اسپایک اِنلوس (Spike NLOS) یک موشک ضد تانک هدایت‌شونده و دوربرد ساخت شرکت رافائل اسرائیل است که از توانایی حمله فراتر از خط دید برخوردار است. این سامانه از دهه ۱۹۸۰ به‌طور محرمانه در ارتش اسرائیل مورد استفاده قرار گرفته و بعدها با نام‌های مختلف در ارتش‌های بریتانیا، آذربایجان و دیگر کشورها به کار گرفته شد. توانایی نفوذ بالا، قابلیت هدایت فیبر نوری و برد چشمگیر، اسپایک انلوس را به یکی از پیچیده‌ترین سامانه‌های ضد زره تبدیل کرده است. اما چگونه این موشک پیشرفته سال‌ها از دید عموم پنهان ماند؟
معرفی اولیه اسپایک انلوس
«NLOS» مخفف «Non-Line-Of-Sight» به معنی «فراتر از خط دید» است که به برد این موشک و همچنین قابلیت‌های حمله غیرمستقیم آن اشاره دارد. این سرویس در نیروهای دفاعی اسرائیل با نام «تموز»، در خدمت بریتانیا با نام «ایگزکتور» و در ارتش آذربایجان با نام «تایفون» شناخته می‌شود.
در سال ۲۰۰۹، فلایت گلوبال وجود یک نسخه جدید و دوربردتر از سری موشک‌های اسپایک را فاش کرد. در حالی که مدل‌های دیگر تا ۸ کیلومتر برد داشتند، موشک جدید با نام «اسپایک اِنلوس» طبق گزارش‌ها برد ۲۵ کیلومتر داشت. این خبر تعجب زیادی برای جامعه نظامی جهانی نداشت، زیرا در همین گزارش همچنین اشاره شد که ارتش ایالات متحده برای سال‌های متمادی در تلاش برای توسعه موشک‌هایی با برد مشابه بود.
با این حال، حقیقت پشت اسپایک اِنلوس تا سال ۲۰۱۱ به‌طور عمومی فاش نشد. توسعه اسپایک اِنلوس در واقع در اواسط دهه ۱۹۷۰ آغاز شده بود و به شدت تحت تأثیر تجربه ارتش اسرائیل با موشک‌های هدایت‌شونده ضد تانک‌ها در طول جنگ یوم کیپور قرار گرفت. می‌توان حدس زد که آنها این تجربه را جدی گرفته‌اند، زیرا تلفات تانک‌های ارتش اسرائیل در طول این جنگ بسیار سنگین بود (به ویژه از موشک‌های هدایت‌شونده ضد تانک عربی) و تانک‌های اسرائیلی در نهایت متحمل بیش از ۷۵ درصد از کل تلفات پرسنل ارتش اسرائیل شدند. تجارب جنگی ضد تانک خود ارتش اسرائیل اغلب برای برد نسبتاً نزدیک بود و نیاز به سلاحی با برد طولانی‌تر را برجسته می‌کرد.
همچنین محتمل است که اسپایک اِنلوس حداقل تا حدی تحت تأثیر موشک آمریکایی FOG-M (یکی دیگر از موشک‌های هدایت‌شونده ضد تانک بسیار دوربرد، هدایت شده توسط دوربین از طریق سیم فیبر نوری) گرفته شده باشد. این موشک‌ها از نظر شکل و عملکرد، از لوله‌های پرتاب تا باله‌های صلیبی بسیار بلند، بسیار شبیه یکدیگر هستند. زمان‌بندی توسعه آنها بسیار نزدیک است و FOG-M تا سال ۱۹۸۰ به اندازه کافی توسعه داده شده بود که احتمالاً در سال ۱۹۸۱ نیز وارد خدمت می‌شد. همچنین ایالات متحده و اسرائیل در دهه ۱۹۷۰ روابط سیاسی و نظامی بسیار قوی داشتند که نمی‌توان در آن اغراق کرد.
در حالی که از زمان تأسیس اسرائیل از بسیاری از کشورها به اسرائیل اسلحه صادر شده بود، اما بلوک شرق سلاح‌های خود را در اختیار اعراب قرار داد و در همین ارتباط صادرات تسلیحات بریتانیا و فرانسه اساساً علیه اسرائیل معطوف شد. به عنوان مثال، زمانی که تانک چیفتن و جنگنده میراژ v هر دو به‌طور انحصاری برای اسرائیل طراحی، توسعه و تولید شده بودند در عوض به کشورهای عرب داده شد. این تصادفی نبود که ایالات متحده از سال ۱۹۶۷ تقریباً به صورت انحصاری تسلیحات برای اسرائیل تامین کرد و این رابطه چنان نزدیک شد که تجهیزات نظامی ایالات متحده مستقیماً در طول جنگ یوم کیپور در سال ۱۹۷۳ به اسرائیل منتقل شد.
حقیقت پشت تولید و ساخت اسپایک اِنلوس هرچه باشد، نمی‌توان انکار کرد که ارتش اسرائیل به طرز شگفت‌‌‌‌‌‌‌‌انگیزی در مخفی نگه داشتن موجودیت آن موفق بود (حتی اگر تقریباً سه دهه از آن در نبرد استفاده می‌شد!).
یکی دیگر از کودتاهای محرمانه هویت حامل موشک‌های هدایت‌شونده ضد تانک بود که در اصل برای استفاده از اسپایک اِنلوس توسعه یافته بود. این وسیله نقلیه با نام مستعار Pereh در سرویس نیروهای دفاعی اسرائیل، ظاهراً یک ماگاچ ۵ معمولی (نسخه M48A5 پاتون نیروهای دفاعی اسرائیل) به نظر می‌رسید، اما دارای یک تفنگ ساختگی بود و پرتابگرهای مخفی «پاپ آپ» مستقیماً در سقف برجک تعبیه شده بودند. این ترفند آنقدر مؤثر بود که ارتش اسرائیل هویت یا ماهیت این وسیله نقلیه را تا سال ۲۰۱۴ فاش نکرد، حتی سال‌ها پس از اینکه خود اسپایک انلوس از طبقه‌بندی خارج شد.
در کل ۵ نسخه از موشک اسپایک انلوس از تاریخ توسعه آن وجود دارد که جدیدترین مدل آن ام کی.۵ است، هرچند جزئیاتی در مورد تفاوت بین همه این موشک‌ها منتشر نشده است. با این حال، تفاوت‌های خارجی قابل توجهی بین مدل‌های ام کی.۱ و ام کی.۵ وجود دارد.
تاکنون دو نسخه مختلف از اسپایک انلوس با دو پیکربندی باله کاملاً متفاوت دیده شده است. نسخه قدیمی‌تر ام کی.۱ دارای باله‌های دلتای کم‌عمق با الگوی صلیبی ۹۰ درجه، با لبه‌های دنباله‌ای مربعی شکل دراز است که در عقب قرار گرفته‌اند. نمونه‌های ام کی.۵ که در حال حاضر توسط رافائل ارائه می‌شود، دارای دو مجموعه موازی از باله‌های مستطیلی باریک در الگوی صلیبی ۹۰ درجه هستند، باله‌های جلویی بسیار بلند و در وسط موشک قرار دارند، باله‌های عقبی کوتاه (تقریبا مربع) هستند و در نزدیکی دم قرار دارد. باله‌ها نیز تا زمان پرتاب به دور بدنه پیچیده می‌شوند و باله‌های جلو به سمت الگوی فوق‌الذکر حرکت می‌کنند.
اسپایک انلوس از یک جعبه پرتاب فلزی مستطیلی شکل پرتاب می‌شود. پوشش جلویی پرتابگر در قسمت زیرین لولا است و زمانی که موشک در شرف پرتاب است، باز می شود. یک واحد پرتاب معمولاً دارای یک خوشه از چندین مورد از این پرتابگرها است.
اسپایک انلوس توسط دوربین هدایت می‌شود و از طریق یک کابل فیبر نوری به پلتفرم پرتاب متصل می‌شود. کابل فقط تا برد ۸ کیلومتری باز می‌شود که در آن نقطه از برق جدا می‌شود. اگر موشک به برد بیشتری پرتاب شود، از آن زمان به بعد با فرمان رادیویی کنترل می‌شود. در حالی که این امر اسپایک انلوس را مستعد پارازیت یا تداخل در بردهای طولانی‌تر می‌کند، این نوع طراحی به دلیل مشکلات استفاده از کابل به طول ۲۵ کیلومتر ضروری بود. همه انواع کوچکتر اسپایک از هدایت دوربینی مشابه استفاده می‌کنند، به جز اسپایک اس آر که با مادون قرمز هدایت می‌شود.
نیروی محرکه موشک توسط یک موتورموشک سوخت جامد ارائه می‌شود، اگرچه اطلاعات کمی در مورد سیستم پیشرانه اسپایک انلوس منتشر شده است. با توجه به برد فوق‌العاده‌اش، احتمالاً یک موتور موشک دو مرحله‌ای است که با پرواز در امتداد قوس بلند، موشک را تقویت می‌کند.
سرجنگی اولیه اسپایک انلوس یک کلاهک با قابلیت انفجار قوی شارژی شکل است که طبق گزارش‌ها می‌تواند حداقل ۷۰۰ میلی‌متر به زره فولادی نفوذ کند. این برای نفوذ اسپایک انلوس به زره تقریباً هر وسیله نقلیه زرهی در حال خدمت کافی است. مشخص نیست که آیا این کلاهک مجهز به شارژ پیش‌ساز برای شکست دادن زره‌های واکنشی انفجاری است یا خیر، اما احتمالاً مدل‌های جدیدتر اسپایک انلوس این ویژگی را دارند.
کلاهک‌های جایگزین نیز توسط رافائل ارائه می‌شود، از جمله نفوذ – انفجار- تکه تکه شدن. این یک نوع کلاهک دو منظوره انفجاری قوی است که برگرفته از طراحی کلاهک مورد استفاده در موشک انداز ماتادور و یک کلاهک HE-FRAG برای حداکثر اثر در برابر اهداف ضعیف تراست.
اسپایک انلوس از زمان جنگ لبنان در سال ۱۹۸۲ در تمام درگیری‌های اسرائیل مورد استفاده قرار گرفته است، اگرچه به دلیل پنهان‌کاری از سوی ارتش اسرائیل جزئیاتی از آن در دست نیست. نام این موشک در نشریات متعددی در خصوص استفاده از موشک‌های ارتش اسرائیل در مناطقی مانند نوار غزه ذکر شده است. اخیراً موشک‌های اسپایک انلوس ارتش اسرائیل با درگیری موفقیت‌آمیز خود با سامانه ضدهوایی پانتسیر S1 سوریه در برد بسیار زیاد توجهات را جلب کردند.
عجیب‌ترین استفاده رزمی از اسپایک انلوس تا به امروز توسط نیروهای بریتانیایی در عراق و افغانستان انجام شده است. نیروهای مسلح بریتانیا با شناسایی شکاف توانایی خود در نبرد، به سرعت ۶۰۰ موشک اسپایک را در خودروی پرتابگر موشک ضد تانک Hafiz عملیاتی کردند که در سرویس خدمت بریتانیا ایگزکتور نامیده شدند. در حالی که خودروی پرتابگر موشک ضد تانک Hafiz و ۲۰۰ موشک اول مستقیماً از ارتش اسرائیل دریافت شدند، موشک‌های باقیمانده طبق سفارش در دو شکل تغییر یافته مختلف تولید شدند. این سه دسته به عنوان ایگزکتور-۱ (موشک‌های سابق نیروهای دفاعی اسرائیل انلوس ام کی.۲)، ایگزکتور-۲ (انلوس ام کی.۵) تعیین شدند.
رافائل به تولید و بازاریابی فعال اسپایک انلوس ادامه می‌دهد. این سامانه موشکی در حال حاضر در جمهوری آذربایجان، کلمبیا، اسرائیل، کره جنوبی و بریتانیا عملیاتی است و برای فیلیپین نیز سفارش داده شده است. طبق گفته گروه Teal، هزینه واحد یک اسپایک انلوس در سال ۲۰۱۹ تقریباً ۱۰۰ هزار دلار بود.
نوع اولیه است. دارای باله‌های کم‌عمق به شکل دلتا در الگوی صلیبی ۹۰ درجه، با لبه‌های دنباله‌دار مربعی‌شکل دراز در عقب قرار گرفته‌اند.
اسپایک انلوس ام کی.۲
یک نسخه بهبود‌یافته است که شبیه ام کی.۱ است. نام بریتانیایی این موشک ایگزکتور-۱ و بر اساس شاسی نفربر زرهی M113 ساخته شده است.
اسپایک انلوس ام کی.۳
نسخه دیگری است که احتمالاً همان ظاهر کلی با باله‌های دلتا‌شکل کوتاه مدل ام کی.۱ را دارد.
اسپایک انلوس ام کی.۴
یک نوع دیگر با ظاهر مشابه است. به احتمال زیاد موشک‌های ام کی.۱، ام کی.۲، امکی.۳ و ام کی.۴ قابل تعویض هستند.
اسپایک انلوس ام کی.۵
آخرین نسخه است که در حال حاضر توسط رافائل ارائه شده است. این موشک دارای دو مجموعه موازی از باله‌های مستطیلی باریک در یک الگوی صلیبی ۹۰ درجه است، باله‌های جلو بسیار بلند هستند و در وسط موشک قرار دارند، باله‌های عقب کوتاه (تقریبا مربع) و در نزدیکی دم قرار دارند. باله‌ها تا زمان پرتاب به دور بدنه پیچیده می‌شوند و باله‌های عقب به همین شکل و باله‌های جلویی به سمت جلو و در الگوی فوق‌الذکر حرکت می‌کنند. نام بریتانیایی این موشک ایگزکتور-۲ و توسط یک تریلر یدک‌کش شده بود.
بدون نظر