به نقل از وبسایت «اسنپ»؛ تغییرات غیرقابل‌پیش‌بینی قیمت ارز یکی از بزرگ‌ترین موانع سفر خارجی برای بسیاری از افراد است، البته برای مسافرانی که آشنایی چندانی با ارز مسافرتی ندارند، اختلاف قیمت آن با ارز بازار آزاد را نمی‌دانند و روش‌های تهیه آن را نمی‌شناسند. اگر برای سفر بعدی به‌دنبال خرید ارزهای خارجی ارزان هستید، در این مقاله سیر تا پیاز شرایط و مراحل جدید و به‌روز دریافت این کمک‌هزینه سفر را بیان کرده‌ایم.
ارز مسافرتی چیست؟
ارز مسافرتی نوعی ارز دولتی و کمک‌هزینه سفر به کشورهای خارجی است و سالی یک مرتبه به همه افرادی که می‌خواهند به کشورهای خارجی سفر کنند تعلق می‌گیرد. براساس مصوبه بانک مرکزی، این ارز دولتی نسبت به ارز بازار آزاد قیمت کمتری دارد و مسافران می‌توانند بعد از خرید بلیط هواپیمای خارجی، از طریق سامانه خرید آنلاین ارز مسافرتی برای دریافت آن اقدام کنند یا برای دریافت حواله به بانک‌های معینی سر بزنند. دقت کنید ارائه مدارک سفر مانند بلیط و زمان خروج از کشور برای دریافت این ارز الزامی است.
سهمیه ارز مسافرتی ۱۴۰۲ برای هر نفر چقدر است؟
با توجه به اقدامات انجام‌شده جهت کنترل نوسانات بازار ارز، سهمیه این ارز دولتی برای هر مسافر با ویزای گردشگری یا مسافرتی یک سقف حداکثری دارد و بیش از یک بار در سال اعطا نمی‌شود. بعد از چندین مرحله کاهش سقف سهمیه ارز مسافرتی طی سال‌های گذشته، در سال ۱۴۰۲ این مبلغ برای سفرهای مختلف به شیوه زیر در اختیار مسافران قرار می‌گیرد:
برای سفرهای هوایی به کشورهای خارجی با ویزا ۱۰۰۰ یورو است.
برای سفرهای ریلی و زمینی به کشورهای خارجی ۳۰۰ یورو است.
این در حالی است که تا قبل از فروردین‌ماه ۱۴۰۲، مسافران می‌توانستند تا سقف ۵ هزار یورو ارز مسافرتی از صرافی‌ها دریافت کنند، فارغ از اینکه قصد سفر به کدام کشور خارجی را دارند، از چه راهی سفر می‌کنند و چه هدفی از سفر دارند!
با توجه به اختلاف سهمیه ارز سفر به کشورهای خارجی با ویزا و بدون ویزا و امکان پرداخت این سهمیه تنها یک بار در سال، اگر در یک سال قصد هر دو نوع سفر را دارید، بهتر است این سهمیه را در سفرهای زمینی یا سفر به کشورهای بدون ویزا خرج نکنید و آن را برای سفر به کشورهای نیازمند به دریافت ویزا نگه دارید. همان‌طور که در بخش بعد می‌خوانید، قیمت این ارز دولتی و ارز بازار آزاد اختلاف قابل‌توجهی دارند!
قیمت ارز مسافرتی ۱۴۰۲
نرخ ارز مسافرتی ثابت نیست و مانند نرخ ارز بازار آزاد روزانه در حال تغییر است. از این جهت بانک مرکزی ایران سهمیه ارز دولتی مسافران را هر روز بین ساعت ۹:۳۰ صبح تا ۱۲:۳۰ ظهر (پنج‌شبه‌ها ساعت ۱۱:۳۰) به شعب بانک‌ها اعلام می‌کند. مسافران می‌توانند به‌روزترین نرخ ارز را در وبگاه صرافی ملی ایران به نشانی mex.co.ir ببینند و برای دریافت آن، بعد از ساعت ۹:۳۰ صبح، درخواست حواله ارز مسافرتی را اینترنتی یا از طریق بانک‌های عامل ثبت کنند.
استعلام و دریافت این سهمیه از طریق مراجعه به شعب ارزی منتخب نیز امکان‌پذیر است. در این حالت مسافران باید دست‌کم ۷ روز قبل از سفر نسبت به ثبت درخواست در شعب بانک‌های عامل و پرداخت مبلغ ریالی معادل، اقدام کنند تا امکان دریافت این کمک‌هزینه را داشته باشند.
همان طور که اشاره کردیم، این سهمیه تنها به افرادی تعلق می‌گیرد که شرایط دریافت ارز مسافرتی را داشته باشند.
اختلاف قیمت ارز دولتی و آزاد چقدر است؟
همان طور که می‌دانیم، ارز آزاد رایج‌ترین نوع ارز در بازار است و مبادلات مالی مردم در بازار بر مبنای این ارز انجام می‌شود. این ارز را صرافان و دلالان بازار ارزر عرضه می‌کنند. قیمت این ارز براساس شرایط اقتصادی و سیاسی جامعه و سیاست‌های بانک مرکزی در نوسان است.
دولت برای کنترل بازار ارز، تسهیل برخی معاملات و رفاه حال مردم، نوعی ارز با عنوان ارز دولتی یا ارز مبادله‌ای در نظر می‌گیرد که برای برخی موارد ازجمله واردات برخی اقلام، تحصیل دانشجویان در خارج از کشور و البته سفر خارجی کاربرد دارد و قیمتش از ارز آزاد به‌مراتب پایین‌تر است.
نرخ ارز مسافرتی همیشه ارزان‌تر از ارز بازار آزاد است تا به‌معنای واقعی کلمه «کمک‌هزینه» سفر به یک کشور دیگر باشد. به همین خاطر بیشتر مسافران و گردشگران از این فرصت خوب برای مدیریت هزینه‌های سفرهای خارجی استفاده می‌کنند. اختلاف قیمت چند هزار تومانی هر واحد ارز مسافرتی و آزاد، در مبالغ بالا تفاوت قابل‌اعتنایی در هزینه‌ها به وجود می‌آورد.
اگر می‌خواهید به تفاوت قیمت ارز مسافرتی و آزاد در هر روز پِی ببرید، لازم است که بعد از آگاهی از نرخ اعلام‌شده بانک مرکزی از صرافی‌های آنلاین هم قیمت روز ارز را استعلام بگیرید. با تفریقی ساده میان قیمت اعلامی بانک مرکزی و قیمت روز ارز می‌توانید، تفاوت‌شان را ببینید.
شرایط و قوانین دریافت ارز مسافرتی چیست؟
طبق مصوبه بانک مرکزی این کمک‌هزینه به تمام مسافران اعم از زن و مرد و سالمند و کودک (بالای ۱۲ سال) عازم کشورهای خارجی تعلق می‌گیرد. مهم‌ترین شرط دریافت این سهمیه قصد حتمی سفر به یک کشور خارجی و ارائه بلیط سفر است. حتی در سفرهای زمینی، ریلی و دریایی مسافران باید بلیط سفر خود را ارائه دهند. یادآوری می‌کنیم که این ارز تنها یک بار در سال به هر مسافر تعلق می‌گیرد و درخواست آن باید دست‌کم ۷ روز کاری قبل از تاریخ پرواز مندرج در بلیط تکمیل شود. ناگفته نماند به‌ازای هر یورو ارز مسافرتی، مبلغی به‌عنوان کارمزد در صورت‌حساب نهایی منظور خواهد شد.
چند نکته بسیار مهم!
فقط چند فرودگاه در کشور (امام خمینی، اصفهان، شیراز، تبریز، ارومیه و اهواز) حواله ارزی را دریافت می‌کنند و مبلغ ارزی موردنظر را در اختیار مسافران می‌گذارند. بنابراین انتخاب شهر و فرودگاه مبدأ بسیار مهم است و برای دریافت این ارز، حضور شخص متقاضی و ارائه مدارک شناسایی الزامی است.
طبق مصوبه بانک مرکزی تمام افراد بالای ۱۲ سال واجد شرایط دریافت این سهمیه هستند، اما برخی از بانک‌های عامل شرط سنی را برای اعطای این ارز حداقل ۱۸ سال اعلام می‌کنند. مسافران همراه بالای ۱۸ سال باید جداگانه برای دریافت ارز مسافرتی درخواست دهند.
افرادی ارز مسافرتی را دریافت می‌کنند که زمان اخذ ارز حضور داشته باشند. این سهمیه به مسافران همراه که به هر دلیلی در زمان دریافت ارز حضور نداشته باشند، تعلق نخواهد گرفت.
ارز مسافرتی به چه افرادی تعلق نمی‌گیرد؟
مسافران زیر ۱۲ سال نمی‌توانند حواله ارز مسافرتی دریافت کنند.
این سهمیه به ایرانیان دو تابعیتی مقیم کشورهای خارجی تعلق نمی‌گیرد.
افراد با گذرنامه خدمات یا سیاسی نمی‌توانند ارز دولتی مسافرتی دریافت کنند.
مسافران هوایی‌ای که از فرودگاه‌هایی به‌غیر از امام خمینی، اصفهان، شیراز، تبریز، ارومیه و اهواز پرواز می‌کنند، نمی‌توانند ارز مسافرتی دریافت کنند.
مسافرانی که یک سال کامل (۳۶۵ روز) از تاریخ آخرین دریافت ارز مسافرتی آنها نگذشته باشد شرایط دریافت مجدد ارز مسافرتی را ندارند.
مدارک لازم برای دریافت ارز مسافرتی ۱۴۰۲
برای اخذ ارز مسافرتی، گردآوری و ارائه این مدارک مربوط به هر مسافر برای دریافت سهمیه الزامی است:
اصل و تصویر گذرنامه با بیشتر از ۶ ماه اعتبار (مسافران با گذرنامه تعویضی باید گذرنامه موقت قبلی را هم ارائه دهند).
اصل ویزای کشور مقصد (این مورد برای همه کشورها لازم نیست).
کپی و اصل کارت ملی (مسافران با کارت ملی المثنی باید برگه ثبت احوال را ارائه دهند).
اصل و کپی بلیت مهرشده سفر (ارائه کد رهگیری درصورت خرید اینترنتی).
تکمیل فرم درخواست ارز مسافرتی در بانک یا در سامانه خرید آنلاین ارز مسافرتی.
مبلغ ریالی معادل قیمت روز ارز مسافرتی به‌علاوه کارمزد بانکی و تحویل رسید.
اصل رسید پرداخت مبلغ عوارض خروج از کشور در باجه‌های بانکی (این مبلغ بسته به تعداد سفرهای خارجی قبلی متفاوت است.).
اعلام یک شماره موبایل به نام مسافر.
بعد از گردآوری مدارک فوق می‌توانید برای دریافت ارز مسافرتی اقدام کنید.
روش جدید دریافت ارز مسافرتی چیست؟
بنابر مصوبات جدید در سال ۱۴۰۲، صرافی‌ها دیگر عامل صدور ارز مسافرتی نیستند. شیوه‌های قبلی دریافت ارز مسافرتی را فراموش کنید و روش‌های زیر را در نظر بگیرید:
متقاضیان باید به یکی از سه بانک ملی یا ملت یا سامان مراجعه کنند.
دریافت ارز مسافرتی از بانک ملی
دریافت ارز مسافرتی از بانک ملی به دو روش حضوری و آنلاین امکان‌پذیر است:
روش حضوری دریافت ارز مسافرتی از بانک ملی
یکی از شعب منتخب ارزی بانک ملی در این صفحه را انتخاب کنید. حواله ارز مسافرتی به میزان حداکثر ۱۰۰۰ دلار با پرداخت معادل ریالی به نرخ روز به‌همراه کارمزد به مسافران هوایی (افراد مقیم ایران) با ارائه این مدارک به بانک موردنظرتان ارائه می‌شود:
کپی و اصل کارت ملی (مسافران با کارت ملی المثنی باید برگه ثبت احوال را ارائه دهند).
گذرنامه معتبر جمهوری اسلامی ایران؛
رسید پرداخت عوارض خروج از کشور؛
بلیط قطعی (از مبدأ ایران به مقصد کشور موردنظر)؛
ویزا (برای کشورهایی که سفر به آنها مستلزم اخذ ویزاست)؛
یک نسخه کپی از همین مدارک.
شما می‌توانید ارز مربوطه را در گیشه بانک ملی ایران مستقر در فرودگاه مبدأ (بعد از گیت خروجی) به‌صورت نقدی دریافت کنید. در نظر داشته باشید که فروش ارز مسافرتی به دارندگان گذرنامه‌های سیاسی یا افراد غیرمقیم امکان‌پذیر نیست.
روش آنلاین دریافت ارز مسافرتی از بانک ملی
این روش از روش حضوری به‌مراتب ساده‌تر است و ۲۴ساعته و از هر جایی که هستید انجام می‌شود؛ فقط باید آشنا به استفاده از اپلیکیشن‌های موبایلی باشید. برای خرید آنلاین ارز مسافرتی از بانک ملی، مراحل زیر را دنبال کنید:
ارائه اصل و کپی مدارک موردنیاز به شرح زیر: کارت ملی؛ گذرنامه معتبر جمهوری اسلامی ایران که حداقل تا روز خروج از کشور اعتبار داشته باشد؛ بلیط مسافرت هوایی اعم از یک‌سره یا دوسره، کاغذی (ازسوی آژانس‌های هواپیمایی صادر شده باشد) یا الکترونیک (از طریق اینترنت دریافت و چاپ شده باشد)؛ رسید پرداخت عوارض خروج از کشور صرفاً به نام متقاضی؛
پرداخت وجه ریالی (درصورت حائز شرایط بودن)؛
دریافت رسید حواله از شعبه.
گام دوم: مراجعه به فرودگاه بین‌المللی امام خمینی
دریافت اسکناس (ارز) به دو روش زیر:
۱. قسمت خدمات ویژه (باجه) فرودگاه در دو مکان بال غربی و بال شرقی سالن ترانزیت (با ارائه گذرنامه و رسید حواله)؛
۲. پایانه‌های خودپرداز ارزی مستقر در محل فرودگاه در سالن ترانزیت و ترمینال‌های سلام، VIP و CIP شهر فرودگاهی به روش زیر:
انتخاب گزینه خدمات ارزی/ بدون کارت؛
دریافت ارز مسافرتی؛
ورود شماره حواله؛
ورود کد ملی:
تأیید مشخصات و مبلغ حواله و کد ملی؛
دریافت اسکناس.
دریافت ارز مسافرتی از بانک سامان
دریافت ارز مسافرتی از بانک سامان نیز صرفاً با مراجعه حضوری انجام می‌شود. تمامی شعب این بانک امکان ثبت‌نام برای دریافت ارز مسافرتی را دارند. تحویل ارز نیز در باجه‌های مستقر در فرودگاه بین‌المللی انجام می‌شود.
برای دریافت ارز مسافرتی از بانک سامان باید کارت ملی معتبر، رسید عوارض خروج از کشور، گذرنامه، ویزای کشور مقصد و بلیت مسافرتی را به‌همراه داشته باشید.
نکات مهم برای دریافت ارز مسافرتی از بانک سامان
یادآوری می‌کنیم که دریافت این ارز از بانک سامان صرفاً با مراجعه حضوری امکان‌پذیر است.
فروش ارز مسافرتی حداکثر ۷ روز کاری قبل از تاریخ پرواز امکان‌پذیر است.
تحویل ارز در باجه‌های مستقر در فرودگاه بین‌المللی انجام می‌پذیرد.
فروش ارز مسافرتی در شعبه بانک سامان مستقر در فرودگاه امام خمینی به‌صورت ۲۴ساعته در تمام ایام هفته امکان‌پذیر است.
خرید ارز دولتی با کارت ملی برای دریافت ارز بیشتر
اگر فکر می‌کنید مبلغ تعیین‌شده برای ارز مسافرتی کفاف هزینه‌های سفر شما را نمی‌دهد و به همین دلیل، مابقی ارز را باید آزاد بخرید، راه مناسب‌تری را به شما پیشنهاد می‌کنیم: خرید ارز دولتی با کارت ملی.
هر شخص ایرانی تحت شرایطی (سفر، تحصیل، درمان و…) می‌تواند هر ۳۶۵ روز یک بار با کارت ملی خود ۲هزار یورو ارزر سهمیه‌ای دریافت کند. قیمت این ارز از بهای ریالی ارز مسافرتی بیشتر ولی از قیمت ارز در بازار آزاد کمتر است.
با این حال، این نکته دو بسیار مهم را در نظر داشته باشید:
شما هر ۳۶۵ روز یک بار می‌توانید یکی از این دو گزینه را انتخاب کنید یعنی یا ۱۰۰۰ یورو ارز مسافرتی با کمترین هزینه ممکن را بخرید یا ۲هزار یورو ارز دولتی با کارت ملی با هزینه‌ای بیشتر از ارز مسافرتی ولی کمتر از بازار آزاد.
هر شخص، صرف‌نظر از اینکه چقدر ارز تا سقف تعیین‌شده دریافت می‌کند، فقط یک بار در سال می‌تواند درخواست ارز دولتی را ثبت کند. مثال می‌زنیم: سقف درخواست ارز دولتی با کارت ملی ۲هزار یورو است اما اگر شما در یک نوبت، ۱۰۰ یورو هم با این روش بخرید، تا ۳۶۵ روز آینده نمی‌توانید حتی یک یورو بیشتر بخرید و سهمیه شما به‌اصطلاح، می‌سوزد!
حالا ببینیم روش جدید دریافت ارز دولتی با کارت ملی چیست.
روش دریافت ارز دولتی با کارت ملی
در گذشته، افراد با مراجعه به سایت مدیریت بازار متشکل ارز ایران می‌توانستند ثبت‌نام کنند و سپس با مراجعه به صرافی‌ها ارز موردنیازشان تا سقف تعیین‌شده را دریافت کنند اما در حال حاضر، ثبت‌نام در این سامانه غیرفعال شده و روش جدیدی ایجاد شده است:
طبق دستور بانک مرکزی، فقط شعب ارزی و منتخب پنج بانک ملی، تجارت، صادرات، سپه و ملت می‌توانند به متقاضیان واجدشرایط ارز دولتی با کارت ملی ارائه کنند. شما می‌توانید با مراجعه به وبسایت هریک از این بانک ها، شرایط خرید این ارز به‌صورت حضوری و آنلاین را مشاهده کنید. گفتنی است شرط اصلی برای دریافت این ارز، افتتاح حساب ارزی به‌صورت حضوری یا آنلاین است.
مناسب‌ترین زمان خرید ارز مسافرتی
با توجه به نوسانات بازار ارز، خیلی‌ها ترجیح می‌دهند مدتی اخبار و اوضاع بازار و حرکات قیمت را در نظر بگیرند و ارز دولتی را با بهترین قیمت بخرند اما این انتظار همیشه نتیجه خوبی ندارد، به‌خصوص در ایام پیک سفر که حجم متقاضیان حواله ارزی بیشتر است. فراموش نکنید که اقدام به‌موقع به سود شماست.
متقاضیان باید حداکثر تا یک هفته قبل از تاریخ پرواز مدارک خود را به شعب ارزی بانک منتخب ببرند و روال دریافت ارز مسافرتی را آغاز کنند کنند. با توجه به حجم درخواست‌ها و ساعت محدود ارائه حواله توسط بانک‌ها، برای حفظ آرامشتان پیشنهاد می‌کنیم دریافت ارز را روزهای پایانی و نزدیک به مسافرت یا به بعد از برگشت از سفر خارجی موکول نکنید.
تهیه بلیط پرواز خارجی، شرط دریافت ارز مسافرتی
در ابتدا این سهمیه به‌عنوان کمک‌هزینه برای انواع سفرهای خارجی زمینی، هوایی و ریلی در نظر گرفته شده بود اما با تغییر سیاست‌های بانک ملی در نحوه اعطای آن و لزوم حضور مسافران در فرودگاه‌های کشور، تهیه بلیط پرواز خارجی به شرط اصلی و اساسی دریافت ارز مسافرتی تبدیل شد. در حال حاضر این سهمیه تنها برای سفرهای هوایی فعال است و در تعداد اندکی از فرودگاه‌های کشور ارائه می‌شود. تنها مسافران سفرهای هوایی می‌توانند با ارائه بلیط مهرشده سفر خارجی در کنار سایر مدارک گفته‌شده، از این کمک‌هزینه برخوردار شوند.
سوالات متداول
۱) ارز مسافرتی چیست؟
ارز مسافرتی سهمیه‌ای سالانه برای تهیه ارزان‌تر ارزهای خارجی در سفر به کشورهای دیگر است که سالی یک بار به هر فرد تعلق می‌گیرد.
۲) نرخ ارز مسافرتی چقدر است؟
نرخ ارز دولتی مسافرتی متغیر است و هر روز ساعت ۹:۳۰ صبح توسط بانک مرکزی اعلام می‌شود.
۳) شرایط دریافت ارز مسافرتی چیست؟
برای دریافت ارز دولتی باید بلیط هواپیما، گذرنامه و ویزای کشور مقصد را به یکی از ۳ بانک متصدی عرضه ارز مسافرتی ارائه کنید.
۴) سقف پرداخت ارز مسافرتی چقدر است؟
۱۰۰۰ یورو.
۵) کدام بانک‌ها ارز مسافرتی می‌دهند؟
در حال حاضر ۳ بانک ملت، ملی و سامان مجاز به ارائه ارز مسافرتی هستند.
۶) ارز مسافرتی به چه‌کسانی تعلق می‌گیرد؟
افراد بالای ۱۲ سال که ۳۶۵ روز از آخرین مرحله دریافت ارز دولتی آنها گذشته باشد.
بدون نظر