باشد اما به دلیل تمرکز روی بازیگران، چنین فضای خالی از زنی کاملاً عمدی و آگاهانه است. در شرایطی که این دو در یک رستوران مشغول غذا خوردن هستند، شاهد حضور شخصیت های زن به صورت گذرا و در قالب سیاهی لشکر هستیم اما هیچ کدام از آن ها فرصتی جز یک نگاه کوتاه و از روی کنجکاوی پیدا نمی کنند. جایی که بیش از هر زمان دیگری داستان به معرفی یک شخصیت زن نزدیک می شود، زمانی است که به طور مکرر از شخصیت دبی به عنوان نامزد والی یاد می شود اما هرگز تصویری از او دیده نمی شود.
۱۱- ۱۲ Angry Men
فیلم ۱۲ Angry Men یکی از بهترین نمونه ها برای ساخت یک فیلم کلاسیک بی نقص با ساده ترین ترکیبات است، شاهکار سیدنی لومت که کاملاً در داخل یک اتاق رخ داده و تنها بازیگران آن ۱۲ مرد با درجات مختلف نفرت نسبت به شخصیت متهم داستان هستند. آن ها عضو هیئت منصفه دادگاه یک پرونده قتل هستند و دیدگاه متفاوت اجتماعی شان به داستانی با تنش فراوان منجر می شود، در شرایطی که بر سر آزاد کردن یا به اعدام محکوم کردن متهم با هم جدل می کنند. در بحث دیالوگ، بسیار به زنان پرداخته می شود و برای پرونده ای که مورد بررسی است، بسیار اهمیت دارند اما خود هیئت منصفه همگی مرد هستند. شاید شبیه یک کلیشه قدیمی شده به نظر برسد اما در نیویورک که داستان فیلم در آن روایت می شود، زنان از سال ۱۹۳۷ اجازه حضور در هیئت های منصفه حضور پیدا کردند، بیست سال پیش از زمان ساخت این فیلم.
۱۰- No Escape
منظورمان در این مورد فیلمی به همین نام با بازی اوون ویلسون و پیرس برازنان در سال ۲۰۱۵ نیست که فیلم چندان باکیفیتی به شمار نمی آید. No Escapeی که در مورد آن صحبت می کنیم یک فیلم با کیفیتی به همان اندازه قابل چشم پوشی در سال ۱۹۹۴ با بازی ری لیوتا و لنس هنریکسن است. داستان این فیلم در آینده ای نزدیک روایت می شود و شخصیت لیوتا یک تفنگدار ویژه دریایی سابق است که به یک زندان جزیره ای فرستاده می شود، جایی که بدترین تبهکاران در زندان جزیره دست به شورش زده و کلیت داستان نسخه ای خشن تر از Escape from New York به شمار می آید. اما مقایسه این فیلم با شاهکار کارپنتر چندان به سود فیلم اخیر نیست و بیشتر فرار از لس آنجلس است تا فرار از نیویورک، فیلمی با اکشن های نه چندان با کیفیت و طراحی صحنه هایی شبیه مکس دیوانه اما با کیفیت بسیار کمتر.
اما از آنجایی که با یک فیلم در مورد زندان مواجه هستیم، تمام شخصیت های فیلم مرد هستند. این موضوع تا حدودی منطقی است، اگر چه با توجه به اینکه در یک دنیای نیمه پادآرمانشهری در آینده هستیم، هیچ محدودیتی برای معرفی شخصیت های زندانی زن وجود ندارد و در صورت محقق شدن چنین موضوعی، لایه ای جدید از پیچیدگی به داستان افزوده می شود و این فیلم را از حال و هوای کلیشه ای و فرمولی اش خارج می کرد.
۹- All Is Lost
در سال های اخیر شاهد بازگشت فیلم هایی در مورد «یک مرد» تنها بوده ایم، فیلم هایی که در آن ها تنها یک بازیگر مرد در تمام طول داستان دیده می شود، اگر چه شناخته شده ترین و محبوب ترین فیلم های اخیر در این سبک مانند Buried با بازی رایان رینولدز و Locke با بازی تام هاردی، کاملاً تک شخصیتی نیستند و در هر دو مورد، شخصیت های ایزوله داستان تلفنی دارند که با آن با شخصیت های متفاوتی تماس می گیرند. اما فیلم All is Lost کمی متفاوت است. با بازی رابرت ردفورد، این فیلم داستان ملوانی را روایت می کند که در اقیانوس با یک سری اتفاقات ناخوشایند روبرو شده و هیچ بازیگر دیگری در داستان دیده نمی شود، نه مرد و نه زن. نزدیک ترین شرایط برای معرفی یک شخصیت زمانی است که به صورت خلاصه به زندگی همسر مرد بی نام داستان پرداخته می شود اما همانجا نیز چیز زیادی از یک شخصیت زن به مخاطب نشان داده نمی شود. علیرغم اینکه تنها یک شخصیت عمدتاً ساکت دارد، این فیلم به شدت پرتنش است و ردفورد به خوبی و به شکلی تاثیرگذار از هم پاشیدن روحیه خود را به تصویر می کشد، حتی زمانی که مشکلاتش را به شکلی هنرمندانه پشت سر می گذارد.
۸- The Enemy Below
حتی بیشتر از فیلم های جنگی معمول، در فیلمی تاریخی در مورد زیردریایی ها، قابل انتظار است که داستان خالی از شخصیت های زن باشند زیرا این فیلم ها به تعداد اندکی از شخصیت ها پرداخته و به خاطر لوکیشن پر از انزوای داستان، بخش قابل توجهی از اتفاقات در داخل فضای زیردریایی گذشته و شخصیت ها بیرون نمی آیند. اما برای ایجاد کنتراست با دیوانگی ناشی از انزوا در داخل کابین و تب آن، فیلم ها اغلب از زنان به عنوان یک لنگر احساسی و عاطفی استفاده می کنند؛ همان چیزی که در مورد فیلم کلاسیک Das Boot می بینیم و چندین شخصیت زن در سکانس هایی کوتاه وارد داستان می شوند. فیلمی که حتی این کار را انجام نمی دهد فیلم The Enemy Below است. داستان این فیلم که تماماً در داخل دو زیردریایی روایت می شود، در مورد بازی موش و گربه بین دو کاپیتان زیردریایی های آمریکایی و آلماین است که جلوه های ویژه و تنش بسیار خارق العاده ای دارد. با توجه به فضای داستان، فیلم به خوبی در دریا روایت می شود و به دلیل تعاملات فراوان بین خدمه، نیازی به هیچ توضیحی مرتبط با خشکی نیز وجود ندارد.
۷- The Lord of the Flies
فیلم The Lord of the Flies به درستی یکی از بهترین آثار ادبی قرن بیستم به شمار می آید، با داستانی ماندگار در مورد گروهی پسربچه دبستانی که بعد از سقوط هواپیمایشان در یک جزیره، سرگردان شده و پس از چند روز انزوا دچار آشوب و درگیری می شوند. در حالی که اقتباس های سینمایی مختلف هرگز در حد و اندازه نوشته اصلی ویلیام هولدینگ نیستند، اما این فیلم ها توانسته اند نسبتاً خوب حال و هوای رمان او را به تصویر بکشند، به ویژه نسخه های سینمایی سال ۱۹۶۳ و ۱۹۹۰ که به درستی سقوط این کودکان به حوزه بربریت را به تصویر کشیده اند، اگر چه فیلم ۱۹۶۳ از لحاظ کیفیت و خشونت برتر از فیلم جدیدتر است.
هیچ کدام از فیلم ها حتی یک دختربچه نیز در داستان خود ندارند و تمام فیلم را به یک ماجراجویی تماماً مردانه اختصاص می دهند. اما هیچ دلیل قطعی وجود ندارد که چرا نمی تواند شخصیت های زنی نیز در داستان داشت و هیچ دلیل خاصی برای تخلیه کودکان وجود ندارد زیرا تمام کودکان از مدارس و پیشینه های مختلف می آیند و هیچ مانعی برای ترکیب جنسیت ها دیده نمی شود. با این وجود در مورد ایده آل های طبقات بالای جامعه یک چیز ذاتاً قدرتمند وجود دارد که تنها در فضاهای کاملاً پسرانه نمود پیدا می کند و به همین خاطر داشتن یک ترکیب جنسیتی می توانست تاثیری منفی بر آن چیزی داشته باشد که فیلم سعی در به تصویر کشیدن آن داشت.
۶- Sleuth
فیلم Sleuth با کنار هم قرار دادن دو قدرت بازیگری شناخته شده، لارنس الیویه و مایکل کین، یکی از بهترین تریلرهای دهه ۱۹۷۰ است. این فیلم داستانی پیچیده در مورد یک نویسنده رمان های جنایی و معشوقه همسر خیانتکارش است که با هم دسیسه کرده تا از طریق یک قتل ساختگی و بسیاری توطئه های دیگر، زن داستان را وادار به طلاق کنند و به همین خاطر این فیلم حتی امروز نیز بسیار پیچیده و سرگرم کننده است. در حالی که در گفتگوهای بین این دو مرد از همسر خیانتکار یکی از شخصیت ها نام برده می شود اما هرگز در قالب یک شخصیت واضح به تصویر کشیده نمی شود. علیرغم اینکه نسخه بازسازی شده این فیلم با بازی کین در نقش اول اولیویه و جود لا در نقش شخصیت زناکار داستان بعد از ۳۵ سال از تولید فیلم اورجینال، در سال ۲۰۰۷ ساخته شد، در این فیلم نیز توجه چندانی به عدم توازن جنسیتی نشد.
۵- Glengarry Glen Ross
Glengarry Glen Ross امروزه بیشتر به خاطر سخنرانی های انگیزشی فروش الک بالدوین به یاد آورده می شود، واقعیتی کهم خوب و هم بد است. از یک طرف حضور کوتاه او همانند چیزی که در The Departed می بینیم بسیار اثرگذار و قابل توجه است اما از طرف دیگر می تواند بر ادامه فیلم سایه بیفکند. این فیلم که در مورد گروهی فروشنده املاک است که سعی دارند قراردادهای پرسودی ببندند، به وضوح یک نمایش قدرت بازیگری است، با گروهی از بهترین ستارگان سینمای هالیوود که بهترین نقش آفرینی هایشان را ارائه می کنند. و البته همه آن ها مرد هستند، هم فروشندگان املاک و هم مشتریانی که طعمه این مردان قرار می گیرند. همانند فیلم ۱۲ Angry Men، این انتخاب بیشتر عمدی و هنری بوده که به هنجارهای حرفه ای باز می گردد تا چیزی دیگر زیرا در این حوزه، اکثر فروشندگان مرد هستند. اما درست همانند The Lord of the Flies، این فیلم نیز با شخصیت های تماماً مرد خود، با تم های بزرگ تر فیلم هماهنگ می شود و یک وزنِ مردانه به هنر فروش می بخشد.
۴- Outpost
وقتی پای ژانر فرعی نازی های زامبی به میان می آید، فیلمی که همه به یاد آن می افتند فیلم درجه دوم نروژی Dead Snow است، اما علیرغم تمام هیاهویی که حول این فیلم وجود دارد، این فیلم نروژی اولین فیلمی نبود که به این مفهوم می پرداخت. Outpost یک سال زودتر و در سال ۲۰۰۸ منتشر شد و ایده زامبی های نازی را به روشی کاملاً متفاوت ارائه کرد: گروهی از تفنگداران دریایی در دنیای کنونی خود را در مرکز توطئه ای از نازی ها برای بازگرداندن سربازان دوران جنگ جهانی دوم در قالب مبارزانی شکست ناپذیر و به شدت قوی می یابند. Outpost فیلمی با بودجه اندک است و به همین خاطر نباید انتظار فیلمی با جلوه های ویژه و تولید بسیار باکیفیتی داشته باشید و نتیجه یک فیلم جمع و جور ۹۰ دقیقه ای است که تماماً به کانون داستان می پردازد بدون اینکه فضای کافی برای روایت های فرعی وجود داشته باشد.
و این موضوع در مورد شخصیت های زن نیز صدق می کند. حقیقت این است که به شکلی می شد زنان را در فرم هایی در داستان جای داد یا برخی شخصیت ها را به زن تغییر داد اما به نظر می رسد که نبود شخصیت زن در این داستان بیشتر نتیجه کمبود منابع و تولید با وسعت محدود بوده است تا چیزی دیگر.
۳- Master And Commander: The Far Side of the World
در سال ۲۰۰۳، به نظر می رسید که فیلم های اکشنی که در دریا رخ می دادند آینده سینما هستند. تابستان آن سال شاهد انتشار فیلم Pirates of the Caribbean: The Curse of the Black Pearl بودیم و در فصل جوایز سینمایی نیز اسکار تحت الشعاع Master and Commander: The Far Side of the World قرار گرفت، فیلمی که علیرغم شایستگی هایش تنها دو جایزه اسکار بدست آورد زیرا رقیب قدرتمندی مانند The Lord of the Rings: The Return of the King را در مقابل خود می دید. هر دو فیلم بسیار باکیفیت و بی نقص بودند اما فیلم دوم به وضوح قوی تر از فیلم قبلی بود. فیلم جنگی پیتر ویر در مورد ماجراجویی های جک آبری است، یک فرمانده دریایی ساختگی و شخصیت قهرمان سری داستان های پاتریک اوبراین. و همانطور که تمام اکشن داستان در دریا رخ می دهد و فضای داستان سده ۱۸۰۰ است، دورانی که ملوانان زن بسیاری وجود نداشتند، همانطور که انتظار می رود شخصیت زنی در داستان وجود ندارد. همانند فیلم های جنگی، نداشتن شخصیت زن در این فیلم نیز بیشتر به خاطر اعتبار تاریخی و منطقی بودن داستان بود.
۲- Billy Budd
هرمان ملویل بیشتر به خاطر نوشتن رمان موبی دیک شناخته می شود که در سال ۱۹۵۶ در قالب یک فیلم سینمایی با بازی گریگوری پک ساخته شد. اما آن فیلم به این خاطر که چند شخصیت زن در نقش های فرعی دارد جایی در این فهرست پیدا نکرد. اما این موضوع در مورد دیگر اقتباس سینمایی دریایی از رمان Billy Budd صدق نمی کند. داستان این فیلم تماماً روی کشتی اچ ام اس اونجر روایت می شود و در مورد یکی از خدمه های این کشتی به ام بیلی باد است، یک ملوان تازه کار که در یک داستان تراژیک، شرایط سختی در تقابل با همتایان باتجربه خود دارد. این فیلم اکنون بیشتر به خاطر معرفی ترنس استامپ شناخته می شود اما علیرغم نقاط ضعفش، در کلیت خود یک درام موثر است. روایت داستان در عمق اقیانوس، به درماندگی شخصیت باد تاکید دارد اما همانند Master and Commander، چنین فضایی باعث می شود که فضای اندکی برای حضور زنان در داستان وجود داشته باشد. به خاطر جوان بودن شخصیت اصلی داستان، حتی یک شخصیت زن در گذشته بیلی نیز وجود ندارد که به نحوی به آن پرداخته شود.
۱- Lawrence of Arabia
فیلم Lawrence of Arabia یک شاهکار حماسی بزرگ است. با طول نزدیک به چهار ساعت و روایتی طولانی در طول جنگ جهانی اول، این فیلم داستان تی ای لارنس از دوران خدمت به عنوان یک ستوان تازه کار انگلیسی را تا تبدیل شدن به افسر کهنه کاری روایت می کند که قبایل عرب را علیه دشمنی مشترک متحد می سازد. این فیلم یک شاهکار فیلمسازی است و دیوید لین ثابت می کند که به همان اندازه که در ساخت شخصیت های احساسی تبحر دارد در ساخت دکورهای بزرگ نیز استاد است. همچنین این فیلم برخی از بهترین بازیگران تاریخ سینما را در خود دارد؛ از الک گینس گرفته تا عمر شریف و پیتر اوتول که با این نقش به شهرت رسید.
اما هیچ شخصیت زنی در داستان وجود ندارد. در برخی از سکانس های بزرگ فیلم شاهد حضور شخصیت های زن در قالب سیاهی لشکر هستیم اما به هیچ کدام از آن ها پرداخته نمی شود. برخلاف دیگر فیلم های جنگی، لارنس عربستان می توانست به سادگی شخصیت های زن با دیالوگ را در خود داشته باشد زیرا تماشاگران معصوم بسیاری در خلال درگیری های فیلم وجود دارند و به راحتی می شد یک یا چند زن را در لحظات احساسی تر و کمتر خشن داستان وارد کرد.
بدون نظر