چند روز پیش نوشته جواد ظریف در خصوص قرارداد ترکمنچای در اینستاگرام اش و اشاراتی که به برجام شد، واکنش های بسیاری را به همراه داشت و مخالفان و موافقان اظهار نظرهای متفاوتی درباره آن داشتند. پس از آن ظریف در یکی از گفتگوهای کلاب هاوس با عنوان ناگفته های برجام، حقایقی را درباره اتفاقات خارجی و داخلی درخصوص برجام افشا کرد.
ماجرای اشاره محمد جواد ظریف به قرارداد ترکمنچای چه بود؟
چند روز پیش محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه پیشین ایران در صفحه اینستاگرام خود نوشت:
چند سال پیش در برابر پرسشی سخت، پاسخ دادم: «خودمان انتخاب کردیم». بسیاری از آن سخن رنجیدند. با پوزش از اینکه شاید پاسخگویی با بیان روشن‌تر به رنجش افزون‌تر بیانجامد: مرحوم پروفسور روح الله رمضانی، متخصص برجسته سیاست خارجی ایران در آمریکا، سیاست خارجی پانصد سال گذشته ایران را چنین آسیب‌شناسی می‌کند: «ایران در پی به دست آوردن دوباره قلمرویی بود که زمانی در تصرف داشت و اغلب نمی‌توانست فاصله‌ی میان این اهداف و امکانات در دسترس برای تحقق آن‌ها را درک کند».
ما در طول تاریخ اهدافمان را بر اساس آرزوهایمان چیده‌ایم و به توانایی‌هایمان توجهی نکرده‌ایم.
گرایش تاریخی ما برای رسیدن به آرزو‌ها بدون در نظرگرفتن امکانات، نه تنها در سیاست خارجی نمایان است، بلکه در شکل گیری خطوط متراکم خودرو پشت هر تونل کم عرض نیز دیدنی است.
در ۷۵ سال برنامه‌ریزی توسعه ما، منابع ملی نابود شده و توسعه نیز حاصل نشده، چون بیشتر برنامه‌ها به جای ترسیم مسیر جبران عقب‌ماندگی‌ها متناسب با امکانات و فرصتها، حدیث آرزومندی رهبران کشور بوده‌اند.
آگاهانه یا ناخودآگاه ما مردم انتخاب کرده‌ایم آنان را که به دنبال آرزوهایمان بوده‌اند بستاییم، هر چند برای خود و کشور خسارات فراوان به بار آورده باشند؛ و آنان را که در حد امکانات کوشیده‌اند تا از گستره خسارات ناشی از حرکات آرزومندانه بکاهند، «سازشکار» و حتی «خائن» بنامیم.
راستی نه تنها ما مردم بلکه نخبگان ما کدامیک را بیشتر نکوهش می‌کنند: آن‌ها که با آرزوی بازپس‌گرفتن سرزمین از دست رفته در قرارداد گلستان، بخش‌های بیشتری از سرزمین و حتی استقلال ایران را به باد دادند، یا آن‌ها که با قرارداد ترکمانچای دستکم قسمتی از سرزمین تازه از دست رفته را بازپس گرفتند؟
برای پیشگیری از ترکمانچای‌ها باید «انتخاب کنیم» که آرزوهایمان را در چارچوب امکانات دنبال کنیم.
ولی حتی در واژه‌هایمان هم توجه به امکانات را ناشایست می‌دانیم.
چرا «سازشکار» منفی، و «سازش‌ناپذیر» مثبت است؟
مگر سازش جز به معنی دستیابی به نقطه‌ی اشتراک و توازن برای حرکت به سوی آرمانهاست؟
مگر می‌توان از روش دیگری به آرمان‌ها رسید؟
داشتن آرزو به زندگی جهت می‌دهد، اما توجه به توانایی‌ها حرکت به سمت آرمان‌ها را ممکن می‌سازد.
نیاز امروز ما درک درست و «انتخاب» هوشمندانه است. «کنشگریِ مرزی». چشم به آرمان‌ها و استوار بر توانایی‌ها.
انتقادها و حمایت ها از نوشته جواد ظریف
این نوشته ظریف واکنش های بسیاری را در فضای مجازی و در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به همراه داشت؛ منتقدان صحبت های ظریف را به ستایش قرارداد ترکمنچای ترجمه کردند و به تندی به او تاختند.
اما برخی از متفکرین، جامعه شناسان و تاریخ شناسان نوشته اینستاگرامی ظریف را تایید کرده و در پاسخ به انتقادهای شکل گرفته از آن دفاع کردند. مجید تفرشی، پژوهشگر تاریخ در توئیتی در تایید یادداشت ظریف نوشت که عدم پذیرش توافق ننگین و ظالمانه ترکمانچای یعنی که ایران امروز وجود نداشت.
وی در توئیتی نوشت: «در دور دوم جنگهای ایران و روس، نیروهای روسیه تا آستانه تهران پیشروی کرده و در آستانه فتح کامل ایران بودند. بهتر این بود که جنگ نمیکردیم. بهتر این بود شکست نمیخوردیم. ولی گزینه بهتری از ترکمانچای منفور ملعون نبود. عدم پذیرش آن توافق ننگین و ظالمانه یعنی که ایران امروز وجود نداشت».
سید نظام الدین موسوی در توییتر خود به گفته های جواد ظریف تاخت و نوشت: «آقای دکتر ظریف! تا جایی که به یاد دارم حتی وابسته ترین و واداده ترین سیاسیون و مورخین عهد قجری و عصر پهلوی هم جرات نداشته اند صراحتاً از قرارداد ننگین “ترکمانچای” دفاع کنند. در روزگاری که به خود، حاج قاسم و همت و صیاد و باکری دیده، شما به ترکمنچای می آویزی؟ به کجا چنین شتابان؟»
در پاسخ توییت موسوی، دکتر محمد فاضلی، جامعه شناس نوشت: «دشمنی امثال شما با جواد ظریف را می‌شود فهمید، اما نفهمیدم توضیحات مجید تفرشی مورخ درباره نکات ظریف درخصوص ترکمنچای، و اصرارتان بر تحریف کردن حرف ظریف را نمی‌شود فهمید. اصرار دارید خودتان را به نفهمی بزنید.»
دکتر محمد جواد ظریف در واکنش به انتقادها در خصوص نوشته اش درباره قرارداد ترکمنچای در توییتر خود نوشت: «نوشته کوتاه چند روز پیش بنده به بحث و نقدهای فراوانی انجامیده، که امری مبارک است. اما دیدنی است که چگونه کلمات “نکوهش” ترکمانچای و “جلوگیری” از ترکمانچای ها به”توجیه”، “تحسین” و حتی “تقدیس” برگردانده شده‌اند. امان از سلطه سیاسی کاری حتی بر واژگان فارسی!!»
جواد ظریف و ناگفته های برجام در کلاب هاوس
محمدجواد ظریف در نشستی مجازی در کلاب هاوس با عنوان ناگفته های برجام شرکت کرد. آنچه در ادامه می خوانید گزیده ای از اظهارات ظریف است که صرفا جهت اطلاع از کلیات مطالب مطرح شده در این نشست جمع آوری شده است:
همکاری ظریف با سردار قاسم سلیمانی
من نماینده ایران در کنفرانس بن بودم؛ اما بدون شهید سلیمانی نمی شد آن حضور فعال را در کنفرانس بن مربوط به افغانستان داشت. [در اوائل دهه ۲۰۰۰] کلمه به کلمه بحث ها و مذاکرات در افغانستان با سردار سلیمانی هماهنگ می کردم.
چه شد که بوش گفت محور شرارت؟
در ژانویه ۲۰۰۲، دو هفته قبل از سخنرانی بوش، یک کشتی حامل سلاح برای عرفات در کرانه باختری توسط اسرائیل کشف شد؛ این کشتی کارن ای نام داشت و مدعی شدند که برای ایران است؛ این واقعه باعث امنیتی سازی مجددی از سوی اسرائیل شد.
اروپایی ها توانستند بعد از ترامپ اجماع امنیتی علیه ترامپ شکل دهند، اما علیه ایران شکل نگرفت.
گفتگوهای برجام زیرنظر بالاترین مقام کشور
تمام مذاکرات و صورت جلسات را برای رهبری می‌فرستادیم؛ ایشان هر وقت می‌خواستند نظر می‌دادند و هر موقع می‌خواستند نظر نمی دادند. رهبری در هر مورد مخالف بود می گفت و ما حتی در مواردی که توان پیگیری مطالبه ای را نداشتیم، اول به ایشان اطلاع می دادیم و پس از کسب مجوز اقدام می کردیم.
سلاح هسته ای کمکی به امنیت ایران نمی کند
ما هیچ بمب هسته ای نداریم، جمهوری اسلامی بر اساس فتوای رهبری دنبال سلاح هسته ای نبوده حالا امکان دارد در جهت دانش سلاح بوده که برای تولید به هیچ عنوان نبوده است. اگر نگرانی اسرائیل از داشتن سلاح هسته ای در ایران بود باید موافق برجام میبود چون برجام مهمترین سند برای جلوگیری ایران به دست یابی سلاح هسته ای بود.
چرا اسرائیل مخالف برجام بود؟
حداقل ده سال اسرائیل میتوانست خیال انها از سلاح هسته ای ایران راحت باشد مگر نمیگفتند ما ۶ ماه تا دستیابی بمب اتم فاصله داریم؟ چون پروژه انها امنیتی سازی برای ایران بود بنابراین تهدید به دارا بودن سلاح هسته ای بازی در زمین اسرائیل برای امنیتی سازی پرونده ایران است
جلیلی در جلساتی که قرار بود برای منافع مردم ایران مذاکره درباره چه چیزهایی صحبت میکرد؟
ظریف: در دستور کار مذاکرات آقای جلیلی از دزدی دریایی تا بحرین و سوریه وجود داشت در صورتیکه ما اجازه نداشتیم این موارد را بیان کنیم و راجع به موردی غیر از مسئله هسته‌ای صحبت کنیم. کلی طول می‌کشید راجع به زمان و مکان به توافق برسند. از مدیریت جهان تا سومالی مطرح می‌کردند. در مذاکرات هسته‌ای نیز دنبال اقناع طرف مقابل بودند، نه پیدا نقاط مشترک به همین دلیل به نتیجه نمی‌رسیدند.
واکنش ظریف به ادعای حمایت علیرضا اکبری از برجام
اختلاف من و اکبری از CTBT شروع شد؛ او به شدت در وزارت دفاع آن زمان علیه CTBT صحبت و فضاسازی کرد. من موافق اعدام هیچ کسی نیستم و آرزو میکنم ایشان مورد شفاعت و رحمت خداوند قرار گیرند. اکبری گفت من سردمدار مخالفت با CTBT بودم؛ پایه ریزی دعوای هسته ای از همین موضوع شروع شد
آقای طائب رئیس سابق اطلاعات سپاه با ساختن گاندو هدفش زدن من بود
در ایران نسبت به نایاک حساس بودند و می‌گفتند منتقد سیاست‌های حقوق بشری ایران هستند. آقای طائب خیال میکرد من نایاک را تاسیس کردم و مخالف آن‌ها بود. گروه‌هایی بودند که به آن‌ها کمک می‌شد اما نایاک پولی دریافت نمی‌کرد. همکاری من با نایاک در حد ارایه اطلاعات بود. در ایران نسبت به نایاک حساس بودند و می‌گفتند منتقد سیاست‌های حقوق بشری ایران هستند. آقای طائب خیال میکرد من نایاک را تاسیس کردم و مخالف آن‌ها بود.
آقای خاتمی همیشه می‌گفتند تندروها همیشه مانند کره به هم می‌رسند. همه مخالف سازش و مصالحه هستند. با معتدلین بد هستند و با کنشگران مرزی مشکل دارند به همین دلیل از هر دو طرف نایاک را می‌زنند.
مذاکرات مسقط تابوشکنی بود که توسط برادر عزیزم دکتر صالحی انجام گرفت که علی رغم کارشکنی شدید جلیلی و مخالفت احمدی نژاد برگزار شد.
مذاکرات را در سطح وزرا انجام دادیم تا بعدا نگویند رئیس ما نپذیرفت
مذاکرات ۱+۵ تا زمانیکه من مسئولیت را بر عهده گرفتم با معاونین وزارت خارجه صورت می‌گرفت اما از نظر پرستیژی و مذاکراتی برای ما خوب نبود، لذا اولین شرط من برای خانم اشتون این بود که وزیر مقابل من باشد. زیرا وقتی طرف مقابل معاون بود، می توانست بعدا بگوید رییس من موافقت نکرد. برای همین طرف ما وزرا شدند و بیشترین زمان حضور وزیر خارجه آمریکا در یک مذاکره مربوط به مذاکرات برجام بود.
دعوت ترامپ از ظریف به دفتر ریاست جمهوری؛ «در صورت عدم موفقیت مجازات را می‌پذیرم»
سناتور نزدیک به ترامپ گفت آقای ترامپ شما را به oval Office (دفتر رییس جمهور امریکا) دعوت کرده به تهران منتقل کردم و گفتم در صورت عدم موفقیت مجازات را می‌پذیرم پیام به مراحل عالی نرسید و در سطوح پایین رد شد.
روس ها قبلا توافق موقت و توافق گام به گام را پیشنهاد داده بودند.
تیترهای کیهان
آن هایی که ادعا می کنند ما همیشه غنی سازی را داشتیم تیترهای کیهان را بخوانند که همان موقع مینوشتند از کجا معلوم که بتوانیم در خاک ایران غنی سازی کنیم.
آقای شریعتمداری پس از مذاکرات دور دوم ژنو که حق غنی‌سازی را گرفتیم تیتر می‌زد که از کجا معلوم غنی سازی انجام شود؟ الان می‌گوید از قبل حق غنی‌سازی داشتیم! در دور دوم مذاکرات ژنو، علیرغم عصبانیت فرانسوی‌ها آن را به نتیجه رساندیم. در آن توافق ما حق غنی‌سازی را گرفتیم. برخی می‌گفتند ما از قبل آن را داشتیم.
تیترهای کیهان را در آن زمان ببینید می‌گفتند که اطمینان ندارند به این موضوع اما الان می‌گویند ما حق غنی‌سازی را از قبل داشتیم!
انگلیسی ضعیف ظریف
الحمدلله مداح ها و حاج محمود کریمی اینقدر انگلیسی شان خوب شده که می توانند بگویند ظریف زبان انگلیسی بلد نیست.
هرکس بگوید در روابط بین الملل می توان تضمین گرفت، عوام است.
دوستان (منتقد برجام) عاشق ترامپ هستند و دوست داشتند او پیروز شود.
دکتر صالحی بحث فنی مذاکرات را بسیار خوب مذاکره کرد؛ ثابت هم شد.
اگر برجام اینقدر خیانتی بدتر از ترکمنچای است چرا آن را دور نمی‌اندازید؟
اگر برجام اینقدر خیانتی بدتر از ترکمنچای است چرا آن را دور نمی‌اندازید؟ پاره کنید و دفنش کنید. ما دو سال است کاره‌ای نیستیم. هنوز دوستان به دنبال همان برجام هستند.
واکنش حسن روحانی به اظهارات برجامی جدید ظریف در کلاب هاوس
ساعاتی پس از گفت و گوی برجامی کلاب هاوسی ظریف، کانال تلگرامی حسن روحانی، رئیس‌جمهور سابق ایران نقل او را بازنشر داد: «شهادت می‌دهم ظریف، رسول امین نظام بوده و هست».
انتهای این متن بازنشری امضای «رئیس جمهور روحانی» دیده می‌شود.
باز نزدیک به انتخابات شد یه عده از غارشون امدن بیرون
و طبق معمول همه بد هستن به غیر خودش!
اخه بزرگوار تو اگه میتونستی کار کنی ۸ سال فرصت داشتی چرا نکردی؟باید چند سال بهتون وقت بدن۸۰ سال؟اگه کاری از دستت بر نمیومد غلط کردی موندی…
الان که بعد از ۸ سال هیچ اورده ای نداشتی حتی گند زدی میاد میگه من نبودم همه کارها گردن بقیس
باز نزدیک به انتخابات شد یه عده از غارشون امدن بیرون
و طبق معمول همه بد هستن به غیر خودش!
اخه بزرگوار تو اگه میتونستی کار کنی ۸ سال فرصت داشتی چرا نکردی؟باید چند سال بهتون وقت بدن۸۰ سال؟اگه کاری از دستت بر نمیومد غلط کردی موندی…
الان که بعد از ۸ سال هیچ اورده ای نداشتی حتی گند زدی میاد میگه من نبودم همه کارها گردن بقیس
تو خوبی و دوستانتون
فعلا که کشور ..مون همه چیش به هم میاد