انتخاب یک ماما به عنوان سفیر جدید ایران در فنلاند؛ معصومه آباد کیست؟

انتخاب معصومه آباد به عنوان سفیر جدید ایران در فنلاند سر و صدای زیادی به پا کرده است. معصومه‌ آباد، فارغ التحصیل رشته ی مامایی، رئیس سابق بخش زایمان بیمارستان نجمیه و عضو سابق شورای شهر تهران در حالی برای این سمت انتخاب شده که هیچ سابقه و تجربه ای در زمینه ی امور دیپلماتیک ندارد.

روز گذشته خبری مبنی بر انتصاب معصومه آباد به عنوان سفیر جدید ایران در فنلاند به پیشنهاد وزیر امور خارجه و با تأیید رئیس‌ جمهوری منتشر شد. وی قرار است در آینده ی نزدیک به عنوان جایگزین فروزنده ودیعتی، راهی هلسینکی، پایتخت فنلاند شود و مسئولیت سفارت ایران در این کشور را بر عهده گیرد.

او پنجمین سفیر زن بعد از پیروزی انقلاب اسلامی محسوب می شود. مرضیه افخم سفیر پیشین ایران در مالزی ، افسانه نادی پور سفیر ایران در دانمارک ، فروزنده ودیعتی سفیر ایران در فنلاند، حمیرا ریگی سفیر ایران در بروئنی، سفیران زن ایران بعد از انقلاب هستند.

البته معصومه آباد تنها سفیر دولت ابراهیم رئیسی نیست که بدون داشتن سابقه و تجربه کافی برای این سمت انتخاب شده است. محسن بختیار نیز که به‌تازگی استوارنامه‌اش را در پکن دریافت کرده است، تنها در وزارت نیرو سابقه داشته است.

معصومه آباد کیست؟

معصومه آباد متولد سال ۱۳۴۱ در آبادان است.

او مدتی در دانشگاه لندن در رشته جنین شناسی تحصیل کرد اما پس از مدتی این رشته را رها کرد و به ایران بازگشت و در دانشگاه شهید بهشتی در رشته بهداشت باروری دکتری گرفت.

او در مصاحبه ای در اینباره گفته:

بعد از این که جنگ تمام شد مدتی مسئول بخش زنان و زایمان بیمارستان نجمیه بودم که در آن ایام همسرم شرکت نفت بود و برای ماموریت به انگلیس رفت. وقتی ایشان رفت، من ابتدا نرفتم یعنی ۶ ماهی ایشان رفته بود و من گفتم شما می روید و برمی گردید و به ما سر می زنید که من ایران با بچه ها باشم. ولی بعد دیدم تنهایی نمی شود، با ۳ دختربچه کوچک سخت بود، کار هم می کردم و دیدم سخت است، به ایشان گفتم من هم می آیم. بعد از ۶ ماه من هم به آنجا رفتم. فعالیت اجتماعی داشتم، برای من سخت بود که آنجا خانه‌نشینی کنم. آنجا بورس گرفتم که ادامه تحصیل دهم، کارنامه ارزی یکی دو سال گذشت و برای من نمی آمد و می گفتند بورس شما لغو شده و بورسیه دانشگاه بقیه‌الله لغو شده است. چند بار آمدم و رفتم و دیدم فایده ای ندارد، بورس خارجم را به بورس داخل تبدیل کردم. داخل آمدم و آزمون دکترا دادم و آزمون را قبول شدم که رشته باروری در دانشگاه شهید بهشتی ادامه دادم.

معصومه آباد در سال ۱۴۰۰ در مصاحبه ای با خبرگزاری تسنیم گفت به عنوان ماما ۲ هزار و ۳۷۰ نوزاد به دنیا آورده است.

آباد از زنان جانباز و اسرای جنگ ایران و عراق است که خاطرات اسارت خود را در کتاب «من زنده‌ ام» منتشر کرده است.

او در سن ۱۷ سالگی پس از شروع جنگ تحمیلی به عضویت هلال احمر درآمد و ۳۳ روز بعد یعنی در سال ۱۳۵۹ حین امدادرسانی به مجروحان در جاده ماهشهر به آبادان، مجروح و جانباز شد و به اسارت نیروهای بعثی درآمد. بعثی ها ابتدا او را به اردوگاه مرزی تنومه منتقل کردند و سپس به زندان‌های استخبارات، الرشید، چندی بعد به اردوگاه موصل و الانبار انتقال دادند. او در نهایت ۴۰ ماه بعد در سال ۱۳۶۲ آزاد شد و به کشور بازگشت.

از سوابق اجرایی وی می‌توان به عضویت در سومین و چهارمین دوره ی شورای شهر تهران (۱۳۹۲-۱۳۸۸ و ۱۳۹۶-۱۳۹۲)، مسئول درمانگاه محرومین درون مرزی (۱۳۶۷–۱۳۶۶)، رئیس بخش زنان و زایمان بیمارستان نجمیه (۱۳۷۷–۱۳۷۵)، مسئول مؤسسه فرهنگی بروج و مشاور مدیر کل شهرداری تهران اشاره کرد.

او در دوره سوم شورای شهر تهران با لیست آبادگران وارد شورای شهر تهران شد و در این شورا به‌عنوان یکی از حامیان و یاران محمدباقر قالیباف شناخته شد.

نام معصومه آباد در لیست معروف املاک نجومی قرار داشت.

همسر معصومه آباد، سید صفر صالحی در حال حاضر مدیر انتشارات بروج است.

معصومه آباد در سال ۹۷ به عنوان مهمان در برنامه تلویزیونی «ماه عسل» شرکت و ماجرای اسارت خود را روایت کرد.

در سال ۹۵ پس از ابتلای معصومه آباد به یک بیماری، وزیر وقت بهداشت، سید حسن قاضی زاده هاشمی برای عیادت از آباد به منزل وی رفت.

واکنش ها به انتخاب معصومه آباد به عنوان سفیر فنلاند

جلال ساداتیان، دیپلمات بازنشسته، درباره ی انتصاب‌های دولت ابراهیم رئیسی بدون درنظر گرفتن تخصص افراد با توجه به انتصاب معصومه آباد به عنوان سفیر ایران در فنلاند به وبسایت خبری «انتخاب» گفت:

اکثریت انتصاب های دولت رئیسی را ببینید، سپس راحت‌تر می‌توانید درباره این شخص قضاوت کنید. دولت رئیسی به سرعت در حال تعویض سفرا و دیپلمات‌هاست اما سوابق این افراد مشخص نیست. سال‌هاست که افراد مختلفی از دانشکده وزارت‌خارجه فارغ‌التحصیل می‌شوند اما چقدر از آن‌ها استفاده شده است؟ آیا همه‌ی انتصاب‌های دولت درست بوده است؟ الان وزرا و نماینده‌های مجلس را ببینید، اکثریت این افراد در قواره این سمت‌ها هستند؟

ساداتیان همچنین درباره ی پروتکل فنی انتخاب سفیر گفت:

قاعدتا باید یک پروتکل برای انتخاب سفیر وجود داشته باشد. سفیر باید تاریخ و فن مصاحبه و گفتگو بداند، کسی که برای سمت سفیر انتخاب می‌شود، باید جغرافی و زبان بداند و منطقه ای که در آن منصوب شده را به خوبی بشناسد. شاید زبان برخی مناطق مانند چین سخت باشد و مترجم همراه خود ببرد اما به طور کلی باید از آن منطقه شناخت داشته باشد. من کاری به شخص ندارم اما ظرف و مظروف برای سفیر شدن باید با هم بخواهند. اگر یک فرد در جایی منصوب می‌شود، باید زمینه‌های مشترک اقتصادی، امنیتی، سیاسی و فرهنگی ایران و آن کشور را بداند. شما الان نگاه کنید چند درصد سفرا واجد چنین شرایطی هستند؟

فریدون مجلسی دیپلمات باسابقه و تحلیلگر مسائل بین الملل نیز در واکنش به خبر انتصاب معصومه آباد درباره ی لزوم آشنایی سفرا با روابط و زبان دیپلماتیک به سایت «دیده‌بان ایران» گفت:

بالاخره وقتی دایره را کوچک و کوچک‌تر می‌کنند، دیگر کسی را ندارند که در مقامات مختلف بگذارند. در سطوح خرد که کارشناس هستند اما آن بالایی‌ها حتما باید متعلق به یک دایره کوچک به اصطلاح ارزشی، باشند.

وی خاطرنشان کرد:

اما نکته دیگری هم مطرح است و آن این است که ایران در عرصه بین‌الملل حضوری ندارد که بخواهند دیپلمات حرفه‌ای را به ماموریت بفرستند که بخواهند در فنلاند سرمایه‌گذاران را متقاعد به سرمایه‌گذاری کنند، از آن‌ها حمایت بخواهند، تجارت با ایران را توسعه دهند، در سیاست از حمایت‌های آنان برخوردار شوند و متقابلا حمایت کنند.

این دیپلمات پیشین به کنایه گفت:

سفارتخانه‌ها یادگاری از گذشته‌اند که هزینه شده و خانه خریده‌اند و اگر در آن خانه‌ها کسی زندگی نکند، تخریب می‌شوند. پس چه بهتر که یک خانمی آنجا ساکن شود، با سلیقه بیشتری به آن برسد و اگر مهمانی‌های خصوصی بین مسلمین شهر برگزار شود، می‌تواند غذاهای مناسب‌تری هم تهیه کند. من نمی‌دانم زایمان اسلامی و غیراسلامی هم داریم یا خیر ولی اگر داشته باشیم، ایشان می‌توانند به عنوان ماما به زایمان اسلامی مومنین آنجا کمک کند.

مجلسی در ادامه گفت:

فنلاند جنگل‌ها و دریاچه‌های زیبایی هم دارد که اگر ایشان استعداد نقاشی داشته باشند، می‌توانند تابلو نقاشی هم بکشند. نظام آموزشی خوبی هم دارد که می‌توانند بروند و توصیه کنند در ایران دانش‌آموزان را بهتر تربیت کنند و چنانچه تهاجمی فرهنگی تلقی نشود، این مسائل خیلی هم خوب خواهد بود. بنابراین این مسئله حادی نیست، ایشان را نفرستند چه کسی را بفرستند؟ خصوصا که الان مسائل زن، زندگی آزادی هم مطرح است. لااقل خانمی را به عنوان سفیر انتخاب کرده‌اند که خوشبختانه تحصیلات دانشگاهی دارند و داعیه‌دار پرورش در خانواده کارگری هم نیستند. آگاهی‌هایی دارند و در حوزه‌های محلی هم دوره‌هایی دیده‌اند. به نظر من جای انتقادی وارد نیست و تفاوتی هم نمی‌کند که چه کسی را بفرستند، چه داعیه‌دار خانواده کارگری باشد چه غیرکارگری.

جاوید قربان‌اوغلی، مدیرکل آفریقایی وزارت خارجه و سفیر ایران در آفریقای جنوبی هم درباره آسیب‌های انتصاب چهره‌هایی که تجربه و دانش کافی در حوزه دیپلمات ندارند، اما به‌تازگی ردای سفیری را به تن کرده‌اند به روزنامه «هم‌میهن» گفت‌‌:

دیپلماسی مانند سایر مشاغل یک حرفه‌ است که باید فردی که برای این امر انتخاب می‌شود علاوه بر داشتن دانش و تجربه و تخصص لازم، ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن را داشته باشد زیرا یک سفیر نماینده یک کشور و ملت است. برای نمونه یک سفیر باید به یک تا دو زبان بین‌المللی مسلط باشد.

او ادامه داد:‌

انتخاب سفیر حق رئیس‌جمهور است هر کسی را که بخواهند می‌توانند انتخاب کنند منتهی اولویت‌ها همواره باید با کسانی باشد که در محیط وزارت امور خارجه بوده‌اند و با چالش‌های حوزه دیپلماسی آشنا هستند. با این حال اگر رئیس‌جمهور یا وزیر امور خارجه به دنبال فردی هستند که خارج از وزارت خارجه انتخاب شود، حداقل باید این دو ویژگی را داشته باشد. به گفته قربان‌اوغلی کشورها برای اعزام سفیر رتبه‌بندی پایتخت‌ها را دارند، یعنی برخی از کشورها مانند آمریکا و انگستان و… از اهمیت بسیار بالایی برخوردارند و باید آدم‌های توانمندتر با سابقه طولانی‌تر انتخاب شوند. همچنین کشورهایی در رده دوم هستند که متناسب با جایگاهی که دارند، می‌بایست سفیر برای آن‌ها انتخاب شود. در مورد انتخاب سفیر برای کشورهای همسایه نیز با توجه به اهمیت مرزها و تامین امنیت می‌بایست از قوی‌ترن دیپلمات‌ها استفاده شود. این موضوع در انتخاب سفرا برای کشورهایی که حوزه نفوذ تمدنی، فرهنگی و تاریخی دارند، باید افرادی باشد که علاوه بر داشتن تجربه دیپلماسی،‌ فردی باشد که اشراف به تاریخ و ادبیات داشته باشد.

قربان‌اوغلی با بیان اینکه باعث تعجب است که دیپلماتی که برای کشور چین انتخاب شده است هیچ سابقه‌ای در عرصه دیپلماسی ندارد، تصریح کرد:

شاید این فرد در سایر حوزه‌ها تجربه کافی داشته باشد اما در این حوزه تنها شرط لازم را دارد و کافی نیست. البته مشکلاتی از زمان دولت احمدی‌نژاد شروع شده است و همچنان ادامه دارد. اگرچه در دولت روحانی تلاش شد تا این رویه اشتباه اصلاح شود، اما موفقیت‌آمیز نبود. متاسفانه وزارت خارجه برون‌سپاری شده است و انگار شرکت سهامی است و هر کس سهمی برای خود دارد. این بزرگترین ضربه را به کشور مِی‌زند، زیرا دیپلماسی پنجره کشور است و خط مقدم کشور با سایر کشورهاست.دیپلماسی امنیت و نفوذ برای کشور می‌آورد و اگر فرد غیرمتخصص برای آن انتخاب شود تمام فرصت‌ها از بین خواهد رفت.