گزارش جالب روزیاتو از ایستگاه فضایی ۱۰۰ میلیارد یورویی

گزارش روزیاتو از آخرین رویدادهای ایستگاه فضایی بین المللی در سال ۲۰۱۶

گزارش روزیاتو از آخرین رویدادهای ایستگاه فضایی بین المللی در سال ۲۰۱۶

سرویس علمی مجله خبری روزیاتو، امروز شما را به گشتی فضایی می برد. اکتشافات فضایی، یکی از مهم ترین آرزوهای بشر در هزاره اول و دوم میلادی بوده که نهایتا در نیمه دوم قرن بیستم، با فناوری های فضایی شوروی و ایالات متحده به حقیقت پیوست.

همین ابتدای مطلب به آن دسته از مخاطبانی که عاشق مطالعات و سفرهای فضایی و آشنایی با منطق ریاضیات هستند توصیه می کنیم که با هر سطح سواد و تحصیلات، کتاب های فارسی که در این زمینه را مطالعه کنند تا بخشی از واقعیت های عجیب، خواندنی و فوق العاده کائنات را به زبان ساده دریابند.

یکی از کتاب هایی که در سال های اخیر به بازار نشر ایران راه یافته، کتاب شناخت عالم نام دارد. این اثر توسط راجر آفرین من و ویلیام جی، اخترشناسان معروف آمریکایی نوشته شده و توسط انتشارات پژواک به چاپ رسیده است. کتاب مذکور توسط شهاب صفری کارشناس اختر شناسی، به فارسی برگردانده شد.

(تصویر کتاب شناخت عالم)

این کتاب، به زبان ساده و نثری روان، در ۳۰ فصل اطلاعات مصور جالبی درباره فضای لایتناهی ارائه داده است. نسخه انگلیسی به عنوان یکی از معتبر ترین کتاب های آموزش اختر شناسی جهان شناخته می شود.

پیش از ادامه بحث، بد نیست که هموطنان تهرانی، پایتخت ۲۳۰ ساله ایران را از منظر ایستگاه فضایی بین المللی مشاهده کنند. چندی پیش، پروفسور فیروز نادری، دانشمند پر افتخار ایرانی و رئیس پیشین پروژه JPL در اکانت فیس بوک خود این مسئله را باز نشر داده بود.

(تصویر تهران از منظر ایستگاه فضایی بین المللی – ۲۰۱۶- )

این عکس را «تیم کوپرا»، فضانورد آمریکایی مستقر در ایستگاه فضایی بین المللی گرفته و آن را در اکانت توییتر خود با عنوان شب بخیر تهران (GOOD NIGHT TEHRAN) به اشتراک گذاشته است. تصویر گرفته شده، بازتاب گسترده ای در میان ایرانیان داشت.

به هر حال، هر وقت صحبت از فضا می شود، یکی از نام هایی که سریعا به ذهن عاشقان فضا و مطالعات فضایی می رسد، نام یک فضانورد روس است.

از گاگارین تا آرمسترانگ در یک کلیک

اولین انسانی که موفق شد به سفر فضایی برود، یوری الکسی بویچ گاگارین (Yuri Gagarin)، فضانورد روس بود که توانست این افتخار را از آن خود کند. وی در ۱۲ آوریل سال ۱۹۶۱ میلادی، توسط فضاپیمای «وستورک ۱»، به فضا رفت و اولین انسان تاریخ لقب گرفت که در ۱۰۸ دقیقه و سی ثانیه، مدار زمین را به طور کامل طی کرده است.

۸ سال بعد یعنی در سال ۱۹۶۹ میلادی، نیل آرمسترانگ آمریکایی نخستین انسانی بود که با آپولو ۱۱ به کره ماه رفت و پیاده روی فضایی روی این سیاره را تجربه کرد. ماموریتی که بعد ها، با انتقادات گسترده رو به رو شد و برخی، آن را دروغ ناسا و فریب جان اف کندی دانستند.

(تصویر کتاب کایسنیگ “ ما هیچ وقت به کره ماه نرفتیم” )

کایسینگ در این کتاب، دلایل علمی و فنی گسترده ای ارائه می نماید و سفر انسان به کره ماه و راهپیمایی آرمسترانگ را یکی از دروغ های بزرگ قرن بیستم می داند. البته به جز او، مقالات و کتاب های دیگری هم ارائه شد که فرضیه، نظریات و تصاویر منتشر شده از راهپیمایی انسان بر روی این کره را در هاله ای از ابهام قرار می دهد.

یوری گاگارین یکی از معروف ترین چهره های قرن بیستم به شمار می رود. سفر وی به فضا، افق های جدیدی را پیش روی ما قرار داد. او پس از سفر خود، به سخنرانی های مختلف در سراسر جهان روی آورد.

(لحظه تاریخی اعزام نخستین انسان به فضا در آوریل ۱۹۶۱ میلادی)

گاگارین تنها هفت سال پس از این سفر رویایی و تاریخی، بر اثر سانحه ای هوایی جان خود را از دست داد.

(وداع آخر یوری گاگارین با فرماندهان روسی پیش از آغاز ماموریت فضایی)

روس ها شب ۱۲ آوریل را به نام «یوری» نامگذاری کرده اند و آن را گرامی می دارند. در دیگر نقاط جهان نیز مراسم یادبود برگزار می شود.

(تصویری از یوری گاگارین در داخل فضا پیمای وستوک ۱ – ۱۹۶۱ میلادی)

(یوری گاگارین  در فضا پیمای وستوک ۱)

یوری گاگارین پس از این ماموریت فضایی خیره کننده، به کشورهای مختلف دنیا سفر کرد و مردم زیادی از آن استقبال کردند. سفر فضایی وی، از طریق پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان با فضاپیمای «VOSTOK 3KA-2» انجام گرفت.

رمز این پرواز، درخت سرو بود که وی را به عنوان نخستین فضا نورد تاریخ، در مدار زمین قرار می داد. سه کانال رادیویی و یک کانال تلویزیونی، با گاگارین در این سفر فضایی ۱۰۸ دقیقه ای در ارتباط بودند.

(تصویر صفحه اول نشریه ای که ورود انسان به فضا را در سال ۱۹۶۱ میلادی نوید داد)

مراسم اعزام گاگارین به فضا، توسط بسیاری از شبکه های تلویزیونی به صورت مستقیم پخش شد. یوری، این جملات را در زمانی که توانست به عنوان نخستین انسان، سیاره زمین را به عنوان کره ای واحد از فراز آسمان ها نگاه کند، بر زبان آورد:‌ «پرواز به خوبی ادامه دارد، من زمین را دیدم. خیلی زیباست.»

(تصویر صفحه اول نشریه Evening Gazette که بازگشت سالم گاگارین را نوید داد)

مدار گردی که یوری گاگارین را پس از ۱۰۸ دقیقه با سرعت ۲۷ هزار کیلومتر در ساعت (۲۷ برابر سرعت هواپیماهای مسافربری غول پیکر امروزی) به دور مدار زمین هدایت کرد، پس از انجام ماموریت، سالم به زمین بازگشت. این بزرگ ترین افتخار برای روسیه در قرن بیستم بود.

(به یاد، یوری گاگارین، نخستین انسان در فضا – ۱۲ آوریل ۱۹۶۱- با امضا ۳ فضانورد آمریکایی)

(یوری گاگارین در آغوش فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا)

نمادی از فضاپیمای وستورک، در بسیاری از موزه های هوافضای جهان به نمایش در آمد تا نقطه عطف تسخیر فضا توسط بشر را برای انسان های آینده به تصویر بکشد.

(موزه هوا فضای مسکو که فضا پیمای وستوک را در معرض دید علاقمندان قرار می دهد)

البته تصویر بالا، نسخه مرمت شده فضاپیماست. در شکل پایین، عکس واقعی فضاپیما پس از برخورد به زمین و خروچ یوری گاگارین از آن را تماشا می کنید.

با توجه به مقدمه بالا و تصاویر دیدنی که مشاهده نمودید، در ادامه مطلب با ما همراه باشید.

ایستگاه فضایی چیست؟

شاید برخی گمان کنند که ایستگاه فضایی، چیزی شبیه به ایستگاه های زمینی است که ما در پایانه های اتوبوس و قطار شاهد هستیم. گر چه تا حدودی این تصور به واسطه کاربردهایی که ایستگاه های فضایی دارند، می تواند صحیح باشد، اما در واقع ایستگاه فضایی، هم چون ایستگاه های زمینی یک سازه بزرگ است.

ایستگاه فضایی برای توسعه استفاده های بشر از فضای لایتناهی طراحی و ساخته شده است. آن ها سازه های چند صد متری معلق در فضا بوده که برای سکونت میان مدت فضانوردان اعزامی مورد استفاده قرار می گیرند.

از ایستگاه های فضایی به عنوان آزمایشگاه و رصد خانه نیز استفاده می شود. به همین خاطر، کشورهای بسیاری در طراحی و ساخت این سازه های غول پیکر پر هزینه کمک می کنند. ایستگاه های فضایی که قبلا مورد استفاده قرار می گرفتند، ایستگاه الماز، سری سالیوت، اسکای لب و میر روسیه بودند.

ایستگاه فضایی میر

(تصویر ایستگاه فضایی میر روسیه. منبع: NASA.gov)

ایستگاه فضایی میر (MIR) که شوروی سابق ساخت آن را بر عهده داشته، نخستین ایستگاه پژوهشی به شمار می رود که بشر در فضا راه اندازی کرد. ساخت آن در سال ۱۹۸۶ میلادی آغاز گشت و پس از تکمیل تدریجی در طی ۱۰ سال، تبدیل به بزرگ ترین سازه فضایی ساخت بشر شد. این رکورد تا سال ۲۰۰۱ میلادی پا بر جا ماند.

(تصویر Shannon Lucid در حال ورزش در ایستگاه فضایی میر)

این ایستگاه کاربردهای فراوانی مانند زیست شناسی، ستاره شناسی و اختر فیزیک دارد. والری پلیاکوف، پزشک و کیهان شناس روس، طولانی ترین اقامت پیوسته انسان در فضا را در اختیار دارد.

(تصویری از ایستگاه فضایی میر. جشن کریسمس ۱۹۹۷ میلادی)

فضاپیمای میر از سال ۱۳۸۰ تاکنون به بازنشستگی رسیده است. جرم این فضا پیما، بیش از ۱۲۴ تن برآورد می شود.

جدید ترین اطلاعات درباره ایستگاه فضایی میر را می توان در سایت ناسا و این پرتال مشاهده نمود.

(تصویری از داخل ایستگاه فضایی میر روسیه)

(تصویر بازگشت فضا نوردان از ایستگاه فضایی میر به زمین)

میر اکنون مورد استفاده قرار نمی گیرد. لحظات جداسازی قطعات و سقوط آن به زمین، یکی از جالب توجه ترین رویداد های فضایی بود.

(لحظه جدا سازی قطعات ایستگاه فضایی میر روسیه و برخورد به زمین- مارچ ۲۰۰۱ میلادی)

(تصویر لحظات ورود قطعات جدا شده از ایستگاه فضایی میر در زمان ورود به جو زمین)

ایستگاه فضایی بین المللی

(تصویری از ایستگاه فضایی بین المللی در سال ۱۳۸۶- منبع: NASA.gov)

۲۹ آبان ۱۳۷۷ هجری شمسی بود که ایستگاه فضایی، از پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان به فضا پرتاب شد. ۱۵ کشور دنیا در طراحی و ساخت آن مشارکت داشتند. این ایستگاه در مدار نزدیک به زمین و در ارتقاع ۳۰۰ تا ۴۵۰ کیلومتری از سطح زمین در حرکت است.

سرعت آن در مدار، بیش از ۲۷ هزار کیلومتر بوده و جرم آن ۴۲۰ تن، طولش ۷۲ متر و عرض آن ۱۰۸ متر گزارش شده است. قسمت های بسیاری از ایستگاه ساخته شده و بخش دیگری نیز تا چند سال آینده به آن اضافه می شود. قرار است ایستگاه بین المللی سال ۲۰۲۴ میلادی بازنشسته شود.

ایستگاه فضایی بین المللی با همکاری مشترک ناسا، سازمان فضایی روسیه،  سازمان فضایی اروپا، سازمان فضایی ژاپن و سازمان کانادا طراحی و ساخته شد. سازمان های فضایی برزیل و ایتالیا نیز در این پروژه همکاری داشتند.

(تصویری از فضانوردان در حال تعمیر قطعاتی در ایستگاه فضایی بین المللی)

این ایستگاه، ترکیبی از چندین پروژه فضایی است که قبلا توسط کشورهای مختلف برنامه ریزی شده بود. از آن جمله می توان به ایستگاه فضایی میر روسیه، ایستگاه فضایی آزادی آمریکا، آزمایشگاه فضایی کلمبوس اروپا و آزمایشگاه فضایی کیبو ژاپن اشاره داشت.

نکته جالب توجه آن است که «ISS»، نهمین ایستگاه فضایی سرنشین دار در مدار زمین به شمار می رود. پیش از آن،‌ ایستگاه های فضایی سالیوت، آلماز،  اسکای لب و میر روسیه، ایستگاه های فضایی سرنشین دار بودند. ایستگاه فضایی میر روسیه، بیش از ۱۰ سال سکونت گاه فضانوردان بود و توانست رکورد ایستگاه فضایی روس ها را بشکند.

(تصویری شبانه از رود نیل و دریای سیاه از نگاه ایستگاه فضایی بین المللی)

طبق آمار ها، ایستگاه فضایی بین المللی، در حال حاضر ظرفیت ۶ فضانورد را دارد. البته این ایستگاه به صورت موقت،‌ ظرفیت ۱۰ فضا نورد را نیز در اختیار دارد. دو فروند فضاپیمای سایوز هر یک با ظرفیت ۳ نفر به طور دائمی، برای تخلیه اضطراری ایستگاه در هنگام خطر به آن متصل هستند.

تاکنون فضانوردانی از ۱۷ کشور جهان در این ایستگاه اقامت کرده اند که از این تعداد، ۵ نفر، توریست فضایی بودند. صدها فضا نورد از مدت ساخت تا کنون، در قالب اردوهای فضایی ۶ ماهه یا کم تر، به این ایستگاه اعزام شده اند.

(تصویر انوشه انصاری در ایستگاه فضایی بین المللی- سال ۲۰۰۶. منبع : ناسا)

۲۷ شهریور ۱۳۸۵ هجری شمسی،‌ روزی تاریخی برای ایرانیان بود. انوشه انصاری، نخستین توریست فضانورد ایرانی با لباسی منقش به پرچم آمریکا و ایران، وارد این ایستگاه شد و ۹ روز در آن اقامت کرد.

(تصویری از انوشه انصاری، نخستین توریست فضایی در ایستگاه فضایی بین المللی)

سال ۲۰۱۱ میلادی، پشتیبانی شاتل فضایی در پی بازنشسته شدن شاتل ها پایان یافت. نکته جالب درباره ایستگاه فضایی بین المللی آن است که این ایستگاه روند تکمیل خود را تا سال ۲۰۲۰ میلادی ادامه خواهد داد و برآورد می شود که تا آن سال، از زمان تاسیس، قریب به ۱۰۰ میلیارد یورو برای آن خرج شده باشد.

(تصویری از سازه ایستگاه فضایی بین المللی)

ایستگاه فضایی بین المللی، پر هزینه ترین دستگاهی است که انسان در طول تاریخ طراحی نموده و ساخته است. مالکیت و حق استفاده از این ایستگاه، بر اساس پروتکل های بین المللی مشخص شده شرح وظایف هر کشور، از قبل تعیین شده است.

همکاری روسیه و آمریکا در ایستگاه فضایی بین المللی تا سال ۲۰۲۴ تضمین شده. این ایستگاه دارای دو بخش مداری روسی و آمریکایی است. ارائه جزییات بیش تر، در این جا ضرورتی ندارد.

اهداف و ویژه گی های اصلی پر هزینه ترین دستگاه تاریخ

ایستگاه فضایی بین‌المللی تشکیلات فضایی و سرنشین ‌دار بزرگی به شمار می رود که در مدار نزدیک زمین قرار دارد. این ایستگاه از چندین بخش تشکیل شده که توسط کشورهای مختلف ساخته شده اند.

نخستین بخش این دستگاه پر هزینه ۱۰۰ میلیارد یورویی، ۲۹ آبان ۱۳۷۷ (۲۰ نوامبر ۱۹۹۸) به مدار زمین پرتاب شد. دو سال بعد در ۱۲ آبان ۱۳۷۹ (۲ نوامبر ۲۰۰۰) با ورود اولین اردوی فضانوردان، استفاده مفید از ایستگاه آغاز گشت. علاوه بر خودِ ایستگاه مداری، تشکیلات زمینی کنترل پرواز در کشورهای مختلف، عملیات ایستگاه فضایی را زیر نظر دارند.

ایستگاه فضایی بین المللی کاربرد های فراوانی دارد که به اختصار عبارتند از:‌

آزمایشگاه فضایی: این آزمایشگاه برای انجام تحقیقات نوین و آزمایش هایی که روی زمین به دلیل شتاب جاذبه ۹.۸ متر بر مجذور ثانیه امکان پذیر نیست، استفاده می شود. رشد گیاهان، رشد و نمو سلول های زنده و آزمایشاتی که نیاز است در فضای عدم شتاب جاذبه انجام گیرد، در این جا مورد توجه است.

رصد خانه: این ایستگاه،‌ به رصد دائمی در مدار زمین می پردازد و برای رصد کردن زمین،‌ خورشید، منظومه شمسی و کیهان کاربر دارد.

تعمیرگاه فضایی: ایستگاه فضایی بین المللی تعمیرگاه تخصصی فضایی هم به شمار می رود که می تواند به عنوان مرکز حمل و نقل مداری، فضاپیماها را باز، قطعات گوناگون را گردآوری و تعمیر نموده و آن ها را به نقاط دیگر ارسال کرد.

از دیگر کاربردهای جالب این دستگاه عظیم فضایی پر هزینه می توان به مرکز ساخت و ساز برای مونتاژ و نصب سازه‌ های بزرگ فضایی، مرکز همکاری پژوهشی با بخش خصوصی در زمینه مهندسی هوافضا با هدف پیشبرد فناوری فضایی و تشویق بیشتر بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در آن اشاره نمود.

خبرهایی از ایستگاه فضایی بین المللی

چند روز پیش، شرکت ORBITAL ATK که پیمانکار ناسا برای ارائه پروازهای خصوصی به ایستگاه فضایی بین المللی به شمار می رود، ششمین ماموریت تجدید تدارکات آزمایشگاه مداری را انجام داد.

(تصویر ایندکس پرتال اوربیتال اتک، تولید کننده و طراحی تجهیزات ماموریت های فضایی بین المللی)

مهر ماه ۹۵ بود که فضاپیمای سیگنوس بر روی موشک آنتارس از ویرجینیای آمریکا به فضا پرتاب شد. این فضاپیما، حامل ۲ تن تجهیزات علمی و تحقیقاتی و سخت افرازی برا ایستگاه فضایی بین المللی بود و در نوامبر ۲۰۱۶ میلادی با همراه چندین تن زباله و ضایعات در جوه کره زمین سوزانده شد.

(تصویر نخستین اقامت طولانی مدت در ایستگاه فضایی بین المللی)

۱۳ آبان ماه، ناسا شانزدهمین سالگرد زندگی در فضا را جشن گرفت. نوامبر سال ۲۰۰۱ میلادی بود که ویلیام شفرد، فرمانده اعزامی ماموریت EXPEDITION 1‌ و دو فضانورد آمریکایی و روسی، اولین اقامت طولانی مدت را در ایستگاه فضایی بین المللی جشن گرفتنند.

(تصویری از لحظه طلوع خورشید از منظر ایستگاه فضایی بین المللی)

آبان امسال، یکی از ماه های پر خبر برای ایستگاه فضایی بین المللی بود. اوایل آبان ، سه مسافر ایستگاه فضایی بین المللی پس از ۱۱۵ روز اقامت در آزمایشگاه مداری، به زمین بازگشتند. این سه فضانورد که از کشورهای روسیه، آمریکا و ژاپن بودند، توسط یک کپسول فضایی سایوز روس در روسیه فرود آمدند.

(تصویر سه فضا نورد که اخیرا از ایستگاه فضایی بین المللی به زمین بازگشتند)

تلویزیون قراقستان، فرود این سه فضا نورد را به طور مستقیم پخش کرد. پس از بازگشت این سه تن که در تصویر آن ها را در ایستگاه فضایی بین المللی با لباس های عادی مشاهده می کنید، ماموریت EXPEDITION 50 به رهبری شین کیمبرو و همکارانش سرگئی ریژیکوف و آندری بوریسنکو از آژانس فضایی روسیه آغاز شد. شما می توانید آخرین اطلاعات درباره اکسپدیشن ۵۰ را در این وبلاگ رسمی ناسا مطالعه کنید.

(تصویری از سه فضا نورد بازگشته از ایستگاه فضایی بین المللی)

تند باد ایوان که اخیرا ۹۰ درصد خانه ها در گرانادای آمریکا را تخریب کرد، از طریق ایستگاه فضایی بین المللی عکسبرداری گشت. این پدیده در زمان اوج خود، سبب ایجاد بادهایی با سرعت بیش از ۲۰۰ کیلومتر در ساعت شد.

(تصویر تند باد ایوان از منظر ایستگاه فضایی بین المللی – اکتبر ۲۰۱۶ میلادی)

خبر بعدی آن که در پی نزدیک شدن به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، کیت رابینز، فضا نورد ناسا اعلام کرد که به عنوان یکی از شهروندان بوستون آمریکا، بر اساس قانون تگزاس در سال ۱۹۹۷ میلادی که اجازه رای دادن فضانوردان را می داد، در انتخابات شرکت خواهد کرد تا نخستین رای فضایی داده شود.

آسوشییتد پرس اخیرا اعلام کرده که فضا نوردان، یک برگه رای الکترونیکی امن را به همراه اطلاعاتی در مورد چگونگی دسترسی به برگه رای دریافت خواهند کرد که در نهایت به طور الکترونیکی به مرکز کنترل ماموریت ناسا ارسال و سپس به ستاد شمارش آرای انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا فرستاده می شود.

خبر آخر این که ایستگاه فضایی بین المللی اعلام کرد که پنجاهمین فرمانده این ایستگاه در شانزدهمین سال فعالیت آن، انتخاب شده است. فضانوردی ژاپنی به نام شین کیمبورو توانسته این سمت را از آن خود کند و جانشین آناتولی ایوانشین روس شود.

در مراسمی که به همین خاطر برگزار شد، انتخاب پنجاهمین فرمانده ایستگاه فضایی بین المللی به عنوان یک سنت قدیمی اعلام گشت. از ۱۶ سال پیش تاکنون، مدیریت ۲۳۰ فضانورد را فرماندهان بر عهده داشتند.

امیدواریم، این مقاله شما را با قطره ای از دریای بی کران علم هوا و فضا و جدید ترین اقداماتی که بشر در یکی از زیست گاه های فضایی برای صبوری و تامل در سپهر لاجوردی کائنات در حال انجام است، آشنا کرده باشد.

طبق اعلام مسئولان فضایی کشور، نخستین فضانورد ایرانی به صورت زیر مداری در سال ۱۴۰۴ هجری شمسی (۹ سال دیگر) به فضا اعزام خواهد شد. ایران تاکنون دو میمون را به فضای زیر مداری اعزام و آن ها را سالم به زمین بازگردانده که بازتاب گسترده ای در رسانه های جهان داشته است.

(گزارش شبکه تلویزیونی CNN آمریکا از موفقیت ایران در اعزام میمون به فضا)

منابع: خبرگزاری آسو شییتد پرس، خبرگزاری ایسنا، خبرگزاری ایرنا، ناسا، خبرگزاری اسپوتنیک