آموزش گام به گام محاسبه حقوق و دستمزد در سال ۱۴۰۳

محاسبه حقوق و دستمزد یکی از مهم‌ترین وظایف مدیران منابع انسانی است. حقوق و دستمزد یکی از هزینه‌های اصلی شرکت‌ها است و محاسبه دقیق آن می‌تواند به بهبود عملکرد شرکت کمک کند. از طرفی بسیاری از کارکنان سازمان‌ها و شرکت‌ها به دنبال نحوه محاسبه حقوق و دستمزد هستند تا بتوانند میزان دریافتی خود را محاسبه کنند. ما سعی داریم در اینجا نحوه محاسبه حقوق و دستمزد کارکنان را به صورت کامل و جامع توضیح می‌دهیم:

حقوق و دستمزد چیست؟

شاید بهتر باشد ابتدا بدانیم به چه چیزی حقوق و دستمزد می‌گویند؟ حقوق و دستمزد به مجموع پرداخت‌هایی گفته می‌شود که یک کارفرما به یک کارمند برای انجام کار خود می‌پردازد. این مورد شامل حقوق پایه، مزایا و کسورات است. حقوق پایه مبلغی است که در قبال انجام کار اصلی به کارمند پرداخت می‌شود. مزایا اقلام اضافی هستند که به حقوق پایه اضافه می‌شوند. مزایای متداول عبارتند از:

• حق مسکن
• حق اولاد
• حق ایاب و ذهاب
• حق لباس
• حق اضافه کار
• حق سنوات

میزان حداقل حقوق وزارت کار در سال ۱۴۰۳

مطابق مصوبه شورای عالی کار، حداقل دستمزد کارگران در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال ۱۴۰۲ به میزان ۳۵.۳ درصد افزایش یافت و به میزان ۸ میلیون و ۲۰۸ هزار تومان تعیین شد.

بر اساس اعلام معاون وزیر کار:

• حق اولاد به تبع حداقل مزد از ۵ میلیون و ۳۰۸ هزار به ۷ میلیون و ۱۶۶ هزار ریال افزایش یافت.
•  پایه سنواتی روی مبلغ ۲ میلیون و صد هزار تومان ثابت ماند.
•  کمک هزینه اقلام مصرفی میزان ۳۰۰ هزار تومان افزایش یافت و از ۱.۱ میلیون تومان به ۱.۴ میلیون تومان رسید.
• کمک هزینه مسکن روی مبلغ ۹۰۰ هزار تومان ثابت ماند. 
• حق تاهل ۵۰۰ هزار تومانی برای اولین بار به کارگران متاهل اعطا می‌شود.

جدول حقوق ۱۴۰۳

جدول حقوق و دستمزد پایه برای کارگران در سال ۱۴۰۳

میزان حداقل حقوق کارمندان در سال ۱۴۰۳

مطابق مصوبه شورای عالی کار، برای سال ۱۴۰۳ میزان افزایش حقوق کارمندان ۲۲ درصد به اضافه رقم ثابت ماهانه ۶ میلیون و ۹۰۰ هزار و ۷۸۰ ریال تعیین شد.
میزان افزایش حقوق برای سال ۱۴۰۳ با چالش‌های زیادی همراه بود تا آنجا که بعد از جلسات متعدد در وزارت کار، این مصوبه یک روز مانده به سال جدید ابلاغ شد.

حقوق سربازان در سال ۱۴۰۳

بر طبق مصوبات سال ۱۴۰۳ حداقل حقوق سربازان مجرد در مناطق غیر عملیاتی ۶۰ درصد دریافتی نیروهای پایور یعنی نزدیک ۶ میلیون تومان خواهد بود. این مبلغ برای سربازان مجرد که در مناطق عملیاتی خدمت می‌کنند ۷.۵ میلیون تومان در نظر گرفته شده است.
همچنین حداقل حقوق سرباز متاهل در مناطق عملیاتی در سال ۱۴۰۳ مبلغ ۹ میلیون تومان تعیین شد. حقوق‌های جدید سربازان از فروردین ۱۴۰۳ اجرایی شده است.
در اجرای ماده ۴۵ قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب ۱۳۶۳ حداقل دریافتی ماهانه سربازان وظیفه مجرد مشغول در مناطق غیر عملیاتی معادل ۶۰ درصد حداقل دریافتی پایور، حداقل دریافتی ماهانه سربازان وظیفه مجرد مشغول در مناطق عملیاتی معادل ۷۵ حداقل دریافتی پایور و حداقل دریافتی ماهانه سربازان وظیفه متاهل بدون فرزند معادل ۹۰ درصد دریافتی حداقل دریافتی پایور است.

میزان افزایش حقوق بازنشستگان در سال ۱۴۰۳ 

در سال ۱۴۰۳ میزان حقوق حداقلی بازنشستگان و وظیفه بگیران افزایش یافته است. بر این اساس حداقل حقوق بازنشستگان و وظیفه بگیران مشمول صندوق بازنشستگی کشوری و سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح و سایر صندوق‌های وابسته به دستگاه‌های اجرائی در حکم حقوقی مربوط به خود، متناسب با سنوات خدمت به میزان نود میلیون (۹۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال معادل ۹ میلیون تومان تعیین شده است.

میزان مالیات بر حقوق در سال ۱۴۰۳ 

بر اساس لایحه بودجه‌ای که امسال به تصویب رسید کلیه کارمندان و کارگرانی که درآمد ماهانه آنها کمتر از ۱۲ میلیون تومان است، از پرداخت مالیات معاف هستند. به این ترتیب افرادی که حداقل دستمزد را دریافت می‌کنند، مبلغی به عنوان مالیات حقوق پرداخت نمی‌کنند.
بر طبق قانون نرخ مالیات بر حقوق ۱۴۰۳ به صورت پلکانی محاسبه و کسر خواهد شد:

محاسبه حقوق و دستمزد

محاسبه حقوق و دستمزد به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود:

۱- محاسبه حقوق پایه

۲- محاسبه سایر اقلام حقوق و دستمزد

محاسبه حقوق پایه

حقوق پایه مبنای محاسبه سایر اقلام حقوق و دستمزد است. حقوق پایه معمولا بر اساس توافق بین کارمند و کارفرما تعیین می‌شود. این مورد معمولا بر اساس یکی از روش‌های زیر تعیین می‌شود:

• حقوق ثابت: در این روش، حقوق پایه برای همه کارمندان به صورت یکسان تعیین می‌شود.
• حقوق متغیر: در این روش، حقوق پایه بر اساس عواملی مانند عملکرد کارمند، تجربه کارمند و تخصص کارمند تعیین می‌شود.

محاسبه سایر اقلام حقوق و دستمزد

سایر اقلام حقوق و دستمزد شامل مزایا، کسورات و مالیات است. مزایا به حقوق پایه اضافه می‌شوند تا حقوق پرداختی به کارمند تعیین شود. کسورات و مالیات از حقوق پرداختی کسر می‌شوند تا حقوق خالص کارمند تعیین شود. 

مزایا

مزایا اقلام اضافی هستند که به حقوق پایه اضافه می‌شوند. مزایای متداول عبارتند از:

• حق مسکن: به کارمندانی که در مناطق دورافتاده کار می‌کنند، حق مسکن پرداخت می‌شود.
• حق اولاد: به کارمندانی که فرزند دارند، حق اولاد پرداخت می‌شود.
• حق ایاب و ذهاب: به کارمندانی که از محل سکونت خود برای رفتن به محل کار هزینه می‌کنند، حق ایاب و ذهاب پرداخت می‌شود.
• حق لباس: به کارمندانی که لباس مخصوص کار می‌پوشند، حق لباس پرداخت می‌شود.
• حق اضافه کار: به کارمندانی که بیش از ساعات کاری معمول کار می‌کنند، حق اضافه کار پرداخت می‌شود.
• حق سنوات: به کارمندانی که بیش از یک سال سابقه کار دارند، حق سنوات پرداخت می‌شود.

کسورات

کسورات اقلام از حقوق پرداختی کسر می‌شوند. کسورات متداول عبارتند از:

• مالیات: به عنوان یک شهروند، همه افراد باید مالیات بر درآمد پرداخت کنند.
• بیمه تامین اجتماعی: بیمه تامین اجتماعی برای تامین هزینه‌های بازنشستگی، بیماری و بیکاری پرداخت می‌شود.
• بیمه حوادث شغلی: بیمه حوادث شغلی برای جبران خسارت‌های ناشی از حوادث شغلی پرداخت می‌شود.
• بیمه عمر: بیمه عمر برای جبران خسارت‌های ناشی از فوت پرداخت می‌شود.
• وام‌های شخصی: اگر کارمند وام شخصی از شرکت دریافت کرده باشد، مبلغ وام از حقوق پرداختی کسر می‌شود.

محاسبه حقوق خالص

حقوق خالص حقوق پرداختی به کارمند پس از کسر کسورات است. فرمول محاسبه حقوق خالص به صورت زیر است:

حقوق خالص = حقوق پایه + سایر مزایا – کسورات

دستمزد کارگران

دستمزد کارگران مبلغی است که به عنوان قبال انجام کار به کارگران پرداخت می‌شود. دستمزد کارگران معمولا به صورت ساعتی، روزانه یا ماهانه پرداخت می‌شود. مدیران مالی در شرکت‌ها و سازمان‌ها قبل از ارسال لیست حقوق و دستمزد باید به این نکات توجه ویژه‌ای داشته باشند. عوامل مختلفی بر دستمزد کارگران تاثیر می‌گذارند، از جمله:

• نوع کار
• تجربه کار
• تحصیلات
• موقعیت جغرافیایی
• بازار کار

انواع دستمزد کارگران

دستمزد کارگران به دو دسته کلی طبقه بندی می‌شوند:

• دستمزد ثابت: مبلغی است که به صورت یکسان و بدون تغییر به کارگران پرداخت می‌شود.
• دستمزد متغیر: مبلغی است که بر اساس عواملی مانند عملکرد کارگر، تجربه کارگر و تخصص کارگر تعیین می‌شود.

جدول حقوق کارگران در ۶ ماهه اول و دوم سال ۱۴۰۳

حقوق و دستمزد کارگران در ۶ ماهه اول و دوم سال ۱۴۰۳ با اندک تفاوتی همراه خواهد بود. جدول زیر جزئیات حقوق و دستمزد برای ماه‌های ۳۰ روزه و ۳۱ روزه را مشخص کرده است.

محاسبه اضافه کاری

هزینه هر ساعت اضافه کاری کارگران، به میزان ۴۰ درصد اضافه بر مزد برای هر ساعت کار عادی است. به صورت فرمولی، محاسبه اضافه کاری ۱۴۰۳ شامل قیمت یک ساعت کار عادی به علاوه ۴۰ درصد از دستمزد یک ساعت کار عادی است.

فرمول محاسبه اضافه کاری

حقوق اضافه کاری = (x 40/100 دستمزد یک ساعت کار ) + (دستمزد یک ساعت کار)

به عنوان مثال: فرض کنید مزد ساعتی یک کارگر ۲۴ هزار و ۱۳۹ تومان است. در این صورت، حقوق اضافه کاری این کارگر به صورت زیر محاسبه می‌شود:

۳۳۷۹۵ = ( ۴۰/۱۰۰ * ۲۴۱۳۹) + (۲۴۱۳۹)

نکات مهم در محاسبه اضافه کاری

• ساعات کاری عادی کارگران در ایران، ۴۴ ساعت در هفته است.
• حداکثر ساعات اضافه کاری کارگران در ایران، ۱۲ ساعت در هفته است.
• کارگرانی که بیش از ۴۴ ساعت در هفته کار می‌کنند، باید مازاد ساعات کار خود را به عنوان اضافه کاری دریافت کنند.

محاسبه تعطیل‌کاری

شاید عبارت «تعطیل‌کاری» برای بسیاری ناآشنا باشد. تعطیل‌کاری به روزهایی گفته می‌شود که کارگر به دلیل تعطیلات رسمی یا تعطیلات غیررسمی، از کار خود مرخص است. در قانون تعطیل کاری، حقوق و دستمزد کار در روزهای تعطیل‌کاری از روزهای عادی بیشتر است. در محاسبه، ضریب تعطیل کاری باید به میزان حقوق اضافه شود. بنابراین می‌توان گفت که حقوق یک روز تعطیل کاری ۴۰ درصد از دستمزد روزهای دیگر بیشتر است. به عنوان مثال اگر دستمزد کارمندی روزانه ۳۰۰ هزار تومان باشد، در یک روز تعطیل کاری حقوق تعطیل کاری او به ۴۴۰ هزار تومان خواهد رسید. اختلاف دستمزد به این علت است که کارمند برای پیشبرد کسب و کار در روز تعطیل مشغول به کار است.

محاسبه شب‌کاری

منظور از شب‌کاری، کار کردن در ساعات شبانه است. ساعات شبانه در ایران از ساعت ۲۲ تا ۶ صبح است. برای محاسبه مبلغ هر ساعت شب‌کاری ابتدا مزد روزانه کارگر به عدد ۷/۳۳ تقسیم می‌شود تا مزد ساعتی به دست آید و سپس از ضرب مزد ساعتی در عدد ۰/۳۵ فوق العاده هر ساعت شب کاری به دست می آید.

نکات مهم در محاسبه شب کاری

• شب کاری تنها به کارگران غیر نوبت کاری تعلق می‌گیرد.
• کارگری که در شیفت شب کار می‌کند یا شیفت کاری آن در شب هست، باید مازاد ساعات کار خود را به عنوان شب کاری دریافت کند.
• شب کاری باید با رضایت کارگر باشد.
• شب کاری باید در ازای کار انجام شده باشد.
• کارفرمایانی که شب کاری کارگران را پرداخت نکنند، مشمول جریمه خواهند شد. میزان جریمه شب کاری کارگران، معادل ۲۵ درصد حقوق شب‌کاری است.

محاسبه نوبت‌کاری

نوبت‌کاری به کاری گفته می‌شود که در طول ماه گردش داشته باشد، به نحوی که نوبت‌های آن در صبح یا عصر یا شب واقع می‌شود. به عبارت دیگر، نوبت‌کاری کاری است که ساعات کاری آن در طول ماه تغییر می‌کند. نوبت کاری به دو دسته کلی تقسیم می‌شود:

• نوبت کاری صبح و عصر: در این نوع نوبت کاری، کارگر در دو نوبت صبح و عصر کار می‌کند.
• نوبت کاری صبح و عصر و شب: در این نوع نوبت کاری، کارگر در سه نوبت صبح، عصر و شب کار می‌کند.

فرمول محاسبه

نوبت کاری در صبح و عصر: تعداد ساعت کاﺭ در ماه × %۱۱۰ × (۲۲۰ ساعت ÷ حقوﻕ پایه) 

نوبت کاری در صبح و عصر و شب: تعداد ساعت کاﺭ در ماه × %۱۱۵ × (۲۲۰ ساعت ÷ حقوﻕ پایه) 

نوبت کاری در صبح و شب یا عصر و شب: تعداد ساعت کاﺭ در ماه × %۱۲۲/۵ × (۲۲۰ ساعت ÷ حقوﻕ پایه)

محاسبه حق سنوات

حق سنوات، مبلغی است که کارفرما به کارگر خود برای هر سال سابقه کار پرداخت می‌کند. حق سنوات به عنوان پاداش پایان کار یا پاداش پایان خدمت نیز شناخته می‌شود. شرایط پرداخت حق سنوات عبارت است از: 

• کارگر باید حداقل یک سال سابقه کار در کارگاه داشته باشد.
• کارگر باید به دلیل بازنشستگی، اخراج، استعفا، ازکارافتادگی یا فوت، از کار خود خارج شود.

حق سنوات از طریق ضرب حقوق کارگر در تعداد روزهای کاری تقسیم بر ۳۶۵ روز به دست آمده و پایه سنوات نیز از طریق ضرب تعداد روزهای کاری در عدد ۷۰۰۰ به دست می‌آید.

محاسبه عیدی و پاداش

عیدی و پاداش دو نوع مزایا هستند که به کارگران پرداخت می‌شوند. عیدی معمولا در پایان سال به کارگران پرداخت می‌شود، در حالی که پاداش می‌تواند در طول سال به کارگران پرداخت شود. تفاوت اصلی عیدی و پاداش در زمان پرداخت آن‌ها است. عیدی معمولاً در پایان سال به کارگران پرداخت می‌شود، در حالی که پاداش می‌تواند در طول سال به کارگران پرداخت شود.

عیدی

عیدی به مبلغی گفته می‌شود که به کارگران در پایان سال به عنوان پاداش پرداخت می‌شود. عیدی کارگران در ایران، معادل دو برابر آخرین حقوق آن‌ها است، مشروط بر اینکه از سه برابر حداقل حقوق سال مربوطه بیشتر نباشد.

پاداش

پاداش به مبلغی گفته می‌شود که به کارگران به عنوان پاداش برای عملکرد خوب یا به عنوان جبران خسارت پرداخت می‌شود. پاداش می‌تواند به صورت نقدی یا غیرنقدی باشد.

مبلغ عیدی سال ۱۴۰۳

کلیه کارفرمایان برای محاسبه میزان عیدی در سال ۱۴۰۳ مکلف هستند به هر یک از کارگران خود حداقل ۲ برابر مبلغ پایه حقوق سال ۱۴۰۳ یعنی مبلغ ۱۴۳,۳۲۳,۶۸۰ ریال و حداکثر ۳ برابر مبلغ پایه حقوق سال ۱۴۰۳ یعنی مبلغ ۲۱۴,۹۸۵,۵۲۰ ریال پرداخت کنند.

منبع: حسابو