بوی بد دهان یکی از مشکلات شایع اما پنهان است که می‌تواند نه‌تنها روابط اجتماعی، بلکه اعتمادبهنفس افراد را هم تحت‌تأثیر قرار دهد. آمارها نشان می‌دهد حدود یک‌چهارم بزرگسالان در دوره‌ای از زندگی از این مشکل رنج می‌برند، درحالی‌که اغلب علت آن قابل‌درمان است. از عفونت لثه و خشکی دهان گرفته تا مشکلات گوارشی و حتی بیماری‌های جدی مانند دیابت یا نارسایی کبد، هرکدام می‌توانند عامل اصلی بوی نامطبوع دهان باشند.
در این مطلب، دکتر فیلیپا کِی، پزشک عمومی مستقر در لندن همه چیز را درباره علت بوی بد دهان و روش‌های قطعی درمان آن توضیح می‌دهد.
۱. منشأ دهانی بوی بد دهان
بیشتر موارد بدبویی دهان یا به‌اصطلاح علمی آن، هالیتوز، از دهان آغاز می‌شوند. باقی‌مانده مواد غذایی میان دندان‌ها، محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کند که ترکیبات گوگردی بدبو تولید می‌کنند. دکتر فیلیپا کِی تاکید می‌کند که اگر مسواک‌زدن و استفاده نخ‌دندان به‌درستی انجام نشود، این باکتری‌ها افزایش می‌یابند.
بیماری لثه و پوسیدگی دندان نیز از دلایل اصلی محسوب می‌شوند و در موارد شدید، آبسه‌های کوچک در زیر لثه می‌توانند بوی تندی ایجاد کنند.
اقدامات مؤثر برای پیشگیری
پیشگیری آسان است. باید دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید (ترجیحاً قبل از صبحانه و پیش از خواب) و روزانه از نخ یا برس بین‌دندانی استفاده کنید.
مسواک‌زدن زبان برای ۳۰ ثانیه در هر نوبت نیز باکتری‌های مولد بو را کاهش می‌دهد. همچنین از شست‌وشوی دهان با آب پس از مسواک بپرهیزید تا لایه فلوراید روی دندان باقی بماند. مسواک برقی نسبت به دستی در حذف پلاک مؤثرتر است و معاینه منظم دندان‌پزشکی ضروری محسوب می‌شود.
۲. تأثیر لوزه‌ها بر بوی دهان
در برخی افراد، منشأ بو در اعماق گلو است. لوزه‌ها ممکن است دچار تجمع ذرات غذا و سلول‌های مرده شوند و سنگ لوزه ایجاد کنند. این توده‌های سفید کوچک می‌توانند بویی شبیه تخم‌مرغ فاسد داشته باشند.
مطالعات نشان می‌دهد حدود ۱۰ درصد بزرگسالان ممکن است در مقطعی از زندگی دچار سنگ لوزه شوند، هرچند بسیاری متوجه آن نمی‌شوند. برخی پزشکان افزایش موارد را به چاقی و التهاب مزمن گلو مرتبط می‌دانند.
روش‌های درمان
برخی افراد با دیدن ویدیوهای شبکه‌های اجتماعی، خود اقدام به تخلیه سنگ‌لوزه می‌کنند که می‌تواند موجب خون‌ریزی شود. درحالی‌که توصیه می‌شود برای بررسی علت بوی بد دهان به پزشک عمومی یا متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه شود.
غرغره آب نمک گرم یا دهان‌شویه، حفظ بهداشت دهان و پرهیز از سیگار و الکل می‌تواند از تشکیل مجدد آن جلوگیری کند.
۳. نقش سینوس‌ها در بوی بد دهان
التهاب سینوس‌ها (سینوزیت) سبب تجمع ترشحات در گلو می‌شود که منبع تغذیه مناسبی برای باکتری‌هاست. این وضعیت، به‌ویژه در سرماخوردگی‌های طولانی، بوی ناخوشایندی ایجاد می‌کند. در موارد مزمن، سینوزیت ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها ادامه یابد. آلرژی‌ها، پولیپ‌های بینی یا انحراف تیغه بینی از عوامل مؤثر بر آن هستند.
درمان مناسب
اسپری‌های نمکی و آنتی‌هیستامین‌ها به رفع احتقان کمک می‌کنند. اسپری‌های استروئیدی نیز التهاب را کاهش می‌دهند. نوشیدن آب فراوان، پرهیز از عوامل حساسیت‌زا و رعایت بهداشت می‌تواند از عود بیماری پیشگیری کند. در صورت تداوم علائم بیش از چند هفته، مراجعه به پزشک ضروری است.
۴. خشکی دهان و تأثیر آن بر اعتمادبهنفس
کاهش ترشح بزاق یا خشکی دهان زمینه را برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کند. این مشکل در سالمندان شایع‌تر است و معمولاً در اثر مصرف داروهایی مانند آنتی‌هیستامین، ضدافسردگی یا داروهای ادرارآور رخ می‌دهد.
تغییرات هورمونی در دوران یائسگی، کم‌آبی بدن، تنفس از راه دهان، سیگار و الکل نیز از عوامل تشدیدکننده هستند.
راهکارهای مؤثر
نوشیدن مکرر آب، جویدن آدامس بدون قند و استفاده از دهان‌شویه بدون الکل توصیه می‌شود. محصولات جایگزین بزاق نیز در داروخانه‌ها در دسترس هستند. در صورت مصرف داروهای عامل خشکی دهان، باید با پزشک درباره تغییر دارو یا دوز مشورت شود.
۵. مشکلات معده و ارتباط آن با بوی دهان
بازگشت اسید معده در بیماری رفلاکس معده به مری یکی از علل مهم بوی نامطبوع است. اسید و گازهای گوارشی می‌توانند از معده به دهان برسند و بوی ترش ایجاد کنند. برخی باکتری‌ها مانند «هلیکوباکتر پیلوری» نیز می‌توانند عامل بو باشند.
روش‌های کنترل رفلاکس
پرهیز از غذاهای تند، چرب، قهوه و الکل و ترک سیگار مؤثر است. وعده‌های غذایی کوچک‌تر، عدم دراز کشیدن بعد از غذا و بالا بردن سر تخت خواب از دیگر راهکارهاست. در صورت نیاز، پزشک داروهای کاهش‌دهنده اسید مانند مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPI) تجویز می‌کند.
۶. نشانه‌های جدی‌تر پشت بوی بد دهان
در موارد نادر، بوی بد دهان می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های جدی باشد. بیماری کبد ممکن است باعث بوی شیرین یا گوگردی شود، نارسایی کلیه بوی شبیه آمونیاک ایجاد می‌کند و دیابت کنترل‌نشده باعث بوی میوه‌ای یا شبیه استون می‌شود.
همچنین در اختلال نادر تری‌متیل‌آمینوریا بدن نمی‌تواند ترکیب تری‌متیل‌آمین را تجزیه کند و بویی شبیه ماهی گندیده در تنفس، عرق و ادرار ایجاد می‌شود.
زمان مراجعه به پزشک
اگر بوی بد دهان همراه با کاهش وزن، خستگی، تهوع یا مزه فلز در دهان است، باید فوراً آزمایش خون و ادرار انجام شود. درمان بیماری زمینه‌ای معمولاً به برطرف شدن بوی دهان نیز منجر می‌شود.
بدون نظر