علم در مورد علت تکرار و باقی ماندن برخی از آهنگ ها در ذهن چه می گوید؟

بررسی اخیر روانشناسان موسیقی در مورد «کِرم های گوش» می گوید ...

همه ما این تجربه را داریم که در طول مدت زمانی مثلا حدود یک هفته، یک آهنگ را در ذهن مان و در هنگام انجام کارهای روزمره خود مانند رفتن به خرید مرور می کنیم. در مواقعی هم حتی پیش می آید که می خواهیم از شر آن آهنگ رها شویم و ناکام می مانیم.

اما علت این امر چه می تواند باشد؟ دلایل علمی ای که در پس چنین پدیده ای وجود دارد چیست؟ دانشمندان به بررسی این پدیده که آن را «کِرمِ گوش» نامیده اند، پرداخته اند. نگران نباشید، این اصطلاح به معنی وجود حشراتی در گوش شما نیست بلکه اصطلاح رایجی برای involuntary musical imagery یا  INMI است که همان جریان تکرار شونده آهنگ ها در ذهن تان است.

بعد از بررسی های فراوان انجام شده توسط «کِلی جاکوبووسکی» از روانشناسان موسیقی، سه عامل مداخله گر در ایجاد چنین پدیده ای شناخته شدند. موسیقی های شاد و هیجان بخش، داشتن ملودی هایی آشنا و الگوهایی منحصربفرد که به آسانی در دسترس هستند. هر سه مورد نام برده را در بیشتر موسیقی هایی که از طریق رادیو پخش می شوند می شنوید و اینها رایج ترین آهنگ هایی هستند که امکان دارد به «کرم های گوش» تبدیل شوند.

برخی از این آهنگ ها به راحتی در دسترس هستند و در فهرست پرطرفدارترین ها هم قرار می گیرند، به عنوان مثال آهنگ Don’t Stop Believin بعد از گذشت دهه ها هنوز هم به عنوان یکی از این کرم گوش ها رواج دارد.

هرچقدر آهنگ موردنظر ریتم سریع تری داشته باشد، احتمال اینکه در گوش شما زنگ بیشتری بزند بیشتر خواهد شد.

جاکوبووسکی می گوید، از آنجایی که مردم تمایل دارند در معرض چنین آهنگ هایی قرار بگیرند، این کرم های گوش در هنگام راه رفتن، مسواک یا جارو زدن، که با ریتمی مشابه همراه شان می شوند و در تنهایی به سراغ افراد می آیند.

همچنین این کرم های گوش ساختاری عمدتا ساده و آشنا نیز دارند. جاکوبووسکی در این باره می گوید که به نظر می رسد مغز تمایل به بهینه سازی وضعیت های دشوار دارد و این امر بدان معناست که این کرم های گوش علی الرغم اینکه باید جالب باشند نباید برای به خاطر سپردن دشوار باشند.

به عنوان مثال بسیاری از آهنگ های کودکانه رایج هر کشور و خاص فرهنگ آن سرزمین، غالبا شروعی آرام دارد سپس به بالا حرکت کرده و باز هم به وضعیت ابتدایی خود یعنی همان نوت های پایین باز می گردند. چنین ریتم هایی برای مغز این امکان را فراهم می آورند که راحت تر به خاطر سپرده و تکرار شوند.

اما این را هم باید به خاطر داشت که تنها ریتم و ملودی یک آهنگ نیست که توجه فرد را به خود جلب می کند بلکه احساس و معانی اشعار آن هم دخیل هستند. تمامی این اطلاعات، در مرکز شنیداری ذهن ضبط می شوند. هرچقدر در زمان شنیدن آهنگ توجه بیشتری به آن کرده باشید، ذهن تصویر واضح تری از آن را در خود ثبت می کند.

اکنون دیگر به خوبی می دانید که یک آهنگ تکرار شونده در ذهن به چه صورت شکل گرفته و چگونه تنگاتنگ به ذهن تان چسبیده و در آن حک شده است. همه اینها در جریانات روزمره زندگی تان اتفاق می افتد.

زمانی که آهنگی آشنا را گوش می کنید به خوبی به خاطر می آورید که اولین بار آن را کجا شنیدید، چه احساسی را در آن زمان تجربه کرده اید، در هنگام شنیدن آن در کنار چه کسی بودید و حتی گاهی بوهایی را که در اطراف تان وجود داشته مانند چیزی که می خوردید را هم به خاطر می آورید.

بی نهایت راه دیگر هم وجود دارد که می تواند چگونگی شکل گیری آهنگی در ذهن شما را سبب شده باشد. برای ذهن کار دشواری نیست که آنها را دوباره بازیابی کند یا به طور دائم در خود تکرار کند.