«کیست‌های شکلاتی»، کیست‌هایی هستند که داخل آن‌ها با خون قدیمی و قهوه‌ای رنگ پر شده است. این کیست‌ها نشانه‌ای از بیماری آندومتریوز به شمار می‌روند که در آن بافتی شبیه به لایه داخلی رحم به خارج از رحم منتقل می‌شود. این کیست‌ها می‌توانند باعث بروز علائم ناخوشایندی شوند که پزشک در مدیریت و کاهش آن‌ها کمک می‌کند. در برخی موارد، برداشتن این کیست‌ها بهترین راهکار است.
آندومتریوما چیست؟
آندومتریوز یک بیماری است که طی آن بافتی مشابه به لایه داخلی رحم در بیرون از رحم رشد می‌کند، این وضعیت ممکن است موجب قاعدگی‌های دردناک، درد در ناحیه لگن و اختلال در باروری شود، زمانی که این بافت به تخمدان متصل می‌شود، به آن آندومتریوما گفته می‌شود و معمولاً درون آن با مایعی قهوه‌ای و شبیه به شکلات پر می‌گردد.
آندومتریوما می‌تواند موجب تحریک بافت اطراف شده و به سایر اندام‌ها نیز بچسبد. وجود این کیست اغلب نشانه نوع شدیدتر آندومتریوز است. اگر آندومتریوما باعث درد، بزرگ شدن یا کاهش توانایی باروری شود، گزینه‌های درمانی مختلفی وجود دارد.
شیوع آندومتریوما در تخمدان
حدود ۱۰ درصد از افرادی که عادت ماهیانه دارند، دچار آندومتریوز می‌شوند و از میان این افراد، نزدیک به ۱۷ تا ۴۴ درصد به آندومتریوماهای تخمدان مبتلا می‌گردند.
علائم و دلایل
علائم آندومتریوما چیست؟
رایج‌ترین علامت، درد یا حساسیت در ناحیه لگن است، این درد ممکن است در هر زمانی رخ دهد و محدود به دوران قاعدگی نباشد، دیگر علائم عبارت‌اند از:
قاعدگی‌های بسیار دردناک
درد هنگام رابطه جنسی
درد موقع ادرار یا دفع مدفوع
تکرر ادرار یا احساس نیاز فوری به ادرار کردن
کمردرد
حالت تهوع و استفراغ
احساس نفخ
اندازه آندومتریوما چقدر است؟
این کیست‌ها می‌توانند بسیار کوچک باشند یا رشد زیادی کرده و یک یا هر دو تخمدان را درگیر کنند.
علت ایجاد آندومتریوما چیست؟
علت دقیق مشخص نیست، یکی از نظریه‌ها این است که آندومتریوز به دلیل برگشت خون قاعدگی رخ می‌دهد، در این حالت بخشی از بافتی که باید از بدن دفع شود، به جای خروج از واژن به سمت لوله‌های فالوپ برگشته و روی تخمدان‌ها قرار می‌گیرد، این بافت در هر چرخه قاعدگی ضخیم شده و خونریزی می‌کند و در نهایت موجب التهاب و شکل‌گیری کیست آندومتریوما می‌شود.
عوامل خطر ابتلا به آندومتریوما
این کیست‌ها یکی از انواع آندومتریوز محسوب می‌شوند و هر فردی که عادت ماهیانه دارد، ممکن است دچار آن شود. عوامل خطر عبارت‌اند از:
سابقه خانوادگی آندومتریوز
شروع زودهنگام عادت ماهیانه پیش از ۱۱ سالگی
چرخه‌های کوتاه‌تر از ۲۷ روز و خونریزی بیش از ۷ روز
وجود ناهنجاری در رحم یا لوله‌های فالوپ
عوارض آندومتریوما
این کیست‌ها معمولاً نشان‌دهنده مراحل پیشرفته‌تر آندومتریوز هستند، برخی از عوارض شامل:
ناباروری به دلیل التهاب و ایجاد بافت اسکار در تخمدان و لوله‌های فالوپ
مشکلات روده و مثانه مانند انسداد کامل، یبوست مزمن یا تکرر ادرار
پارگی کیست و نشت مایع که موجب درد شدید می‌شود
افزایش خطر ابتلا به سرطان تخمدان
پارگی آندومتریوما می‌تواند علائمی مانند تب، درد شدید شکمی، ضعف و دیگر نشانه‌ها ایجاد کند، هرچند تبدیل این کیست به سرطان نادر است، اما در چنین شرایطی، پزشک وضعیت را تحت نظر گرفته و درباره درمان مناسب تصمیم‌گیری می‌کند.
تشخیص و آزمایش‌ها
تشخیص آندومتریوما چگونه انجام می‌شود؟
معاینه فیزیکی و روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی واژینال یا MRI به تشخیص کمک می‌کنند، اگر کیست بزرگ باشد پزشک ممکن است که هنگام معاینه لگن متوجه آن شود.
تشخیص قطعی معمولاً با خارج کردن کیست طی جراحی و بررسی آزمایشگاهی صورت می‌گیرد، این کار اغلب با روش لاپاراسکوپی انجام می‌شود، در این روش پزشک برش‌های کوچکی روی شکم ایجاد کرده و لوله‌ای باریک و مجهز به دوربین را وارد می‌کند، با این ابزار امکان مشاهده، نمونه‌برداری یا خارج کردن کامل کیست فراهم می‌شود و سپس نمونه توسط پاتولوژیست بررسی می‌گردد.
دیگر آزمایش‌های احتمالی برای تشخیص
پزشک برای رد بیماری‌های دیگر ممکن است آزمایش‌های زیر را انجام دهد:
آزمایش شمارش کامل خون برای بررسی کم‌خونی یا عفونت
آزمایش ادرار برای بررسی احتمال عفونت ادراری
تست بیماری‌های مقاربتی برای رد علت دیگر علائم
درمان و مدیریت
روش‌های درمان آندومتریوما چیست؟
درمان قطعی وجود ندارد، اما در صورت بروز علائم آزاردهنده یا خطر برای سلامتی، جراحی گزینه مؤثری است. روش‌های درمانی شامل موارد زیر می‌شوند:
پایش مداوم در صورت کوچک بودن کیست و نداشتن علامت
جراحی لاپاراسکوپی در صورت دردناک بودن یا بزرگ‌تر بودن از ۴ سانتی‌متر، این روش علاوه بر کاهش علائم خطراتی مانند ناباروری یا پارگی را هم کم می‌کند
دارو برای تنظیم هورمون‌ها و کاهش علائم، مانند قرص‌های ضدبارداری، چسب‌ها، حلقه‌های واژینال یا داروهای غیراهورمونی
انتخاب بهترین درمان به عواملی مثل سن، شدت علائم و تصمیم برای بارداری بستگی دارد.
اگر کیست درمان نشود، چه می‌شود؟
کیست‌های کوچک و بدون درد ممکن است نیاز به درمان نداشته باشند و فقط تحت نظر قرار گیرند.
آیا احتمال بازگشت وجود دارد؟
بله، حتی پس از درمان هم امکان عود وجود دارد، میزان آن به عواملی مانند اندازه اولیه، سن و نوع درمان بستگی دارد، حدود یک‌چهارم بیماران دوباره با این مشکل روبه‌رو می‌شوند.
داشتن آندومتریوما معمولاً نشان‌دهنده ابتلا به آندومتریوز متوسط تا شدید است، بنابراین نیاز به مدیریت مداوم علائم با کمک پزشک وجود دارد، به‌ویژه برای کنترل درد یا درمان مشکلات ناباروری.
پیشگیری
هیچ راه مشخصی برای جلوگیری از تشکیل آندومتریوما وجود ندارد.
زندگی با این بیماری
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر دچار درد لگن یا علائم مشابه آندومتریوما شدید، باید برای بررسی و انجام آزمایش‌ها به پزشک مراجعه کنید.
چه زمانی باید به اورژانس رفت؟
در صورت پارگی آندومتریوما باید سریعاً به اورژانس مراجعه شود، علائم هشدار شامل تب، استفراغ، ضعف یا سرگیجه شبیه غش، و درد شدید و ناگهانی شکم است.
پرسش‌های رایج
تفاوت کیست تخمدان و آندومتریوما چیست؟
تفاوت اصلی در محتویات و علت آن‌ها است، آندومتریوما با خون قدیمی و کهنه پر می‌شود، اما کیست‌های تخمدان می‌توانند حاوی خون، بافت یا مایعی شفاف، قهوه‌ای یا قرمز باشند، همچنین، آندومتریوما مختص بیماری آندومتریوز است، در حالی که کیست‌های تخمدان ممکن است به دلایل گوناگون دیگری هم به وجود آیند.
آیا آندومتریوما از آندومتریوز بدتر است؟
نه لزوماً، آندومتریوما در حقیقت یکی از انواع آندومتریوز است و معمولاً نشان‌دهنده مرحله شدیدتر بیماری محسوب می‌شود.
بدون نظر