جنگنده‌ی افسانه‌ای F-4 Phantom II ساخت مک‌دانل داگلاس که در شاخه‌های مختلف ارتش آمریکا خدمت کرده است، در نسخه‌های گوناگونی تولید شد تا مأموریت‌های متفاوتی را پوشش دهد؛ از برتری هوایی گرفته تا حمله زمینی و شناسایی. هر نسخه از این جنگنده آمریکایی قابلیت‌های منحصربه‌فردی را به میدان نبرد آورد و خود را با نیازمندی‌های دائماً در حال تغییر جنگ هوایی در دوران جنگ سرد و جنگ ویتنام تطبیق داد.
بین سال‌های ۱۹۵۸ تا ۱۹۷۹، بیش از ۵,۰۰۰ فروند فانتوم ۲ ساخته شد (طبق آمار موزه ملی نیروی هوایی ایالات متحده). از میان آن‌ها، برخی نسخه‌ها در تعداد بیشتری تولید شدند. در اینجا پنج نسخه‌ی مهم از فانتوم II معرفی شده‌اند که بر اساس تعداد تولید، از کم‌ترین تا بیش‌ترین رتبه‌بندی شده‌اند.
۵. F-4J
🔹 تعداد فروندهای تولید شده: ۵۲۲ فروند
F-4J یک نسخه‌ی دریایی از فانتوم بود که به‌طور خاص برای عملیات روی ناوهای هواپیمابر طراحی شد و در خدمت نیروی دریایی و تفنگداران دریایی ایالات متحده قرار گرفت. طبق گزارش Valiant Air Command، این نسخه نخستین پرواز خود را در مه ۱۹۶۶ انجام داد و با بهبود رادار و آویونیک‌ها، توانایی بیشتری در نبردهای هوابه‌هوا و مأموریت‌های حمله زمینی نسبت به مدل‌های پیشین خود پیدا کرد.
مجهز به رادار ارتقاءیافته، بهبود عملکرد موشک‌های هوابه‌هوا و ارابه فرود تقویت‌شده برای عملیات از روی ناوهای هواپیمابر، کابین پرواز F-4J برای دید بهتر و مانورپذیری بیشتر ارتقا یافته بود. F-4J در مأموریت‌های پشتیبانی زمینی و دفاع هوایی کارآیی و انعطاف‌پذیری خود را به نمایش گذاشت.
۴. F-4C
🔹 تعداد فروندهای تولید شده: ۵۸۳ فروند
F-4C یکی از نخستین نسخه‌های اف-۴ فانتوم برای نیروی هوایی ایالات متحده بود که در اصل از مدل دریایی F-4B گرفته شده اما برای عملیات‌های مستقر در خشکی تطبیق داده شده بود. این نسخه نقش حیاتی در جنگ ویتنام ایفا کرد و توانایی چندمنظوره فانتوم را به نمایش گذاشت.
F-4C که به دلیل استقرار اولیه‌اش در جنگ ویتنام شناخته می‌شود، یکی از نخستین جنگنده‌هایی بود که قابلیت حمله زمینی را با پروفایل برتر نبرد هوابه‌هوا ترکیب کرد. این هواپیما به موشک‌های راداری و مادون‌قرمز مجهز بود و همین امر به آن برتری ویژه‌ای در درگیری‌های فراتر از دید مستقیم می‌داد.
۳. F-4B
🔹 تعداد فروندهای تولید شده: ۶۴۹ فروند
به‌عنوان نخستین نسخه‌ی تولیدی فانتوم، F-4B برای نیروی دریایی ایالات متحده طراحی و به‌عنوان یک جنگنده‌ی ناونشین در اوایل دهه ۱۹۶۰ وارد خدمت شد. این نسخه پایه و اساس سایر مدل‌های جنگنده فانتوم که در ادامه ساخته شدند را بنا نهاد و در جنگ ویتنام به‌طور گسترده به‌کار گرفته شد.
جالب است که این هواپیما ۱۵ رکورد جهانی پروازی ثبت کرد، از جمله رکورد مطلق سرعت و رکورد مطلق ارتفاع.
طبق گزارش Hickory Aviation Museum، جنگنده F-4B بخش حیاتی عملیات‌های هوایی نیروی دریایی آمریکا بود و در نقش‌های دفاع از ناوگروه، حمله زمینی و شناسایی عملکرد برجسته‌ای داشت. این جنگنده قادر بود انواع مهمات هوابه‌هوا و هوابه‌زمین را حمل کند، از جمله موشک‌های Sparrow و Sidewinder، و همچنین بمب‌ها. رادار قدرتمند آن امکان شناسایی اهداف در برد بلند را فراهم می‌کرد و این ویژگی باعث شد F-4B به یکی از توانمندترین جنگنده‌های زمان خود تبدیل شود.
۲. F-4D
🔹 تعداد فروندهای تولید شده: ۸۲۵ فروند
نسخه F-4D در واقع نسخه بهبود‌یافته‌ی مدل F-4C بود که برای نیروی هوایی ایالات متحده بهینه‌سازی شده و با آویونیک پیشرفته و دقت بالاتر در بمباران همراه بود. این مدل در نقش‌های برتری هوایی و حمله زمینی، به‌ویژه در طول جنگ ویتنام، به دارایی ارزشمندی برای نیروی هوایی ایالات متحده تبدیل شد.
F-4D مجهز به سیستم‌های حمله زمینی ارتقاء یافته، از جمله یک سامانه بمباران دقیق‌تر بود که آن را به یک جنگنده-بمب‌افکن قدرتمند بدل می‌کرد. همچنین این نسخه از فانتوم به سامانه‌های هدف‌گیری مادون قرمز و رادار پیشرفته مجهز شد تا هم در مأموریت‌های هوابه‌هوا و هم هوابه‌زمین عملکرد بهتری داشته باشد. این نسخه در جنگ ویتنام به‌شدت درگیر عملیات شد و به برتری هوایی آمریکا کمک کرد.
۱. F-4E
🔹 تعداد تولید: ۱,۳۷۰ فروند
در صدر فهرست پرتیراژترین نسخه‌های F-4 Phantom II، مدل F-4E قرار دارد، نسخه‌ای ارتقایافته از F-4D که برای نخستین بار یک توپ داخلی M61 Vulcan به آن افزوده شد و توانایی‌اش را در نبردهای نزدیک (داگ‌فایت) به‌شدت تقویت کرد. این مدل ستون فقرات ناوگان جنگنده‌های نیروی هوایی آمریکا در دهه ۱۹۷۰ و پس از آن شد.
طبق گزارش Royal Australian Air Force Association، نسخه F-4E فانتوم یک جنگنده چندمنظوره واقعی بود که هم در مأموریت‌های هوابه‌هوا و هم در حمله زمینی عملکردی بی‌نظیر داشت. مهم‌ترین ارتقای آن اضافه شدن توپ داخلی ۲۰ میلی‌متری بود که کارآیی آن را در نبردهای هوایی تن‌به‌تن افزایش داد. همچنین این نسخه به آویونیک پیشرفته‌تر، سامانه‌های راداری بهبودیافته و دقت بیشتر در بمباران مجهز شد که آن را به یک نیروی مسلط در جنگ ویتنام و سایر درگیری‌های دوران جنگ سرد تبدیل کرد.
میراث ماندگار F-4 Phantom II
میراث ماندگار فانتوم II در ارتش ایالات متحده با چندمنظوره بودن و قابلیت تطبیق‌پذیری بالایش در نسخه‌های گوناگون گره خورده است. از F-4J نیروی دریایی که برای عملیات از روی ناو هواپیمابر طراحی شده بود تا F-4E به شدت مسلح، این هواپیما بارها و بارها توانایی خود را در میدان نبرد ثابت کرد.
هر نسخه نقشی کلیدی در شکل‌دهی به تاکتیک‌ها و قابلیت‌های نبرد هوایی در دوران جنگ سرد و پس از آن ایفا کرد و تیراژ بالای تولیدشان نشانگر اهمیتشان بود. امروز، فانتوم به‌عنوان یکی از موفق‌ترین جنگنده‌های تاریخ هوانوردی شناخته می‌شود و نسخه‌های آن همچنان در نیروهای هوایی چندین کشور جهان در خدمت هستند.
رتبه
نسخه
سال معرفی
برد پروازی
تعداد فروند تولید شده
ویژگی‌های شاخص
۵
F-4J
۱۹۶۶
۱,۷۵۰ مایل دریایی (۲,۰۱۴ مایل / ۳,۲۴۱ کیلومتر)
۵۲۲
مخصوص عملیات ناو هواپیمابر؛ رادار ارتقایافته؛ بهبود موشک‌های هوابه‌هوا؛ ارابه فرود تقویت‌شده؛ کابین با دید بهتر؛ توانمند در دفاع هوایی و پشتیبانی زمینی
۴
F-4C
۱۹۶۳
۱,۶۱۵ مایل دریایی (۱,۸۵۸ مایل / ۲,۹۹۱ کیلومتر)
۵۸۳
نسخه نیروی هوایی؛ ترکیب توان حمله زمینی و برتری هوایی؛ مجهز به موشک‌های راداری و مادون قرمز؛ نقش حیاتی در جنگ ویتنام
۳
F-4B
۱۹۶۰
۱,۷۵۰ مایل دریایی (۲,۰۱۴ مایل / ۳,۲۴۱ کیلومتر)
۶۴۹
اولین نسخه تولیدی؛ طراحی‌شده برای ناو هواپیمابر؛ ثبت ۱۵ رکورد جهانی (سرعت و ارتفاع مطلق)؛ توانمند در دفاع ناوگروه، حمله زمینی و شناسایی؛ رادار قوی برای رهگیری دوربرد
۲
F-4D
۱۹۶۶
۱,۶۱۵ مایل دریایی (۱,۸۵۸ مایل / ۲,۹۹۱ کیلومتر)
۸۲۵
ارتقایافته نسبت به F-4C؛ اویونیک پیشرفته‌تر؛ سیستم بمباران دقیق‌تر؛ سامانه‌های هدف‌گیری مادون قرمز؛ رادار ارتقایافته؛ جنگنده-بمب‌افکن مؤثر در جنگ ویتنام
۱
F-4E
۱۹۶۷
۱,۶۱۵ مایل دریایی (۱,۸۵۸ مایل / ۲,۹۹۱ کیلومتر)
۱,۳۷۰
پرتیراژترین نسخه؛ مجهز به توپ داخلی ۲۰ میلی‌متری M61 ولکان؛ بهبود در نبرد نزدیک (داگ‌فایت)؛ اویونیک و رادار پیشرفته‌تر؛ دقت بالاتر در بمباران؛ ستون فقرات نیروی هوایی آمریکا در دهه ۱۹۷۰
بدون نظر