بیوگرافی بازیگران سریال دایی جان ناپلئون

در میان ایرانی‌ها، آن هم در هر سنی، کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که نام «دایی جان ناپلئون» را نشنیده باشد. البته که اکثر افراد به‌واسطه‌ی سریال مشهورش که توسط ناصر تقوایی کارگردانی شده این نام را شنیده‌اند، اما داستان دایی جان ناپلئون، روایت جذابش و شخصیت‌های به‌یادماندنی‌اش در اصل توسط ایرج پزشک‌زاد، نویسنده‌ی مشهور ایرانی و در سال ۱۳۴۹ خلق شده‌اند؛ سریال دایی جان ناپلئون درواقع ۶ سال بعد و در ۱۳۵۵ ساخته شده است.

در این مطلب قصد داریم به معرفی کوتاه رمان دایی جان ناپلئون، معرفی شخصیت‌های مهم رمان و بیوگرافی بازیگران سریال دایی جان ناپلئون بپردازیم.

معرفی کوتاه رمان دایی جان ناپلئون

کتاب دایی جان ناپلئون رمانی از ایرج پزشک‌زاد، نویسنده‌ی ایرانی است که در سال ۱۳۵۲ در تهران منتشر شد. این رمان در سال ۱۳۵۵ به کارگردانی ناصر تقوایی برای ساخت یک سریال تلویزیونی بسیار موفق و مشهور مورد اقتباس واقع شد.

داستان دایی جان ناپلئون در زمان اشغال ایران توسط نیروهای متفقین در جنگ جهانی دوم می‌گذرد. بیشتر داستان در خانه‌ی راوی داستان رخ می‌دهد، یک عمارت بزرگ به سبک ایرانی آن سال‌ها که در آن سه خانواده‌ی ثروتمند تحت ظلم و ستم یک بزرگ خاندان پارانوئید و پدرسالار زندگی می‌کنند.

دایی که درواقع یک افسر سطح پایین بازنشسته است، ادعا می‌کند -و در مراحل آخر داستان در واقع باور می‌کند- که او و خدمتکارش مش‌قاسم، در جنگ علیه امپراتوری بریتانیا شرکت داشته‌اند و اکنون انگلیسی‌ها با اشغال ایران توسط نیروهای متفقین، در مسیر انتقام‌گیری از او هستند.

راوی داستان (که در رمان بی‌نام است اما در سریال سعید نامیده می‌شود) دانش‌آموزی دبیرستانی است که عاشق دختردایی‌اش لیلی، دختر دایی‌جان است. داستان حول تلاش‌های راوی برای توقف ازدواج ازپیش‌تعیین‌شده‌ی لیلی با پوری روایت می‌شود، درحالی‌که پدر راوی (آقاجان) و دایی‌جان نیز با هم اختلافاتی دارند.

درباره‌ی سریال اقتباسی

دایی‌جان ناپلئون یک مجموعه‌ی تلویزیونی ایرانی به کارگردانی ناصر تقوایی است که در سال ۱۳۵۵ از تلویزیون ملی ایران پخش می‌شد. این مجموعه براساس رمان دایی جان ناپلئون نوشته‌ی ایرج پزشک‌زاد و توسط ناصر تقوایی، کارگردانی و تولید شد. بازیگران این مجموعه غلامحسین نقشینه، پرویز فنی‌زاده، نصرت‌الله کریمی، پرویز صیاد، سعید کنگرانی، محمدعلی کشاورز، اسماعیل داورفر، پروین ملکوتی و بهمن زرین‌پور بودند.

پس از انقلاب ۱۳۵۷ پخش این سریال ممنوع شد و هیچ‌گاه نیز از صداوسیمای جمهوری اسلامی به نمایش درنیامد. محل تصویربرداری این مجموعه نیز خانه‌ی امین‌السلطان بود که اکنون به‌عنوان خانه و باغ اتحادیه شناخته می‌شود.

معرفی شخصیت‌های مهم رمان

سعید: سعید راوی داستان و خواهرزاده‌ی عزیز دایی است. علیرغم اینکه روایت اصلی داستان حول محور او می‌گردد، در رمان بی‌نام باقی می‌ماند و در سریال به‌عنوان سعید معرفی می‌شود.

آقاجان: پدر راوی، داروساز که شوهرخواهر دایی جان است. پس از سال‌ها تمسخر دایی‌جان به دلیل عدم تعلق به یک خانواده‌ی اشرافی، او انتقام خود را با تقویت این توهم دایی‌جان که انگلیسی‌ها به دنبال او هستند، می‌گیرد.

دایی جان ناپلئون: دایی‌جان ناپلئون پدرسالار و شخصیتی پارانوئید و متوهم است که معتقد است دائما با بریتانیایی‌ها درگیر است. لقب «ناپلئون» را خواهرزاده‌ها و برادرزاده‌هایش به‌صورت طعنه‌آمیز به او می‌دهند و این موضوع به دلیل علاقه‌‌ی زیاد دایی‌جان به امپراتور فرانسه، ناپلئون بناپارت است.

مش‌قاسم: مش‌قاسم خدمتگزار باوفای دایی‌جان و اهل شهر کوچک غیاث‌آباد است. او که به‌شدت به دایی‌جان ارادت دارد، ادعا می‌کند که در نبردهای متعددی در کنار او شرکت کرده است که مهم‌ترین آن‌ها نبرد ممسنی و نبرد کازرون است. او به شهر زادگاهش افتخار می‌کند و در مواقعی که سعید و لیلی نمی‌توانند یکدیگر را ملاقات کنند، تا حدی برای لطف به سعید و تا حدی برای ارضای کنجکاوی بی‌حد خود، پیام‌های آن‌ها را ردوبدل می‌کند.

دایی‌جان سرهنگ: دایی‌جان سرهنگ برادر کوچک‌تر دایی‌جان ناپلئون است که خانواده به او سرهنگ می‌گویند. در فصل پایانی که سرنوشت شخصیت‌ها را در اوایل دهه‌ی ۱۳۴۰ فاش می‌کند، مشخص می‌شود که او به‌عنوان سرگرد بازنشسته شده است که درجه‌ای پایین‌تر از یک سرهنگ است و با لیلی و شوهرش پوری در باغ زندگی می‌کند.

اسدالله‌میرزا: اسدالله میرزا یکی از مقامات وزارت خارجه است. اسدالله میرزا که فردی عیاش و خوش‌گذران است، زمانی با خوشبختی ازدواج کرده بود و عاشق زنی بود تا این که همسرش به او خیانت کرد و او را ترک کرد. کلمه‌ی «میرزا» در نام او، افتخاری است که حکایت از ارتباط دور با خاندان سلطنتی قاجار دارد، در نتیجه اغلب از او به عنوان شازده یاد می‌شود. او در طول رمان به دوست صمیمی راوی (سعید) تبدیل می‌شود و اغلب سعی می‌کند به او در تلاش برای رسیدن به عشقش کمک کند.

بیوگرافی بازیگران سریال دایی جان ناپلئون

سعید کنگرانی (در نقش سعید، راوی داستان): سعید کنگرانی فراهانی (۱۴ مرداد ۱۳۳۳، تهران – ۲۳ شهریور ۱۳۹۷، تهران) بازیگر ایرانی سینما و تلویزیون بود. سریال دایی ‌جان ناپلئون و فیلم‌های در امتداد شب و دایره‌ی مینا از آثار شاخص او محسوب می‌شوند.

سعید کنگرانی از کودکی در عرصه‌ی تئاتر فعالیت داشت و اولین حضور او در سینما در فیلم رضا موتوری بود. او سپس با موج نوی سینمای ایران همساز شد و در فیلم دایره‌ی مینا (به کارگردانی داریوش مهرجویی) ایفای نقش کرد. یکی از ماندگارترین نقش‌های او نیز شخصیت کلیدی سعید در سریال دایی جان ناپلئون بود که او را به چهره‌ای ماندگار تبدیل کرد. بازی در فیلم جنجالی در امتداد شب نیز برای کنگرانی شهرت مضاعف و درآمد خوبی به ‌همراه داشت.

نصرت کریمی (در نقش آقاجان): نصرت‌اللّه کریمی (زاده‌ی ۱ دی ۱۳۰۳ در تهران – درگذشته در ۱۲ آذر ۱۳۹۸ در تهران) شناخته‌شده به نصرت کریمی، بازیگر، کارگردان و تندیس‌ساز ایرانی بود. او نخستین فیلم‌ساز ایرانی بود که زبان عبید زاکانی را در سینمای ایران به کار برد.

کریمی در سال ۱۳۲۳ به گروه تئاتر نوشین پیوست و در نمایشنامه‌های مختلفی از جمله دختر شکلات‌فروش و اوژنی گرانده‌ ایفای نقش کرد. او در سال ۱۳۳۹ برای تکمیل تحصیلات خود به ایتالیا رفت، پس از آن برای آموختن عروسک‌گردانی به پراگ رفت و پس از گذراندن دوره‌ی پنج‌ساله‌ی رشته‌ی کارگردانی سینما و تلویزیون، یک سال نیز دوره‌ی فنی فیلم‌های عروسکی را گذراند و با مدرک کارشناسی ارشد فارغ‌التحصیل شد.

نصرت‌الله کریمی در اردیبهشت ۱۳۴۳ به ایران بازگشت و رشته عروسک‌گردانی را در دانشکده‌ی هنرهای دراماتیک دانشگاه تهران بنیان نهاد. او از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۴۸ نیز به ساخت مجموعه‌های تلویزیونی مشغول بود و بعدها به ساخت فیلم سینمایی روی آورد و با فیلم‌های درشکه‌چی و محلل به سینمای ایران وارد شد. کریمی در فیلم‌های خود به نقد باورهای خرافاتی برخاسته از عرف و دین در خانواده‌های ایرانی با زبانی طنز می‌پرداخت. البته بیشتر شهرت نصرت‌الله کریمی به ‌دلیل بازی در سریال دایی‌ جان ناپلئون در نقش آقاجان است.

غلامحسین نقشینه (در نقش دایی جان ناپلئون): غلامحسین نقشینه (زاده‌ی ۱۲۸۷ – درگذشته در ۱۸ خرداد ۱۳۷۵) بازیگر تئاتر، تلویزیون و سینما بود. او بازیگر معروف نقش «دایی جان» در سریال دایی جان ناپلئون بود. نقشینه فارغ‌التحصیل نخستین دوره‌ی هنرستان هنرپیشگی تهران در سال ۱۳۱۸ بود، فعالیت‌ هنری خود را از سال ۱۲۹۹ با بازی در تئاترهای گروه کمدی ایران در سالن گراند هتل آغاز کرد و بعدها در تئاتر دهقان و سپس در تئاتر تهران به کار خود ادامه داد. تعدادی از نمایش‌های او عبارتند از: دلدادگان، غیاث خشتمال، شب در حرم ناصرالدین شاه و لج و لجبازی.

نقشینه فعالیت سینمایی خود را از سال ۱۳۳۲ با کارگردانی و بازی در فیلم میهن‌پرست آغاز کرد. او در خردادماه سال ۱۳۴۱ با سمت معاون مدیرکل امور مخابرات سازمان برنامه و بودجه بازنشسته شد. نقشینه دو سال پیش از ترور احمد دهقان، کار تئاتر را کنار گذاشت و پس از ۲۲ سال دوری از صحنه‌ی نمایش، با نمایش پالتوی آرزوها به عرصه‌ی تئاتر بازگشت. او نهایتا در ۱۸ خرداد ۱۳۷۵ به دلیل کهولت سن درگذشت.

پرویز فنی‌زاده (در نقش مش قاسم): پرویز فنی‌زاده (زاده‌ی ۷ بهمن ۱۳۱۶ – درگذشته در اسفند ۱۳۵۸) بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون ایرانی بود. او در تهران متولد شد و پیش از آنکه فعالیت هنری را آغاز کند، حروف‌چین و مصحح روزنامه‌ی اطلاعات بود.

فنی‌زاده در سال ۱۳۳۷ در کلاس‌های هنرهای دراماتیک شرکت نمود. او در سال ۱۳۳۷ گروه تئاتر گل سرخ را با همکاری چند تن از دوستانش تشکیل داد و بعدها به گروه پاسارگاد پیوست و فعالیت هنری‌اش را در تئاتر ادامه داد.

او در سال ۱۳۵۲ به خاطر بازی در فیلم رگبار، جایزه‌ی بهترین نقش اول مرد را از جشنواره سینمایی سپاس دریافت کرد. در مجموع او در مدت ۲۰ سال کار هنری، در بیش از ۱۹ فیلم سینمایی از جمله گاو، تنگسیر و گوزن‌ها و ۷۰ نمایش از جمله پهلوان اکبر می‌میرد، به ایفای نقش پرداخت. فنی‌زاده پس از ایفای نقش در دو سریال تلویزیونی سلطان صاحبقران و دایی‌ جان ناپلئون، به محبوبیت زیادی دست یافت.

پرویز فنی‌زاده در ۵ اسفند ۱۳۵۸ بر اثر بیماری کزاز در ۴۲ سالگی در بیمارستان ایرانمهر تهران درگذشت.

محمدعلی کشاورز (در نقش دایی جان سرهنگ): محمدعلی کشاورز (زاده‌ی ۲۶ فروردین ۱۳۰۹ – درگذشته در ۲۵ خرداد ۱۳۹۹) بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون ایران بود. او دارای نشان درجه یک فرهنگ و هنر بود. از محمدعلی کشاورز، در کنار داوود رشیدی، عزت‌الله انتظامی، جمشید مشایخی و علی نصیریان به سبب تاثیر بی‌نظیرشان در عرصه‌ی سینمای ایران به عنوان پنج بازیگر مرد ماندگار تاریخ تئاتر، سینما و تلویزیون ایران (پنج تن سینمای ایران) یاد می‌شود.

محمدعلی کشاورز فارغ‌التحصیل هنرستان هنرپیشگی تهران و دانشکده‌ی هنرهای دراماتیک بود. نخستین کار هنری او بازی در تله‌تئاتر خودکشی به کارگردانی علی نصیریان در سال ۱۳۳۹ بود. او سپس در نمایش‌هایی از جمله ویولن‌ساز کره‌مونا، آنتیگون، آندورا و ادیپوس شهریار به ایفای نقش پرداخت.

کشاورز با فیلم‌سازان نامداری مانند فرخ غفاری، ابراهیم گلستان، والریو زورلینی، بهرام بیضایی، ناصر تقوایی، نادر ابراهیمی، علی حاتمی، داریوش مهرجویی و عباس کیارستمی همکاری کرده‌ است.

محمدعلی کشاورز در سال ۱۳۴۷ به تلویزیون رفت و کارگردانی هنری قسمت‌هایی از سریال خانه‌ی قمر خانم را به عهده گرفت. از آثار ماندگار او می‌توان به مجموعه‌های تلویزیونی دایی ‌جان ناپلئون، آتش بدون دود، هزاردستان (در نقش شعبان استخوانی) و سربداران (در نقش خواجه قشیری) اشاره کرد.

پرویز صیاد (در نقش اسدالله میرزا): پرویز صیاد (زاده‌ی ۱ فروردین ۱۳۱۸) بازیگر و فیلم‌ساز ایرانی است. او فارغ‌التحصیل رشته‌ی اقتصاد از دانشگاه تهران است و فعالیت حرفه‌ای هنری خود را در ۱۳۳۶ با چاپ شعر و داستان کوتاه آغاز کرد و در سال ۱۳۳۷ به نمایش‌نامه‌نویسی مشغول شد. او فعالیت در سینما را در سال ۱۳۳۸ با فیلم می‌میرم برای پول به ‌عنوان نویسنده آغاز کرد.

پرویز صیاد به واسطه‌ی ایفای نقش صمد شهرت بسیاری پیدا کرد و فیلم‌های طنز انتقادی-اجتماعی و بعضا سیاسی نیز در این نقش بازی کرد.

صیاد در سال ۱۳۵۸ در پی مهاجرت به آمریکا، نخستین فیلم پس از انقلاب خود را به نام فرستاده به همراه رضا آریا تهیه‌کنندگی کرد، سپس به آمریکا مهاجرت کرد و در آن‌جا فعالیت خود را در تئاتر و تلویزیون ادامه داد.