J-10 در مقابل JF-17؛ تفاوت‌‌ دو جنگنده چینی در چیست؟

برای مدت‌ها ایالات متحده، بریتانیا و اتحاد جماهیر شوروی پیشتاز تولید جنگنده‌های پیشرفته بودند. اما در سال‌های اخیر چین هم از نظر تولید و نوآوری به سرعت در حال نزدیک شدن به این کشورهاست؛ نمونه آن ساخت جنگنده نسل پنجمی J-35 و همچنین تازه‌ترین جنگنده خود، چنگدو J-36 است. با این حال، پیش از این مدل‌های جدید، چین مدت‌ها سابقه تولید جنگنده‌هایی مثل J-10 و JF-17 را داشته است.

اگرچه ریشه هر دو آن‌ها چینی است، اما تفاوت‌های مهمی نیز میان آن‌ها وجود دارد؛ از جمله اینکه JF-17 یک پروژه مشترک میان چین و پاکستان است و خود چین آن را به خدمت نگرفته است. علاوه بر این، تفاوت‌های اساسی در طراحی، عملکرد و کاربرد عملیاتی این دو جنگنده دیده می‌شود.

تصویری که در بالا مشاهده کردید، مربوط به جنگنده J-10 موسوم به «اژدهای نیرومند» می‌شود؛ یک جنگنده نسل چهارم که توسط شرکت صنایع هوافضای چنگدو ساخته شده است. توسعه J-10 در اوایل دهه ۱۹۸۰ آغاز شد، زمانی که دولت چین تصمیم گرفت ناوگان جنگنده‌های قدیمی J-6 و J-7 خود را که نسخه‌های بومی‌شده‌ای از میگ‌های شوروی بودند، به‌روزرسانی کند. نیاز به یک جنگنده جدید به طور کامل احساس می‌شد و چندین طرح ارائه کردند که در نهایت طرح شرکت چنگدو مورد موافقت قرار گرفت.

تا سال ۱۹۸۸ کار روی J-10 بومی آغاز شد و طراحی آن شامل بال‌های دلتا به همراه کانارد (پیش‌بال)، ورودی هوای زیر بدنه جلویی و سیستم پرواز با سیم بود. موتور اولیه J-10، مدل AL-31FN بود که در واقع نسخه‌ای از موتور مخصوص جنگنده‌های SU-27 Flanker به شمار می‌رفت.

نخستین پرواز آزمایشی جنگنده J-10 در سال ۱۹۹۸ انجام شد و نخستین نسخه آن را با نام J-10A در سال ۲۰۰۵ به خدمت گرفتند. حالا پس از گذشت بیست سال، مشخصات عملکردی این جنگنده شامل حداکثر سرعت ۱٫۹ ماخ، سقف پرواز حدود ۱۸ کیلومتر و برد پروازی ۱۸۵۰ کیلومتر است.

یکی از جنبه‌های جالب J-10، بحث و گمانه‌زنی‌هایی است که درباره ریشه‌های طراحی آن مطرح می‌شود. بسیاری معتقدند طراحی این جنگنده بی‌ارتباط با پروژه ملغا شده جنگنده اسرائیلی لاوی (LAVI) نیست؛ جنگنده‌ای که خود با الگوبرداری از هواپیمای مشهور آمریکایی اف-۱۶ فالکون شرکت جنرال داینامیکس ساخته شده بود.

جنگنده مشترک

جنگنده JF-17 نتیجه همکاری مشترک بین شرکت هواپیماسازی چنگدو چین و مجموعه هوافضای پاکستان است. این هواپیما برای جایگزینی جنگنده‌های نسل سوم، از جمله Mirage و F-7 طراحی شد و هدف از آن ساخت یک جنگنده سبک، تک‌موتوره و چندمنظوره بود.

ریشه شکل‌گیری JF-17 به پروژه شکست‌خورده جنگنده سوپر ۷ میان شرکت آمریکایی گرومن و دولت چین بازمی‌گردد. پس از آن، پروژه جدیدی با نام FC-1 آغاز شد که در سال ۱۹۹۲ چین از پاکستان دعوت کرد تا شریک این پروژه شود. پس از چند سال تأخیر، نمونه اولیه در سال ۲۰۰۳ تکمیل شد و تا سال ۲۰۰۷، نخستین سری جنگنده‌های JF-17 را به نیروی هوایی پاکستان تحویل دادند.

این جنگنده از طراحی پیشین چنگدو J-7 گرفته شده است، که خود برگرفته از جنگنده میگ-۲۱ فیشبِد دوران جنگ سرد شوروی بود. JF-17 به سیستم‌های اویونیک (اشاره به تجهیزات الکترونیکی) و حسگرهای پیشرفته مجهز است و از موتور توربوفن کلیموف RD-93 بهره می‌برد که به آن امکان دستیابی به سرعت ۱.۶ ماخ و برد ۳۴۸۰ کیلومتر را می‌دهد.

توسعه JF-17 همچنان ادامه دارد و آخرین نسخه آن، یعنی بلوک III، که در رده جنگنده‌های نسل ۴.۵ قرار می‌گیرد، در سال ۲۰۲۳ معرفی شد. حروف JF در نام آن مخفف Joint Fighter به معنی «جنگنده مشترک» است. این جنگنده در حال حاضر به‌عنوان خط مقدم نیروی هوایی پاکستان فعالیت می‌کند و علاوه بر آن، چهار کشور دیگر شامل آذربایجان، عراق، میانمار و نیجریه نیز آن را در نیروی هوایی خود به خدمت گرفته‌اند.

مقایسه جنگنده‌های اف-۱۶، سوخو-۳۵ و جی-۱۰؛ کدام یک بهتر است؟

جنگنده‌های ساخت چین در سال‌های اخیر با سرعت زیادی توسعه یافته و پیشرفته‌تر شده‌اند. با وجود این پیشرفت‌ها، هنوز چالش‌های قابل‌توجهی در زمینه تولید و به‌ویژه توسعه موتور آن وجود دارد. پیشرفت چین در ساخت هواپیماهای جنگنده تأثیر قابل توجهی بر پویایی قدرت جهانی و بودجه نظامی داشته، اما ممکن است مدتی طول بکشد تا به سطح توانایی‌هایی برسد که کشورهای غربی طی دهه‌ها ایجاد کرده‌اند. برخی تحلیلگران نیز اشاره می‌کنند که هنوز پرسش‌هایی درباره میزان بومی بودن کامل این هواپیماها وجود دارد، زیرا شباهت‌هایی با طرح‌های غربی و روسی دیده می‌شود.