پاییز گردی رویایی در جنگلی بر فراز ابر ها

گردشگری پاییزی در جنگل ۳ میلیون ساله سمنانی ها

ایرانگردی در همه فصل های سال به خصوص در پاییز،‌ حس و حال خاصی دارد. پاییز،‌ فصل هزار رنگ هزار نقش است و به همین خاطر، گردشگری پاییزی به واسطه این که طبیعت بکر ایران، هزار رنگ بر خود می گیرد، حال و هوای به خصوصی داشته و مخاطبان طبیعت گرد بسیاری دارد.

برای کسانی که عاشق طبیعت گردی، روستا گردی و گردشگری ورزشی هستند، پاییز نه گرمای تابستان و شلوغی آن دوران را دارد، نه سرمای طاقت فرسای زمستان و مشکلات رفت و آمد در جاده ها و مناطق جنگلی و کوهستانی کشور.

بنابراین اگر عاشق عکاسی، دوچرخه سواری، گردشگری روستا، ورزش های آبی  و جنگل نوردی و کوهنوردی هستید، فصل پاییز یکی از فصل های جذاب برای ایرانگردی بوده که به واسطه چهره هزار رنگ طبیعت، فرصت خوبی را در اختیار گردشگران رمانتیک قرار می دهد تا به شکار لحظه ها پرداخته و گشتی در آفاق و انفس بزنند.

روزیاتو امروز شما را به یکی از مقصد های رویایی گردشگری پاییزی در ایران می برد. جایی در استان تاریخی و باستانی سمنان که به جنگل ابر شاهرود معروف است و همچون مازیچال و فیلبند، فرصت گردشگری در میان ابر ها را به گردشگران رمانتیک و عاشقان طبیعت گردی می دهد.

جنگل ابر پس از عبور از میان باغات باصفای بسطام و تحت تأثیر قرار گرفتن در فضای عرفانی قطبین عالم عرفان سلطان ‌العارفین بایزید بسطامی و شیخ ابوالحسن خرقانی که در ده قرن پیش گفته بود: “هر که در این سرای درآید، نانش دهید و از ایمانش مپرسید” بر ورای رشته کوه‌ های دور دست و در امتداد قله ۴ هزار متری شاهوار ابرهایی را مشاهده می‌کنی که گویی در چنگال‌های تیز کوه گرفتار آمده‌اند و جنگل رویایی ابر را نوید می‌دهند.

در پاییز، گویی طوفانی از رنگ به پا خواسته و خالق هستی با ارتباطی خاص جنگل ابر را طور دیگر نقاشی کرده است.

با ما در گزارش امروز همراه باشید.

چرا جنگل ابر؟

در اقلیم بیابانی و نیمه بیابانی سمنان، جایی که طبیعت خشک و مرموز ریگ جن آن، آب و آبادی را به خاطره تبدیل می کند، دیدن ابر و جنگلی زیبا، آن هم به عنوان منحصر به فرد ترین جنگل ایران، از عجایب طبیعت رویایی و باور نکردنی ایران است. با جنگل ابر در سمنان می توان فهمید که چرا عنوان ایران باورنکردنی (Incredible Iran) شایسته این کهن دیار پر افتخار است.

جنگل ابر(Cloud Forest) ، یک صد و چهاردهمین اثر طبیعی ایران است که توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشورمان در بهمن ماه ۸۹ در فهرست میراث طبیعی کشور به ثبت رسید و ۴ سال بعد یعنی در سال ۱۳۹۳، به عنوان جنگل حفاظت شده اعلام گردید و به فهرست مناطق ۴ گانه سازمان حفاظت از محیط زیست کشورمان اضافه شد.

جنگل ابر بخشی از یک میراث چند میلیون ساله است که بخشی از آن در سرزمین کهن پارس قرار گرفته است و اکنون ما ایرانی ها، میراث دار بخشی از طبیعت میلیون ها سال پیش در ایران هستیم و این افتخار میزبانی، به سمنانی ها و گلستانی ها رسیده است. شهرت این جنگل، شهرتی جهانی بوده و تصاویر و اطلاعات آن، در کتاب ها و مقالات معتبر بسیاری درج شده است.

حنگل ابر، یک جنگل معمولی نیست. این جنگل، مربوط به حنگل های هیرکانی است که به دوران سوم زمین شناسی مرتبط می شود. جنگل ابر، مرزیست بین سمنانی ها و گلستانی ها. مرزی بین دو اقلیم باستانی و تاریخی کشور که با ۳۵ هزار هکتار وسعت، در ادامه جنگل های سر سبز شمال قرار داشته و در بسیاری از اوقات، جنگلی از ابر آن را فرا گرفته است.

جنگل ابر همان طور که از نامش پیداست، جنگلی پوشیده از ابر است و این اقیانوس سفید، در فضای یک جنگل مملو از پوشش های گیاهی متنوعی، فضای خیلی خاص را برای عاشقان طبیعت گردی و مهمانانش، به ارمغان می آورد. جایی که نمونه اش را نمی توان در این سطح در کشور مشاهده کرد.

یکی از دلایل استقبال گسترده گردشگران و طبیعت گردان داخلی و بین المللی از جنگل ابر، موقعیت خاص ابر ها بر فراز این جنگل است. گاهی در برخی از ماه های سال، آن قدر فاصله ابر ها با درختان کم است که به نظر می رسد که جنگل بر روی ابر ها سوار است و می توان در میان ابر ها گردش کرد.

جنگل ابر را باید یکی از زیبا ترین چشم انداز های طبیعی ایران دانست. مانند جاده حیران، جاده نور به چمستان، جاده اسالم به خلخال و مانند بهشت ازدیبهشت ایران(سوباتان)، زیبایی خیره کننده و منحصر به فردی دارد.

اهمیت این جنگل را می توان بر روی ۳ محور خلاصه کرد:

یکی این که جنگل ابر، قسمتی از جنگل های باستانی هیرکانی بوده و گیاهانی دارویی خاصی در آن یافت می شود.

دوم این که حنگل ابر از قدیمی ترین و زیبا ترین جنگل های ایران با گونه های گیاهی و جانوری نادر است و گونه های مختلف گیاهی مانند سرخدار داشته که بیش از ۴ هزار سال قدمت دارد.

سوم این که تنها جنگل ایران که بیش از ۳ میلیون سال قدمت دارد، جنگل ابر شاهرود سمنان است و در واقع نگین انگشتری محیط زیست این استان به شمار می رود. این جنگل، تنها بخش باقی مانده از طبیعتی ۳ میلیون ساله بوده که صد ها هزار سال پیش، از غرب چین تا مدیترانه امتداد داشتند و امروزه تنها باریکه از ان  میراث جهانی تحت عنوان ابر، برای ما ایرانی ها بر جای مانده است.

سفر به جنگل ابر

اگر از سمت شاهرود به سوی جنگل ابر بروید، از باغ های با صفای بسطام و مقبره بازیزید عبور می کنیم و به یکی از مناطق بهشتی بهشت ایران زمین می رسیم. جایی که ابر ها، شما را در محاصره خود داشته و چیزی جز زیبایی و حیرت، نمی بینید. مخصوصا در پاییز که هزار رنگ جنگل ابر را به تماشا خواهید نشست.

در جنگل ابر، از عصر تا نیمه های سب که هوا سرد می شود، ابر ها پایین می آید و سطح جنگل را فرا می گیرد. در این منطقه درختی مشهور به نام اورس وجود دارد. درختی با ریشه های بلند که روی زمین می خزد. جنگل ابر با این که در طبیعت خشک و بیایانی سمنان جای دارد، اما در واقع گویا دنیایی دیگر در سمنان است. تپه های پر شیب و مملو از درختان بلند قامت سبز، بخشی از ظرفیت های طبیعت گردی جنگل ابر به شمار می رود.

وقتی با راهنما به سمت جنگل ابر بروید، در شیب شمالی کوه ابر، آبشار معروف شر شر، با صدای خروشانش، گویی طبیعت گرد ها را به انتظار نشسته است. آبشار آلوچال از جمله دیگر چشمه سار های زیبای این منطقه است که در طول سال، جذابیت خاص خود را حفظ می کند.

در جنگل ابر، یکی از جذاب ترین کار ها، عکاسی است. عکاسی در جنگل ابر، مرسوم ترین کاریست که گردشگران انجام می دهند و حتی برخی از موسسات گردشگری در سال های اخیر، تور های تخصصی عکاسی در جنگل ابر را برای آماتورها ترتیب داده تا در کنار کارشناسان هنر عکاسی، شکار لحظه ها در طبیعت را بیاموزند.

اگر عاشق عکاسی هستید و دوربین خوبی هم در اختیار دارید، توصیه می کنیم که صبح زود به سمت جنگل ار رفته و به شکار لحظه ها بپردازید. صحنه های باور نکردنی فرا روی شما است که شاید تکرار شدنی نباشد.

از جمله کارهای جالبی که می توان در جنگل ابر انجام داد، دوچرخه سواری است. دوچرخه سواری در جنگل ابر، با دوچرخه سواری در هر جایی فرق می کند. اگر با تور به این جنگل می روید، همراه داشتن دوچرخه، سفر شما را خاطره انگیز خواهد کرد.

علاوه بر عکاسی و دوچرخه سواری، پیاده روی در میان جنگل ها، بخشی از رفتار طبیعت گرد ها در این فضای رمانتیک و باورنکردنی است. پیاده روی در جنگل ابر، شاید ساعت ها به طول بیانجامد، برای همین بار لوازم سفر خوبی به همراه داشت که نه خیلی کم و نه خیلی زیاد باشد.

کمپینگ در دل جنگل، مهم ترین کاریست که می توان در جنگل ابر انجام داد. گروه های بسیاری را می توان در جنگل ابر مشاهده کرد که به قصد گذران چند روز به جنگل ابر آمده و با تجهیزات کامل، قصد جنگل نوردی چند روزه داشته و دوست دارند تا شب ها، در میان ابر ها بخوابند و صبح ها با آواز پرندگان این جنگل رویایی، از خواب بیدار شوند.

دیدن طلوع و غروب آفتاب در جنگل ابر، فرصتی بی نظیر است که شکارچیان لحظات (عکاسان) آن را به راحتی از دست نمی دهند.

یکی از کارهایی که می توان در جنگل ابر انجام داد، شناسایی گیاهان دارویی بوده که مخاطبان بسیار دارد و به دلیل قدمت این جنگل و پوشش گیاهی ان، انجام مطالعات مقدماتی پیش از سفر در این عرصه، توصیه می شود.

نوع گونه های گیاهی جنگل ابر به علت موقعیت جغرافیایی آن بسیار است . درختانی چون بلوط ، ممرز افرا ، شیردار ، توسکا ، آزاد داغداغان و گیاهان مرتعی مانند چوبک ، اسپرس ، دم روباهی ، آویشن و شبدر و … را میتوان در این جنگل مشاهده کرد .

اکوتن بودن منطقه در تنوع گونه های جانوری نیز موثر بوده و از گونه های مختلف جانوری می توان به خرس قهوه ای ، گرگ ، پلنگ ، خوک وحشی ، شغال ، روباه ، خرگوش کل و بز ، شوکا ، و از پرندگان کبک ، کبوتر جنگلی ، بلدرچین ، عقاب جنگلی  ، کرکس ، شاهین ، فاخته ، قرقاول اشاره کرد.

پیاده روی در جنگل ابر در فصل پاییز، وقتی صدای خرد شدن برگ های رنگارنگ را زیر پایت می شنوی، دل انگیز تر از دیگر فصول سال است. زمینی که پوشیده از برگ خزان دیده بوده و بلوط هم در میان آن مشاهده می شود.

پوشش گیاهی جنگل ابر

یکی از عوامل خاص بودن جنگل ابر را باید به پوشش گیاهی متنوع آن مرتبط دانست. طرح غنی سازی پوشش گیاهی این جنگل از سال ۱۳۷۰ در دستور کار قرار گرفت و و بیش از ۲۰۰ هزار هکتار از مناطق دامنه های شمالی کشور نهال کاری شد. گونه هایی از جمله بلوط، افراد، شیردارد، توسکا،اقاقیا، گلابی وحشی و ممرز، از جمله مواردی بودند که در این طرح مورد استفاده قرار گرفت.

جنگل‌های هیرکانی یکی از منحصر به ‌فرد ترین نوع جنگل‌ ها در دنیا هستند که هم چون نوار سبزی بر شیب‌ های شمالی جبال البرز قرارگرفته و سواحل جنوبی دریای خزر را می ‌پوشانند.

هم چنین این ناحیه از حوالی آستارا در شمال غرب تا حوالی جنگل ابر در شرق ایران ادامه می‌یابد. جنگل‌های هیرکانی به مجموعه‌ای از جنگل‌ها گفته می‌شود که پس از میلیون ‌ها سال تکامل هم چنان گونه‌هایی از خود را پس از عبور دوران یخبندان حفظ کرده و امروز درختان سوزنی، پهن‌برگ و حتی درختچه‌ های نیمه استوایی را در کنار یکدیگر رشد و نمو می‌بخشد که از این لحاظ در دنیا کم‌نظیر است.

جنگل‌های هیرکانی که از دوران ژوراسیک به‌جای مانده‌اند، ۳.۷میلیون هکتار پوشش جنگلی ایران را تشکیل می‌داده‌اند که هم‌اکنون به ۱.۸میلیون هکتار تقلیل یافته‌اند.

هم چنین باید اضافه کرد که قدمت این جنگل‌ها که جزو بقایای دوران سوم زمین‌شناسی هستند، از یک‌سو و وجود ۸۰ گونه گیاهان چوبی به همراه گونه‌های گیاهی بسیار نادری مانند راش، بلوط، توسکا، نارون، گیلاس وحشی، بارانک، سرخدار، نمدار و … را نوید می‌دهند.

این جنگل از سطح دریا بالا بوده و در اکثر ایام سال،‌ هوای سردی دارد. وجود چشمه سار های فراوان و پوشش جنگلی متنوع ، از جمله شاخصه های این جنگل است. میزان بارندگی در این منطقه تا ۵۰۰ میلی متر و متوسط حداکثر دما ۲۰ درجه سانتیگراد گزارش شده است. چشمه آلو چال و آب شرش از جمله چشمه های دایمی آن را شامل می شود.

توصیه های ابر نوردی پاییزی

برای سفر به جنگل ابر، توصیه های روزیاتویی زیر مطلوب است:

۱- تماشای جنگل ابر، بدون استفاده از راهنما و بلد های محلی،‌آن طور که تصور می کنید، لذت بخش نخواهد بود و به همین خاطر، بسیاری از موسسات گردشگری رسمی، تور گردشگری جنگل ابر را با حضور کارشناسان طبیعت گردی سمنان ترتیب داده تا فضای امن و پر اطلاعاتی را در اختیار مهمانان این جنگل چند میلیون ساله کشور قرار دهند.

۲- جنگل ابر، یک جنگل مصنوعی نیست. قدمتش، به قدمت تاریخ است. هم چون یک میراث جهانی باید برای حفظ و صیانت آن تلاش کردو وقتی در آن راه می روید، حس کنید که میلیون ها انسان، در حال تماشای شما هستند و در داخل زمینی که ۷ میلیارد نفر مالک دارد،‌ در حال قدم زدن هستید. بنابراین،‌ برای حفظ آن، نهایت تلاش را انجام دهید.

۳- اگر به جنگل ابر رفتید،‌ جاذبه های تاریخی و عرفانی اطراف نظیر قاره کوچک شاهرود مانند مجموعه تاریخی بسطامی و آرامگاه بایزید بسطامی و شیخ ابوالحسن خرقانی از عرفای نامی ایران زمین را از دست ندهید. البته موزه شاهرود، کاروان سرای میان دشت، آرامگاه یمین فرو مدی و روستای تاریخی تنگه داستان مجن از جمله جاهایی است که گردشگری پاییزی اطراف جنگل ابر را لذت بخش تر می کند.

۴- جنگل ابر جایی نیست که شما بتوانید با خانواده و وسایل عادی و خودرو هایی که با ٖآن به شمال کشور می روید، به این منطقه پا بگذارید. وسایل خاص و راهنمای خاص و خودرو های خاصی برای تردد نیاز خواهد بود.

۵- اگر اهمل کمپ زدن هستید، لوازم کافی برای این سفر در نیمه دوم سال با نیمه نخست کمی تفاوت دارد و باید لوازم گرم کننده نیز در اختیار داشته باشید. غذاهایی که کم حجم و پر انرژی باشد، برای این سفر نیاز خواهد بود.

۶- حیوانات وحشی در این جنگل بسیار یافت می شود. مه غلیظ بعضا سبب می شود که شما دید کافی برای مشاهده حیوانات را نداشته باشید. برای همین، از پرسه زدن انفرادی و بدون راهنما و وسایل روشنایی پرهیز کنید.

۷- جنگل ابر، جایی زیبا اما بسیار خطرناک برای گردشگران تازه وارد است. همراهی با راهنمایان را فراموش نکنید.

۸- همراه داشتن موبایل اینترنت دار مجهز به GPS‌پیشنهاد می شود.

۹- تابستان جنگل ابر، وصف ناشدنی است. هوای خنک و روح‌ بخش آن، آبشار “آلوچال” و اطراق کردن بر بالای بلندی‌ها در شب و به نظاره نشستن ماه و ستارگان و سوسوی چراغ‌ های دور دست آبادی ‌ها و تماشای منظره اقیانوس مه ، بی نظیر ترین تابستان ایران را تجربه خواهید کرد.

۱۰- برای اسکان در خانه ‌های روستایی هیچ مشکلی نیست و از مهمان‌ نوازی اهالی روستای زیبای ابر که در کنار جنگل آرمیده، بهره خواهی برد و اگر راهنما بخواهی و یا نان و آبی، حتماً تو را بر سفره ساده و بی‌ریای خود مهمان می‌کنند.

اگر عاشق جنگل نوردی پاییزی در ایران هستید، جنگل فندوق لوی اردبیل، ناهارخوران و النگدره گلستان، ارسباران آذربایجان شرق را از دست ندهید که فرصتی بکر و خاطره انگیز خواهد بود.