یک مطالعه جدید نشان می‌دهد هر بار که تیم فوتبال شما گل می‌زند، می‌برد یا می‌بازد، فعالیت «شدید» مغز شما می‌تواند رفتار بعدی‌تان را تعیین کند. در این آزمایش‌ها، دانشمندان در شیلی مغز هواداران فوتبال را اسکن کردند تا ببینند چه اتفاقی در جریان خون هواداران هنگام تماشای برد یا باخت تیمشان می‌افتد.
آن‌ها دریافتند وقتی تیم هوادار گل می‌زند، ناحیه‌ای از مغز که با پاداش مرتبط است فعال شده و مواد شیمیایی خوشایند مانند دوپامین آزاد می‌شوند. اما وقتی تیم می‌بازد، ناحیه دیگری از مغز که با درون‌نگری و تحلیل خود مرتبط است فعال شده و به هوادار کمک می‌کند تا اتفاق رخ‌داده را درک کند. به عبارت دیگر، وقتی تیم ما گل می‌زند احساس خوبی داریم، اما وقتی تیم رقیب گلی را به ثمر می‌رساند، سعی می‌کنیم آن را به صورت منطقی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم. فرانسیسکو زامورانو مندیتا، نویسنده ارشد این مطالعه از کلینیک آلِمانا د سانتیاگو، می‌گوید:
وفاداری شدید هواداران بر فعالیت عصبی مغز تأثیر می‌گذارد.
وقتی تیم با اختلاف قابل توجهی به پیروزی می‌رسد، مدارهای پاداش مغز نسبت به بردهای غیررقیب فعال‌تر می‌شوند.
و مهم‌تر از همه، این مدارها از اوایل زندگی شکل می‌گیرند.
کارشناسان می‌گویند رفتارهای اجتماعی و روانی هواداران فوتبال به‌طور معمول مورد بررسی قرار گرفته، اما تأثیر فوتبال بر مغز ممکن است نادیده گرفته شده باشد. برای بررسی بیشتر، آن‌ها ۶۰ مرد سالم بین ۲۰ تا ۴۵ سال را جذب کردند که هوادار دو باشگاه رقیب شیلیایی، کولو کولو و یونیورسیداد شیلی، بودند.
به گفته کارشناسان، هواداران فوتبال به‌ویژه در آمریکای جنوبی و اروپا به خاطر وفاداری و اشتیاق شدید خود نسبت به تیمشان شناخته می‌شوند و همین موضوع آن‌ها را به نمونه‌ای ایده‌آل برای مطالعه احساسات شدید و فعالیت مغز تبدیل می‌کند. شرکت‌کنندگان مجموعه‌ای از لحظات برجسته که مربوط به ۶۳ گل می‌شد را تماشا کردند که مربوط به تیم محبوب خود، تیم رقیب یا تیمی بی‌طرف بود.
آن‌ها هم پیروزی‌های قاطع تیم خود مقابل رقیب اصلی را دیدند و هم شکست‌های سنگین تیمشان در برابر همان رقیب را مشاهده کردند؛ چیزی که کارشناسان آن را «تحقیر سنگین» می‌نامند. در حین تماشای این لحظات، پژوهشگران از ام آر آی عملکردی (fMRI) استفاده کردند، تکنیکی که فعالیت مغز را با اندازه‌گیری تغییرات جریان خون نشان می‌دهد. همچنین این تیم پژوهشی، سطح «تعصب فوتبالی» شرکت‌کنندگان، مانند تمایل به خشونت و حس تعلق، را با تکمیل یک پرسشنامه شخصیت ۱۳ سوالی ارزیابی کرد. نتایج fMRI نشان داد که وقتی تیم هوادار موفق می‌شود یا شکست می‌خورد، فعالیت مغز در عرض چند ثانیه به‌طور چشمگیری تغییر می‌کند.
وقتی تیم یک نفر به پیروزی می‌رسد، سیستم پاداش مغز، که مسئول ایجاد احساس لذت و انگیزه است، فعال می‌شود. وقتی دانشمندان می‌گویند بخشی از مغز فعال شده، منظورشان این است که سلول‌های عصبی آن ناحیه سخت‌تر کار می‌کنند و به جریان خون بیشتری نیاز دارند، که در نتیجه مواد شیمیایی عصبی مانند دوپامین و استیل‌کولین آزاد می‌شوند. از سوی دیگر، طبق گفته دکتر زامورانو وقتی تیم یک نفر می‌بازد، شبکه‌ای از مغز به نام «شبکه ذهنی‌سازی»، مجموعه‌ای از نواحی هماهنگ مغز، ممکن است فعال گردد.
شبکه ذهنی‌سازی فرد را قادر می‌سازد تا درباره وضعیت ذهنی خود و دیگران فکر کند، بنابراین فعال شدن این شبکه می‌تواند هوادار را به حالت درون‌نگرانه ببرد و درد ناشی از باخت را کاهش دهد. جای تعجب نیست که فعالیت نواحی سیستم پاداش مغز در زمانی که تیم شرکت‌کنندگان مقابل رقبای اصلی گل می‌زد، در مقایسه با زمانی که گل علیه تیم‌های غیررقیب زده می‌شد، بیشتر بود.
این مسئله نشان می‌دهد که مغز، مثلاً هوادار لیورپول را وقتی تیمش مقابل رقبای اصلی مثل اورتون یا منچستر یونایتد گل می‌زند، با مواد شیمیایی لذت‌بخش بیشتری «پاداش» می‌دهد تا زمانی که گل مقابل تیم‌های ضعیف‌تر مانند ساندرلند یا لوتون تاون زده می‌شود. پژوهشگران دریافتند این اثر در هواداران بسیار متعصب قوی‌تر است؛ کسانی که شاید به ظاهر کاملاً منطقی و عادی به نظر برسند اما در لحظات هیجان‌انگیز ناگهان «عصبی می‌شوند». نگران‌کننده‌ترین نکته این است که مطالعه نشان داد مکانیزمی که کنترل شناختی را تنظیم می‌کند، شاید هنگام باخت مهار شود، چیزی که می‌تواند برای اطرافیان خطرناک باشد.
در هنگام باخت، فعالیت بخشی از مغز که سیستم لیمبیک (مسئول احساسات پایه مانند لذت و خشم) را به بخش‌های جلویی مغز (مسئول تصمیم‌گیری، حل مسئله و کنترل هیجانات) وصل می‌کند، کاهش می‌یابد. در نتیجه، این امر می‌تواند مکانیزم کنترل شناختی را مختل کند و احتمال رفتارهای پرخاشگرانه یا خشونت‌آمیز را افزایش دهد. این یافته‌ها که امروز در مجله رادیولوژی منتشر شده‌اند، می‌توانند مدل مفیدی برای مطالعه هویت اجتماعی و پردازش هیجانات در موقعیت‌های رقابتی ارائه کنند. دکتر مندیتا می‌گوید:
تعصب شدید هواداران فوتبال یک مدل واقعی و قابل اعتماد برای مطالعه رفتار جمعی و پیامدهای آن بر سلامت ارائه می‌دهد.
همین الگوی عصبی، افزایش پاداش و کاهش کنترل در شرایط رقابتی، احتمالاً فراتر از ورزش و در تعارضات سیاسی و فرقه‌ای نیز صادق است.
بدون نظر