۱۲ فیلم برتر تاریخ سینما در مورد جنگ جهانی دوم؛ از Dirty Dozen تا The Great Escape

چندین دهه است که فیلمسازان در مجموعه ای از فیلم های قابل توجه و تلخ به موضوع حساس و احساسات برانگیز جنگ جهانی دوم پرداخته اند. به نظر می رسد که این تصویرسازی های ویرانگر و اغلب بی رحمانه از وحشت ها، واقعیت های تکان دهنده و تاثیرات مخرب جنگی مملو از خشونت و کشتار، عمیقاً مخاطبان را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار داده است.

استودیوهای فیلمسازی دائماً اتفاقات این دوره ی ترسناک و به یاد ماندنی تاریخ را با داستان های گیرا و دلخراش روایت می کنند و تماشاگران چاره ای جز جذب شدن به آن ها ندارند. برخی از با استعدادترین و قابل احترام ترین رویاپردازان هالیوود به سراغ این سوژه ی تاثیرگذار و دشوار رفته اند و فیلم هایی ماندگار و تامل برانگیزی خلق کرده اند و در نتیجه این تلاش خود، بارها اسکار بهترین فیلم را برده اند.

از کارگردانان افسانه ای مثل استیون اسپیلبرگ و کوئنتین تارانتینو گرفته تا درخشان ترین ستاره های سینما از جمله هامفری بوگارت، تام هنکس و لیام نیسون، به نظر نمی رسد که هم استعدادهای بازیگری و هم نابغه های فیلمسازی از مشارکت در فیلم هایی جنگی در مورد جنگ جهانی دوم دور بمانند. چه به تصویر کشیدن داستان های دلخراش سربازانی که پشت خطوط دشمن می روند تا یکی از خودشان را نجات دهند، مانند Saving Private Ryan با صحنه ابتدایی باورنکردنی اش، و چه به تصویر کشیدن گروهی از افراد قاتل و نامتناسب در The Dirty Dozen، سینما خانه ی درام های حماسی جنگی بی نقصی بوده است. بدین بهانه، در ادامه این مطلب قصد داریم شما را با ۱۲ مورد از بهترین فیلم های جنگی تاریخ سینما در مورد جنگ جهانی دوم آشنا کنیم.

۱۲- The Pianist

درام جنگی بیوگرافیک رومن پولانسکی در سال ۲۰۰۲ با نام The Pianist براساس خاطرات پیانیست و آهنگساز لهستانی – یهودی ولادیسلاو اشپیلمن در دوران هولوکاست ساخته شده است که تلاش های اشپیلمن برای زنده ماندن از ویرانی و کشتار منطقه یهودی نشین ورشو در جنگ جهانی دوم را به تصویر می کشد. این فیلم از نظر احساسی ارتباط عمیقی با پولانسکی دارد، چرا که او پس از مرگ مادرش، از محله یهودی نشین کراکو فرار کرده و در نهایت تا پایان جنگ در طویله یک کشاورز لهستانی زندگی کرد.

آدرین برودی فوق العاده با استعداد، نقش اشپیلمن را در فیلم پولانسکی به تصویر می کشد، بازیگری که با قطع رابطه با دوست دخترش، فروش آپارتمان و ماشینش و قطع ارتباط با دنیای آشنای خود با رفتن به اروپا، خود را برای این نقش برنده ی اسکار آماده کرد. این بازیگر برای درک واقعی شرایط مردی که همه چیزش را از دست داده بود، به این روش روی آورد و وزنش را بیش از ۱۵ کیلوگرم کاهش داد تا به طرزی دلخراش اما واقع گرایانه، شرایط جسمانی موسیقیدانی را که دو سال را در محله یهودی نشین ورشو پنهان شده بود، به تصویر بکشد.

۱۱- The Dirty Dozen

فیلم The Dirty Dozen ساخته رابرت آلدریچ محصول سال ۱۹۶۷ براساس کتاب پرفروش سال ۱۹۶۵ نوشته ای. ام. ناتانسون ساخته شده است که از یک واحد واقعی از متخصصان تخریب پشت خطوط جنگ جهانی دوم از واحد ۱۰۱ هوابرد به نام “سیزده کثافت” الهام گرفته شده است. این فیلم داستان یک سرگرد یاغی ارتش آمریکا را دنبال می کند که وظیفه آموزش ده ها قاتل محکوم شده را بر عهده دارد و در نهایت آن ها را به یک ماموریت برای قتل عام افسران آلمانی هدایت می کند. لی ماروین نقش اصلی فیلم را بازی کرده و چارلز برانسون، ارنست برگناین و دونالد ساترلند از دیگر ستارگان این فیلم جنگی هستند.

بسیاری از بازیگران این فیلم در واقع در جنگ جهانی دوم خدمت کرده بودند، از جمله برانسون (نیروهای هوایی ارتش آمریکا) و بورگناین (نیروی دریایی آمریکا). فیلم The Dirty Dozen مورد استقبال منتقدان و تماشاگران سینما قرار گرفت و روزنامه نیویورک دیلی نیوز نوشت که این فیلم « تسکینی مبارک از رشته جزئیات خونین و جنبه های تلخ جنگ است که تنها تعداد انگشت شماری از آمریکایی ها در خاک اجنبی با آن مبارزه کرده اند».

۱۰- Downfall

این فیلم آلمانی محصول سال ۲۰۰۴ به کارگردانی الیور هیرشبیگل روزهای آخر آدولف هیتلر را در پناهگاهش در برلین روایت می کند، در حالی که نیروهای ارتش سرخِ شوروی این شهر را محاصره کرده اند. این فیلم براساس دو کتاب ساخته شده است: Inside Hitler’s Bunker نوشته یواخیم فاست و Until the Final Hour نوشته ترودل یونگ، یکی از منشی های هیتلر که الکساندرا ماریا لارا در این فیلم نقش او را بازی می کند.

با این حال Downfall علیرغم بحث برانگیز شدن در دوران انتشار اولیه به خاطر ارائه تصویری انسانی از هیتلر، نقدهای کاملاً مثبتی دریافت کرد و نامزد جایزه اسکار بهترین فیلم بین المللی نیز شد. برونو گانز که نقش هیتلر را بازی می کند نیز به خاطر بازی تاثیرگذارش مورد تحسین قرار گرفت. این فیلم به عنوان نگاهی دلخراش و ترسناک به فروپاشی ذهنی یکی از بدترین هیولاهای تاریخ در حالی که همه چیز در اطراف او به ویرانه تبدیل می شود، ارزش تماشا کردن را دارد.

۹- Hacksaw Ridge

درام جنگی بیوگرافیک مل گیبسون در سال ۲۰۱۶ با نام هکساو ریج (Hacksaw Ridge) بر تجربه های دزموند داس، امدادگر جنگ ستیز و صلح طلب در دوران جنگ جهانی دوم تمرکز دارد، کسی که به عنوان یک مسیحی بسیار معتقد از استفاده یا حمل سلاح یا سلاح گرم از هر نوعی خودداری می کرد. این فیلم براساس مستند The Conscientious Objector ساخته سال ۲۰۰۴ ساخته شد و گیبسون پس از دو بار رد کردن این پروژه در نهایت موافقت کرد آن را بسازد و بدین ترتیب وظیفه ساخت معجونی از خشونت و ایمان را بر عهده گرفت. اندرو گارفیلد با قدرت خاصی نقش داس را به تصویر می کشد و ستارگان دیگری مانند سم ورتینگتون، ترزا پالمر و وینس واون نیز در این فیلم هنرنمایی می کنند.

گارفیلد پس از خواندن فیلمنامه برای اولین بار، به گفته خودش به گریه افتاده است. این بازیگر یک سال را صرف مطالعه کرد تا کشیش یسوعی شده و برای این نقش آماده شود، ۲۰ گیلوگرم وزن از دست داد، و در ولز به استراحتگاهی آرام رفت تا در نقش دزموند داس فرو برود (که همه اینها ممکن است به او برای نقشش به عنوان یک مبلغ مسیحی در فیلم Silence نیز کمک کرده باشد). این درام نامزد اسکار با اکران خود تمجید همگان را برانگیخت و هم به خاطر کارگردانی گیبسون و هم به خاطر نقش آفرینی گارفیلد مورد تحسین قرار گرفت.

۸- The Bridge on the River Kwai

درام جنگی حماسی The Bridge on the River Kwai در سال ۱۹۵۷ براساس رمانی از پیر بوله به همین نام ساخته شده و داستان تکان دهنده گروهی از اسرای جنگی انگلیسی را روایت می کند که توسط ژاپنی ها مجبور به ساخت راه آهن برمه می شوند، غافل از اینکه متحدان آن ها در حال آماده سازی یک ماموریت خطرناک برای نابودی آن هستند. ویلیام هولدن و الک گینس، دو تن از بزرگان سینما، در این فیلم جذاب، روایتی خیالی و دراماتیک از ساخت واقعی این پل راه آهن ارائه می دهند، در حالی که بیش از ۶۰ هزار اسیر متفقین در جنگ، به صورت اجباری و برخلاف میل خود، وظیفه ساخت این پل را بر عهده داشتند.

فیلم The Bridge on the River Kwai برنده هفت جایزه اسکار از جمله بهترین فیلم شد و فیلادلفیا اینکوایرر درباره آن نوشت: «هیچ شکی در عظمت این فیلم جستجوگر و متعالی وجود ندارد؛ بدون شک این فیلم زیباترین و به احتمال زیاد صادق ترین درام ضدجنگ ساخته شده تا به حال است». این درام جنگی تحسین شده در فهرست بهترین فیلم های آمریکایی که تا به حال ساخته شده اند، در رتبه سیزدهم قرار گرفته است.

۷- Inglourious Basterds

کوئنتین تارانتینو به عنوان یکی از استادان عرصه فیلمسازی، در سال ۲۰۰۹ فیلم جنگی Inglourious Basterds را نویسندگی و کارگردانی کرد و داستان جایگزین دو توطئه برای ترور رهبری آلمان نازی را روایت می کند: یکی توسط گروهی از سربازان یهودی آمریکایی و دیگری که توسط یک صاحب سالن سینمایِ یهودی فرانسوی طراحی شده بود. تارانتینو بیش از یک دهه را صرف نوشتن فیلمنامه این فیلم کرد و این پروژه را شاهکار خود و بهترین کار خود تاکنون دانسته است. او مردان این فیلم را این گونه توصیف کرده است: «[آن ها] قهرمانان عادی شما نیستند که در جنگ جهانی دوم به وسط معرکه ای بزرگ انداخته می شوند».

این کارگردان مشهور می خواست شخصیت هانس لاندا توسط یک بازیگر بومی آلمانی زبان به تصویر کشیده شود و کریستوف والتز اتریشی را برای این نقش انتخاب کرد که مهم ترین نگرانی او در این پروژه بود. تارانتینو نگران بود که این نقش غیرقابل بازی باشد، اما والتز به عنوان افسر بی رحم اس. اس یک بازی برنده جایزه اسکار از خود ارائه کرد. با حضور بازیگران دیگری چون برد پیت، دایان کروگر و مایکل فاسبندر، تعجبی ندارد که این فیلم به اثری پرفروش در گیشه تبدیل شد.

۶- Grave of the Fireflies

این فیلم انیمیشنی ژاپنی در سال ۱۹۸۸ براساس یک داستان کوتاه نیمه اتوبیوگرافیک به همین نام نوشته آکیوکی نوساکا ساخته شد. این فیلم داستان دو کودک به نام های سیتا ۱۴ ساله و خواهر چهار ساله اش به نام ستسوکو است که پس از کشته شدن مادرشان در حمله یک بمب افکن آمریکایی، برای زنده ماندن تلاش می کنند. ایسو تاکاهاتا کارگردان این فیلم که به عنوان یک فیلم ضدجنگ قدرتمند در غرب شناخته می شود، پیام متفاوتی را می بیند که زندگی کردنِ یک زندگی شکست خورده به دلیل انزوا از جامعه است.

Grave of the Fireflies انیمیشن تکان دهنده ای است که توسط استودیو افسانه ای جیبلی ساخته شد و آن را به صورت همزمان با انیمه پرطرفدار My Neighbor Totoro منتشر کرد. راجر ایبرت گفته است که این فیلم «یک تجربه احساسی به شدت قدرتمند است که باعث تجدید نظر نسبت به انیمیشن می شود». فیلمی که حتی سخت ترین آدم ها را هم به گریه می اندازد، گورستان کرم های شب تاب فیلمی است که به حق جایگاه خود را در میان بهترین فیلم های جنگی ساخته شده تاکنون بدست آورده است.

۵- Schindler’s List

استیون اسپیلبرگ، فیلمساز بسیار سرشناس، درام تاریخی Schindler’s List را در سال ۱۹۹۳ کارگردانی کرد که در آن یک صنعتگر آلمانی به نام اسکار شیندلر، با به کارگیری یهودیان در کارخانه های خود در طول جنگ جهانی دوم، به نجات بیش از هزار پناهنده لهستانی – یهودی از هولوکاست کمک کرد. لیام نیسون در نقش شیندلر ایفای نقش می کند و در کنار رالف فاینس و بن کینگزلی، در این فیلم جنگی تحسین شده ظاهر می شود.

اسپیلبرگ در ابتدا این تردید را در دل داشت که آیا به اندازه کافی پخته شده که بتواند چنین تصویری تکان دهنده را به بهترین، دقیق ترین و واقع گرایانه ترین شکل ممکن به تصویر بکشد، اما داستان شیندلر او را حیرت زدع کرده و از آن الهام گرفت. او در این باره گفته است: «من به خاطر ماهیت متناقض شخصیت به سمت آن کشیده شدم. چه چیزی باعث می شد که چنین فردی ناگهان هر چه به دست آورده بود را برداشته و همه چیز را در خدمت نجات این زندگی ها قرار می دهد؟». این کارگردان در صحبت هایی مشهور، با اعتراف به حس ناخوشایندش نسبت به دستمزدی که برای این فیلم دریافت کرده، آن را «پول خون» نامید. فهرست شیندلر بیش از ۳۰۰ میلیون دلار در گیشه فروش داشت، تحسین همگان را برانگیخت و هفت جایزه اسکار از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی را نیز به دست آورد.

۴- Dunkirk

کریستوفر نولان نابغه نوآور دنیای سینما، فیلم جنگی Dunkirk را در سال ۲۰۱۷ نویسندگی، تهیه و کارگردانی کرد، فیلمی که تخلیه نیروهای متفقین از ساحل دانکرک در طول جنگ جهانی دوم را از دیدگاه زمینی، دریایی و هوایی به تصویر می کشد. مجموعه بازیگران برجسته این فیلم شامل ستارگانی مانند کیلیان مورفی، کنت برانا و تام هاردی است و این درام با دیالوگ های بسیار کمی به تصویر کشیده شده است، چرا که نولان می خواست با فیلمبرداری و موسیقی خیره کننده اش، حس تعلیق ایجاد کند.

این فیلمساز در اواسط دهه ۱۹۹۰، زمانی که او و همسرش از کانال انگلیس عبور می کردند و مسیر ی مشابه بسیاری از قایق های کوچک حاضر در تخلیه دانکرک را دنبال می کردند، ایده ساخت فیلم جنگی را بدست آورد. فیلم Dunkirk موفقیت بزرگی برای نولان بود و بیش از نیم میلیارد دلار در گیشه فروش داشت و البته سه جایزه اسکار را نیز از آنِ خود کرد. این فیلم به خاطر فیلمنامه، کارگردانی و موسیقی اش نقدهای تحسین برانگیز فراوانی دریافت کرد و بسیاری دانکرک را یکی از بهترین فیلم های جنگی تاریخ سینما می دانند.

۳- The Great Escape

استیو مک کوئین با لقب پادشاه خونسردی و جذابیت در فیلم جنگی هیجان انگیز و ماجراجویانه The Great Escape ساخته سال ۱۹۶۳ به ستاره هایی مانند جیمز گارنر و ریچارد آتنبرو می پیوندد. فیلم فرار بزرگ، در مورد گروهی از اسرای جنگی متفقین در آلمان است که مصمم هستند نه تنها از زندان فرار کنند، بلکه به نیروهای نازی حمله کنند و آن ها را به امید یافتن افراد فراری از میدان جنگ بیرون بکشند. مک کوئین به عنوان سروانی آمریکایی به نام ویرجیل هیلتس فوق العاده ظاهر می شود، که به همراه هم پیمانانی از اسرا، نیروهای آلمانی را فریب داده و تونلی حفر می کنند که به آن ها اجازه می دهد از اردوگاه زندانی با امنیت حداکثری، فرار کنند.

این فیلم که برگرفته از رمان پل بریکهال بوده و تجربیات واقعی او را در مورد تلاش برای فرار از اردوگاه اسرای جنگی آلمان به نام استلاگ لوفت ۳ بازگو می کند، با تحسین فراوان منتقدان و تماشاگران مواجه شد. فرار بزرگ (The Great Escape) یک سکانس ماندگار از تعقیب و گریز با موتورسیکلت و پرش نمایشی توسط مک کوئین افسانه ای دارد که از آن زمان به عنوان یکی از بهترین بدلکاری های سینمایی شناخته می شود.

۲- Casablanca

این فیلم کلاسیک هالیوودی یکی از بهترین فیلم هایی محسوب می شود که تاکنون در مورد جنگ جهانی دوم ساخته شده است. درام عاشقانه Casablanca در سال ۱۹۴۲ با حضور هامفری بوگارت و اینگرید برگمن با محوریت یک مهاجر بدبین آمریکایی ساخته می شود که باید تصمیم بگیرد آیا می خواهد به معشوق سابق و دوست پسر فراری اش برای فرار از دست نازی ها در مراکش تحت نفوذ فرانسه کمک کند یا نه. این فیلم نمادین بر اساس نمایشنامه اورجینال نویسنده ای به نام موری برنت ساخته شده که پس از سفر به وین در سال ۱۹۳۸ اندکی پس از الحاق اتریش به آلمان در سال ۱۹۳۸و مشاهده اولین موارد یهودی ستیزی، ایده نوشتن این کتاب را بدست آورد.

از زمان انتشار کازابلانکا در بیش از هشتاد سال پیش، محبوبیت این فیلم همچنان رو به افزایش بوده و برنت روزگاری آن را “دیروز حقیقی، امروز حقیقی، فردای حقیقی” خوانده بود. منتقدان و تماشاگران همچنان این درام جنگی رمانتیک را تحسین می کنند و سال ها بعد اینگرید برگمن درباره آن گفت: «من درباره کازابلانکا احساس می کنم که زندگی خودش را دارد. یک چیز مرموز در مورد آن وجود دارد. به نظر می رسد یک نیاز را رفع کرده است، نیازی که قبل از فیلم وجود داشت، نیازی که فیلم آن را پر کر».

۱- Saving Private Ryan

استیون اسپیلبرگ با درام جنگی حماسی نجات سرباز رایان در سال ۱۹۹۸ که در جریان حمله متفقین به نورماندی روایت می شود، به موضوع احساسی جنگ جهانی دوم بازگشت، فیلمی در مورد گروهی از سربازان آمریکایی که برای پیدا کردن و بازگرداندن یک چترباز که برادرانش در طول عملیات های اخیر متفقین کشته شده اند، به پشت خطوط دشمن می روند. در این فیلم تاصیرگذار، بی نقص و تکان دهنده چندین بازیگر طراز اولاز جمله تام هنکس، ادوارد برنز و مت دیمون بازی می کنند و داستان فیلم تا حدی از ماجرای برادران نیلند، چهار برادر آمریکایی اهل نیویورک که در جنگ جهانی دوم خدمت کرده و تنها دو نفر از آن ها زنده ماندند، الهام گرفته است.

اسپیلبرگ در مورد اینکه چرا بارها به موضوع جنگ جهانی دوم باز گشته، گفته است: «من فکر می کنم که جنگ جهانی دوم مهم ترین رویداد ۱۰۰ سال اخیر است؛ سرنوشت نسل بیبی بومر و حتی نسل ایکس با نتیجه آن مرتبط بود. علاوه بر آن، من همیشه به جنگ جهانی دوم علاقه مند بوده ام». فیلم برنده اسکار نجات سرباز رایان در حال حاضر به عنوان تاثیرگذارترین فیلم جنگی و اکشن تاریخ سینما شناخته شده و فیلمی بود که علاقه رسانه سینما به جنگ جهانی دوم را زنده کرد.