نظر صادق خلخالی در مورد فردوسی: «شاهنامه نیرنگ و دروغ مردم بدبخت ماست»

در دی‌ماه سال ۱۳۵۸، آیت‌الله صادق خلخالی، حاکم شرع و رئیس دادگاه انقلاب، در سفر به مشهد در جمع دانشجویان و در محوطه چمن دانشکده دکتر علی شریعتی دانشگاه مشهد سخنرانی کرد. در این سخنرانی، او نظرات تندی درباره شاهنامه فردوسی بیان کرد که بازتاب گسترده‌ای در جامعه و رسانه‌ها داشت.

به گزارش روزنامه اطلاعات، خلخالی در این سخنرانی، شاهنامه را «شاهنامه نیرنگ و دروغ و سرگرم‌کننده مردم بدبخت ما» خواند و مدعی شد که فردوسی در این کتاب به جای پرداختن به مسائل انسان و انسانیت یا رنج مردم، تنها به تعریف و تمجید از رستم خیالی و پادشاهان پرداخته است. این سخنان با واکنش‌های مختلفی روبرو شد. بسیاری از روزنامه‌نگاران، روشنفکران و مردم عادی به این اظهارات انتقاد کردند و برخی آن را توهین به فرهنگ و ادبیات کهن ایران دانستند.

در پاسخ به این اظهارات، استاد محمد محیط طباطبایی در مطلبی که در روزنامه اطلاعات منتشر شد، به شدت به سخنان خلخالی واکنش نشان داد. او با اشاره به اینکه چنین اظهاراتی به فرهنگ و هنر ایران آسیب می‌زند، یادآور شد که در سایه این نوع تفکرات، کتاب‌های مبتذل و رمان‌های نازل عامه‌پسند به بازار عرضه می‌شوند. این واکنش‌ها نشان می‌دهد که نظرات خلخالی درباره فردوسی و شاهنامه در جامعه آن زمان بسیار بحث‌برانگیز بود و موافقان و مخالفان زیادی داشته است.

با وجود این جنجال‌ها، این اولین باری نبود که خلخالی چنین نظراتی را مطرح می‌کرد. او پیش از انقلاب هم رساله‌ای درباره کوروش کبیر نوشته بود و در آن کوروش را «جانی بالفطره» و «لواط دهنده» توصیف کرده بود که البته ساواک مانع چاپ آن شده بود. همچنین، خلخالی در موضع‌گیری‌های خود، کتاب مقدس مسیحیان انجیل را نیز «کتابی مهمل با دروغ‌های شرم‌آور» خوانده بود. این موضع‌گیری‌های تند و جنجالی بخشی از رویکرد او به تاریخ، فرهنگ و مذهب بود که در طول دوران فعالیتش بارها تکرار شد.