ثروتمند ترین “مردان” تاریخ چه کسانی بودند؟

مقایسه تاریخی میزان دارایی های ثروتمند ترین مردان دنیا

چه کسی سرمایه دار تر بود؟ جان راکفِلِر یا چنگیز خان؟ پرسشی ساده با پاسخی بسیار دشوار ؟

پایگاه اینترنتی نشریه تایم در گزارشی ضمن بررسی میزان دارایی های ثروتمند ترین مردان تاریخ و تاکید بر این نکته که، این رتبه بندی بر اساس ساعت ها مصاحبه با اقتصاد دانان و مورخان برجسته صورت گرفته است ، می نویسد: برای انجام این دسته بندی نیاز به مقایسه معنا دار اعداد و ارقام بود تا بتوان این دارایی ها را در گذر زمان با واقعیت های امروز تطبیق داد.

با وجود مشکل بودن مقایسه ثروت در رنج گسترده زمانی و سیستم های اقتصادی مختلف، به این لینک مراجعه کنید.

آنچه در پی می آید نتیجه تلاشی جدی، دقیق و قابل استناد برای رتبه بندی ثروتمند ترین مردان در کل تاریخ است:

۱۰- چنگیز خان

دوره زندگی: ۱۱۶۲-۱۲۲۷

امپراطوزی مغولستان

میزان ثروت: قلمرو بسیار وسیع

چنگیز خان بی تردید یکی از موفق ترین رهبران نظامی جهان در طول تاریخ است. وی بعنوان رهبر این امپراطوری که قلمرو آن از چین تا اروپا گسترش داشت، در واقع یکی از وسیع ترین امپراطوری ها کل تاریخ را از منظر وسعت قلمرو فرمانروایی می کرده است.

اما برغم قدرت بسیار زیاد چنگیز، وی هیچگاه به ثروت اندوزی روی نیاورد و اتفاقا برعکس او بسیار سخاوتمند بود. به گواه بسیاری از مورخان، همین سخاوتمندی یکی از رموز نفوذ پذیری وی محسوب می شده است.

«موریس روسابی» استاد ارشد تاریخ در کالج کویین بریتانیا با تاکید بر این نکته می افزاید: یکی از پایه های اصلی موفقیت چنگیز خان، تقسیم غنائم بین سربازان و فرماندهان نظامی خود بود.

«جک واترفولد»، نویسنده کتاب” چنگیز خان و بنای جهان مدرن” با تایید این واقعیت تاریخی درباره چنگیز، تصریح کرد: سربازان مغول، برخلاف بسیاری از سربازان عهد قدیم، حق برداشت شخصی را از غنائم جنگی نداشتند، بلکه تمام این غنائم ابتدا جمع می شد، سپس با نظارت رهبران مذهبی را مقامات دولتی بین نظامیان و خانواده های آنها تقسیم می گشت.

این مورخ در ادامه با اشاره به اینکه چنگیز هم همچون دیگران از این غنائم سهم می گرفت، اضافه می کند: البته سهم جنگیز خان هیچگاه به اندازه ای نبود که او را ثروتمند کند، او هیچگاه برای خود و اعضا خانواده اش کاخ نساخت، نه معبدی، نه مقبره ای و نه حتی خانه ای.

او در خیمه ای پشمی بدنیا آمد و در خیمه ای پشمی از دنیا رفت. در زمان مرگ همچون انسانی عادی در نمد پیچیده و سپس سوزانده شد.

۹- بیل گِیتس

۱۹۵۵ تا کنون

کشور: ایالات متحده آمریکا

میزان ثروت: ۷۸.۹ میلیارد دلار

برآورد ثروت بیل گیتس موسس و مالک شرکت مایکروسافت از آنجایی که او همچنان زنده است، کار چندان دشواری نمی نماید. فوربز، میزان دارایی های گیتس را بالغ بر ۷۸.۹ میلیارد دلار تخمین زده است که چیزی نزدیک به ۸ میلیارد دلار بیش از ثروت آمانسیو اُرته گا یکی از دو موسس برند Zara و دومین فرد ثروتمنده زنده دنیاست.

۸- آلن روفِس (ملقب به آلن قرمز)

۱۰۴۰-۱۰۹۳

کشور: انگلستان

میزان ثروت:۱۹۴ میلیارد دلار

روفس که برادرزاده ویلیام پیروز (William the Conqueror) است در جنگ نرماندی به عمویش پیوست. به گفته فیلیپ برسفولد و بیل رابینستین نویسندگان کتاب “ثروتمندترین ثروتمندان”، روفس با ۱۱ هزار پوند از دنیا رفت که آن زمان معادل ۷ درصد تولید ناخالص داخلی انگلیس بود که با توجه به ارزش دلار در سال ۲۰۱۴، ثروت آن زمان الن روفس در دنیای فعلی، ۱۹۴ میلیارد دلار می ارزد.

۷- جان راکفلر

۱۸۳۹-۱۹۳۷

ایالات متحده

میزان ثروت: ۳۴۱ میلیارد دلار

راکفلر در سال ۱۸۶۳ بر روی صنعت نفت خام سرمایه گذاری کرد و تا سال ۱۸۸۰ کمپانی «استاندارد اویل» (Standard Oil) او ۹۰ درصد تولید نفت آمریکا را در دست داشت.

به گزارش نیویورک تایمز راکفلر در زمان مرگش حدود ۱.۵ میلیارد دلار پول داشت که بر اساس اطلاعات تحلیل شده توسط «مژرینگ وُرث» معادل بود با دو درصد خروجی اقتصاد آن زمان آمریکا (تا سال ۱۹۳۲، آمریکا اسناد رسمی درآمد ملی را طبقه بندی نمی کرد).

ارزش اقتصادی ثروت راکفلر با توجه به ارزش دلار ۲۰۱۴ معادل ۳۴۱ میلیارد دلار است.

۶- اندرو کارنگی

دوره زندگی: ۱۸۳۵-۱۹۱۹

کشور: ایالات متحده آمریکا

میزان ثروت: ۳۷۲ میلیارد دلار

اگرچه نام راکفلر بیش تر رسانه ای می شد اما اندرو کارنگی ثروتمندترین آمریکایی تاریخ است. این مهاجر اسکاتلندی در سال ۱۹۰۱ کمپانی یو.اس.استیل را به ارزش ۴۸۰ میلیون دلار به جی.پی.مورگان فروخت. چنین ثروتی در آن زمان معادل ۲.۱ درصد تولید ناخالص داخلی آمریکا بود و این بدان معناست که تخمین ثروت کارنگی به نسبت دلار امروز، ۳۷۲ میلیارد دلار است.

 ۵- جوزف استالین

دوره زندگی: ۱۸۷۸-۱۹۵۳ میلادی

کشور: اتحاد جماهیر شوروی

میزان ثروت: کنترل کامل بر کشور و ۹.۶ درصد تولید ناخالص داخلی جهان

استالین در تاریخ اقتصادی مدرن یک چهره استثنائی است: یک دیکتاتور با قدرت فراوان که یکی از بزرگترین اقتصادهای جهان را کنترل می کرد. با این که در واقع نمی توان ثروت استالین را مجزا از ثروت اتحاد جماهیر شوروی دانست اما آمیزش منحصر به فرد او با اقتصاد و کنترل کاملش بر شوروی سابق باعث می شوند که افتصاددانان بسیاری او را یکی از ثروتمندرین افراد تاریخ بنامند.

درک منطق این اقتصاددانان بسیار ساده است. اطلاعات مربوط به سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) نشان می دهد که در سال ۱۹۵۰، سه سال قبل از مرگ استالین، اتحاد جماهیر شوروی تقریبا ۹.۵ درصد خروجی اقتصاد جهان را در اختیار داشت. اگر بخواهیم به نسبت دلار امروزی حساب کنیم، ثروت استالین چیزی در حدود ۷.۵ تریلیون دلار می شود.

شاید این پول مستقیما متعلق به استالین نبود اما واقعیت این است که او قدرت تغییر و کنترل  این پول و در واقع اقتصاد شوروی را داشت.

جورج او لایبر استاد تاریخ در دانشگاه آلابامای بیرمنگام با تاکید بر قدرت بسیار زیاد استالین می گوید: وی به واسطه همین قدرتش می توانست هر چیزی را که می خواهد، داشته باشد. او بدون هیچ نظارتی از سوی دیگران، کنترل یک ششم سطح کره زمین را در دست داشت.

اما آیا این بدان معنی است که استالین در تعریف سنتی ثروت، پولدار بوده است؟ لایبر با ابراز تردید در این باره تصریح می کند: آیا او در زمره ثروتمندترین مردان جهان قرار دارد؟ نظر من این است که اگر تعریف ثروت را کمی انعطاف دهیم، بله، این گونه بوده است اما این ثروت، ثروت شخصی نبود. او کنترل ثروت کشور را در اختیار داشت.

به هر جهت این که استالین را در لیست قدرتمندترین افراد اقتصادی تاریخ قرار ندهیم، کار سختی است. شاید ثروت او بی نهایت باشد اما هیچ شبهه ای وجود ندارد که نفوذ اقتصادی هیچ یک از نخست وزیران تاریخ معاصر، قابل قیاس با او نیست.

۴- اکبر اول

دوره زندگی: ۱۵۴۲-۱۶۰۵

کشور: هند

میزان ثروت: رهبری امپراطوری و ۲۵ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان

بزرگترین امپراطوری تاریخ هند متعلق به سلسه موگال (Mughal) بوده است و اکبر اول کنترل این امپراطوری را بر عهده داشت. امپراطوری موگال مالک حدود یک چهارم خروجی اقتصادی جهان بود. کریس متیوس از نشریه فورچِن به نقل از آنگوس مدیسون یکی از تاریخ دانان اقتصاد معاصر در مقاله ای نوشت: تولید ناخالص داخلی هند تحت رهبری اکبر قابل مقایسه با انگلیس در زمان ملکه الیزابت بود اما باید بگوییم او بسیار ولخرج تر از جامعه اروپا بوده است.

این ادعا که اکبر از رقیبان غربی خود ثروتمندتر بوده بر اساس یافته های برانکو میلانوویچ بیان می شود. تحقیقات او نشان می دهد که سلسله موگال یکی از تاثیرگذارترین امپراطوری های تاریخ در زمینه استخراج ثروت از جمعیت بوده است.

۳- امپراطور شنزونگ

دوره زندگی: ۱۰۴۸-۱۰۸۵

کشور: چین

میزان ثروت: کنترل بر امپراطوری و ۲۵ تا ۳۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان

امپراطوری چین در دوره سونگ (۹۶۰-۱۲۷۹) از نظر اقتصادی یکی از قدرتمندترین امپراطوری های تاریخ محسوب می شود. به گفته پرفسور رونالد ای.ادواردز یکی از تاریخ دانان اقتصادی چینی دانشگاه تامکنگ، در آن زمان کشور چین ۲۵ تا ۳۰ درصد خروجی اقتصادی جهان را در اختیار داشت.

دو خواستگاه را می توان برای ثروت این امپراطور بیان کرد: نخست نوآوری های فناورانه و دوم مهارت بسیار در جمع آوری مالیات. ادواردز با بیان اینکه مهارت سونگ در جمع آوری مالیات چند صد سال جلوتر از دولت های اروپایی بوده است، اضافه کرد: دولت سلسله سونگ به شدت متمرکز بود و این بدان معناست که امپراطور کنترل فوق العاده زیادی بر اقتصاد کشور داشت.

۲- امپراطوری آگوستوس

دوره زندگی: ۶۳ قبل از میلاد تا ۱۴ بعد از میلاد

کشور: رم

میزان ثروت: ۴.۶ تریلیون دلار

نه تنها آگوستس رهبری امپراطوری را عهده دار بود و ۲۵ تا ۳۰ درصد خروجی اقتصادی جهان را در اختیار داشت بلکه به گفته پرفسور یان موریس از دانشگاه استنفورد، در برهه ای از زمان ثروت آگوستس یک پنجم اقتصاد امپراطوری را شامل می شد. این ثروت در سال ۲۰۱۴ معادل است با ۴.۶ تریلیون دلار. موریس همچنین به این نکته اشاره کرده که: آگوستس برای مدتی شخصا مصر را تصاحب کرده بود.

۱- منسا موسی

دوره زندگی: ۱۲۸۰-۱۳۳۷

کشور: مالی

میزان ثروت: ثروتمندتر از هر کسی که بتوان در ذهن تصور کرد

منسا موسی پادشاه تیمبوکتو اغلب به عنوان ثروتمندترین شخص تاریخ شناخته می شود. به گفته پرفسور ریچارد اسمیت ار داشنگاه استنفورد، قلمرو آفریقایی موسی بزرگترین تولید کننده طلای جهان بود—درست در دوره ای که تقاضا برای طلا به شدت بالا بود.

اما واقعا موسی چقدر ثروتمند بود؟ اگر نگوییم سندی وجود ندارد؛ باید گفت در واقع راهی برای فهمیدن عدد دقیق ثروت او وجود ندارد— اما اگر وجود هم داشته باشد بسیار کم است. منابع معاصر می گویند که تخمین دقیق ثروت این پادشاه در دوران کنونی، غیرممکن است.

بر اساس یکی از افسانه های قدیمی در باره این پادشاه که به یکی از سفرهای او به مکه باز می گردد، گفته شده: او در این سفر به گونه ای ولخرجی می کند که به نوعی بحران ارزی را در مصر موجب می شود -ده ها شتر به همراه داشت که هر کدام از آن ها صدها پوند طلا را حمل می کردند.

به گفته اسمیت: تولید طلای یک سال مالی احتمالا در حدود یک تن بوده است. برخی دیگر می گویند که لشکر موسی از ۲۰۰ هزار نفر تشکیل شده بود که ۴۰ هزار نفر از آن ها کماندار بودند—حتی ابرقدرت های کنونی نیز برای مدیریت این تعداد سرباز با مشکل روبرو می شوند.

به هر حال اگر بخواهیم ثروت دقیق این پادشاه را روی کاغذ بیاوریم، احتمالا صفر کم خواهیم آورد. رادولف ویر -استادیار تاریخ دانشگاه میشیگان با بیان اینکه: ثروت موسی چنان زیاد و بی پایان بود که مردم سر توصیف آن کشمکش داشتند، می افزاید: این مرد، ثروتمندترین مردی است که جهانیان به چشم دیده اند، نکته همینجاست. آن ها در تلاشند تا کلمه ای برای توصیف آن بیابند. تصاویری وجود دارد که او را با عصای طلایی بر روی تخت طلایی نشان می دهد در حالی که جامی طلایی در دست داشته و تاج طلایی اش نیز بر روی سرش بوده است. تصور کنید که یک نفر چقدر طلا می تواند داشته باشد، آن را دو برابر کنید. این همان چیزی است که همه سعی می کنند در مورد ثروت موسی بگویند.