در دنیای سینمای ترسناک، جلوه‌های ویژه همیشه نقشی فراتر از تزئینات بصری داشته‌اند؛ آن‌ها ابزارهایی برای انتقال وحشت، ناآرامی ذهنی و گاه حتی بیزاری فیزیکی هستند. در ژانری که هدفش به‌چالش‌کشیدن واکنش‌های احساسی تماشاگر است، کیفیت جلوه‌های ویژه می‌تواند مرز میان یک تجربه معمولی و کابوسی فراموش‌نشدنی را مشخص کند.. از فیلم‌های جدیدی مثل آثار سال ۲۰۲۴ گرفته تا آثار کلاسیکی از دهه‌ی ۱۹۲۰، در ادامه با برخی از فیلم‌های ترسناکی آشنا می‌شوید که جلوه‌های ویژه‌شان به‌طرز چشمگیری متمایز است—آثاری که با جادوی تکنیکی، مخاطب را می‌ترسانند، آزار می‌دهند و هیجان‌زده می‌کنند.
۱۰ فیلم برتر ژانر وحشت از نظر جلوه‌های ویژه
۱۰ – The Fly (۱۹۸۶) ۹ -Little Otik (۲۰۰۰) ۸ – The Phantom Carriage (۱۹۲۱) ۷ – The Substance (۲۰۲۴) ۶ – Aliens (۱۹۸۶) ۵ – Bram Stoker’s Dracula (۱۹۹۲) ۴ – Godzilla Minus One (۲۰۲۳) ۳ – Day of the Dead (۱۹۸۵) ۲ – Little Shop of Horrors (۱۹۸۶) ۱ – The Thing (۱۹۸۲)
۱۰- The Fly (۱۹۸۶)
حرف زدن درباره جلوه‌های ویژه در فیلم The Fly ممکن است برخی از لحظات شوکه‌کننده‌ی فیلم را لو بدهد، اما تقریباً همه می‌دانند که این همان فیلمی است که در آن جف گلدبلوم به‌تدریج به یک مگس غول‌پیکر تبدیل می‌شود. گلدبلوم بازی خارق‌العاده‌ای دارد، اما هر بازیگری برای قانع‌کننده‌کردن چنین تغییری، به جلوه‌های ویژه‌ی قدرتمند نیاز دارد.
فیلم مگس فقط یک طراحی هیولایی عالی ندارد، بلکه مجموعه‌ای از طراحی‌های بی نقص را در خود جای داده است؛ چرا که در هر صحنه، شخصیت اصلی خود را بیش از پیش از دست می‌دهد و بیشتر شبیه به یک مگس می‌شود. جلوه‌های ویژه‌اش آن‌قدر خوب هستند که حتی ممکن است تهوع‌آور و حال بهم زن به نظر برسند. و آن پایان… اگر دیده‌اید که می‌دانید، ولی اجرای آن فوق‌العاده است.
۹- Little Otik (۲۰۰۰)
Little Otik به اندازه‌ی دیگر فیلم‌های این فهرست شناخته‌شده نیست، اما باید باشد—به‌خصوص وقتی ببینید به عنوان یک فیلم ترسناک چقدر تکان دهنده، ناخوشایند و متفاوت است. داستان درباره‌ی زوجی است که نمی‌توانند بچه‌دار شوند، و شوهر، برای دل‌خوشی همسر مستاصلش، بچه‌ای چوبی می‌سازد. اما همسرش رفته رفته طوری با این بچه چوبی رفتار می کند که انگار بچه واقعی است… و اوضاع عجیب می‌شود.
در مرکز داستان اوتیک کوچولو، موجودی چوبی قرار دارد که واقعاً زنده می‌شود، به شکلی ناخوشایند و از لحاظ بصری متفاوت، آن هم با ترکیبی از لایو اکشن و انیمه استاپ موشن ترسناک. فیلم عجیبی است، بودجه بالایی ندارد اما جلوه‌های ویژه‌اش همراه با سبک منحصربه‌فرد آن، کابوس‌وار، عمدتاً چندش‌آور و به‌شدت آزاردهنده‌اند.
۸- The Phantom Carriage (۱۹۲۱)
فیلمی کلاسیک و کمتر دیده‌شده که تماشای آن برای علاقه‌مندان به تاریخ ژانر وحشت ضروری است. فیلم کالسکه شبح بیش از یک قرن قدمت دارد و هنوز هم فیلم ترسناکی است. داستان فیلم سرراست اما به شدت جذاب و درگیر کننده است، درباره‌ی افسانه‌ای که می‌گوید آخرین کسی که در شب سال نو می‌میرد، موظف است کالسکه‌ای را برای جمع‌آوری ارواح مردگان تا پایان سال بعد براند.
The Phantom Carriage یک فیلم ترسناک ماورایی عالی است که در زمان خود، با استفاده از جلوه‌های ویژه‌ی ابتدایی ولی مؤثرش، مخاطب را شگفت‌زده کرده. این فیلم برای ژانر ترسناک همان کاری را کرد که Metropolis چند سال بعد برای ژانر علمی-تخیلی صامت انجام داد؛ زیرا هر دو فیلم از لحاظ تکنیکی روش های جدیدی را ابداع کرده و مرزهای جدیدی را درنوردیدند که راه را برای کلاسیک های آینده هموار کرد.
۷- The Substance (۲۰۲۴)
بیش از ۱۰۰ سال جلوتر می‌رویم و به The Substance می‌رسیم، فیلمی نسبتاً تازه در زمان نوشتن این مقاله. داستان حول یک ماده‌ی عجیب می‌گردد که باعث می‌شود فرد چند دهه جوان‌تر از سن واقعی اش به نظر برسد—اما قوانین سختی دارد که باید رعایت شوند و عواقبی جدی اگر رعایت نشود. و برای شروع، تاثیری که ماده در همان ابتدا بر جدایی یک شخص از کالبد واقعی اش می گذارد، انواع جدیدی از مشکلات را خلق می کند که اوضاع را بدتر از پیش خواهد کرد.
در زمینه وحشت بدنی، همه چیز بسیار سنگین و ترسناک می شود و هر صحنه از فیلم مانند مگس، در زمینه جلوه های ویژه، ترسناک تر و سنگین تر از قبلی است. این یکی از بهترین و البته وحشتناک‌ترین فیلم‌های ترسناک اخیر است، چون تا مرزهای جسورانه‌ای در استفاده از جلوه‌های عملی (و چندش‌آور) پیش می‌رود و صحنه هایی که خلق می شوند به یک اندازه تاثیرگذار و حال بهم زن هستند.
۶- Aliens (۱۹۸۶)
وقتی صحبت از جلوه‌های ویژه است، مخصوصاً در ژانر ترسناک یا علمی-تخیلی، می‌توان یک فهرست کامل را فقط با فیلم‌هایی پر کرد که استن وینستون در آن‌ها نقش داشته—و کسی از این موضوع تعجب نمی‌کند. وینستون با جلوه های عملی کارهای فوق العاده ای انجام داد و بعدها همین کار را با جلوه های دیجیتالی نیز انجام داد و Aliens یکی از بهترین کارهای او در زمینه جلوه های عملی است.
اشاره به این فیلم، به هیچ‌وجه به معنای کم‌ارزش بودن جلوه‌های فیلم اورجینال Alien نیست، اما در بیگانگان جلوه های ویژه بیشتری دارم و از همه مهم تر اینکه هم کیفیت داریم و هم کمیت. این فیلم هنوز هم بسیار سرگرم کننده و یک بلاک باستر تهوع آور است که خیلی زود مخاطبش را در دنیای اکشن و ترسناک داستان غرق می کند و شخصیت های بیگانه آن نیز به بهترین شکل طراحی و اجرا شده اند.
۵- Bram Stoker’s Dracula (۱۹۹۲)
فیلم های خون آشامی هرگز از مد نیفتاده اند و در سال های اخیر خیلی خبرساز بوده اند. از لحاظ تاریخی، دراکولای برام استوکر فیلمی است که برداشتی مدرن از نظر خونریزی و کشتار نسبت به شخصیت دراکولا به نظر می رسد. اما حسی سنتی و قدیمی نیز در حال و هوای این فیلم دیده می شود، چرا؟ چون هیچ جلوه‌ی دیجیتالی ندارد و همه چیز «درون دوربین» ساخته شده. بسیاری از فیلم های قدیمی به وضوح فاقد جلوه های ویژه کامپیوتری هستند، زیرا پیش از یک دوره زمانی خاص، این تکنولوژی اصلاً وجود نداشت.
اما دراکولای برام استوکر از استفاده از چنین تکنولوژی در زمانی که هنوز در حال اوج گرفتن بود خودداری کرد، تکنولوژی که آن روزها در فیلم هایی مانند ترمیناتور ۲: روز داوری و پارک ژوراسیک به کار گرفته شده بود و نتیجه از نظر تکنیکی بسیار خارق العاده بود. این فیلم نقص های خود را دارد اما ساختار کلی فیلم و تاثیرگذاری بصری آن چیزی نیست که نادیده اش گرفت یا انکارش کرد.
۴- Godzilla Minus One (۲۰۲۳)
سخت است فقط یک فیلم از فرانچایز گودزیلا را به عنوان بهترین انتخاب کرد، چون این فرنچایز آثار خوب زیادی دارد و از نظر کیفیت، بسیاری از آن ها در درجه فیلم های خوب تا فوق العاده قرار می گیرند. در زمینه جلوه های ویژه نیز بسیاری از فیلم های گودزیلا مخاطب را حیرت زده می کنند، و باید هم چنین باشند زیرا باید طوری ساخته شوند که مخاطب باور کند هیولاهای غول پیکری را می بیند که این آور آن ور می روند، شهرها را نابود می کنند و با دیگر هیولاهای بزرگ درگیر می شوند.
اشاره افتخاری در این فرانچایز به فیلم اورجینال می رسد اما عنوان بهترین جلوه های ویژه در فرانچایز گودزیلا به یک فیلم بسیار جدیدتر به نام گودزیلا منهای یک می رسد. این فیلم به سادگی بهترین فیلم گودزیلا در سال های اخیر است و با شایستگی جایزه اسکار بهترین جلوه های ویژه را بدست آورد و بدین ترتیب به اولین فیلم در این فرانچایز تبدیل شد که یک جایزه اسکار می برد.
۳- Day of the Dead (۱۹۸۵)
با احترام به دیگر آثار زامبی‌محور جورج رومرو، Day of the Dead از نظر فنی یک سر و گردن بالاتر از بقیه فیلم های او در این ژانر فرعی است. دلیل اصلی؟ تام ساوینی افسانه‌ای که مسئول گریم‌های زامبی ها و جلوه‌های ویژه خونریزی و کشتار فیلم بود، در فیلمی که گاهی اوقات به شدت در خون می غلتد.
روز مردگان به شکل بی وقفه ای دارای خونریزی و کشتار نیست و بعد از سکانس ابتدایی با جلوه های کاربردی سنگین، اوضاع کمی آرام تر می شود و رفته رفته تنش بالا می گیرد تا به خشونت اجتناب ناپذیر سنگین دیگری در اوج داستان می رسیم. تا به امروز، این جلوه های بصری هولناک یکی از بهترین و هشدارآمیزترین جلوه های کاربردی است که در ژانر وحشت دیده شده است، که باعث شده اند روز مردگان فیلمی به شدت تاریک، ترسناک و تکان دهنده باشد.
۲- Little Shop of Horrors (۱۹۸۶)
اگر فروشگاه کوچک ترسناک را یک بازسازی بدانیم، می توان آن را یکی از بهترین بازسازی های تاریخ سینما دانست. نسخه اورجینال یک فیلم ترسناک-کمدی با بودجه اندک بود اما نسخه ۱۹۸۶ از نظر وسعت و جاه طلبی، عامدانه بزرگ است و همزمان یک فیلم موزیکال نیز هست. و اگر همه این ها کافی نیست، این فیلم موفق می شود برخی از بهترین و بدون تاریخ مصرف ترین جلوه های ویژه دهه ۱۹۸۰ را داشته باشد.
شاید برخی میزان قدرت این فیلم در زمینه جلوه های ویژه را کم ارزیابی کنند، به این خاطر که اکثریت فیلم روایتی خنده دار و آبکی دارد (در هر صورت این فیلم در مورد گیاهی است که آدم می خورد!) و البته آهنگ هایی که ورد زبان بینندگان شدند. اما چیزی که سازندگان در این فیلم انجام داده اند فوق العاده است که با فیلم های دیگر این فهرست، ماده و مگس، رقابت می کند. در اینجا نیز درخت فوق الذکر با گذشت زمان بزرگتر می شود و هر سکانس جدیدی نسبت به سکانس قبلی تاثیرگذارتر و از نظر فنی، حیرت انگیزتر است.
۱- The Thing (۱۹۸۲)
شاید انتظارش را داشتید اما خودمانیمُ چه فیلمی غیر از موجود می توانست در صدر این فهرست قرار بگیرد؟ این فیل مبه وضوح از نظر تنش و خشونت برای دهه ۱۹۸۲ بسیار موثر و قوی بود، تا جایی که مدتی زمان برد تا به عنوان یک شاهکار ژانر وحشت شناخته شود، فیلمی که مخاطبان دهه ۱۹۸۰ هنوز برای دیدن آن آماده نبودند.
در فیلم موجود، بیگانه‌ای وجود دارد که به سراغ گروهی محقق در آزمایشگاهی قطبی می رود و می‌تواند شکل هر موجودی که با آن تماس پیدا کند را به خود بگیرد. وقتی این موجود واقعیت خودش را نشان می دهد، یا اتفاقی خشن و خونین رخ می دهد، زمانی است که جلوه های عملی فیلم شروع به درخشش می کنند. این جلوه ها بسیار حال بهم زن، ماندگار و قابل باور هستند و فارغ از اینکه بیش از ۴ دهه از ساخت این فیلم گذشته، این جلوه ها هنوز قوی و قابل باور هستند.
بدون نظر