جنگ و تحریم در خاورمیانه، این منطقه از جهان را به اصلی ترین منطقه پناهجوفرست تبدیل کرده است. به گزارش مرکز رصدخانه مهاجرت ایران، کشـور‌هایی همچـون سـوریه، افغانسـتان و عـراق در سال های اخیر کانون هـای اصلـی پناهجوفرسـتی در جهـان بوده‌انـد و ایران با ۶۸ هزار پناهجو در جهان در رتبه بیستم قرار دارد. همچنین ایران با ۱۸ هزار و ۳۱۸ مهاجر غیرقانونی بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳ رکورددار عبور غیرقانونی با قایق در کانال مانش است.
بر اساس آخرین گزارش رصدخانه مهاجرت ایران، در سال ۲۰۲۱ ایـران بـا ۶۸ هـزار پناهجـو در جهان و بـا دارا بـودن سـهم ۱.۴۹ درصـدی از کل پناهجویـان در جهـان، در رتبـه بیسـتم قـرار گرفت. مهاجـران پناهجویـی ایرانی اغلـب مهاجران اقتصـادی هسـتند کـه بـا امیـد کسـب درآمـد بیشـتر و داشـتن زندگـی بهتـر در آینـده راهـی کشـور‌های دیگـر می‌شـوند.
ایران بیستمین کشور جهان در درخواست پناهجویی
این روز‌ها خیلی‌ها مهاجرت می‌کنند. پزشک، پرستار، ورزشکار، دانشگاهی، سرمایه‌دار، نیروی کار ماهر، خیلی‌های‌شان بعد از حساب و کتاب اولیه به‌شکل رسمی و قانونی کشور زندگی خود را عوض می‌کنند، به مدد تحصیل، کار، سرمایه‌گذاری اقامت موقت خود را به اقامت دائم تبدیل می‌کنند و برای همیشه در دیار دیگری می‌مانند.
اما خیلی‌ها هم هستند که کارشان برای مهاجرت ساده نیست. آن‌ها احتمالا پول کافی یا شرایط مناسب برای پذیرش توسط کشور میزبان را ندارند، برای همین تصمیم می‌گیرند پناهجو شوند. خیلی از مواقع جنگ و ویرانی، تهدید، نا‌امنی، مسائل سیاسی و اقتصادی آن‌ها را به این تصمیم نزدیک می‌کند، اما هرچه هست آن‌ها می‌خواهند کوله‌بار خود را ببندند.
در آخرین گزارش رصدخانه مهاجرت ایران (سال ۱۴۰۱) نوشته شده: «بر اساس آمار‌های کمیسـاریا در سال ۲۰۲۱ میلادی، چهار میلیـون و ۶۲۳ هزار و ۲۵۳ نفر در وضعیت پناهجویـی در جهـان بـه سـر می‌برنـد کـه در انتظـار دریافت پاسـخ درخواسـت پناهندگی خود از سـوی کشـور میزبـان هسـتند. اتبـاع کشـور‌های ونزوئلا، افغانسـتان و عـراق بالاتریـن سـهم را در ایـن میـان به خـود اختصاص داده‌اند.»
در این گزارش آمده که «مهاجرت هـای پناهجویـی اتبـاع ایرانـی در جهـان، بیشـتر بـا هـدف اقتصـادی صورت می‌گیـرد تا اهداف سیاسـی- امنیتی؛ به عبـارت دیگر مهاجـران پناهجویـی ایرانی اغلـب مهاجران اقتصـادی هسـتند کـه بـا امیـد کسـب درآمـد بیشـتر و داشـتن زندگـی بهتـر در آینـده راهـی کشـور‌های دیگـر می‌شـوند.» از این روی در سال ۲۰۲۱، چیزی حدود ۶۸ هزار پناهجوی ایرانی در انتظار پاسخ پناهندگی خود بودند، و درنتیجه براساس آخرین گزارش این موسسه ایران از این نظر بیستمین کشور جهان است.
همچنین کشورهای ایالات متحده آمریکا، پرو، ترکیه، آلمان و برزیل، ۵ کشور اول جهان به عنوان مقصد پناهجو‌ها هستند و ایرانی‌ها برای کشورهای ترکیه، آلمان، بریتانیا، عراق و ایالات متحده بیشترین درخواست پناهجویی را دارند.
مقاصد پناهندگی ایرانی ها
آخرین گزارش مرکز رصدخانه مهاجرت ایران نشان می‌دهد بـر اسـاس آمـار کمیسـاریای ملـل متحـد در امـور پناهنـدگان، تعـداد افـراد در وضعیت پناهندگـی در جهان در سـال ۲۰۲۱ میلادی، ۲۱ میلیـون و ۳۲۶ هـزار و ۹۰۹ نفر اسـت. حـدود ۶۵ درصـد از افـراد در وضعیـت پناهندگـی در جهـان را مـردان و حـدود ۳۵ درصـد را زنـان تشـکیل می‌دهنـد. جمعیت پناهندگان سـوری، همچنان بزرگترین جمعیت پناهنـده در جهـان اسـت کـه ۶.۸ میلیـون پناهنـده ایـن کشـور توسـط ۱۲۹ کشـور میزبانـی می‌شـوند.
براساس این گزارش ایران با حدود ۱۴۳هزار پناهنده در رتبه بیستم وضعیت پناهندگی جهان ایستاده است و به ترتیب کشورهای آلمان، بریتانیا، استرالیا، سوئد و اتریش بیشترین پناهنده ایرانی را در خود جای داده‌اند.
پناهجوفرستی ایران بیشتر از لبنان، فلسطین و یمن
در سال‌های اخیر خاورمیانه همواره کانون جنگ و تحریم بوده است، همین مسئله سبب شده این منطقه تبدیل به اصلی‌ترین منطقه پناهجوفرست شود. به گزارش مرکز رصدخانه مهاجرت ایران، کشـور‌هایی همچـون سـوریه، افغانسـتان و عـراق از کانون‌هـای اصلـی پناهجوفرسـتی در جهـان بوده‌انـد. همچنین کشـور‌های ترکیـه، ایـران، پاکسـتان نیـز در سـال‌های گذشـته بـه عنـوان کشـور‌های پناهجوفرسـت ایـن منطقـه مطـرح شـده‌اند.
رویایی به قیمت مرگ؛ ایرانی‌ها رکورددار عبور از کانال مانش
خطر مرگ همواره در مسیر پناهجویی وجود دارد، گذر از مسیر‌های سخت سبب می‌شود تعداد زیادی از مهاجران جهان قبل از رسیدن به رویای زندگی جان خود را از دست بدهند. آن‌طورکه رصدخانه مهاجرت ایران گزارش داده «از سـال ۲۰۱۴ تا ژوئن ۲۰۲۲ میلادی، ۴۹ هزار و ۱۸۵ مهاجـر در فرآینـد مهاجـرت جان خـود را از دسـت داده یا مفقـود شـده‌اند کـه بقایای ۱۹ هـزار و ۹۳۱ مهاجـر تاکنون پیـدا نشـده اسـت. بیشـترین تلفـات مهاجـران مربـوط بـه غرق شـدن در دریـا اسـت که طبق بـرآورد سـازمان بین‌المللـی مهاجرت، از سـال ۲۰۱۴ تاکنـون، ۲۷ هـزار و ۹۳۵ مهاجـر بـه علـت غرق شـدن در دریاها جان خـود را از دسـت داده‌انـد.»
یکی از مسیر‌های پر تردد برای عبور غیرقانونی مهاجران کانال مانش در شمال فرانسه و جنوب انگلیس است، در آخرین گزارش رصدخانه مهاجرت آمده که در سال‌های اخیر (۲۰۱۸ – ۲۰۲۳) ایران با ۱۸ هزارو ۳۱۸ مهاجر غیرقانونی اولین کشور در عبور غیرقانونی با قایق در کانال مانش است.
طبق آمار هوم آفیس از مهاجران غیرقانونی وارد شده با قایق به بریتانیا، حدود ۸۹ هزار مهاجر غیرقانونی در ۵ سال در تلاش برای ورود به خاک بریتانیا بودند.
بررسی سهم ایرانیان از مهاجران غیرقانونی وارد شده به بریتانیا به تفکیک سال نشان می‌دهد که سهم ایران از مهاجران غیرقانونی وارد شده با قایق به بریتانیا در سال ۲۰۱۸ به ۸۰ درصد بوده است.
مهاجرت ایرانیان به دو شکل در حال انجام است. دسته اول آنهایی هستند که به‌واسطه دارا بودن تخصص مورد نیاز کشورهای دیگر یا برخورداری از منابع مالی کافی اقدام به مهاجرت می‌کنند.در این گروه پرستاران و پزشکان در کنار استارت‌آپ‌ها سهم بسزایی دارند.
گروه دوم افراد عادی هستند که از راه‌های غیر قانونی از جمله عبور از کانال مانش سعی در رسیدن به کشورهای مقصد دارند که با معضلات و چالش‌های بسیار زیادی روبرو هستند.
گزارش رصدخانه مهاجرتی ایران نشان می‌دهد در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۱ سالانه حدود ۸۶ هزار ویزا یا مجوز اقامت غیرتوریستی برای ایرانیان در اروپا، آمریکای‌شمالی و استرالیا، ترکیه و سایر کشورها صادر شده است.
در دوره مورد اشاره کشورهای آلبانی، عراق، افغانستان، سوریه و اریتره به ترتیب در رتبه‌های بعدی عبور از کانال مانش قرار دارند.
بدون نظر