این ماجرا یکی از بزرگ ترین تعقیب و گریزهای تاریخ بود. صدام حسین که پس از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ از قدرت برکنار شده بود، در حالی که حدود ۱۵۰ هزار سرباز، خاک عراق را برای پیدا کردن او به عنوان “هدف شماره یک با ارزش بالا” جستجو می کردند، در جایی نامعلوم مخفی شده بود.
باورکردنی نیست که صدام حسین به مدت تقریباً هشت ماه از دستگیری فرار کرد و از سوراخ کوچکی که در زیر بستر کاشت گُلی در نزدیکی شهر تکریت به طور خاص برای مخفی شدن او درست شده بود، با ریش بلند و قیافه ای ژولیده بیرون آمد. سه سال بعد، صدام به دار آویخته شد.
اما چه کسی آن سوراخ را برای حسین کنده بود؟ چه کسی با وجود پاداش ۲۵ میلیون دلاری برای صدام، به پنهان نگه داشتن او از ارتش آمریکا کمک کرد؟ یک فیلمساز کُرد/نروژی به نام ههلکوت مصطفی در مستندی به نام مخفی کردن صدام حسین (Hiding Saddam Hussein)، برای اولین بار داستان باورنکردنی علا نمیق را جلوی دوربین می برد و توضیح می دهد که چگونه دیکتاتور سرنگون شده بدون اعلام قبلی در مزرعه این مرد عراقی ظاهر شده و سپس ۲۳۵ روز باورنکردنی را در آنجا گذراند. در این مدت، این مرد عراقی متواضع در عمل نقش آرایشگر، پزشک و محافظ رئیس جمهور مخلوع عراق را بر عهده گرفت.
مصطفی در گفت وگو با هالیوود ریپورتر پیش از اکران فیلم مستند خود در خاورمیانه، در جشنواره فیلم دریای سرخ که روز جمعه اول دسامبر برگزار شد، درباره چگونگی مخفی نگه داشتن پروژه اش برای تقریباً ۱۴ سال و دشواری های موجود برای دادن چهره ای انسانی به دیکتاتور بیرحمی که باعث و بانی فرار خانواده خودش از زادگاهش شده بود، صحبت کرده است که در ادامه خواهد آمد.
چه زمانی برای اولین بار ایده پیدا کردن مردی که صدام حسین را پنهان کرده بود به ذهنتان خطور کرد؟
از همان روزی که صدام حسین را در سوراخ پیدا کردند من واقعاً کنجکاو شدم. اول از همه به خود گفتم که آیا واقعیت دارد؟ چون خیلی ها باورشان نمی شد. و بعد، چگونه ممکن بود؟ او رئیس جمهور قدرتمند بود، پس چگونه کارش به این سوراخ کشید؟ اما نمی دانستم چطور مردی را که به او کمک کرده بود پیدا کنم. دو سال جستجو کردم و سپس واشنگتن پست در سال ۲۰۱۲ او را معرفی کرد. و با داشتن نام او، این فرصت به من داده شد تا او را ردیابی کنم. یک سال طول کشید تا روبروی او بنشینم، اما بعد از آن او نمی خواست حرف بزند. او تازه از زندان ابوغریب بیرون آمده بود. او در یکی از عکس های مشهور گرفته شده [ با سرباز آمریکایی لیندی انگلستان ] دیده می شد. تنها دلیلی که او امروز زنده است این است که رسوایی ابوغریب رخ داد و آن را بستند.
اما علا نمیق هیچ ارتباطی با شخص صدام نداشت؟
نه، از ابتدا انتظار داشتم که او با صدام مرتبط بوده یا ارتباط خانوادگی داشته باشد. اما نه، هیچ ارتباطی با او نداشت. او فقط یک کشاورز ساده بود و تصادفاً کسی بود که صدام را از خانواده، دوستان و ۱۵۰ هزار سرباز پنهان کرد.
آیا همیشه می دانستید که فقط یک نفر [مسئول این کار] بوده است؟
نه، و این بخشی از روند ساخت این فیلم بوده است.مهم ترین چیزی که یاد گرفتم این بود که چقدر باید صبور باشید تا بتوانید داستان خود را تعریف کنید. و این تنها تعریف داستان او نیست، بلکه بخشیدن چهره ای انسانی به او و دیدن داستان از دید اوست. ما همیشه صدام حسین را به عنوان یک دیکتاتور، رئیس جمهور قدرتمند دیده ایم. اما بعد می بینید که پادشاه قدرتش را از دست می دهد و بعد بحث تعادل می شود و بعد علا قدرت را به دست می گیرد.
به عنوان یک کُرد که خانواده اش به دلیل وحشیگری صدام حسین مجبور به فرار شدند، بررسی این جنبه انسانی از او چه حسی برای شما داشت؟
راستش را بخواهید ساختن این فیلم خیلی سخت بود. از دید من، مادرم از منطقه ای آمده بود که توسط سلاح های شیمیایی صدام بمباران شده بود. اما من واقعاً می خواستم به علا این شانس را بدهم که داستان را از دیدگاه عربی تعریف کند، زیرا تقریباً هر چیزی که ما در مورد حمله به عراق دیده ایم از دیدگاه غربی ها گفته شده است. به همین دلیل است که تقریباً از همان ابتدا تصمیم گرفتم به او اجازه دهم داستان را دقیقاَ به همان شکلی که می خواهد تعریف کند.
بعد از اینکه علا را پیدا کردی چطور قانعش کردی که با تو حرف بزند؟
فکر می کنم تنها کاری که من کردم و واشنگتن پست نکرد این بود که صبور بودم. من ۱۴ سال را از ابتدا تا انتها صرف این کار کردم. اما نقطه عطف، داعش بود، چون وقتی داعش بر سر کار آمد، علا به من گفت که هر چیزی که صدام به او گفته بود در مورد آنچه بر سر عراق خواهد آمد، اتفاق افتاده است. و بعد متوجه شد که باید این داستان را تعریف کند. هر آنچه صدام درباره آینده عراق پیش بینی می کرد به حقیقت پیوست.
حتما برایتان جالب بوده که بدانید این کشاورز عراقی چگونه و چرا با پنهان کردن تحت تعقیب ترین مرد جهان موافقت کرده است.
سوال های زیادی داشتم. چرا صدام را برای جایزه ۲۵ میلیون دلاری نفروخت. چرا به راحتی نگفت، متأسفم نمی توانم به شما کمک کنم چون ۱۵۰ هزار سرباز آمریکایی به دنبال شما هستند؟ چرا او را نه فقط از سربازان آمریکایی بلکه حتی از خانواده اش مخفی می کنید؟ هیچ کس نمی دانست. درک این موضوع واقعا دشوار بود، از دیدگاه اسکاندیناویایی خودم، اگر خیلی ترسیده باشی، چرا با خانواده ات فرار نمی کنی و او را تنها نمی گذاری. اما از دیدگاه او، به نحوی شروع به درکش کردم، به خصوص اگر شما تنها یک کانال تلویزیونی در کشور خود داشته باشید و همه چیز در مورد رئیس جمهور شما زیبا و کامل باشد، و سپس او به خانه شما می آید و از شما درخواست کمک می کند. در فرهنگ عربی، شما هرگز از مهمانان خود نمی پرسید که چه مدت قصد اقامت دارند. چون صدام پرسید که آیا می تواند یک شب بماند. در نهایت، ۲۳۵ روز بود.
با توجه به ظهور داعش, آیا در هنگام ساخت این مستند، امنیت برایتان نگرانی نبود؟
بله, داعش جایی را که می خواستیم فیلم را فیلمبرداری کنیم, تصرف کرده بود. در نهایت, من مخفیانه علا را به نروژ آوردم, زیرا هیچ جایی در خاورمیانه برای انجام مصاحبه امن نبود. همچنین می خواهم چیز خنده داری به شما بگویم, تمام ارتباطات ما قبل از آن از طریق تیندر [یک پلتفرم دوست یابی] بوده است. نه به طور مستقیم بلکه از طریق واسطه ها , چون اینطور امن بود. ما برای مردانی که من را به علا وصل می کردند پروفایل تیندر درست کردیم. همچنین, تقریباً همه چیز درباره این پروژه تنها تا دو ماه پیش مخفی نگه داشته شده است.
چطور فیلمی که ۱۴ سال روی آن کار می کردید را مخفی نگه داشتید؟
این چیزی بود که باید یاد می گرفتم! حتی در فرآیند پس از تولید, افرادی که روی آن کار می کردند, نمی دانستند پروژه در مورد چیست. و در عراق, جایی که فیلمبرداری را انجام می دادیم, یک فیلمنامه در مورد ناپدید شدن آب آشامیدنی از این منطقه نوشتم. آن ها فکر می کردند من دارم فیلمی درباره تغییرات آب و هوایی می سازم.
فکر می کنم این بیشتر برای امنیت علا بود؟
بله. جلسات زیادی برای اطمینان از امنیت علا داشتیم. اما او گفت تنها چیزی که می خواهد این است که قبل از مرگش این داستان را برای مردم تعریف کند, تا حقیقت پشت آن سوراخ را بگوید .
بدیهی است که این داستان ماهیتی بسیار جدی دارد, اما همچنین به نظر می رسد که رابطه میان صدام و علا می تواند چند عنصر درام کمدی داشته باشد, به ویژه در مورد تغییر در جایگاه قدرت, جایی که کشاورز ساده در عمل به تنها محافظ رئیس جمهور تبدیل می شود.
بله, این در واقع داستان دوستی است. و به همین دلیل است که من در حال کار بر روی یک درام ب راساس این داستان با دیوید سیدلر هستم, کسی که سناریو فیلم سخنرانی پادشاه (The King’s Speech) را نوشت. ما الان یک فیلمنامه داریم و امیدوارم آن را کارگردانی کنم.
خیلی جالب بود.
Secret2013.blogfa.com
داستان مرد کشاورز هم مینوشتین که در این مدتی که صدام حسین رو مخفی کرده چه اتفاقاتی افتاده و ….
آفرین به مصطفی مستندساز کرد نروزی که ثابت کرد مستندساز برای رسیدن به یک اثر باید سالها صبوری کند و خطر را به جان بخرد.
صدام یکی از خطرناکترین نام های قرن بیستم بود .
و بدون شک ورود به این قصه ریسک بزرگ و شجاعت خاص خودش را میطلبه.
کل داستان مخفی شدن صدام درآن سوراخ دروغ وتوسط آمریکائیها ساخته وپرداخته شده است آن هم باآن قیافه وریش آخه این قیافه بجای آنکه صاحب اصلیش رامخفی کندبیشترجلب توجه وجلب نظرمیکند.آمریکائیهاخیلی مدتهاپیش صدام رادستگیرکرده بودندوفقط برای بهره برداری انتخاباتی این سناریورادرست کرده بودند وازطرف دیگرمیخواستندغرورصدام وپیروانش رابشکنند.بقیه همش دروغ محض.
بابا سیاستمدار کی بودی تو ارزشی
اصلا کی گفته صدام بوده مگه میشه ی آدمی مثل صدام اونجور جایی زندگی کنه و بعد بیان بگیرنش صدام هنوز زنده هست سال ۲۰۲۴ ببینید چه فاجعه ای رخ میده
من هم به نظرم صدام هنوز زنده است چرا که آدمی مثل صدام بعید است توهمچین جایی بره.بخصوص صدامی که تمام عمرش راباغرور عزت زندگی کرده .
افرین.سناریوی شما هم جالبه .باید داستان نویس مبشدین
عراقیها در واقع عرب زبان هستند نه عرب تبار.این صدام هم فکر میکرد سردار کادوسی(قادسیه)است.در حالی که هیچی نبود
از نظر شما همه دنیا نژادشون پارسه فقط زیانشون عوض شده.
چی میگی برا خودت؟
این بنده خدا کی گفت عراقی ها پارس بودن؟؟
اتفاقاً عراقی ها اکثرا عرب هستن،اون مصره که تغییر زبان به عربی داده
هیچی نبود ! و هشت سال بهترین جوانان ما رو گرفت . هزاران اسیر در بند اردوگاهها ، ده ها هزار مجروح و معلول . و خانه و کاشانه مردمی بی گناه که ویران شده بود .
صدام هیچی نبود ، ولی ماها رو به هیچ تبدیل کرد .
کل داستان مخفی شدن صدام درآن سوراخ دروغ وتوسط آمریکائیها ساخته وپرداخته شده است آن هم باآن قیافه وریش آخه این قیافه بجای آنکه صاحب اصلیش رامخفی کندبیشترجلب توجه وجلب نظرمیکند.آمریکائیهاخیلی مدتهاپیش صدام رادستگیرکرده بودندوفقط برای بهره برداری انتخاباتی این سناریورادرست کرده بودند وازطرف دیگرمیخواستندغرورصدام وپیروانش رابشکنند.بقیه همش دروغ محض.
تو باید تحلیلگر میشدی….!هه هه ….
همش که از خودش گفت مردیکه
خوب عجب مرد باغیرتی
که به بزرگ کشورش که به او پناه آورده هرچه قدر بد
پناه داده آفرین به غیرت او…خداوند هیچ بزرگی را محتاج نکند …
بزرگ بزرگ است و دقیقا همین با بزرگان باید بزرگ رفتار نمود حتی اگر مرگ آنان باشد و البته کوچکان از درک این عاجزند
کاملا با نظرت موافق هستم قطعا این کشاورز روح بزرگی داشته که به بزرگ کشورش که حالا منفور شده پناه داده است
آفرین به نظر و عقیده زیبایی که داری .
بزرگ و بزرگزاده حتی اگر تمام هستی و نیستیشو از دست بده باز بزرگه و قابل احترام . چون از اسب افتاده نه از اصل .
افراد خرد و حقیرن که از افتادن و زمین خوردن دیگری لذت میبرن و خوشحال میشن . و افراد سعادتمند و بزرگ و موقر حتی در قالب یک کشاورز ساده و یا ی شبان ، با داشتن روح بزرگ ، از این مسأله ناراحت میشن .
دعای قشنگی کردید که خداوند هیچ بزرگی رو محتاج نکنه . حدس میزنم شما هم درد کشیده ای . امیدوارم هرگز هیچ شخصی حتی دشمن ما ، محتاج نشه . محتاج نامرد نشه .
یا علی دوست محترمم
مسخره کردید مردم رو ؟ کو داستان اون شخص؟ این که مصاحبه با یک مستند سازه . وقتمون رو حروم کردی
واقعآ خوب ملت رو سرکار گذاشتید تا تبلیغ مستند خود رو بکنید پس داستان کشاورز و صدام چی شد ؟ واقغا متاسفم برای شما
من به همه نظرات احترام میزارم اما نمیدونم چرا هیچ کس وحتی صداو سیما این.مطلب رو پخش نمیکنه من خودم بچه بودم با گوش های خودم وبا چشم های خودم تو تلوزیون شنیدم وقتی رهبر اول مسلمانان جهان خمینی اول ره سخنرانی داشت .دقیق اشاره کرد که آقای صدام اون روزی که شما را از داخل یک دخمه وسوراخی بیرون بیاورند آن روز می بایستی پاسخ ظلم هایی رو که به مردم عراق کرده اید بدهیدو برحذر میدارم شماراو….
خب عراق بخسی از امراتوری ساسانی بوده و اتفاقا پایتخت امپراتوری ساسانی یعنی تیسفون در شهر نداین در نزدیکی یعداد کنونی هست که بقایای کاخ کسری یاایوان نداین هنوز وجود داره . البته بخشی از مردم عراق نزاد عرب دارند و از عربستان به این متطقه کوچ کردند. بیشتر شیعیان عراق ایرانی اند . در کل عمده شیعیان ایرانی تبارند . کافیه شما به نقشه مراکندگی تشیعع بندازز ایران ،عراق ،غرب افعانستان یا همون خراسان قدیم ،بحرین و جمهوری آذربایجان . تمام این مناطق بخشی از ایران بتستان بودند
پس چرا میتونن گچپژ بگن.حتی بعضی وقتا بجای قاف میگن گاف و بجای حرف ز میگن ژ؟
اتفاقا خود عربهای عربستان به همین دلیل میگن عراقی ها عرب زبانن. مثل مصری ها. عراقی ها سومری و آکادی هستن از قدیمی ترین تمدن ها.
مگه میشه شخصی که سالها تمام امکانات کشور دستش بوده نتونه کاری برای خودش انجام بده به نظر من صدام حسین زنده است والان داره برای خودش زندگی میکنه
شماهاکه میگین زنده ست توهم میزنید مگربرای خداوندچقدکاردارد،ازعرش،به فرش افتادن،کسی که ظلم کندعاقبتش جزتباهی هیچی نست
خدا وکیلی تو ی چیزی میزنی . فقط از میکس صنعتی سنتی نزن و از موتوری هم نگیر که اینطور قاطی نکنی .
این آخر و عاقبت مستبدان و خودکامگان زمان است.
یکی از اشتباهات مهلک یا شاید اشتباه عمدی امریکا این بود که ارتش دولت صدام رو منحل کرد. اینها دیگه ارتشی بودن. خیلیاشون اصلا صدام و غیر صدام براشون مهم نبود.
قبل حمله هم فکر کنم تو ژنو با اپوزیسیون های عراقی جلسه ها داشتن و حتی بحث شده بود که ارتش باقی بمونه برا امنیت بعدش.
اما بعد حمله یا اشتباه کردن یا زیرش زدن و ارتش رو منحل کردن. نتیجه این شد خیلیهاشون جذب گروهک های تروریستی شدن. چون دیگه حقوقی نمیگرفتن. پولی نداشتن . گروهک های تروریستی ثروتمند با حتی حقوق دوبرابر خیلی از ارتشی های عراقی رو استخدام کرد.