هر آنچه در مورد جنگنده سری نسل ششم ایالات متحده موسوم به NGAD می دانیم

برای سال ها، اظهارات مبهمی در مورد برنامه نیروی هوایی ایالات متحده برای توسعه یک جنگنده پنهانکار پیشرفته نسل ششمی با تخصص در نبردهای هوا به هوا وجود داشته که با نام Next-Generation Air Dominance (NGAD) از آن یاد شده و این صحبت ها به رقابت دو کمپانی اشاره دارد که در مراحل پیشرفته نمونه های اولیه خود از این جنگنده نسل ششمی هستند. دستکم یک نمونه اولیه، بر اساس ادعاها، در سال ۲۰۲۰ به پرواز درآمده است. جنگنده بی نامی که از پروژه NGAD بیرون بیاید قرار است جاگیزین جنگنده های رادارگریز پیشرفته و گرانقیمت F-22A Raptor شود، جایگزینی که در دهه ۲۰۳۰ صورت خواهد گرفت.

اگر چه بسیار چابک و به شدت رادارگریز است، ناوگان نسبتاً کوچک جنگنده های F-22A Raptor نیروی هوایی ایالات متحده نشان داده که مدیریت و روزآمدسازی آن پرهزینه است، زیرا این جنگنده بر اساس سیستم های معماری غیرباز دهه ۱۹۹۰ طراحی شده و تکنولوژی مواد جاذب راداری آن قدیمی شده که به تعمیر و نگهداری بسیار پیچیده و پرهزینه ای نیاز دارد. با این وجود، فرانک کندال فرمانده نیروی هوایی ارتش ایالات متحده در نشستی در واشنگتن دی سی این ایده را متحرک کرده که نیروی هوایی این کشور باید تنها یک NGAD به خدمت بگیرد و نه دو نسخه از دو سازنده متفاوت را.

کاندیدهای پیشرو در این زمینه بدون شک از ترکیبی از ایده های لاکهید مارتین، بویینگ و نورثروپ گرومن با پشتیبانی کمپانی های رقیب تولید موتور جت Pratt & Whitney و جنرال الکتریک بیرون خواهند آمد. نیروی هوایی ایالات متحده آغاز دریافت ایده ها برای طراحی NGAD را از ۱۸ می اخیر آغاز کرد. مفهوم برنده در سال ۲۰۲۴ اعلام شده و نیروی هوایی قصد دارد ۲۰۰ تا ۲۵۰ فروند جنگنده NGAD را به خدمت خواهد گرفت که به ادعای خود این نیرو، هر فروند آن صدها میلیون دلار هزینه خواهد داشت. برای مقایسه، باید بدانید که هزینه هر فروند از جنگنده پنهانکار جدید F-35A حدود ۸۵ میلیون دلار است. NGAD بدون شک دارای سنسورها و لینک های ارتباطی بهتری نسبت به F-22 بوده و همزمان چابکی F-35 را نیز خواهد داشت.

بر اساس برآوردها، تحقیق، توسعه، تست و ارزیابی NGAD در طی ۵ سال آینده حدود ۱۶ میلیارد دلار هزینه خواهد داشت. اما نیروی هوایی ایالات متحده بارها تاکید کرده که می خواهد هواپیمای جنگی آینده اش هزینه عملیاتی بسیار پایین تری در مقایسه با F-22 داشته و امیدوار است که این هزینه از هزینه عملیاتی F-35 نیز کمتر باشد. همچنین کندال تاکید کرده که پنتاگون سعی دارد از متمرکز کردن مالکیت NGAD در یک تولید کننده خودداری کند، مشکلی که باعث درگیری بین پنتاگون و لاکهید مارتین به عنوان تولید کننده F-35 بر سر مالکیت فکری این پروژه شده است.

هدف از پروژه NGAD این است دولت بتواند مالکیت فکری سیستم های هواپیمایی بیشتری را از همان ابتدا در اختیار داشته باشد تا بتواند به راحتی آن را با تکنولوژی های جدید از دیگر کمپانی ها مجهز کرده یا حتی تعمیرات سریع آن توسط نیروهای خودش بدون نیاز به نامه نگاری ها و تاخیرهای فراوان برای تعمیر آن توسط کمپانی سازنده را ممکن سازد. شایان ذکر است که در کمال ناباوری، دو برنامه Next Generation Air Dominance به معنای تسلط هوایی نسل جدید با یک نام مشترک وجود دارد که دیگری توسط نیروی دریایی ایالات متحده پیش برده شده و قرار است جایگزینی برای جنگنده های ناو-سوار FA-18E/F Super Hornet پیدا کند.

برای مدتی، به نظر می رسید که شاید نیروی هوایی به دنبال نسخه های چندگانه ای از NGAD بوده و بر اساس مدل خرید تازه ای پیش برود که بر توسعه سریع و سیکل های تولید کوتاه (۵۰ تا ۱۰۰ فروند) با زمان سرویس کوتاه تر تاکید دارد. به باور مدافعان این استراتژی، چنین رویکردی به لطف ابزارهای طراحی دیجیتالی که امکان طراحی، عیب یابی و تست نمونه های اولیه در سریع ترین زمان ممکن را فراهم می سازد امکان پذیر شده است. اما این رویکرد بسیار پرهزینه تر از مدل کنونی سرویس طولانی مدت است هر چند نقطه قوت این ترفند جدید این بود که هزینه بیشتر را به سمت خرید طرح های بسیار جدید برای هر دهه هدایت می کرد و نه روزآمدسازی و تجهیز کردن مدل های قدیمی با تکنولوژی های جدید.

این همان مدلی بود که در مورد جنگنده های F-100 و F-111 در دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ به کار گرفته شد که به سرعت وارد سرویس شده و به خاطر سرعت فراوان پیشرفت ها در زمینه تکنولوژی نظامی هوایی، به سرعت نیز از سرویس خارج شدند. در سال های اخیر اما، مشخص شد که ایالات متحده نمی تواند به سرعت کارآفرینان دنیای تکنولوژی در سیلیکون ولی، تکنولوژی های جدید را با تکنولوژی های جدیدتر جایگزین کند و این استراتژی دیگر جایی در دکتری نظامی پنتاگون ندارد. اما ابزارهای طراحی کامپیوتری تاکنون نیز پتانسیل بالای خود برای تسریع وظیفه طراحی را نشان داده اند. و ظهور سیستم های معماری باز نیز می تواند روزآمدسازی سلاج ها، سیستم ها و تقویت توانایی آن ها را آسان تر ساخته است.

NGAD و چین

نیروی هوایی ایالات متحده هواپیماهای جنگی بیشتر و بهتری نسبت به نیروی هوایی ارتش آزادی بخش چین دارد. همچنین این کشور دارایی های بیشتری در زمینه پشتیبانی از این جنگنده ها، تجربه عملیاتی بیشتر و آموزش های واقع گرایانه تری دارد. اما برتری کیفی فنی دیگر مانند ۲۰ سال قبل، همه جانبه و تاثیرگذار نیست. چین اکنون در حال تولید هواپیماهایی قابل مقایسه با هواپیماهای غیرپنهانکار و غیررادارگریز F-15، F-16 و FA-18 و همچنین جنگنده رادارگریز قابل احترام J-20 است و گزینه دومی نیز در حال توسعه می باشد. اگر چه صنعت هوانرودی چین هنوز در حال کسب مهارت در تولید موتورهای جت با قدرت بالاست، برخلاف روسیه، این کشور ظاهراً رادارهای پیشرفته کلاس AESA را دستکم روی برخی از جنگنده هایش و موشک های برد بلند هوا به هوایی به کار گرفته است که ایالات متحده هنوز هماوردی برای آن ها ندارد.

NGAD امیدوار است که قدرت فنی جدیدی به قابلیت های هوا به هوای ارتش ایالات متحده ببخشد که باید در حوزه دفاع هوایی موشک های سطح به هوا نیز موثر باشد. اما علاوه بر همه این ها، NGAD دارای برد بیشتری نسبت به دیگر هواپیماهای جنگی ایالات متحده خواهد بود که به لطف باک سوخت داخلی فراهم شده تا بتواند بهتر برای رویارویی با چالش های عملیاتی بر فراز اقیانوس وسیع آرام مواجه شود. برد کوتاه یکی از محدودیت های عمده و نگران کننده جنگنده های کنونی ایالات متحده است که آن ها را در پایگاه هایی در دسترس بی دردسر موشک های زمین پرتاب چین قرار می دهد، موضوعی که در صورت وقوع جنگ در تایوان و تلاش ایالات متحده برای دفاع از ژاپن، برای این کشور و جنگنده هایش دردسرساز خواهد شد. سوختگیری در هوا نیز نه تنها از لحاظ لجستیکی دشواری ها و پیچیدگی های خاص خود را دارد بلکه هواپیماهای سوخت رسان نیز خود رادارگریز نیستند.

از این رو گفته می شود که ایالات متحده مدل های کوتاه برد و دوربردی از این جنگنده نسل ششمی جدید را به ترتیب برای عملیات در اروپا و اقیانوس آرام سفارش دهد. همچنین این اطمینان وجود دارد که NGAD قطعاً برای پرواز در کنار یک سری پهپادهای یکبار مصرف همراه طراحی شود که می توانند سلاح های بیشتری حمل کنند، عملیات های خطرناک تری انجام دهند و حتی تهدیدها را از جت سرنشین دار NGAD دور می کنند. اگر چه همانند F-22 در نبرد هوا به هوا تخصص دارد، اما جنگنده نسل ششم جدید ایالات متحده برخی توانمندی های حمله به اهداف زمینی؛ از جمله سرکوب سامانه های دفاع هوایی دشمن، را خواهد داشت و انتظار می رود که ظرفیت داخلی بیشتری برای حمل سلاح نسبت به F-22 داشته باشد.

با این وجود هنوز نمی توان در مورد طرح های کامپیوتری این جنگنده نسل ششم و اینکه کدام یک در نهایت انتخاب خواهد شد صحبت کرد. اکنون کاملاً واضح است که تنها یک نسخه انتخاب شده و تولید خواهد شد، علیرغم اینکه نسخه اولیه حیرت انگیز F-22 Raptor ساخت لاکهید مارتین توانست سه دهه پیش نسخه تحسین برانگیز YF-23 Black Widow ساخت کمپاین نورثروپ گرومن را شکست دهد، تصمیمی که هنوز هم بعد از دهه ها مورد انتقاد برخی از کارشناسان صنعت هوانوردی نظامی است.