JF-17 Thunder؛ جنگنده ساخت مشترک پاکستان و چین با قیمت ۱۵ تا ۲۵ میلیون دلار

در اوایل ماه نوامبر، ۳ فروند جنگنده JF-17 متعلق به نیروی هوایی پاکستان در نمایشگاه هوایی بحرین نمایش هوایی اجرا کردند. همزمان، چین در حال به نمایش گذاشتن این جنگنده در نمایشگاه سالانه صنعت هوافضای بین اللمللی چین در شهر ژوهای بود. این نمایش ها، دستکم تلاشی از جانب چین و پاکستان برای بازاریابی جنگنده تازه توسعه یافته مشترک نسل چهارمی شان و جذب مشتریان بین المللی بود.

JF-17 تاکنون تنها در سه کشور در سرویس بوده است، پاکستان، نیجریه و میانمار که تا اکتبر ۲۰۲۱ در مجموع ۱۴۵ فروند از این جنگنده را شامل می شود. تا آن زمان، داده ها نشان می داد که در اواسط دهه جاری تعداد جنگنده های JF-17 که در سرویس هستند به ۱۸۵ فروند افزایش یابد، رشدی که آن را به اصلی ترین جت جنگنده ساخت چین در سرویس در خارج از مرزهای این کشور تا پایان سال ۲۰۲۳ تبدیل می کند.

JF-17 Thunder

جنگنده JF-17 Thunder که توسط صنایع هوانوردی چنگدو متعلق به دولت چین و با مشارکت کمپانی پاکستانی Aeronautical Complex ساخته شده، اولین پرواز خود را در سال ۲۰۰۳ انجام داد. این جت تک سرنشین و تک موتوره در پاکستان با نام JF-17 Thunder و در چین با نام FC-1 Xiaolong شناخته می شود. سقف خدمتی این جنگنده ۵۰,۰۰۰ فوت عنوان شده و حداکثر سرعت آن به ۱,۲۰۰ مایل بر ساعت می رسد و بدین ترتیب JF-17 می تواند عملیات های متعددی از جمله رهگیری هوایی و حمله به اهداف زمینی را انجام دهد.

این جنگنده چینی-پاکستانی می تواند تقریباً ۳,۰۰۰ کیلوگرم سلاح را روی نقاط مختلفی از بدنه خود حمل کرده و به یک توپ خودکار دو لول ۲۳ میلیمتری نیز مجهز است. اولین فروندهای JF-17 کاملاً در چین ساخته شدند اما پاکستان اکنون بخش عمده ساخت این جنگنده را بر عهده دارد. در حال حاضر ۵۸ درصد از این جنگنده نسل چهارمی در پاکستان و ۴۲ درصد دیگر در چین ساخته می شود. علیرغم توسعه مشترک، تنها پاکستان تصمیم گرفت که آن را به خدمت بگیرد و در سال ۲۰۰۷ به طور رسمی این جنگنده را در نیروی هوایی خود به کار گرفت. این جنگنده قرار است جایگزین ناوگان قدیمی جت های جنگنده Nanchang A-5, Chengdu F-7, و Mirage III و V شود.

با داشتن دستکم ۱۲۵ فروند در سرویس، JF-17 اکنون ستون فقرات نیروی هوایی پاکستان را تشکیل می دهد و گفته می شود که در عملیات هایی برای حمله هوایی به شبه نظامیان در شمال غرب پاکستان گرفته شده است. مقامات کنونی و بازنشسته نیروی هوایی پاکستان مدعی شده اند که JF-17 در جریان درگیری هوایی در فوریه ۲۰۱۹ توانسته یک فروند جت MiG-21 هندی را ساقط کند هر چند مقامات هندی گفته اند که این جنگنده توسط یک F-16 پاکستانی ساقط شده است.

از زمان معرفی، JF-17 تاکنون بارها روزآمدسازی شده است و تازه ترین نسخه آن با نام Block III که اولین پروازش را در اواخر سال ۲۰۱۹ انجام داد، روزآمدسازی های قابل توجهی دریافت کرده که افزایش نقاط سخت روی بدنه برای اتصال تجهیزات تهاجمی، سیستم دیجیتالی اضافی پرواز با سیم و یک رادار رشته ای اسکن الکترونیکی فعال است. پاکستان جنگنده Block III JF-17 را یک جت نسل ۴.۵ می داند و نیروی هوایی این کشور قصد دارد دستکم ۵۰ فروند از این جت را در اختیار بگیرد که اولین فروند آن ها در ژانویه جاری تحول داده شد. این جنگنده ها دستکم یکی از پیشرفته ترین موشک های هوا به هوای چین را حمل می کنند.

 پاکستان در حال حاضر بیشترین تعداد JF-17 را در اختیار دارد. میانمار نیز اولین مشتری بین المللی این جنگنده بود که ۶ فروند از آن را خریداری کرده و نیجریه نیز ۳ فروند JF-17 خریداری کرده است. با قیمت متفاوت از ۱۵ تا ۲۵ میلیون دلار به ازای هر فروند، JF-17 بسیار ارزان تر از هر جنگنده نسل چهارمی در بازار است. اضافه کردن قدرت تهاجمی، مانند لانچرهای جدید موشکی می توانند JF-17 را برای کشورهای با بودجه های دفاعی محدود که به دنبال جت های جنگنده چندمنظوره هستند جذاب تر سازد. چندین کشور تاکنون علاقه خود را به خرید JF-17 نشان داده اند.

گفته می شود که عراق موافقت خود را با خرید دستکم ۱۲ فروند از این جنگنده اعلام کرده و مصر نیز به عنوان بخشی از توسعه همکاری دفاعی خود با پاکستان قصد خرید این جنگنده را دارد. همچنین آذربایجان نیز سال هاست از علاقه خود به خرید JF-17 فته و بولیوی و آرژانتین نیز خرید این جنگنده را مد نظر دارند. آرژانتین قصد دارد با خرید لایسنس این جنگنده، JF-17 را در کشور خود تولید کند که جذابیت آن را برای کشورهای همسایه اش بیشتر خواهد کرد.

افزایش فروش JF-17 می تواند به چین کمک کند تا سهمش از بازار «تسلیحات نظامی باارزش»- سلاح هایی که پیچیدگی کمتری داشته اما همچنان موثر هستند- در میان کشورهای با درآمد پایین و متوسط افزایش دهد، کشورهایی که تا پیش از این به جت ها، خودروهای زرهی و توپخانه های سنگین ساخت روسیه روی می آوردند. اما فروش تعداد بیشتری JF-17 نمی تواند ضرورتاً به معنای وابستگی بیشتر به تسلیحات نظامی ساخت چین باشد. بسیاری از کشورها هنوز هم از هواپیماهای جنگی پیشرفته تر غربی استفاده کرده و عموماً از وابستگی صرف به یک کشور برای خرید جنگنده بیم دارند و به همین خاطر است که ترکیبی از جنگنده های ساخت ایالات متحده، اروپا، روسیه و چین را خریداری می کنند.