باغ های جهانی ایران

باغ های ایرانی، نمادی از سبک زندگی، رویکرد ایرانیان به معماری و طبیعت و زیباشناسی

امروز شما را به جهانی ترین باغ های ایران زمین می برد. جایی که تلفیق معماری و ذوق طبیعت، شکوه وصف ناشدنی را به یکی دیگر از جلوه های هنر و تاریخ این سرزمین داده است. ۹ منظومه از باغ های ایرانی را که در فهرست آثار میراث جهانی یونسکو ثبت شده اند  با هم مرور می کنیم.

(باغ ارم در شیراز)

خیلی از گردشگران بین المللی، برای مشاهده باغ های ایرانی که خوشبختانه در سراسر کشور پراکنده اند، به ایران می آیند تا جلوه ای از شکوه  فرهنگ و هنر ایرانیان به نظاره بنشینند . باغ های ایرانی، نمادی از سبک زندگی و رویکرد ایرانیان به معماری و طبیعت و زیباشناسی بوده و است و آن قدر در نزد کارشناسان هنری و فرهنگ شناسان بین المللی از جایگاه رفیعی برخوردار گشته که ۹ منظومه از باغ های ایرانی در سال  ۲۰۱۱میلادی به فهرست میراث جهانی یونسکو راه یافت. باغ هایی در استان فارس، مازندران، اصفهان، کرمان، یزد و خراسان.

میراث جهانی یونسکو چیست؟

هر ساله، کشور های جهان، آثاری از خود را برای ثبت در میراث جهانی UNESCO به این سازمان بین المللی که زیر نظر سازمان ملل متحد UN اداره می شود ارسال می کنند تا در صورت قابلیت برای ثبت، مراحل رسمی ثبت آن انجام شود  و تحت حمایت های مادی و معنوی بین المللی برای حفظ و نگهداری آثار ملموس و غیر  ملموس قرار بگیرد. ایران،  تا کنون موفق شده ۲۱ اثر باستانی و تاریخی خود شامل بیست اثر میراث فرهنگ یو یک اثر میراث طبیعی را  در این فهرست ثبت کند.

میراث جهانی یونسکو نام عهدنامه‌ای بین‌المللی است که در تاریخ ۱۶ نوامبر ۱۹۷۲ میلادی به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسید. موضوع آن حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است که اهمیت جهانی دارند و متعلق به تمام انسان‌های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص، هستند. برپایه این کنوانسیون کشورهای عضو یونسکو، می‌توانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی کشور خود را نامزد ثبت به‌عنوان میراث جهانی کنند. حفاظت از این آثار پس از ثبت در عین باقی ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوطه، به عهده تمام کشورهای عضو خواهد بود.

مکان‌های میراث جهانی ثبت ‌شده در سازمان یونسکو، مکان‌هایی مانند جنگل، کوه، آبگیر، صحرا، بقعه، ساختمان، مجموعه و یا شهر هستند. ایران سه سال پس از تصویب کنفرانس عمومی یونسکو در تاریخ چهارشنبه ،۲۶ فوریه سال ۱۹۷۵ به کنوانسیون میراث جهانی یونسکو پیوست. در سال ۱۹۷۹ چغازنبیل با معیارهای (iii، iv)، تخت جمشید با معیارهای (i، iii، vi) و میدان نقش جهان با معیارهای (i، v، vi) نخستین مکان‌ هایی بودند که در ایران به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شدند.

 باغ ایرانی

ایرانیان از قدیم‌الایام به ساختن باغ‌ها و باغچه در حیاط واطراف بناها علاقهٔ خاصی داشتند، در نوشته‌های مورخان یونانی نزدیک به ۳۰۰۰ سال پیش، پیرامون خانه‌های بیشتر ایرانیان را باغ‌ها احاطه کرده بوده است و باغچه‌هایی را که در اطراف بنا می‌ساختند په اره دئسه می‌نامیدند که به معنای پیرامون دژ یا دیس بود. دیس به معنی بنا و کسی را که دیس می‌ساخت ،دیسا یعنی بنّا می‌خواندند. نمونه‌ای از این باغ‌ها، پردیس تخت جمشید است که خشایار شاه در هنگام شمردن بناهایی که ساخته از آن نام برده. واژه پردیس به معنای بهشت و در زبان های دیگر به پارادایز (به معنی محوطه محصور و مدور باغ) نامیده می‌شود. بهشت یا وهشت به معنای بهترین زندگی است و این بهشت به شکل باغی سبز، خرم و زیبا مجسم می‌شده است. جلوه از شکوه معماری سرزمین پارس را می توان در طراحی باغ های ایرانی مشاهده کرد.

گفته شده که در باغ ایرانی، آن چه اهمیت زیادی داشت، قرار گیری باغ در مسیر عبور آب بوده است. باغ ایرانی با باغ های غیر ایرانی تفاوت عمده ای که دارد آن است که پیرامون آن را دیوار های بلند احاطه کرده است. مساله بعدی این که در داخل باغ های ایرانی، ما شاهد عمارتی بزرگ با معماری جذاب هستیم که رو بروی آن، استخری قرار دارد.

( مسیر آب در باغ پاسارگاد ـ نخستین باغ ایرانی ـ )

ارتباط بین قنات با باغ های ایرانی، هم چون ارتباط سفال با لالجین و ابر در مازیچال مازندران است. ارتباطی تنگاتنگ بین ظرفیت های طبیعی با ساخت بناهای باستانی و تاریخی کشور مشاهده می شود که برای باغ ایرانی نیز چنین ارتباطی وجود دارد. پیدایش قنات، زمینه ساخت و توسعه باغ های ایرانی را فراهم کرد. باغ های ایرانی همان طور که گفته شد، در هنرهای صنایع دستی  ایران نیز بازتاب پیدا کرد و جلوه هایی از آن را در فرش ایران می توان دید.

(فرش دستبافت ایرانی – نمونه ای از الگوی چهار باغ )

 باغ دولت آباد یزد، یکی از باغ های جهانی ایران است که اتفاقا پیداش آن با توسعه قنات در این شهر تاریخی ارتباط تنگاتنگی دارد. اولین باغ‌های ایرانی در مسیر خروجی قنات‌ها شکل گرفته است .

معماری باغ های ایرانی

باغ ‌های ایرانی را یا در زمین ‌های مسطح ایجاد می‌کردند و باغ‌ های دشتی بودند یا در زمین شیب دار، که امکان می‌داد باغ را با آبشارها و درختهای بیشتر، زیباتر ساخت. مانند باغ تاج نظر ،باغ شاهزاده ماهان و باغ تخت شیراز. در باغ ایرانی توجه خاصی به شکل‌های هندسی می ‌شد و شکل مربع که فاصله بین اجزاء باغ را ساده و روشن نشان می ‌داد از اهمیت خاصی برخوردار بود.

در میان باغ های ایرانی، باغ ایرانی در منطقه پاسارگاد استان فارس (یکی از مکان های شکل گیری تمدن پارسی) را به عنوان بستر شکل گیری معماری باغ ایرانی عنوان کرده اند. کوروش، پادشاه هخامنشیان، نخستین فردی بود که درباره طراحی کاخ ایرانی نظرهایی ارائه کرده بود و حتی درباره چگونگی چیدمان و جایابی درختان و طراحی هندسی باغ، پیشنهاداتی ارایه کرد.

(نقش برجسته طاق بستان که هندسه باغ ایرانی را تا حدودی نمایان می کند)

این فقط در دوره هخا منش ها نبود که باغ ایرانی مورد توجه قرار گرفت. سال ها بعد نیز در دوره ساسانیان نیز باغ‌ها در جلوی کاخ‌ها و معابد شکل گرفتند و این موضوع در دوره اسلامی نیز ادامه یافت. قدیمی‌ترین سند تصویری که نظم باغ ایرانی را به تصویر می‌کشد به دوره ساسانیان باز می‌گردد. در نقش برجسته طاق بستان، صحنه شکار خسرو پرویز، طرح باغ- شکار او را در طاق بستان نشان می‌دهد. این نقش برجسته تا حدود زیادی هندسه باغ و عملکرد آن را هویدا می‌کند.

(اگر به سمت آرامگاه کوروش، باغ شاهی و ساختار باغ اصیل ایرانی را مشاهده کنید)

 در باغ های ایرانی علاوه بر عمارت یا کوشک اصلی بنا ها سردر هم بود که در حقیقت بیرونی باغ یا محل پذیرایی محسوب می ‌شد.

(اصل تقارن ، شکوهی از معماری ایرانی و اسلامی را در باغ ارم شیراز جلوه گر می کند)

در میان کرت باغ ایرانی معمولاً گیاهانی می‌کاشتند که زیاد بلند نشوند و همیشه سبز و زیبا باشند. یک اصل مهم در باغ‌سازی ایرانی چشم انداز اصلی به شکل مستطیلی کشیده است. در هندسه باغ ایرانی ۲ اصل مهم بود: سه کشیدگی در کنا هم و تقسیم باغ به مربع‌هایی که خود دارای تقسیماتی منظم و مربع شکل بودند.

در باغ هندسی، که طرح مسلط باغ ایرانی است، تقسیمات و اشکال کلی در چهارچوب قواعد ریاضی و تابع نظام هندسی است. بر این مبنا طراحی باغ  ایرانی (Persian Garden) در فرش ایرانی (Persian Carpets) خصوصیات فوق را به همراه آمیزه‌ ای از باور ها و اندیشه‌ های دینی و سبک زندگی ایرانی (Persian Lifestyle)  دارا بوده است  و چنین انعکاس های رویایی را می توان در طراحی و تولید فرش کاشان، تبریز و اصفهان مشاهده نمود.

 باغ های جهانی ایران

باغ پاسارگاد

(تصویر هندسی از باغ ایرانی پاسارگاد که در کتاب Kerfer  به آن اشاره شده است)

یکی از ۹ منظومه باغ های ایرانی که در سال ۲۰۱۱ میلادی به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شد، باغ ایرانی پاسارگاد است که به گواه تاریخ و کاوش های باستان شناسی، نخستین باغ تاریخ چند هزار ساله بشر است. ۲۴۹ هکتار وسعت دارد و در ۱۲۵ کیلومتری شمال شیراز قرار دارد. شبکه مهندسی آبیاری و سنگ فرش ان که در تصویر بالا اشاره شد نشان می دهد که معماری و طراحی،‌جایگاه رفیعی در تاریخ چند هزار ساله ایرانیان داشته و این موضوع را در نمادهایی از شکوه هخامنشیان از دروازه ملل  گرفته تا نمادهای دیگر پاسارگاد، شاهد هستیم. انتظام آب و گیاه و معماری، جلوه های از شکوه وصف ناشدنی را در نخستین باغ ایرانی در معرض دید فرهنگ دوستان قرار می دهد.

(آب راه های چند هزار ساله به جا مانده در باغ پاسارگاد)

درگزارش یونسکو آمده است: این باغ‌ها از نظر طراحی به چهار بخش مجزا تقسیم می‌شود که آب در تمامی این باغ‌ها هم از نظر تصویرسازی و هم از نظر تزیینات و آرایه‌های معماری نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. باغ ایرانی اساسا از طریق این سبک طراحی درعین حال که چهار عنصر اصلی در آیین زرتشت یعنی آسمان، زمین، آب و گیاهان را در خود دارد، به نحوی می کوشد که تصویری از باغ بهشت را القا کند.

باغ ارم شیراز

باغ ارم شیراز از معروف ترین باغ های ایرانی به شمار می رود که در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد و چند سال پیش نیز به عنوان یکی از منظومه های ۹ گانه باغ ایرانی، به فهرست میراث جهانی یونسکو رفت. امروزه یکی از مقصد های گردشگری در شیراز، دیدار از باغ ارم شهر شیراز است.

عمارت وسط، هسته مرکزی این باغ محسوب می‌شود.شیوه معماری عمارت این باغ به سبک زمان قاجاریه و به تقلید از سبک معماری زندیه است. این عمارت از نظر معماری، نقاشی، کاشی کاری و گچ بری از شاهکار های معماری زمان قاجار است.

این عمارت، از سه طبقه، با تزئینات فراوان تشکیل شده‌است. اتاق‌های طبقه زیرین که تقریباً زیرزمین هستند، محلی است برای استراحت در روزهای گرم تابستان. تزئینات این اتاق‌ها، کاشی‌کاری‌ های رنگین است. دو طبقه بالایی دارای ستون‌هایی است که از تخت جمشید الهام گرفته شده ‌اند.

(کاشی کاری های زیبای در باغ جهانی ارم شیراز)

 در پیشانی بنا، دو نیم‌دایره در دو طرف، و یک تابلو بزرگ در وسط قرار گرفته که از ۳ هلال روی هم تشکیل شده‌است. این تابلو، تصاویری از شاهنامهٔ فردوسی و نبرد شاهان قاجار را نشان می‌دهد. این بنا بیش از هفتاد سال به خوانین قشقایی تعلق  داشته که در دوران پهلوی مصادره شده‌است.

باغ چهل ستون نصف جهان

(۲۰ ستون در آب و ۲۰ ستون در خاک، )

نصف جهان ایران، یکی از مقاصد گردشگری مهم خاورمیانه به شمار می رود که از پایتخت های دیدنی فرهنگ و هنر این مرز و بوم است.

(نمایی از یکی از ستون های مرمت شده  باغ چهل ستون اصفهان )

کاخ چهل ستون با مساحتی بالغ بر ۶۷ هزار متر مربع، در عصر شاه عباس بنا شد و کوشکی در وسط آن احداث شد. این کوشک، هسته اولیه باغ و بنا را تشکیل داد و تکمیل آن، تا سلطنت شاه عباس دوم به طول انجامید.

 تالار آینه، تالار ۲۰ ستون، دو اتاق بزرگ شمالی و جنوبی تالار آینه، ایوانهای طرفین سالن پادشاهی و حوض بزرگ مقابل تالار با تمام تزیینات نقاشی و آئینه کاری و کاشی کاری دیوارها و سقفها افزوده شده‌ که جلوه ای زیبا از شکوه معماری ایرانی و هنر مردمان فرهنگ دوست و الهام بخش خطه اصفهان است.

( داخل عمارت چهل ستون )

داخل این کاخ بسیار دیدنی است و نظر هر بازدید کننده ای را به خود جلب می کند. نقاشی های زیبایی که در عمارت باغ ایرانی و جهانی چهل ستون اصفهان حک شده است،‌ بازتابی از هنر ایرانی و اسلامی دوره صفوی و هم چنین نوع سبک زندگی مردمان آن زمان با تصویر می کشد.

(الهام هایی از هنر اصفهان)

باغ فین کاشان

(باغ فین کاشان )

فین کاشان را خیلی ها می شناسند و نقش زیادی در تحولات تاریخ معاصر کشور دارد. باغ فین، جایی است که حمام فین نیز در آن جا قرار دارد. ناصرالدین شاه قاجار، دستور قتل امیر کبیر، صدر اعظم خود را در سال ۱۸۵۲ میلادی صادر کرد و او را در حمام باغ فین کاشان به قتل رساندند.

(محل قتل امیرکبیردر حمام باغ فین )

سابقه و قدمت باغ فین و بناهای آن به دوره صفویه باز می‌گردد. وسعت باغ بالغ بر ۲۳ هزار مترمربع و شامل یک حیاط مرکزی است که به وسیله دیوار، بارو و برجهای استوانه شکل محصور شده ‌است.

(نقاشی روی سقف در حمام فین کاشان)

 باغ فین و مجموعه بنا های آن در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۱۴ با شمارهٔ ثبت ۲۳۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد .

(کوشک فین در دوران محمدشاه قاجار؛ کاری از هنرمند فرانسوی اوژن فلاند)

آب جاری در جوی‌ها، استخرها و حوض های باغ از چشمه سلیمانیه تامین می‌شود. آب این چشمه ابتدا در استخری در پشت باغ جمع می‌شود. اختلاف ارتفاع این استخر نسبت به سطح جوی‌ها، ایجاد فواره هایی را امکان‌پذیر کرده‌است که به روش ثقلی آب را به بالا پرتاب می‌کنند.

باغ عباس آباد مازندران

(باغ جهانی عباس آباد بهشهر ایران)

یکی دیگر از باغ های ایرانی، در یکی از سبز ترین استان ها ی ایران، یعنی مازندران دیده می شود. مجموعه تاریخی عباس‌آباد از آثار تاریخی استان مازندران است. مجموعه باغ‌های عباس آباد در ۹ کیلومتری شهرستان بهشهر و در دامنه رشته کوه‌های البرز و در میان جنگل‌های انبوه قرار گرفته و از جمله مهم‌ ترین و بزرگترین باغ‌های تاریخی ایران است که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است .

این مجموعه شامل سد عباس‌آباد، مخزن و دریاچه سد، گل‌باغ، کاخ، حمام، آسیاب آبی و دو برج آجری می‌شود .این مجموعه به دستور شاه عباس اول صفوی در سال‌های ۱۰۲۰ و ۱۰۲۱ ه.ق در محلی که پیشتر خرگوران نام داشت ساخته شده ‌است و در حال حاضر مهم‌ترین باغ غیر کویری ایران به‌شمار می‌آید. وسعت آن نزدیک به ۵۰۰ هکتار است.

در میا ن مرکز دریاچه مصنوعی عباس آباد بهشهر بنایی آجری به شکل چهار طاقی وجود دارد که زمانی سطح فوقانی آن بستر بنایی با مصالح چوب وسقفی سفالی را تشکیل می‌داد. چهار طاقی مذکور در زمان آبگیری سد به زیر آب می‌رود وتنها سطح فوقانی آن بسان جزیره‌ای بیرون از آب قرار می‌گیرد .

 اساس چهار طاقی بر روی ۸ جرز در پیرامون و۱ جرز در مرکز بنا گردید. ابعاد جرزها به صورت تقریباً ۴*۴ متر می‌باشد که بر روی یک سکو قرار گرفته‌اند. آنچه مهم جلوه می‌کند عدم وجود پله آجری در بنا واطراف چهار طاقی می‌باشد این امکان وجود دارد که اول بنای فوق جهت مقاوم سازی سد احداث گردیده باشد ومجددا با توجه به آبگیری سد به آن کاربری تفریحی داده باشند.

از مازندران در شمال ایران به کرمان در منطقه جنوب کشور می رویم.

باغ شازده ماهان

باغ شازده ماهان در استان کرمان،  این باغ در حدود ۲ کیلومتری شهر ماهان و حوالی شهر کرمان و در دامنه کوه‌های تیگران واقع شده و مربوط به اواخر دوره قاجاریه است.

این باغ مساحتی قریب به ۵/۵ هکتار دارد. دو مجموعه شرقی و غربی دارد. کوشک یا همان عمارت‌های آن بسیار زیباست و به صورت دو آشکوبه ساخته شده‌است و سر در آن از معماری خیلی زیبایی برخوردار است که آن را از سایر باغ‌های ایرانی متمایز و ممتاز می‌سازد. فواره ‌های آن چشم هر بیننده‌ای را نوازش می ‌دهد. این فواره‌ها که در طول باغ قرار دارند زیباترین فواره باغ‌های ایرانی هستند.

 زیرا سایر باغ‌های ایرانی کمتر فواره داشته‌اند و یا اگر داشته‌اند به این زیبایی نبوده‌اند. فواره‌های زیبای باغ شاهزاده بر اساس اختلاف ارتفاع و نه هیچ نیروی دیگری فعال هستند که این خود دلیلی بر هوش و ذکاوت مردمان کرمان زمین است. طول باغ شاهزاده کرمان ۴۰۷متر و عرض آن ۱۲۲ متر است. و بزرگ ترین و زیبا ترین باغ تاریخی ایرانی محسوب می‌ شود. این باغ همه ساله و به ویژه در فصل تابستان و بهار شاهد بازدید تعداد بیشماری از گردشگران از نقاط مختلف کشور است.

(ورودی باغ شازده کرمان)

(تصویری از بالا- باغ جهانی شازده کرمان)

(تصویری دیدنی از باغ شازده کرمان در عصر قاجار)

طبقه فوقانی دارای اتاق‌هایی است که برای زندگی و پذیرایی پیش بینی شده‌اند. سایر بناهای خدماتی باغ از حصار اصلی استفاده نموده و به صورت دیواری مرکب بناهای مختلف خدماتی را در نقاط مناسب در خود جا داده است . این باغ علاوه بر سردر، شامل عمارت شاه‌نشین و حمام نیز می‌باشد. در حال حاضر قسمت شاه‌نشین، به یک رستوران تبدیل شده و توسط بخش خصوصی اداره می‌شود.

باغ دولت آباد یزد

(باغ جهانی دولت آیاد یزد و بادگیر معروفش)

یزد، شهر “ترین های” ایران زمین است و باغ دولت آبادش، از معروف ترین باغ های ایران در جهان به شمار می رود.

(پنجره مشبک در داخل عمارت باغ جهانی دولت آباد یزد)

یزد، شهر دوچرخه و بادگیر و قنات است. همان طور که گفتیم، قنات، یکی از ساختارهای تشکیل دهنده باغ های ایرانی بوده است و باغ دولت آباد این شهر نیز از این قاعده مستثنی نیست. باغ دولت‌آباد از باغ‌های قدیمی شهر یزد و هم ردیف باغ فین در کاشان و باغ شاهزاده ماهان در کرمان محسوب می شود. بادگیر عمارت بادگیر آن با ارتفاع ۳۳/۸ متر بلندترین بادگیر خشتی شناخته شده در جهان است. این باغ در تاریخ ۱۳۴۶/۱۲/۲۳ به شماره ۷۷۴ در ردیف آثار ملی ایران قرار گرفته و همچنین یکی از باغ‌های ایرانی ثبت شده در میراث جهانی توسط یونسکو است.

این باغ از دو بخش کلی اندرونی و بیرونی (جلوخان) تشکیل می‌شود.

(معماری سقف عمارت داخلی باغ جهانی دولت آباد کاشان)

ساختمان (عمارت) هشتی از مهمترین بخش‌های مجموعه به شمار می‌رود که در آن، تلفیق جریان هوا و آب به زیباترین شکل صورت گرفته است. دراین ساختمان با تلفیق باد و آب که درحوضهای داخل ساختمان درجریان است هوای خنک از زیر بادگیر به قسمت شاه نشین و تالارها انتقال پیدا می‌کند. به همین دلیل به این بنا، ساختمان تابستانه نیز گفته می‌شود.

باغ پهلوان پور

مهریزی های یزد خوشحالند که یکی از ظرفیت های باستانی و گردشگری ان ها، چند سال پیش جهانی شد. باغ پهلوان پور مربوط به اواخر دوره قاجار است و در مهریز، محله مزویر آباد واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۳۳۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. باغ پهلوان پور مهریز به دلیل روان بودن آب از داخل آن از گذشته دارای جاذبه خاصی بوده است. یزد تنها استان ایران است که دو باغ از ان در فهرست آثار جهانی جای دارد.

این آب از قنات مشهور به “حسن آباد” سرچشمه می گیرد و … به جز باغ پهلوان پور به طور مستقیم از هیچ یک از باغهای منطقه عبور نمی‌کند. آب قنات حسن آباد درختان چناری را که در حاشیه آن روییده اند، سیراب می کند. علاوه بر قنات ذکر شده این باغ از طریق دو رشته آب دیگر به نام قنات شاه حسینی و قنات مزویر آباد، آبیاری می شود.

(نمای سقف عمارت داخلی در باغ جهانی پهلوان پور استان یزد)

باغ دارای ۱۶ حقابه (سهمیه آب در اصطلاح محلی یزد حقابه نامیده می شود) است که هر ۱۲ روز یکبار به آن متعلق می گیرد. زمان هر حقابه بین ۱۰ الی ۱۱ دقیقه است که به آن سبو نیز گفته می شود. دو طرف جوی اصلی باغ پهلوان پور درختان تنومند و سالخورده چنار قرار دارند. درختان مثمر باغ نیز شامل انار، بادام و خرمالو است و کاشت این درختان با توجه به گرمای زیاد استان یزد نمایانگر آب و هوای متفاوت نسبتاً خنک این منطقه است. مخصوصا برای تابستان گردی عاشقان ایران زمین . . .

(باغ پهلوان پور یزد)

باغ اکبریه بیرجند

باغ اکبریه بیرجند،‌ اخرین باغ جهانی ایران است که در فهرست جهانی یونسکو قرار دارد. اکبریه با وسعتی حدود چهل و پنج هزار مترمربع در بستری کوهستانی واقع شده و متشکل از ۲ بناست که ساختمان قدیمی‌تر متعلق به حشمت‌الدوله، پدر ابراهیم شوکت‌الملک است که تاریخ احداث آن به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجاریه برمی‌گردد.

بنای دیگری که در این مجموعه واقع شده، ساختمان تشریفات است که توسط شوکت‌الملک بنیان شده‌است. این باغ به عنوان محل سکونت، پذیرایی و انجام امور دیوانی مورد استفاده قرار می‌گرفت

عمارت و باغ اکبریه، یکی از بناهای تاریخی شهر بیرجند است این باغ در انتهای خیابان معلم در روستای اکبریه که از توابع استان خراسان جنوبی می باشد، واقع شده است.

ساخت این مجموعه از اوایل دوره قاجار تا اواخر آن دوره و در چند مرحله انجام شده‌است. این مجموعه شامل چند عمارت است که قدیمی‌ترین آن مربوط به عمارت حشمت الملک در منتهی‌الیه شرقی، که شامل دو طبقه‌است می‌باشد.

طبقه همکف که دارای دو دالان و راهرو نسبتاً طویل است و ارتباط میان سه بخش مهم مجموعه، یعنی باغ اصلی، باغ جنوبی و اصطبل را برقرار می‌کند. عمارت مرکزی با عملکرد تشریفات و پذیرایی از مهمانان که تقریباً به عنوان هستهٔ مرکزی باغ به حساب می‌ آید از تزیینات و چشم‌انداز بسیار عالی برخوردار است. وجود درختان بلند قامت کاج در دو طرف خیابان و نیز خیابانهای منتهی به خیابان اصلی عمارت مرکزی بر زیبایی و طراوات باغ و نمای آن افزوده ‌است.