مقایسه ناو هواپیمابر جدید چین با ناوهای کشورهای غربی؛ کدام یک قوی ترند؟

در ژوئن ۲۰۲۳، تنش های دیپلماتیک طولانی مدت بین ایالات متحده و چین به تنگه تایوان کشیده شد. با داشتن ناو جنگی کانادایی HMCS Montréal در کنار خود، ناوشکن موشک هدایت شونده USS Chung-Hoon (DDG-93) از کلاس Arleigh Burke در امتداد پهنه ۱۳۰ کیلومتری اقیانوس که سرزمین اصلی چین را از تایوان جدا می کرد، به پیش می رفت.

در سمت بندری این ناوشکن آمریکایی، ناوشکن چینی Type 052D با تمام سرعت به پیش می رفت و قبل از اینکه ناگهان به سمت راست متمایل شود، از کشتی جنگی آمریکایی پیشی گرفت. ناوشکن آمریکایی به سرعت وارد عمل شده و برای جلوگیری از برخورد با کشتی چینی سرعت خود را به ۱۰ گره کاهش داد و به آن اجازه داد تا درست از جلوی دماغه اش عبور کند. آن ها تنها ۱۳۷ متر تا برخورد فاصله داشتند.

درگیری خیلی نزدیکی بود. طول هر دو کشتی از دماغه تا انتهای آن بیش از ۱۵۲ متر بوده و قدرت جابجایی (displacement) قابل توجه ۷,۰۰۰ تنی را به خود اختصاص می دهند – اصطلاح وزن کشتی که با حجم آبی که در حین حرکت از مسیر خارج می کند محاسبه می شود – بیش از ۷۰۰۰ تن است. با این حرکت، کاملاً روشن بود که چین در حال نشان دادن چیزی است. کشتی های آمریکایی و کانادایی می دانستند که حضور آن ها در تنگه تایوان خشم چین را به دنبال خواهد داشت. چین هنوز حق حاکمیت تایوان را به رسمیت نشناخته است و مقام های دفاعی آمریکا از مدت ها پیش تنگه تایوان را نقطه درگیری استراتژیک می دانند.

کشتی های جنگی آمریکا و چین هر کدام به ده ها موشک کروز ضد کشتی و حمله زمینی مسلح بودند. و در این محدوده های نزدیک، توپ های روی عرشه و اژدرهای آن ها می توانستند یکدیگر را نابود کنند. هر گونه تبادل آتش می توانست به سرعت به چیزی بسیار بدتر تبدیل شده و دو تن از بزرگ ترین ارتش های جهان را به درگیری با هم بکشاند.

به گفته برنامه ریزان نظامی ایالات متحده، حضور ارتش این کشور در تنگه تایوان خطرناک اما ضروری است. این گذرگاه آبی توسط کارشناسان سیاست خارجی به عنوان یکی از «مهم ترین مناطق اقتصادی و زیست محیطی در جهان» توصیف شده است و در سال ۲۰۱۶، کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد برآورد کرد که سالانه ۲۱ درصد از کل تجارت جهانی از طریق دریای چین جنوبی انجام می شود. چین تمام این دریا را جزو قلمرو خود دانسته و به گفته وزارت دفاع ایالات متحده «تهدید بالقوه ای برای جریان تجارت، استخراج منابع و عملیات های نظامی در این حوزه آبی بسیار استراتژیک» به شمار می آید. نیروی دریایی ارتش آزادی بخش خلق چین اکنون با بیش از ۳۴۰ کشتی جنگی، فرماندهی بزرگ ترین نیروی دریایی کره زمین را بر عهده دارد.

به عبارت دیگر، اگر قرار باشد جنگی بین قدرت های برتر جهانی در بگیرد، ممکن است این جنگ در امواج شور این بخش از اقیانوس آرام آغاز شود. هر دو کشور در حال ساخت کشتی های جنگی جدید و توسعه فناوری های جدیدی هستند که امیدوارند برتری تعیین کننده ای داشته باشند.

آمریکا در حال حاضر در حال جایگزینی ناوگان ابرناوهای خود با کشتی هایی است که پیشرفته تر هستند – کلاس جرالد آر. فورد (Gerald R. Ford). اولین فروند از این ناو هواپیمابر، یک کشتی غول پیکر ۱۳ میلیارد دلاری به نام یو اس اس جرالد آر فورد است که در ماه مه ۲۰۲۳ وارد خدمت شد. در حالی که ناوهای آمریکا اندازه، قدرت و برد بالاتری دارند، چین با سرعت سرسام آوری در حال ساخت ناوهای جدید است. اوایل سال جاری میلادی، سی ان ان گزارش داد که برخی از کارشناسان بر این باورند که چین اکنون می تواند در مدت زمانی که ایالات متحده یک ناو جدید می سازد، سه ناو جدید را رونمایی کند. در ماه فوریه، کارلوس دل تورو، وزیر نیروی دریایی آمریکا اعلام کرد که چین اکنون ۱۳ کارخانه کشتی سازی دارد که کشتی های جنگی این کشور را می سازند و برخی از آن ها هر کدام می توانند کشتی های بیشتری نسبت به کل صنعت کشتی سازی آمریکا تولید کنند. دل تورو گفته است که چین تنها در سال ۲۰۲۰ بیش از ۲۰ فروند کشتی جنگی جدید را به آب انداخته است.

ژاپن و کره جنوبی نیز در حال ساخت ناوشکن های بزرگ و به شدت مسلح برای رقابت با بهترین های آمریکا و چین هستند(ناوشکن ها و کلاس کمی بزرگ تر از رزمناوهایی که می توانند به طور مستقل یا به عنوان بخشی از گروه های بزرگ تر برای حمله به اهداف در خشکی یا دریا عمل کنند).

و در حالی که بیشتر کلاس های کشتی در حال افزایش اندازه و قدرت آتش هستند، ارتش هایی که آن ها را می سازند طرح های خود را به روش های جدید و برای مقابله با تهدیدات جدید پیشرفته تر می سازند. برای مثال موشک های ضد کشتی مافوق صوت ناوشکن چینی DF-ZF می توانند از فاصله حدود ۲,۰۰۰ کیلومتری به ناوهای هواپیمابر آمریکایی حمله کنند. پهپادهای دوربرد و نسبتاً ارزان نیز می توانند دفاع یک کشتی را با حمله در تعداد انبوه از کار بیندازند. امروزه طراحی های پنهانکار، رادارهای پیشرفته و حتی لیزرها به اندازه توپ های یک کشتی مهم هستند.

اگر چنین درگیری در دهه آینده آغاز شود، این قدرت های نظامی شناور قطعاً یک عامل تعیین کننده خواهد بود که کدام طرف پیروز خواهد شد.

ناو هواپیمابر کلاس یو اس اس جرالد آر فورد

به عنوان پیشرفته ترین ناو هواپیمابر آمریکا، ناو ۱۳ میلیارد دلاری یو اس اس جرالد آر. فورد اولین طراحی جدید ناوهای آمریکا در حدود ۴۰ سال گذشته است. سری ناوهای هسته ای فورد (۱۰ فروند در این کلاس ساخته خواهد شد) می توانند تا ۵۰ سال بدون نیاز به سوختگیری مجدد در دریاها گشت زنی کنند. (با این حال، آن ها نیاز به تامین مجدد سوخت جت، غذا و دیگر منابع خواهند داشت) و به لطف هواپیماهای تهاجمی متعدد روی عرشه خود، می توانند با اهداف دشمن را در محدوده هایی تا ۶۰۰ مایل دریایی یا بیشتر درگیر شوند.

وقتی صحبت از ناوهای هواپیمابر می شود، ضرب المثل قدیمی «هیچ جایگزینی برای قدرت جابجایی وجود ندارد» فلسفه نیروی دریایی آمریکا در ساخت آن ها را خلاصه می کند. این ناو با طول حدود ۳۳۳ متر و عرض بیش از ۷۸ متر در صورت تکمیل بار، حدود ۱۱۲,۰۰۰ تن وزن خواهد داشت که به آن قدرت جابجایی بیش از دو برابر برخی از ناوهای هواپیمابر خارجی را می دهد.

به گفته نیروی دریایی آمریکا، این اولین ناو کلاس فورد یک «جهش نسلی» نسبت به ناوهای کلاس نیمیتز (Nimitz) است. سیستم راه اندازی هواپیمای الکترومغناطیسی (EMALS) این ناو جایگزین منجنیق های با قدرت بخار مورد استفاده کشتی های قدیمی تر می شود که تعمیر و نگهداری آن ها بسیار دشوار و پرهزینه بود. این سیستم مانند یک توپ ریلی الکترومغناطیسی عمل می کند و هواپیما را در مسیری مستقیم روی عرشه پرواز با قدرتی شگفت انگیز به جلو می راند. این امر امکان به پرواز درآوردن هواپیماهایی سنگین تر از قبل را نیز ممکن می سازد – قابلیتی که می تواند نقش تعیین کننده ای در درگیری بر روی اقیانوس آرام داشته باشد، جایی که ماموریت های دوربرد ممکن است به هواپیماهای بزرگتری نیاز داشته باشد که بتوانند سوخت و سلاح های بیشتری را حمل کنند. و به لطف قابلیت های خودکار بیشتر، مانند منجنیق هواپیمای EMALS، کلاس فورد با نزدیک به ۵۰۰ ملوان کم تر – ۴،۵۵۰ ملوان در مقابل ۵,۰۰۰ ملوان در ناوهای کلاس نیمیتز – سفر می کند.

با استفاده از یک جفت راکتورهای هسته ای جدید و قدرتمند A۱B، کلاس فورد از نظر سرعت با ناوهای سبک تر کلاس نیمیتز برابری می کند و در حالی که ۷۵ یا بیشتر هواپیمای تاکتیکی حمل می کند، با سرعت حدود ۵۵.۲ کیلومتر در ساعت دریا را می شکافد. حتی در این سرعت ها، نیروی کافی برای تامین انرژی سلاح های الکتریکی آینده باقی می ماند، مانند طرح جدید لیزری با انرژی بالا (HELSI) شرکت لاکهید مارتین که وعده عملیاتی کردن قدرتمندترین لیزر نظامی تا به امروز را می دهد.

در حالی که یو اس اس جرالد آر فورد برای دفاع در برابر تهدیدات هوابرد و زیر دریا به کشتی های دیگر موجود در ناوگروه تهاجمی خود تکیه می کند، این کشتی قدرت ویرانگر خاص خودش را نیز دارد. این ناو دارای چندین رهگیر موشکی است که برای رهگیری کردن موشک ها یا هواپیماهای نزدیک شونده طراحی شده اند. هر تهدیدی که از این سیستم ها عبور کند، باید با سیستم دفاعی فالانکس (MK 15 Phalanx Close-In Weapon System (CIWS)) که در واقع توپ چرخشی ۲۰ میلی متری M61 Vulcan متعلق به جت های جنگنده و نصب شده بر روی یک پایه چرخشی است، روبرو شود. همه اینها به یک پایگاه دریایی شناور تبدیل می شوند که آمریکا می تواند تقریباً به هر نقطه ای از جهان بفرستد.

ناو هواپیمابر کلاس نیمیتز

ناوهای هواپیمابر کلاس نیمیتز آمریکا شاید جدیدترین ناوها در زرادخانه نیروی دریایی این کشور نباشند، اما این ناوهای هواپیمابر هسته ای همچنان در زمره مرگبارترین و پر قدرت ترین ناوهای در سرویس حال حاضر جهان هستند. و در حالی که ایالات متحده در حال حاضر تنها یک ناو کلاس فورد را عملیاتی کرده است، ۱۰ کشتی کلاس نیمیتز در دریاها پرسه می زنند.

ناوهای کلاس نیمیتز آمریکا با طول بیش از ۳۳۲.۸ متر و عرشه پروازی حدود ۷۷ متر، با بیش از ۸۲ هواپیمای تاکتیکی از جمله جت های جنگنده سوپر هورنت F / A – ۱۸، هواپیماهای جنگ الکترونیک EA – ۱۸ G Growler، جنگنده های رادارگریز F – ۳۵ C لایتنینگ II و انواع بالگردها فعالیت می کنند. روی هم رفته، این کشتی ها می توانند بال هوایی بزرگ تری نسبت به نیروی هوایی برخی از کشورهای دیگر داشته باشند. این ناوها با جابجایی حدود ۹۷،۰۰۰ تن، بزرگ ترین کشتی های جنگی تاریخ بودند، تا زمانی که ناوهای کلاس جرالد آر.فورد برای جایگزینی آن ها ظهور کرد.

ناوهای کلاس نیمیتز چهار منجنیق بخاری برای به پرواز درآوردن هواپیماها با سرعت بالا دارند که با ایجاد مقادیر عظیمی از فشار در پشت پیستون های تعبیه شده در سیلندرهایی به طول یک زمین فوتبال در زیر عرشه پرواز، عمل می کنند. این سیستم ها و خدمه ای که آن ها را کنترل می کنند، می توانند هر ۲۰ ثانیه یک جنگنده را به پرواز دربیاورند.

به لطف دو رآکتور هسته ای A4W، این ناوها می توانند ۲۶۰,۰۰۰ اسب بخار نیرو تولید کنند که برای به پیش راندن این فرودگاه های شناور با سرعت بیش از ۵۴.۴ کیلومتر بر ساعت کافی است. در طول ۵۰ سال عمر خدمتی ای ناو، رآکتورهای هسته ای تنها یک بار نیاز به سوختگیری مجدد دارند. این ناوها نیز همانند کلاس فورد دارای سیستم های تسلیحاتی متعددی برای مقابله با تهدیدات هستند.

این کشتی ها سه سیستم پرتاب موشک MK ۲۹ دارند که هر کدام دارای هشت سلول هستند که می توانند دو نوع موشک را حمل کنند: موشک های سطح به هوای هدایت شونده با رادار RIM – ۷ Seasparrow که می تواند هواپیما یا موشک های مهاجم را از فاصله بیش از ۱۹ کیلومتری ساقط کند و موشک های RIM-162 Evolved Seasparrow که برد طبقه بندی شده ای دارند اما برخی کارشناسان معتقدند این سرعت حداقل ۴۶ کیلومتر است. این کشتی همچنین دارای چهار توپ CIWS است که هر کدام می تواند ۳,۰۰۰ گلوله در دقیقه را از شش لوله چرخان شلیک کنند.

ناو هواپیمابر کلاس Type 003 فوجیان

جدیدترین ناو هواپیمابر چین با نام Type 003 یا Fujian، یکی از بزرگ ترین ناوهای جهان و نماد رشد سریع نیروی دریایی این کشور است. پس از انجام تست های پیشرانه در آوریل ۲۰۲۳، انتظار می رود که ناو Type ۰۰۳ اولین سفر دریایی خود را قبل از پایان سال جاری میلادی انجام دهد.

همانند کشتی های کلاس فورد آمریکا، Type ۰۰۳ از یک سیستم منجنیقی الکترومغناطیسی استفاده می کند که به آن اجازه می دهد تا هواپیماهای بزرگ تر و سنگین تر را با سرعت بیشتری نسبت به ناوهای هواپیمابر اولیه چین به پرواز دربیاورد. اما بر خلاف کلاس فورد هسته ای آمریکا، ناو هواپیمابر فوجیان از توربین های بخار نیرو می گیرد که ۲۲۰،۰۰۰ اسب بخار قدرت تولید می کنند اما به سوخت گیری های مجدد بیشتری نیاز دارند.

این کشتی با نزدیک به ۳۰۵ متر طول و حدود ۷۶ متر عرض، تقریباً به بزرگی ناوهای نیمیتز و فورد آمریکا است. تحلیلگران بر این باورند که این ناو – چین تاکنون تنها یک فروند از Type 003 ساخته است – از ۶۰ هواپیما از جمله ۴۰ جنگنده پشتیبانی خواهد کرد.

ناو هواپیمابر کلاس ملکه الیزابت

در حالی که به بزرگی همتایان آمریکایی یا چینی خود نیست، ناو هواپیمابر HMS Queen Elizabeth بزرگ ترین و قدرتمندترین کشتی جنگی در تاریخ نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا است. این ناو با قدرت جابجایی بیش از ۷۰،۰۰۰ تن و برخورداری از بیش از ۱۷۰،۰۰۰ فوت مربع مساحت عرشه پرواز، می تواند تا ۴۰ هواپیمای تاکتیکی و ۱,۶۰۰ پرسنل را در خود جای دهد.

یک رمپ با شیب ۱۳ درجه ای در انتهای عرشه پرواز بیش از ۲۸۰ متری این ناو، امکان تیک آف در باند کوتاه، فرود عمودی (STOVL) جنگنده های F-35B بدون نیاز به منجنیق را فراهم می کند و نیروی دریایی سلطنتی را قادر می سازد تا جنگنده های پنهانکار را در انواع ماموریت های هوا به هوا و هوا به زمین از این کشتی به پرواز درآورد. با این حال، پروانه های عظیم F-35B که امکان فرود عمودی را فراهم می کنند، فضایی را اشغال می کنند که می توانست برای سوخت مورد استفاده قرار گیرد که به آن ها – و ناوهای کلاس ملکه الیزابت – برد جنگی بیش از ۸۰۰ کیلومتری را می دهد.

نیروی مورد نیاز ناو ملکه الیزابت از دو موتور توربین گازی به قدرت ۴۸،۰۰۰ اسب بخار و چهار موتور دیزل دریایی به قدرت ۱۵،۶۰۰ اسب بخار تامین می شود. در مجموع، آن ها سرعت حداکثری بیش از ۴۶ کیلومتر در ساعت را به ناو می دهند.ه نگام حرکت با سرعت ۲۷ کیلومتر در ساعت یا کم تر، این ناو می تواند ۱۸,۴۰۰ کیلومتر را قبل از نیاز به سوخت گیری مجدد بپیماید.

ناو کلاس آمریکا «حامل صاعقه»

علاوه بر ابرناوهای کلاس نیمیتز و فورد، نیروی دریایی آمریکا ناوگانی متشکل از ۳۱ کشتی کوچک تر با قابلیت استقرار هواپیما را در اختیار دارد. مدرن ترین آن ها دو کشتی تهاجمی آبی خاکی کلاس آمریکا (America) هستند که ۲۶۰.۶ متر طول و ۳۲.۳ متر عرض دارند. این کشتی ها با قدرت جابجایی بیش از ۴۳,۰۰۰ تن، در صورتی که نیروی دریایی آمریکا آن ها را به عنوان ناو هواپیمابر طبقه بندی کند (چیزی که در واقع هستند)، جزو ۱۰ ناو هواپیمابر بزرگ جهان خواهند بود.

این کشتی ها که لقب «حاملان صاعقه» (lightning carriers) را یدک می کشند، با خدمه ۱,۲۰۴ نفری کار می کنند و می توانند ۱،۶۸۷ تفنگدار دریایی را در خود جای دهند. این کشتی های تهاجمی آبی خاکی همانند ناو ملکه الیزابت برای حمل جنگنده های عمود تیک آف طراحی شده اند. بین ۳۰ مارس و ۸ آوریل ۲۰۲۲، ناو هواپیمابر یو اس اس تریپولی آنچه را که نیروی دریایی به عنوان عملیات «تمپو بالا» توصیف می کند، بدون ۲۰ فروند F-35B روی عرشه خود، انجام داد. تنها یکی از این کشتی ها می تواند قدرت آتش هواپیمایی پنهان کارانه تری نسبت به کل ارتش روسیه داشته باشد.

کشتی های کلاس آمریکا دارای دفاع مشابهی در مقایسه با برادران بزرگ تر خود در کلاس نیمیتز هستند. دو پرتابگر موشک RIM – ۱۱۶ رولینگ (RAM) و دو پرتابگر موشک Seasparrow دفاع برد متوسطی را در برابر تهدیدات هوابرد ارائه می دهند، در حالی که دو سیستم ۲۰ میلی متری Phalanx CIWS و هفت مسلسل دوگانه کالیبر ۵۰ قدرت آتشی در برد نزدیک را فراهم می کنند.

ناو هواپیمابر کلاس Type 055

ناوشکن های دارای موشک هدایت شونده Type 055 چین در سال ۲۰۲۰ وارد خدمت شدند و به سرعت به عنوان یکی از توانمندترین ناوشکن ها در زمینه دفاع هوایی در جهان شهرت یافتند. ناو Type 055 در حالی که اغلب با ناوشکن های کلاس Arleigh Burke ایالات متحده مقایسه می شود، مدرن تر است و به نظر می رسد برخی عناصر طراحی پنهانکاری را در خود دارد که ممکن است شناسایی آن را در مسافت های طولانی سخت تر از همتایان آمریکایی خود کند.

اگر چه چین Type 055 را به عنوان یک ناوشکن طبقه بندی می کند، اما بزرگ تر از برخی ناوشکن های آمریکایی است و ۱۸۰ متر طول داشته و بین ۱۲,۰۰۰ تا ۱۳,۰۰۰ تن قدرت جابجایی دارد. (خط بین این دو نوع کشتی بسیار مبهم است. رزمناوها (Cruiser) معمولاً بزرگ تر و به شدت مسلح تر از ناوشکن ها بودند، اما برخی از ناوشکن های جدید، مانند این ناوشکن چینی، از لحاظ جثه با بسیاری از رزمناوها برابری می کند). این اندازه اضافی به Type 055 فضای لازم برای حمل لوله های پرتاب عمودی بیشتری را می دهد، که در مجموع ۱۱۲ موشک سطح به سطح و سطح به هوا را در خود جای داده اند. این زرادخانه موشکی با یک توپ دریایی بزرگ ۱۳۰ میلی متری در یک برجک مستقر روی سینه کشتی و یک CIWS با ۱۱ لوله که گلوله های ۳۰ میلی متر شلیک می کند، همراهی می شود. در قسمت پشت این کشتی یک پرتابگر موشک زمین به هوای کوتاه برد دیگر مشابه پرتابگرهای RIM-116 RAM کلاس آمریکا قرار دارد. چین در حال حاضر هفت کشتی جنگی Type 055 در دریاها فعال داشته و قصد دارد ۹ کشتی دیگر از این نوع نیز بسازد.

ناوشکن های کلاس Arleigh Burke

ناوشکن های دارای موشک هدایت شونده کلاس Arleigh Burke ایالات متحده با اینکه به اندازه یک ناو هواپیمابر قدرتمند نیستند، اما همچنان قدرت تهاجمی بالایی دارند. این کشتی ها ۱۵۴ متر طول و حدود ۱۸ متر عرض دارند و بین ۹،۲۱۸ تا ۱۰،۸۶۴ تن قدرت جابجایی دارند. نیروی دریایی آمریکا که ۷۳ فروند از این ناوشکن ها را در اختیار دارد، از ناوشکن های کلاس Arleigh Burke در بسیاری از نقش ها، از شکار زیردریایی گرفته تا حمله به اهداف زمینی تا دفاع از ناوگروه ها استفاده می کند.

این ناوشکن ها مجهز به سیستم نبرد Aegis هستند که داده های رادارهای قدرتمند خود را با اطلاعات منتقل شده توسط منابع خارجی ادغام می کند تا یک تصویر بلادرنگ از میدان نبرد ایجاد کند. کشتی های کلاس آرلی برک که اغلب به عنوان بخشی از یک ناوگروه تهاجمی حرکت می کنند، قدرت آتش بیشتری نسبت به اکثر رزمناوها برای دفاع در برابر موشک های بالستیک و جنگنده های دشمن دارند.

این ناوشکن ها همچنین سلاح های تهاجمی تعیین کننده ای هستند. سیستم های پرتاب عمودی MK ۴۱ آن ها تا ۹۰ موشک را در خود جای داده است که می توانند هواپیماها، زیردریایی ها و مواضع زمینی را هدف قرار دهند. موشک کروز تاماهاوک که آن ها حمل می کنند دارای کلاهک ۴۵۰ کیلوگرمی و برد ۱,۶۵۶ کیلومتر است.