دفتر نمایندگی ایران ایر در وین پس از پایان قرارداد به ساندویچی تبدیل شده و لوگوی نمادین آن نیز زیر چسبی سیاه پنهان شده است. ایران ایر که حتی مالک یا مستأجر مستقیم ملک نبوده، حالا تنها تماشاگر خاموش این تغییر است. این موضوع واکنش‌هایی در فضای رسانه‌ای به‌دنبال داشته است.
مسافران سابق ایران ایر در وین حالا به‌جای صف بلیت، در صف دونر کباب می‌ایستند. ملک دفتر پیشین شرکت، که در اجاره نماینده فروش ایران ایر بود، پس از پایان قرارداد یک‌سال‌ونیم پیش، به ساندویچی تبدیل شده است. با اعتراض ایران ایر به باقی ماندن لوگو، حالا چسبی سیاه بالای دونرکبابی، نشان گذشته را پوشانده است.
در خیابان منتهی به سالن اپرا، در یکی از محله‌های تاریخی و معروف وین، پارچه‌ای سفیدی روی سردر یک مغازه نصب شده؛ پشت آن، هنوز می‌توان سایه محو یک لوگوی آشنا را تشخیص داد: پرنده‌ای که روزی نماد پرواز‌های بین‌قاره‌ای ایران ایر بود، حالا زیر لایه‌ای از سکوت و ساندویچ محو شده است.
چند سال پیش، اینجا دفتر نمایندگی ایران ایر بود؛ جایی که پرواز‌های منظم از تهران به قلب اروپا را تنظیم می‌کرد. امروز، این دفتر دیگر هیچ نشانی از آن گذشته ندارد، مگر آن لوگوی فراموش‌نشده که زیر چسب سیاهی پنهان شده است. طبق گفته یکی از افراد آگاه از ساختار ایران ایر در گفت‌وگو با رویداد۲۴، «ارتباط حقوقی این شرکت هواپیمایی با نمایندگی اتریش حدود یک سال و نیم پیش تمام شده است. از آن زمان به بعد، دیگر نه دفتر را داریم، نه پروازی که بخواهیم بفروشیم.»
این تغییر شاید تنها یک ساندویچی ساده به نظر برسد، اما در دل خود داستانی پیچیده از سال‌ها تحریم، انزوای هوایی و فروپاشی زیرساخت‌های شرکت‌های ملی در سراسر جهان دارد.
ماجرای ساندویچی در دفتر هواپیمایی ایران چیست؟
در نگاه اول، شاید عجیب به نظر برسد که دفتر یک شرکت هواپیمایی ملی، آن هم در شهری چون وین، روزی به محل فروش ساندویچ دونر تبدیل شود. اما دقیق‌تر که نگاه کنیم، این تغییر کاربری نه یک شوخی است و نه یک اتفاق بی‌اهمیت.
روایت از آنجا شروع می‌شود که دفتر ایران ایر در وین، که در اصل در تملک یک شرکت بیمه اتریشی بود، به دست نماینده فروش یا همان GSA ایران ایر اداره می‌شد. ایران ایر، برخلاف تصور رایج، نه مالک ملک بود و نه حتی مستأجر مستقیم. در واقع در وین این GSA بود که این دفتر را اجاره کرده بود و از طرف ایران ایر، امور فروش و عملیات محلی را پیش می‌برد.
یک منبع آگاه در این‌باره به رویداد۲۴ می‌گوید: «وقتی ارتباط حقوقی ما با GSA اتریش حدود یک سال و نیم پیش به پایان رسید، دیگر حقی نسبت به آن دفتر نداشتیم. طبیعی‌ست که مالک فعلی بخواهد آن را تبدیل به هر کاربری دیگری بکند؛ حتی یک ساندویچی.».
اما مسئله وقتی پیچیده‌تر شد که لوگوی ایران ایر هنوز بالای سردر دفتر باقی مانده بود. تصویری از پرنده‌ای که زمانی نماد پرواز و ارتباط جهانی بود، حالا بر فراز مکانی نشسته بود که سس، کاهو، کباب ترکی و کوکا در آن معامله می‌شد. ایران ایر اعتراض کرد. نتیجه؟ لوگو با چسب سیاهی پوشانده شد؛ نه حذف شد، نه حفظ، بلکه موقتاً دفن.
GSA چیست؟
در صنعت هوانوردی، GSA (General Sales Agent) نه یک دفتر نمایندگی رسمی، بلکه شکل پیشرفته‌ای از برون‌سپاری عملیات تجاری است. یک GSA بلیت می‌فروشد، مشتری جذب می‌کند، گاهی برای تأمین سوخت هماهنگی می‌کند و بسته به اختیاراتی که از شرکت مادر دارد، بخش بزرگی از عملیات اجرایی را نیز برعهده می‌گیرد.
دفتر وین، هرگز در تملک ایران ایر نبوده است. این ملک متعلق به یک شرکت بیمه اتریشی بود که GSA ایران ایر آن را اجاره کرده بود. به گفته منبع آگاه: «ایران ایر حتی مستأجر مستقیم هم نبود، بلکه GSA اجاره‌اش کرده بود. الان که قرارداد تمام شده، آنها حق دارند ملک را پس بگیرند.
با این حال، باقی ماندن لوگوی ایران ایر بر سردر محل پس از اتمام همکاری، موجب اعتراض رسمی شرکت شده است.
ایران ایر در سایه تحریم
از سال ۲۰۱۰ میلادی، و با اوج‌گیری فشار‌های بین‌المللی بر برنامه هسته‌ای ایران، شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی (ایران ایر) نیز در فهرست تحریم‌های غرب قرار گرفت. با شدت گرفتن این محدودیت‌ها، دسترسی این شرکت به قطعات، سوخت و حتی مسیر‌های پروازی محدود شد.
سال گذشته، ایران ایر عملاً همه پرواز‌های منظم و مستقیم خود به همه کشور‌های اروپایی را به بهانه همکاری این شرکت هواپیمایی با روسیه در جنگ اوکراین از دست داد، و دفاتری که زمانی در لندن، پاریس، آمستردام، وین و فرانکفورت فعال بودند، تعطیل شده‌اند.
آیا باید نگران سایر شعب ایران ایر در جهان باشیم؟
همه دفاتر ایران ایر در اروپا به سرنوشت دفتر وین دچار نشده‌اند. برخلاف وین، ملک دفتر ایران ایر در پاریس که در بهترین نقطه شانزه لیزه واقع شده، در مالکیت مستقیم شرکت است. هنوز هم این ملک در اختیار ایران ایر باقی مانده، گرچه فعالیت آن متوقف شده است.
اتریش اقتصادش خیلی خراب شده. دوستانی که وین و اینسبورگ بودن همه دارن میرن سویس یا المان. حتی المان هم یکم اوضاع اقتصادیش خرابه.
کلا دور ایتالیا اتریش رو خط بکشید.
اتریش اقتصادش خیلی خراب شده. دوستانی که وین و اینسبورگ بودن همه دارن میرن سویس یا المان. حتی المان هم یکم اوضاع اقتصادیش خرابه.
کلا دور ایتالیا اتریش رو خط بکشید.