یک مجموعه مخفی زیرزمینی از نازی‌ها وجود دارد که هرگز به طور کامل ساخته نشد و هنوز هم رازهای زیادی درباره آن باقی مانده؛ زیرا هیچ‌کس به‌طور قطعی نمی‌داند رژیم جنایتکار هیتلر چرا اقدام به ساخت این سازه کرده است. رژیم آلمان نازی در اواخر جنگ جهانی دوم، با استفاده از کار اجباری زندانیان یهودی، ساخت یک پناهگاه عظیم زیرزمینی را در قلمروی آن زمان آلمان آغاز نمود که به پروژه ریزه (Project Riese) معروف شد.
در یک اتفاق دردناک، حدود ۵,۰۰۰ کارگر که در سال ۱۹۴۳ از اردوگاه کار اجباری گروس‌روزن به این محل منتقل شده بودند، در جریان ساخت این پروژه جان خود را از دست دادند. کلمه ریزه (Riese) در زبان آلمانی به‌معنای غول است؛ نامی رمزآلود که بیانگر جاه‌طلبی گسترده نازی‌ها برای این پروژه محسوب می‌شود.
اما امروزه تونل‌های عظیم و پرپیچ‌وخم این مجموعه که در جنوب غربی لهستان مدرن قرار دارند، فاقد هر گونه خطری بوده و به یک مقصد گردشگری تبدیل شده‌اند. جمعاً، هفت مجموعه زیرزمینی در کوه‌های جغد (Owl Mountains) لهستان وجود دارد که شهر اوزورکوف تنها یکی از بخش‌های پروژه ریزه به شمار می‌رود.
زدزیسواف وازانوفسکی، راهنمای مجموعه زیرزمینی اوزورکوف، در گفت‌وگو با نشریه سان مدعی شد که به احتمال زیاد این پروژه قرار بوده به عنوان مقر فوق‌محرمانه آدولف هیتلر، رهبر رایش سوم، ساخته شود. وی در این باره می‌گوید: «بهترین فرضیه‌ای که داریم این است که این مجموعه قرار بود مقر فرماندهی ارتش باشد… و همچنین مقر اصلی فرد اول رایش سوم – آدولف هیتلر».
اما با پیشروی نیروهای متفقین به سمت آلمان، هدف پروژه ریزه تغییر کرد و تونل‌های زیرزمینی به محل ساخت سلاح تبدیل شدند. هیچ‌یک از این مجموعه‌ها توسط نازی‌ها به‌طور کامل به پایان نرسید و به گفته وازانوفسکی، همه قسمت‌های آن هنوز هم مورد کاوش قرار نگرفته‌اند.
راهنمای مجموعه زیرزمینی اوزورکوف همچنین می‌گوید: «تا حالا حدود هشت و نیم کیلومتر از این مجموعه‌ها رو بررسی کردیم، اما می‌دونیم که دست‌کم دو نقطه تونل‌ها به‌طور عمدی تخریب شده‌اند… در اون بخش‌ها سنگ‌های زیادی روی هم ریخته و برای رسیدن به تونل‌ها باید حدود دو متر حفاری کنیم تا موفق به عبور از بین این سنگ‌های سست شویم».
طبق اسناد نازی‌ها که پس از جنگ در شهر پراگ کشف شد، ریزه برای تکمیل پروژه خود، به حداقل یک سال کار دیگر با نیروی کار اجباری نیاز داشته است. وازانوفسکی می‌گوید: «وقتی مهمان‌هایی از سراسر دنیا به اینجا میان، بهشون می‌گیم که ما الان در یک کارگاه ساختمانی هستیم؛ و همچنان می‌شه وضعیت ناتمامی رو دید که آلمانی‌ها موقع ترک اینجا باقی گذاشتن».
پایگاه اوسوفکا تقریباً تکمیل شده بود و شامل مسیرهای ریلی، سالن‌های غذاخوری و ژنراتورهای برق می‌شد که همگی در شبکه‌ای زیرزمینی به طول ۱.۸ کیلومتر احداث شده بودند. در این مجموعه همچنین سازه ناتمام یک سالن بتنی به ارتفاع ۱۰ متر نیز وجود دارد که در آن، شفتی (چاه) برای آسانسور تعبیه شده بود تا به ۱۶ طبقه‌ی برنامه‌ریزی‌شده خدمات‌رسانی کند.
یک ساختار عجیب دیگر، مربوط به توده بتنی عظیمی می‌شود که ده‌ها لوله، فاضلاب و کانال‌های آب در آن جاسازی شده‌اند و حداقل ۴.۵ متر در دل سنگ فرو رفته است. همچنین یک شفت جداگانه وجود دارد که شامل یک سد و تجهیزات هیدرولیکی می‌شود، اما هدف دقیق آن هنوز ناشناخته باقی مانده است. در دیگر بخش‌های این مجموعه، کارخانه‌های زیرزمینی ساخت تسلیحات قرار داشتند که اگر تکمیل شده بودند، احتمالاً در آنجا نیز فعالیت خود را آغاز می‌کردند.
یک منطقه آزمایش هم وجود دارد که نازی‌ها قرار بود در آن موشک‌های وی-۱ و وی-۲ را توسعه دهند. زدزیسواف وازانوفسکی می‌گوید، پروژه ریزه قرار بود طوری در دل کوه ساخته شود که از بمباران‌های هوایی در امان بماند، مشابه مجموعه شاین (Cheyenne Mountain Complex) در آمریکا. برخی نیز بر این باورند که این تونل‌ها محل پنهان کردن قطار طلای نازی‌ها بوده است.
طبق گفته زدزیسواف وازانوفسکی، این افسانه از زبان یک لهستانی پخش شده که پس از پایان جنگ در معدن کار می‌کرده؛ آلمانی‌های ساکن آنجا به او گفته بودند که یک قطار، تمام اشیای قیمتی را از روستاهای اطراف جمع کرده و وارد مجموعه زیرزمینی شده تا خودش را از پیشروی ارتش شوروی در امان نگه دارد. این لهستانی آن‌قدر به این داستان علاقه‌مند شد که با قطار از داخل تونل‌ها عبور می‌کرد تا شاید آن گنج را پیدا کند.
وازانوفسکی می‌گوید تا به حال هیچ اثری از قطار طلای نازی‌ها در این تونل‌ها پیدا نشده است. وی ادامه می‌دهد: «اما مدارکی وجود دارد که نشان می‌دهد در اواسط ژانویه ۱۹۴۵، آلمانی‌ها پول‌های خود را از بانک Wroclaw منتقل کردند… اما نمی‌دانیم آیا این پول‌ها توی آن قطار بوده یا نه». ماه گذشته نامهای مفصل به مقامات لهستانی ارسال شد که ادعا می‌کرد محل گم‌شده و افسانه‌ای این قطار را بالاخره کشف کرده است.
یک خبرچین ناشناس ادعا کرده که واگن‌های قطار پنهان‌شده‌ای را در یکی از تونل‌های کوه‌های جغد کشف کرده است. برخی دیگر معتقدند که تونل‌ها ممکن است همان جایی باشند که نازی‌ها تالار کهربا را پنهان کرده‌اند.
تالار کهربا — که گاهی به عنوان هشتمین عجایب جهان نیز شناخته می‌شود — یکی از گنجینه‌های ارزشمند روسیه بود که توسط نازی‌ها از کاخ خود در نزدیکی سن‌پترزبورگ غارت شد و برای همیشه ناپدید گشت. این اتاق که در کاخ شهر برلین نصب شده بود، در سال ۱۷۱۶ توسط فردریک ویلیام اول، پادشاه پروس، به امپراتوری روسیه هدیه داده شد.
هیچ‌کس باور ندارد که هیتلر شخصاً از این تونل‌ها بازدید کرده باشد، اما آلبرت اشپِر، معمار و وزیر تسلیحات و تولید نظامی رایش سوم، این کار را انجام داد. بنا به گفته زدزیسواف وازانوفسکی، این تونل‌ها یک مکان تاریخی مهم هستند، زیرا یادبودی غم‌انگیز برای افرادی به شمار می‌روند که آن‌ها را ساخته‌اند.
کارگران پروژه ریزه، زندانیانی از اردوگاه کار اجباری گروس‌روزن بودند که شامل یهودیان، لهستانی‌ها و اسرای جنگی می‌شدند. وازانوفسکی همچنین می‌گوید: «هدف ما این است که بازدیدکنندگان این مکان را با تمام جنبه‌های کاری، دستاوردها و ایده‌هایی که آلمانی‌ها برای این محل داشتند، آشنا کنیم… اما بخش بزرگی از کار ما این است که درباره تاریخچه مردمی که این مکان را ساختند، نه تنها کسانی که اینجا را پایه‌گذاری کردند بلکه کسانی که سنگ‌ها را می‌کندند و این کار سخت و بی‌رحمانه را انجام می‌دادند، به بازدیدکنندگان بگوییم».
ارتش سرخ در هشتم می ۱۹۴۵، یک روز پس از رها شدن پروژه توسط نازی‌ها، از کوه‌های جغد عبور کرد. روس‌ها بدون اینکه از این محل استفاده‌ای ببرند، تمام تجهیزات قابل حمل آن از جمله دریل و ژنراتورهای برق را غارت کردند.
بدون نظر