تندیس «مامایف»؛ نماد نبرد خونین استالینگراد

وقتی «سرزمین مادری»، بزرگ ترین مجسمه سنگی جهان می شود

قرن بیستم میلادی که یکی از جنجالی ترین و پر فراز و نشیب ترین سده های تاریخ بشریت بوده است، هنوز یادگاران بسیاری دارد که خاطرات تلخ و شیرین بسیاری از آن روایت می کنند. ملت ایران، یکی از قربانی های قرن بیستم بود، چرا که طولانی ترین جنگ این قرن خونین، توسط رژیم صدام حسین تکریتی به مدت هشت سال بر او تحمیل شد و صدها هزار شهید و جانباز، یادگاران تلخ دوران جنگ تحمیلی است.

برای روس ها نیز همچون ملت ایران که یکی از قربانیان بزرگ قرن خشونت و نفرت بودند، جنگ جهانی دوم به خصوص در آوردگاه استالینگراد، آن هم در مقابل ارتش متجاوز نازی، یادآور لحظات خونین و دردناک بسیاری است که حتی اکنون که هفده سال از آن قرن پر فراز و نشیب می گذرد، همچنان در یاد ملت روسیه زنده نگهداشته می شود.

رژه سالانه ارتش روسیه در میدان سرخ مسکو که به یادبود پیروزی تاریخی این کشور بر سربازان هیتلر انجام می شود، تنها نمونه ای از شیوه های یادآوری حماسه بزرگ روس ها در دروازه های استالینگراد است. روس ها در نیمه نخست قرن بیستم و در آخرین ماه های زندگی آدولف هیتلر، شاهد نبردی بودند که ولگوگراد روسیه را با خاک یکسان کرد.

عواقب و سختی های این نبرد خونین که بخشی از آن را در این مستند می توانید تماشا کنید، آن قدر عظیم بود که هنوز از ذهن ملت روسیه پاک نشده و به یاد این نبرد خونین حماسه ساز، تندیس بزرگی را در شهر استالینگراد نصب کردند که یادآور پیروزی تاریخی ارتش سرخ در برابر ارتشی بود که یکی از نژاد پرست ترین و حشیانه ترین نیروهای نظامی قرن بیستم را هدایت می کرد.

گزارش امروز گردشگری روزیاتو، شما را به استالینگراد روسیه می برد. جایی که مجسمه مامایف، یکی از بزرگ ترین مجسمه های سنگی جهان در آن جا قرار دارد و تاملی است بر بخشی از تاریخ معاصر جهان .با ما همراه باشید.

داستان مامایف

روسیه، کشوری که بیش از ۵۱۵ سال از روابط اقتصادی و سیاسی رسمی آن با ایرانی ها می گذرد، همچون تبریز ایران که دیار “اولین ها” قلمداد می شود، سرزمین “اولین ها” و “ترین ها” است. پهناور ترین کشور جهان، اکنون در اختیار روس ها است، اولین انسانی که به فضا رفت و سیاره زمین را همچون کره ای واحد به نظاره نشست، یوری گاگارین، افتخار صنعت فضا نوردی روسیه و جهان است.

روسیه، همچون ایران و هندوستان، اقلیم شگفت انگیز و دیار باورنکردنی ها قلمداد می شود. بیش از ۸۰۰ دانشگاه و صدها موسسه آموزشی در رشته های مختلف سبب شده تا این کشور، یکی از مقصدهای تحصیل دانشجویان بین المللی به خصوص در رشته های پزشکی و فنی و مهندسی شود. پس از فروپاشی اتجاد جماهیر شوروی، جهان توانست به شهرهای مختلف این کشور سفر کند و بخشی از ابهت و عظمت معماری و فرهنگ و هنر سرزمین تزارها را از نزدیک مشاهده نماید.

روسیه را باید به واسطه پتانسیل های فوق العاده و الهام بخش آن به تاریخ و تمدن بشری، یکی از اقلیم های دیدنی و از مقصدهای مهم گردشگری جهان دانست که سنت پترزبورگ و هرمیتاژ، تنها مشتی نمونه خروار است.

در روسیه، نمادهایی برای یادآوری اتفاقات مهم بسیار ساخته و درجاهای مختلف نصب می شود. مجسمه عظیم و غول پیکر مامایف گورکان (Mamayev Kurgan) که سرزمین مادری خوانده می شود، یکی از معماری های فوق العاده در سرزمین شگفت انگیز روسیه است.

مام میهن، در کنار مجسمه آزادی که فرانسوی ها تقدیم ایالات متحده کردند، اکنون در فهرست غول پیکرترین و بزرگ ترین مجسمه های سنگی جهان شناخته می شود و این مجسمه را باید بزرگ ترین تندیس زن در جهان خطاب کرد.

این تندیس، زنی را به تصویر می کشد که در یک دست، شمشیر دارد و آماده دفاع از میهن است و در دست دیگرش، باز و آزاده، دشمنان را به انتظار می کشد تا با آنان مبارزه کند. شاید برای شما این سوال پیش آمده است که چرا در استالینگراد، نماد نبرد خونین و حماسه ساز روس ها بر ارتش نازی، مجسمه ای با هویت یک زن، به تصویر کشیده شده و چرا نماد یک سرباز روس را شاهد نیستیم.

می توان این گونه برداشت که انتخاب یک زن، آن هم با چهره ای غیر معروف و غیر شناخته شده برای جامعه روسیه به این معناست که در دفاع از میهن، همه روس ها با هم اتحاد دارند و همه اقشار، از زن و مرد و پیر و جوان که نظامی نیستند، برای مقابله با بیگانگان آماده هستند.

استفاده از یک زن غیر نظامی، که نماد خشونت و جنگ طلبی نیست، می تواند علاوه بر برآورده کردن این موضوعات، مصداق صلح طلبی هم به شمار آید. سالانه حدود ۲ میلیون گردشگر در روسیه برای بازدید از این بنای عظیم، به استالینگراد می آیند تا هم از مجسمه دیدن کنند و هم در پارک بزرگی که در ان جا قرار دارد، نمایی زیبا از استالینگراد را تماشا کنند.

این مجسمه، حدود پنجاه و دو متر ارتفاع دارد و از کف تا نوک شمشیر، هشتاد و دو متر ارتفاع خواهد داشت. طول شمشیری که این خانم در دستش دارد. سی متر بوده و در ساخت این تندیس، از بتن و در ساخت شمشیر، از فولاد ضد آب استفاده شده است.

قریب به هشت هزار تن بتن در ساخت این تندیس غول پیکر استفاده شد و به همین خاطر. تندیس مام میهن، از سنگین وزن ترین مجسمه های جهان به شمار می رود که اخیرا ساخته شده و در معرض دید عموم قرار گرفته است. برای مشاهده این تندیس غول پیکر که یاداور نبرد خونین جنگ جهانی دوم روس ها است، بایستی ۲۰۰ پله را طی کنید تا به نزدیک این نماد عظیم برسید.

این تندیس، همچون نماد مسیح در ریو دوژانیروی برزیل، بر روی تپه ای سبز رنگ قرار گرفته که چشم انداز زیبایی را به تصویر می کشد.

۲۵ سال پس از پایان جنگ استالینگراد، روس ها که همچنان خاطره تلخ آن دوران در ذهنشان بود، تصمیم گرفتند تا یادبود آن مقاومت تاریخی را با ساخت نمادی، گرامی بدارند. در اکتبر سال ۱۹۶۷ میلادی، ساخت تندیس آغاز شد.

کار طراحی این تندیس را فردی به نام YEVEGENY VIKTOROVICH VUCHETICH که هنرمند و مجسمه ساز معروف شوروی سابق بود انجام داد. در سال ۱۹۷۰ میلادی، جایزه لنین را بدست آورد و در دهه پنجاه میلادی، به عنوان هنرمندی مردمی شناخته می شد. طرح این مجسمه توسط N V NIKITIN ساخته شد.

گشتی در اطراف مامایف

مامایف،  یکی از نمادهای نظامی و تاریخی مهم روسیه به شمار می رود. علاوه بر خود این تندیس، در اطراف نیز، آثاری وجود دارد که توجه گردشگران را به خود جلب کرده است. در حال حاضر،، در اطراف این تندیس، قبرستانی از پیکرهای غیر نظامیان مشاهده می شود که در نبرد ۷۰ سال پیش در برابر ارتش نازی، در راه دفاع از میهن، جان خود را از دست دارند. قریب به ۵۰ هزار قبر در گورستان مامایف وجود دارد که قبر سربازان کشته شده در نبرد استالینگراد است.

گورستان استالینگراد، همچون گورستان  پنتاگون  فرانسه، یکی از معروف ترین گورستان های قاره سبز به شمار می رود. پیکر برخی از مشاهیر روسیه نیز در این منطقه قرار دارد که از ان جمله می توان به واسیلی چوییکوف، رهبر وقت شوروی در نبرد استالینگراد و واسیلی زایتسلف، تک تیر انداز معروف نبرد استالینگراد اشاره کرد که با قناسه خود، بیش از ۲۰۰ تن از سربازان متجاوز را به هلاکت رساند.

واسیلی را در فهرست ۹ تک تیر انداز مرگبار جهان می دانند. او یکی از ماهرترین تک تیراندازهای ارتش روسیه بود که از نمادهای میهن پرستی روسیه به شمار می رود و در ۱۵ دسامبر ۱۹۹۱ میلادی در کیف اوکراین درگذشت. اگر فیلم سینمایی “دشمن پشت دروازه ها” اثر دیدنی ژان ژاک آلو را دیده باشید، سکانس هایی به حماسیه آفرینی های زایتسف اشاره می کند.

گفته شده که پیکر این تک تیر انداز، در سال ۲۰۰۶ میلادی، نبش قبر شد و در مکان دیگری به خاک سپرده شد.

کلیسای گورکان، مقصد گردشگری مهم دیگری در سرزمین نبرد و خون استالینگراد روسیه است. در محوطه مجسمه مام میهن، کلیسای زیبایی به نام گورکان قرار دارد که از منظر معماری و قداست، اهمیت بسیاری برای روس ها دارد.

در زیر، تصاویر جالبی از محوطه بیرونی و فضای داخلی این کلیسا مشاهده می کنید.

از جمله دیگر ظرفیت های گردشگری استالینگراد، می توان به موزه جنگ اشاره کرد که همچون موزه هوا فضا در محوطه پایگاه فضای بایکونور قزاقستان (مهم ترین ایستگاه پرتاب فضا پیمای جهان)، دیدنی های بسیار دارد. در این موزه، آثار باقیمانده از جنگ نگهداری می شود. اشیایی مانند مدال های افتخار فرماندهان یا وسایل و لباسی که آنان در نبرد خونین بر تن داشتند.

داستان ساخت تندیس

داستان ساخت این تندیس، به اندازه مشاهده این مجسمه غول پیکر، خواندنی و شنیدنی است. استالینگراد، یکی از شهرهای جنوبی روسیه است که در گذشته، ولگوگراد نامیده می شد. روس ها در زمان یوروش ارتش نازی به این قسمت، تلفات بسیار را متحمل شده اما سرمای کشنده روسیه در کنار مقاومت تاریخی روس ها در برابر ارتش نازی سبب شد که در نهایت، ارتش پیروز جنگ جهانی دوم باشند.

استالینگراد که در تجاوز سربازان نازی، با خاک یکسان شد، اکنون گر چه شهری آباد است، اما خاطره آن لحظات هولناک را همچنان می توان در گفتار و نوشتار هنرمندان و فعالان اجتماعی آن دیار مشاهده کرد.

یکی از دلایلی که سبب شد تا روس ها در این نبرد خونین، تلفات بسیاری بدهند، استراتژی قوی آلمان ها در این نبرد اعلام شد. حمله ای که در ۱۲ سپتامبر سال ۱۹۴۲ میلادی با حمله صدها هزار نفری ارتش نازی به سرزمین روسیه و با پشتیبانی هوایی یگان آلمان آغاز شد و تا دوم فوریه سال ۱۹۴۲ میلادی ادامه داشت.

پدافند غیر عامل یعنی همان سرمای وحشتناک روسیه سبب شد تا ارتش نازی، از سربازان تا ادوات نظامی،‌ همه اسیر برف و یخ شده و وزنه بازی که در هفته های اول، به طور شگفت انگیزی در اختیار روس ها بود، در روزهای سرد ژانویه تاریخی ۱۹۴۳ میلادی، به سمت روس ها تغییر کند.

روس ها در برابر ارتش هیتلر که قصد داشت با شکست روسیه، حاکم کل اروپا شود، سد دفاعی بزرگی متشکل از سیم خار دار و مین در دامنه تپه های این منطقه احداث کردند اما آلمان ها توانستند با گذر از استحکامات دفاعی ارتش روسیه، وارد استالینگراد شده و حتی راه آهن منطقه را نیز به تسخیر خود در آورند.

در پایان روز دوم جنگ، بیش از ۱۰ هزار نفر از ارتش روسیه به خاک و خون کشیده شدند ولی مقاومت موزاییکی روس ها سبب شد تا در نهایت،‌ نبرد ۵ ماهه به سود ارتش روسیه و تلفات سنگین هر دو طرف، به اتمام رسد.

طبق اسناد، استالینگراد چنان با خاک یکسان شده بود که گفته می شود، در هر متر مربع، بین پانصد تا هزار تراشه و خرده فلز که آثار به جا مانده از ترکش های توپ و ادوات نظامی بود، پیدا می شد. بیش از ۴ دهه طول کشید تا استالینگراد، بازسازی شد و اکنون، به یکی از نقاط گردشگری تاریخی و نظامی روسیه تبدیل شود.

مجسمه های استالینگراد

این فقط مام میهن نیست که استالینگراد روسیه را در کتاب گینس قرار داد. در این شهر، مجسمه های دیگری هم یافت می شودکه گر چه اعتباری به انداز مامایف ندارند، اما با استقبال گردشگران بین المللی مواجه شدند و از جمله دیدنی های شهر هستند.

تندیس مادر غمگین، یکی از انهاست. از معروف ترین مجسمه های محوطه تندیس استالینگراد، تندیسی از مادری را نشان می دهد که فرزند مرده خود را در آغوش کشیده و نمادی از درد و رنج مردم جنگ زده و بی گناه است.

یکی از دیدنی های اطراف مجسمه مامایف را می توان به خرایه ای اشاره کرد که بر اثر حملات هوایی آلمانی ها تخریب شده بود و بخشی از ان همچنان در معرض دید گردشگران قرار دارد. ساختمان، معماری آجری و مستطیل شکل دارد و قسمت درونی آن، تا حد زیادی ویران شده و از بین رفته است.

تندیس تفنگدار، تندیس دیگری است که ژنرال تفنگ به دستی را به نمایش در اورده و در این محوطه قرار گرفته و به هر حال، یادبود پیروزی ارتش سرخ در نبر با آلمان ها است.

دیوار خاطره، تندیسی از یک دیوار کهن هست که در محوطه قرار دارد و خاطرات جنگ و برخی نامها بر روی آن نقش بسته است. این تندیس، در واقع روایتی از خرابی و خسارت هایی است که جنگ خونین سال ۱۹۴۳ میلادی را به تصویر می کشد.

تندیسی از سربازان به صف کشیده شده به صورت نمادین هم در محوطه قرار دارد و نمایان گر مقاومت روس ها در برابر ارتش نازی هستند.

تندیس سرباز بی نام، یکی از تندیس های معروفی است که در کشورهای مختلف دنیا به یاد سربازان کشته شده در نبردهای قرن بیستم، احداث می شود و مورد تکریم قرار می گیرد. از این تندیس ها، در استالینگراد نیز موجود است. تندیسی از یک سرباز که فقط تابلویی در زیر پایش نصب شده است و روی آن تابلو، نوشته شده که تو گمنامی، اما کاری درخشان و ابدی انجام دادی.

سربازان دیگری را همانطور که در تصویر بالا مشاهده می کنید، در صف، پشت به پشت هم ایستاده اند و قهرمانانه، از وطنشان حفاظت می کنند نیز بر روی کتیبه ای نقش بسته است.

از جمله دیگر تندیس هایی که در این شهر قرار دارد، می توان به تندیس کمک و همیاری اشاره کرد. چند مجسمه که در آن،‌سربازان در حال کمک به همرزمان خود هستند و پیکر زخمی همقطاران خود را حمل می کنند، در محوطه گورکان در معرض دید عمومی قرار گرفته است.

به امید دنیایی بدون جنگ