بابک زنجانی بازرگان و سرمایه دار جنجالی که سال‌ها به اتهام فساد مالی و اختلاس درگیر پرونده‌های قضایی بوده و حتی به اعدام نیز محکوم شده بود، حالا بار دیگر نامش در عرصه اقتصادی شنیده می‌شود. پس از اینکه اعلام شد زنجانی با بازپرداخت تمام بدهی هایش توانسته از مجازات اعدام و زندان بگریزد، شاهد انتشار چندین توییت از او در شبکه ایکس بودیم که همگی از بازگشت او به اقتصاد ایران و به طور خاص صنعت حمل و نقل خبر می داد. اما روز گذشته بود که خبر رسید شرکتی منتسب به او به نام آوان ریل، قراردادی چند ده هزار میلیاردی با وزارت راه دولت مسعود پزشکیان بسته است؛ بازگشتی که به ادعای زنجانی، قرار است «اقتصاد کشور را به ریل بیندازد». اما ماجرای بازگشت بابک زنجانی به فعالیت های اقتصادی و سرمایه گذاری های اخیر او چیست؟
قرارداد ۶۱ هزار میلیارد تومانی آوان ریل با راه‌آهن
صبح یک‌شنبه ۳۱ فروردین ۱۴۰۴، مراسم امضای تفاهم‌نامه‌ای به ارزش ۶۱ هزار میلیارد تومان میان شرکت آوان ریل و شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران با حضور فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی برگزار شد. این قرارداد، بزرگترین سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در تاریخ حمل‌ونقل ریلی ایران توصیف شده است.
براساس مفاد این تفاهم‌نامه، قرار است ۳۰۰ دستگاه مسافری خودکششی دیزلی، ۵۰ لوکوموتیو باری، و ۶۰۰ دستگاه واگن باری مخزن‌دار خریداری و تولید شود.
آوان ریل؛ شرکتی نوپا با پشتوانه بزرگ
شرکت آوان ریل که مجری این پروژه است، بنابر گفته مدیرعامل آن، در آذرماه ۱۴۰۳ تأسیس شده و از زیرمجموعه‌های هلدینگ دات‌وان به شمار می‌رود؛ هلدینگی که به نام بابک زنجانی گره خورده است.
مهدی ابراهیمی، مدیرعامل آوان ریل، پس از امضای تفاهم‌نامه در گفت‌وگو با رسانه‌ها، درباره نقش بابک زنجانی در هلدینگ دات‌وان گفت: «سهام شرکت متعلق به هلدینگ است و هلدینگ هم عمدتاً یک سرمایه‌گذار خارجی دارد که سرمایه‌گذار اصلی است.»
او در پاسخ به پیگیری‌های خبرنگاران درباره ارتباط زنجانی با دات‌وان ابتدا از پاسخ مستقیم طفره رفت و به «سرمایه‌گذار خارجی» اشاره کرد، اما در نهایت گفت: «ایشان در هلدینگ وان حضور ندارد، اما از طریق سرمایه‌هایی که در خارج از ایران و شرکت‌هایشان از گذشته داشته‌اند، آن سرمایه‌ها دارد به ایران منتقل و برای خدمت به مردم ایران سرمایه‌گذاری می‌شود.»
ابراهیمی در ادامه به سخنان غلامحسین اژه‌ای، رئیس قوه قضائیه، اشاره کرد و گفت: «آقای اژه‌ای اسفندماه گذشته اعلام کرد بابک زنجانی کلیه بدهی‌هایش را پرداخت کرده و حتی مازاد پرداختی دارد و از دولت طلبکار است.»
بازگشت رسانه‌ای بابک زنجانی
بابک زنجانی در سال‌های اخیر تا حد زیادی از رسانه‌ها دور بود، اما اکنون با وب‌سایت رسمی و حساب کاربری در شبکه اجتماعی ایکس دوباره فعالیت‌های خود را علنی کرده است. او همزمان با برگزاری این مراسم در حساب خود نوشت: «بزرگترین سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در تاریخ راه‌آهن ایران. اقتصاد کشور را به ریل خواهیم انداخت. سالی که قدرت اقتصادی جایگزین قدرت سیاسی خواهد شد.»
حضور دات‌وان فقط به راه‌آهن محدود نیست. زنجانی در روزهای گذشته در ایکس نوشت: «۳۲ فروند هواپیمای مسافربری متعلق به شرکت دات‌وان ایر به زودی در آسمان ایران به پرواز درمی‌آیند.» او همچنین از برنامه این هلدینگ برای واردات تاکسی‌های برقی خبر داد.
نام بابک زنجانی سال هاست که به عنوان یکی از ابر اختلاس گران کشور سر زبان‌ها افتاده است. پرونده بابک زنجانی تا پیش از افشای فساد چای دبش رتبه اول فساد مالی را در تاریخ ایران داشت. پیش‌تر اعلام شده بود که درخواست عفو بابک زنجانی مطرح شده و حکم اعدام وی نقض و به ۲۰ سال حبس تبدیل شده است اما همواره صحبت هایی در این مورد وجود داشت که در صورت اعاده تمام بدهی هایش، بابک زنجانی آزاد خواهد شد؛ اتفاقی که در نهایت رخ داد و بابک زنجانی آزاد شد.
رئیس قوه قضاییه در بهمن ماه ۱۴۰۲، در نشست شورای عالی قوه قضائیه گفت: در نتیجه ی تلاش‌ها و مجاهدت‌های همه بخش‌های ذیربط، اموال «بابک زنجانی» در خارج از کشور شناسایی و به تهران منتقل شد و بنا بر کارشناسی‌های اولیه صورت گرفته، این اموال، کفافِ بدهی‌ها و خسارت‌های او، خواهد بود.
کوهپایه زاده، وکیل بابک زنجانی با بیان اینکه: «با تداییر و مساعدت قوه قضاییه و اقدامات سازنده دستگاه های ذی ربط اطلاعاتی و تلاش و همت مجدانه و حسن نیت و همکاری موثر موکلم ( بابک زنجانی ) اموال مربوطه به تهران منتقل شد و نه تنها کلیه دئون و بدهی موکلم تسویه و پرداخت شد بلکه با توجه به اینکه قبلا اموال او در ایران به شرکت نفت منتقل شده بود، بیش از آنچه در حکم بعنوان رد مال ذکر شده از سوی موکلم پرداخت شده است.» درخواست بهره مندی موکلش از مقررات ذیل ماده ۱۱۴ قانون مجازات اسلامی را داشت. ماده ۱۱۴ قانون مجازات به تاسیس عفو و بخشش اشاره دارد.
بعدتر اصغر جهانگیر، سخنگوی قوه قضاییه در نخستین نشست خبری خود در پاسخ به سوالی درباره آخرین وضعیت بابک زنجانی گفت: «با توجه به همکاری وی و اینکه او بیش از ۱۰ سال در حبس بوده است و اموال این فرد در خارج از کشور شناسایی شد و با اعزام کارشناسان و ارزیابی و صحت‌سنجی، همه اموال از خارج از کشور بازگردانده شد، درخواست عفو محکوم علیه توسط دادگستری استان تهران از ریاست قوه قضائیه مطرح شد و با تأیید و موافقت رهبر معظم انقلاب حکم اعدام وی نقض و حکم وی به ۲۰ سال حبس تبدیل شد.»
بابک زنجانی کیست و چرا دستگیر شد؟
بابک زنجانی، بازرگان و سرمایه‌دار، موسس گروه سورینت و صاحب بزرگترین شرکت خوشه‌ای ایرانی و از بزرگترین اختلاس‌گران ایران است. نام او در جریان فعالیت‌های کلان مالی مرتبط با دور زدن تحریم‌های بین‌المللی ایران و مسدود شدن مبالغ ارزی وی در بانک‌های خارجی در دوران دولت محمود احمدی‌نژاد مطرح شد.
عصر نهم دی ۱۳۹۲ بود که بابک زنجانی از تاجران «تحریم دورزن»، بالاخره بازداشت شد. هنگام بازداشت، زنجانی ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار به خزانه کشور یا به عبارت بهتر به مردم ایران بدهکار بود. البته که پرونده بابک زنجانی تا پیش از افشای فساد چای دبش رتبه اول فساد مالی را در تاریخ ایران داشته است که بعد از انتشار جزییات فساد سه میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلاری چای دبش، بابک زنجانی به مقام دوم سقوط کرد.
مشهورترین شرکتی که نام بابک زنجانی در آن دیده می‌شود، «هولدینگ توسعه سورینت قشم» نام دارد؛ نام این شرکت در جلسات دادگاه و همچنین اظهارنظرهای نمایندگان پیگیر ماجرای او، به دفعات دیده شده است. «سورینت قشم» سال ۱۳۹۰ تاسیس شد؛ «بابک زنجانی»، «حمید فلاح هروی»، «فواد شکوری گنجوی» از اعضای هیات‌مدیره و موسسین این شرکت بودند. در جریان رسیدگی به این پرونده، از «حمید فلاح هروی» به عنوان «جعبه سیاه» بابک زنجانی یاد می‌شد. در آگهی تاسیس این شرکت، «محمدمهدی افضلی» به سمت مدیرعامل (خارج از اعضا) انتخاب شده بود.
شرکت «اهرم تراک قشم» دیگر شرکتی است که همزمان با «سورینت قشم» از سوی بابک زنجانی و شرکایش به ثبت رسیده است؛ یعنی سال ۱۳۹۰. در هیات‌مدیره و هیات موسس «اهرم تراک قشم»، به غیر از بابک زنجانی، «صفرعلی عزیزآبادی فراهانی» به عنوان عضو هیات رییسه و همچنین مدیرعامل انتخاب شد. فرد دیگری با نام «فواد شکوری گنجوی» نیز عضو هیات‌مدیره شد که البته او به نمایندگی از شرکت «سورینت قشم» به عضویت این شرکت درآمده بود. به عبارت دیگر بابک زنجانی در «اهرم تراک قشم»، یک صندلی از هیات‌مدیره به نام خودش بود و یک صندلی دیگر نیز دراختیار «سورینت قشم» شد.
یک شرکت دیگر هم، همزمان با «اهرم تراک قشم» و «سورینت قشم» تاسیس شده بود؛ شرکت «سرمایه‌گذاری توسعه ساختمان آماج قشم». در بین اعضای هیات‌مدیره این شرکت باز هم نام بابک زنجانی به عنوان رییس هیات‌مدیره قید شده است. شرکت «هولدینگ توسعه سورینت قشم» با نمایندگی «فواد شکوری گنجوی» نیز صاحب یک صندلی در هیات‌مدیره این شرکت شد. فرد دیگر، «حسین علی ذاکر حسین» بود که نام او به عنوان مدیرعامل و عضو هیات‌مدیره آمده است.
و کسی نیست بگه بقیه کجان؟ خود بابک گفته بود کسانی دارن اختلاص میکننن که من انگشت کوچیکشونم نمیشم.
هدایتی چطور ثروتمند شد؟
ایران مال قضیه اش چیه که بدهیش رو از مردم گرفتن. …و بانک …چکار کردن که الان ایران مال خصوصی شده؟
…که پاسپورت مجمع الجزایر قمر رو گرفتن.
افریقای جنوبی ۲۷۰ میلیارد دلار میگن پول بردن.
راستشو بگین بابک کجاست شیطونا؟!
و کسی نیست بگه بقیه کجان؟ خود بابک گفته بود کسانی دارن اختلاص میکننن که من انگشت کوچیکشونم نمیشم.
هدایتی چطور ثروتمند شد؟
ایران مال قضیه اش چیه که بدهیش رو از مردم گرفتن. …و بانک …چکار کردن که الان ایران مال خصوصی شده؟
…که پاسپورت مجمع الجزایر قمر رو گرفتن.
افریقای جنوبی ۲۷۰ میلیارد دلار میگن پول بردن.
کاش من هم یه روز مثل بابک زنجانی بشم