گزارش روزیاتو از تجربه جهانی در اتوبوس های گردشگری

از پاریس تا بارسلون با فرصت آفرینی اتوبوس های گردشگری

سرویس گردشگری روزیاتو، در ادامه بررسی مقولات بالا دستی صنعت گردشگری کشور، امروز نگاهی دارد به موضوع اتوبوس های ویژه گردشگری در ایران که چند سالیست، به عنوان یکی از دغدغه های اصلی فعالان صنعت گردشگری کشور و هم چنین معضلی سر راه حرفه ای شدن صنعت گردشگری شهری مورد توجه قرار گرفته است.

اردیبهشت ۹۵، طرح تسهیل واردات خودرو های گردشگری در هیات دولت مطرح شد، اما با مخالفت وزارت صنعت و معدن مواجه و از دستور کار خارج شد. این وزارت خانه می گفت که اتوبوس های گردشگری، در داخل قابل تولید هستند اما سازمان میراث فرهنگی معتقد بود که چون این اتوبوس ها، مبلمان خاصی دارند، از عهده توان فنی سازندگان داخلی خارج است.

به هر حال، همه این رایزنی ها و صحبت ها باعث نشد که حتی در وسط پاییز ۹۵، شاهد تردد اتوبوس ویژه گردشگران خارجی در شهر باشیم. در نمایشگاه گردشگری تهران که در بهمن ۹۵ برگزار شد، از اتوبوس گردشگری تهران رونمایی شد و این امید را زنده کرد که بزودی، تهران و دیگر مقصدهای گردشگری ایران مانند یزد و اصفهان، اتوبوس های تخصصی گردشگری را شاهد خواهیم بود.

گردشگری با اتوبوس ویژه

همان طور که می دانیم، در بسیاری از کشورهایی که مقصد گردشگری به شمار می روند، اتوبوس های ویژه گردشگری که از امکانات مدرنی هم چون سیستم تهویه، سامانه اینترنت پر سرعت و نمایشگر های اطلاع رسانی دیجیتالی چند زبانه گردشگری برخوردار هستند، ابزاری برای تسهیل و تسریع گردشگری شهری شده اند.

وقتی به اتوبوس های گردشگری فکر می کنیم، برای خیلی از عاشقان گردشگری، اتوبوس های قرمز زنگ لندن و اسپانیا، به عنوان نمادهای مدرن اتوبوس های تخصصی گردشگری درون شهری به ذهن ما می آید که ده ها سال است که به عنوان نماد گردشگری در انگلستان و اسپانیا به سرویس دهی میلیون ها گردشگر بین المللی مشغول هستند.

الان در برخی از کشورها، از ایستگاه اتوبوس هم برای اطلاع رسانی و تبلیغات و بازاریابی دیجیتالی چه برای گردشگران و چه برای شهروندان استفاده می کنند.

 گردشگری اتوبوسی از لندن تا بارسلون

البته در این کشور ها، سیستم حمل و نقل عمومی و مدیریت شهری نیز، همراه این اتوبوس ها بوده و خدمات تکمیلی گسترده ای را نیز برای استفاده بهتر گردشگران از این سیستم حمل و نقل عمومی تخصصی ارائه می کنند. به عنوان مثال، در بارسلونا اسپانیا، اتوبوس های گردشگری دو طبقه، در دو خط قرمز و آبی حرکت می کنند که اگر فردی تنها دو روز در بارسلونا بود، بتواند از طریق این اتوبوس ها، همه نقاط بارسلونا را تماشا کند.

هم چنین دارندگان بلیط اتوبوس های ویژه گردشگری، می توانند در طول روز،‌ هر تعداد باری که علاقمند بودند، از این اتوبوس ها استفاده کرده و به مقصد های مختلف بروند. همه این کار ها از طریق سیستم بلیط الکترونیکی و اطلاع رسانی دیجیتالی که بر روی ایستگاه های اتوبوس ویژه گردشگری نصب شده است، انجام می شود.

تجهیز اتوبوس ها به اینترنت پر سرعت و اطلاع رسانی مقصد های گردشگری در طول مسیر به چند زبان از طریق گوشی های چند زبانه، از جمله دیگر خدماتیست که در اتوبوس های ویژه گردشگری در اختیار گردشگران بین المللی در شهری مختلف جهان از جمله پاریس، وین، لندن و بارسلونا، قرار می گیرد. حتی اتوبوس های خودران برقی و بدون راننده نیز در برخی از کشورهای دنیا برای سهولت گردشگران در دستور کار قرار گرفته است.

حتی برخی از این اتوبوس ها، برای گردشگرانی که خیلی عجله دارند و تنها ۳ ساعت در یک شهر هستند، برنامه ویژه ای تدارک دیده و آن ها را در اسرع وقت، به سر وقت معروف ترین مقصد های گردشگری (tourism destination) برده تا نماد ها و بناهای تاریخی و فرهنگی معروف را از نزدیک مشاهده کنند.

مثلا در پاریس، خیلی ها فرصت بالا رفتن از برج ایفل را ندارند و تماشای برج ایفل در روز یا شب از دور، سوار بر اتوبوس ها برایشان کفایت می کند. بنابراین این اتوبوس ها، با گشتن در داخل شهر، هم خیابان و چشم اندازهای طبیعی را برای گردشگران خیلی عجله ای به ارمغان می آورند، هم فرصت هایی برای آشنا شدن با مقصد های مختلف گردشگری را فراهم می کنند.

این قضیه در بارسلونا هم وجود دارد که یکی از مقصد های اصلی گردشگری در جنوب اروپا به شمار می رود و شهرت کاتالانی های عاشق لیونل مسی و آبی اناری پوشان بارسلونا نیز، بر شهرت آن افزوده است. گردشگری شهری در بارسلونا با اتوبوس های رو بازی که مقصد های تاریخی و طبیعی گردشگری شهر را به گردشگران بین المللی معرفی می کند، از جمله برنامه های صنعت گردشگری این کشور به شمار می رود.

گردشگری در شب (night life) فرصتی خاص برای گردشگری در نقاط مختلف جهان است. چرا که برخی از گردشگران دوست دارند، زیر نور ماه، با نورهای مصنوعی، ظرفیت های گردشگری مناطق مختلف شهر ها را دیدن کرده و از برنامه ها و رویداد های شبانه نیز استفاده کنند.

 اتوبوس های گردشگری در ایران

 بخشی از رونق گردشگری شهری در مقصد های گردشگری اروپا که در بالا به آن اشاره کردیم، به ظرفیت سازی های مرتبط است که توسط اتوبوس های ویژه گردشگری بین المللی ایجاد می شود. بنابراین، اهمیت و جایگاه اتوبوس های تخصصی گردشگری بین المللی در شهر ها، به عنوان یکی از رکن های فرصت آفرین در رونق صنعت گردشگری باید مورد توجه قرار بگیرد.

ما زمانی می توانیم حداکثر درآمد زایی از حضور گردشگران در کشور را تجربه کنیم که بستر و زیر ساخت های سخت افزاری و نرم افزاری این مهم را فراهم کرده باشیم. بعضی از بسترها، اولویت بسیار مهم دارد و اگر این بسترهای الولویت دار فراهم نشود، بخش های بعدی جلوه خاص خود را نخواهد داشت.

ما نمی توانیم سیستم حمل و نقل عمومی کلان شهر تهران را که ۵۰ درصد از آن در سن بازنشستگی قرار دارد، عاملی محرک برای توسعه گردشگری پایتخت بدانیم. اگر چه بر اساس برخی اقدامات، حرکت های خوبی در چند سال اخیر برای شبانه روزی کردن حمل و نقل عمومی برخی از خطوط پر رفت و آمد و تامین اعتبار برای خرید اتوبوس های هیبریدی در دستور کار مسئولان حمل و نقل شهری قرار گرفته است.

اما همچنان حمل و نقل عمومی کیفیت قابل قبولی ندارد. نارضایتی از صف های طولانی برای اتوبوس های مملو از مسافر در تهران در کنار چالش پول خرد برای اتوبوس ها و مسافرکش های تهران، اوضاع را آن طور که باید، برای میزبانی از  صدها هزار گردشگر خارجی، آماده نمی کند.

تصور کنید یک فرانسوی قصد داشته باشد از میدان ونک به سمت موزه جواهرات ملی در خیابان فردوسی تهران  یا موزه هنرهای معاصر در خیابان کارگر یا موزه سفال در نزدیک میدان مشق برود. آیا سیستم حمل و نقل واحدی برای رسیدن به این مقاصد داریم؟ آیا اتوبوس گردشگری ویژه برای گردشگری بین المللی پایتخت در اختیار است؟

خیابان یک طرفه ولیعصر و کارگر، محدودیت های وسایل حمل و نقل شهری برای ورود به محدوده طرح ترافیک، سبب می شود تا یکی از بهترین گزینه ها، استفاده از خطوط اتوبوس BRT و حتی مترو تهران باشد. خطوط اتوبوس شهری تهران، اگر چه در چند سال اخیر با ناوگان پیشرفته و حرفه ای تر از سابق در اختیار شهروندان است، اما هنوز برای رسیدن به شرایط آرمانی فاصله هایی دارد که باید برای رفع آن، تلاش کرد.

هنوز برخی از مشکلات خیلی پیش پا افتاده و مهم در سیستم حمل و نقل عمومی پایتخت مشاهده می شود که می تواند در زمان حضور سیلی از گردشگران خارجی در کشور، چالش زا باشد. مشکل چند زبانه نبودن ایستگاه ها، نمایش گرهای داخل اتوبوس ها و هم چنین، عدم اطلاع رسانی چند زبانه شیوه خرید کارت الکترونیکی اتوبوس و مترو، مسائلی هست که برای این گردشگر فرانسوی می تواند فورا مساله ساز باشد.

اگر چه، مهمان نوازی فوق العاده عالی ایرانیان، هیچ گردشگر و غریبه ای را در هیچ کجای ایران زمین، تنها و بی یاور نمی گذارد، اما باید توجه داشت که وقتی با حجم عظیمی از گردشگرانی که ۱ کلمه فارسی بلد نیستند مواجه می شویم، استقرار سیستم های مدیریتی  هوشمند، می تواند جوابگوی گردشگران و علایق آن ها باشد.

باید نیاز سنجی و آسیب شناسی گردشگری کلان شهر تهران به عنوان یکی از اولویت های مدیریت شهری، در دستور کار باشد. برخی از مشکلات، با دنیای دیجیتالی امروز، خیلی همراستا نیست و ظرفیت های عملیاتی ما نیز، به راحتی می تواند برای حل آن، چاره ساز باشد.

گردشگری شهری و گردشگری دیجیتالی

به عنوان مثال، هنوز در سیستم حمل و نقل اتوبوسی تهران، ایستگاه های اتوبوس، چند زبانه نیست و مسیرهای اتوبوس، بر روی تابلوی دیجیتالی داخل اتوبوس که در بسیاری از نقاط دنیا مرسوم هست، نشان داده نمی شود. خوب وقتی شما نمی دانید که اتوبوس قرار است در کدام ایستگاه توقف کند، چطور یک گردشگر خارجی بتواند خود را بدون دردسر از ونک به موزه جواهرات ملی یا نگین کاخ های ایران (کاخ گلستان) برساند بدون آن که پرسشی بکند؟

مشکل اینجا نیست که راننده گان اتوبوس به زبان انگلیسی یا فرانسوی آشنایی ندارند، مساله این است که نصب یک تابلوی دیجیتالی داخل اتوبوس که به دو زبان فارسی و انگلیسی، مسیرها را مرتب نمایش دهد، کار چندان سخت و پیچیده و هزینه بری نیست.

از طرفی دیگر، سامانه حمل و نقل عمومی کلانشهر تهران باید بتواند app های خود را چند زبانه کرده تا گردشگران برای استفاده از خدمات دیجیتالی سیستم اتوبوسرانی پایتخت، با کم ترین مشکلات مواجه شوند.

خوشبختانه، شهردار تهران، یکی از شهرداران دنیا دیده کشور است که از استکهلم تا نیویورک، با خدمات نوین در عرصه حمل و نقل عمومی و مدیریت عرصه گردشگری آشنا شده است. اما هم چنان قبول دارد که مدیریت شهری تهران، با چالش های بسیاری مواجه است و بخشی از این مشکل، به منابع انسانی بر می گردد که البته به زعم وی، همگی مشکل ندارند و همه گی دزد نیستند.

البته که این تصور درستی است، اما برای تخصص گرایی در مدیریت شهری تهران که تاثیر زیادی بر توسعه گردشگری شهری دارد به خصوص برای پایتخت که پرستیژ گردشگری ایران هم تا حدودی به شمار می رود، باید تلاش بیش تری صورت بگیردد.

نگاه شهردار به الزام استقرار نهاده های شهر الکترونیک (e-city) ، تکریم شهروند الکترونیک (e-citizens) و پیاده سازی فراگیر آن در تهران و دیگر استان ها، می بایست در عمل و در راستای چشم اندازهایی که برای توسعه گردشگری شهری تدوین شده است، محقق شود.

این فرصتی هست تا زمینه برای ارائه طرح های خلاقانه مبتنی بر سامانه های فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه مدیریت شهری به واسطه نوع نگاه بین المللی مدیران ارشد، فراهم شود. اکنون در برخی از ایستگاه های اتوبوس تهران، نمایشگر دیجیتالی ارائه شده است که مدت انتظار شما برای سوار شدن به خط اتوبوس مورد نظر را نشان می دهد.

حتی در زمان های ترافیک، مدت زمان تخمینی رسیدن اتوبوس به مقصد مورد نظر، حک می شود. اگر چه هنوز با سامانه های دقیقی که در سیستم حمل و نقل عمومی سوئد و آلمان مشاهده می کنیم، این نمایش گر و سامانه های آن، تفاوت هایی کمی و کیفی را نشان می دهد، اما بستر برای دیجیتالیزاسون سیستم حمل و نقل عمومی تهران در حال فراهم شدن هست.

این نمایشگر های دیجیتالی، هنوز در ده ها هزار ایستگاه اتوبوس کلان شهر تهران نصب نشده است که نصب آن ها با کارکرد صحیح، ضروری تصور می شود. از جنبه ای دیگر، این نمایش گر ها عموما به زبان فارسی است که استفاده یک گردشگر خارجی را در تهران با مشکلاتی همراه می کند.

به نظر می رسد، اگر در کوتاه مدت و میان مدت، امکان دو زبانه کردن این نمایشگر ها وجود ندارد، جدول تخمینی زمان عبور و مرور اتوبوس های هر ایستگاه به مقاصد مختلف، به زبان های مختلف بر روی ایستگاه به صورت اطلاعیه هایی نصب شود.

حتی اگر اتوبوس های گردشگری تهران که قبلا نوید آن ها داده شده بود، از نظر کمی و کیفی گسترش یابند، تا حدی می توانند پاسخ گوی نیاز گردشگران بین المللی در تهران باشند.

صحبت از اتوبوس های گردشگری در ایران شد، در ادامه نگاهی داریم به آخرین وضعیت برخی از استان های کشور در این حوزه.

دیار اولین ها، اولین اتوبوس گردشگری ایران را تجربه کرد

تبریز، دیار اولین های ایران، اکنون یکی از مقصد های گردشگری غرب کشور است و از نوروز ۹۵، با اتوبوس های ویژه گردشگری، عاشقان تبریز را به بازدید از مناطق گردشگری فرهنگی و تاریخی این استان برد. این قضیه، در سال های گذشته نیز همراه بوده است و به همین خاطر، تبریز را باید اولین شهر ایران دانست که نخستین اتوبوس گردشگری تخصصی در آن رواج یافت.

اتوبوس گردشگری در اصفهان

نصف جهان، یکی از مقصد های گردشگری فوق العاده ایران است که در زمینه اتوبوس گردشگری، اقداماتی را انجام داده است و به قول بازرس ویژه ستاد خدمات سفر کشور، طرح اتوبوس گردشگری اصفهان به زودی در همه ایام سال نیز ادامه خواهد یافت.

اکنون اتوبوس های گردشگری در ایستگاه های ۱۶ گانه شهر اصفهان در برخی از زمان های سال فعال و در دسترس گردشگران اصفهان دوست ایران و جهان قرار دارد که امیدواریم، عمومی و از امکانات بهتری نیز برخوردار شوند.

پایتخت گردی با اتوبوس های ویژه گردشگران

رییس سازمان گردشگری شهرداری تهران، چندی پیش از ورود اتوبوس های ویژه گردشگری به تهران در آینده نزدیک خبر داد و اعلام کرد که رینگ گردشگری پیاده روی در پایتخت نیز طراحی شده و در مسیر تهرانگردی گردشگران خارجی، میزهایی برای ارائه خدمات به آن ها تعبیه خواهد شد.

گفتنی است، نخستین اتوبوس خارجی گردشگری پایتخت که محصول چین است، بزودی وارد صنعت گردشگری شهری پایتخت ۲۳۰ ساله ایران می شود و بزودی ۵ دستگاه دیگر نیز به آن افزوده می شود.

اتوبوس های گردشگری ارومیه، فقط برای تابستان

در تابستان ۹۵، ارومیه آذربایجان غربی با اتوبوس های ویژه گردشگری، از ساعت ۱۰ صبح تا ۲۰ شب، مشغول سرویس دهی به هموطنانی بود که ارومیه گردی را انتخاب کرده بودند. این اتوبوس ها به صورت رایگان به انتقال مسافران در نقاط مختلف شهر ارومیه اقدام کردند که امیدواریم چنین ظرفیتی در همه ایام سال در این نقطه گردشگر خیز کشور، مشاهده شود.

ارومیه نخستین شهر کشور است که اتوبوس گردشگری ویژه بانوان خانه دار را راه اندازی کرد.

نخستین اتوبوس گردشگری کرمان، سال ۹۶ می آید.

اگر تابستان امسال به کرمان بروید، با نخستین اتوبوس گردشگری VIP‌کرمانی هم مواجه خواهید شد. کرمان، یکی از مقصد های بسیار جالب گردشگری طبیعی و تاریخی ایران زمین، می تواند نوروز ۹۶ را به زمانی جذاب برای ایرانگردان عاشق دیار کپر ها و زیره ها و روستای صخره ای جهانی میمند، تبدیل کند.

کرمان ۷ هزار اثر تاریخی دارد که ۷۰۰ اثر آن، ثبت ملی شده است.

امیدواریم اتوبوس گردشگری کرمان بتواند رونق گردشگری این استان پر پتانسیل کشور را در سال آینده به ارمغان آورد.

اتوبوس گردشگری در همدان و مهاباد فعال می شود

تابستان امسال، همدان یکی از مقصد های گردشگری تاریخی ایران که با لالجینش، آوازه جهانی دارد، به استقبال اتوبوس های ویژه گردشگری رفت. اما هم چنان، این مقصد مهم فرهنگی و تاریخی کشور، از اتوبوس های تخصصی و مجهز گردشگری داخلی و بین المللی برخوردار نیست که لزوم توجه به آن در سال آینده تصور می شود. این موضوع برای مهاباد نیز که اخیرا به این سمت تمایل پیدا کرده است، اهمیت دارد.

توصیه های روزیاتویی

۱- اتوبوس های ویژه گردشگری، رونق صنعت گردشگری شهری به خصوص گردشگری مجازی را در همه استان های کشور به دنبال خواهد داشت و رونق آن، رونق صد ها شغل مستقیم غیر مستقیم در این عرصه خواهد بود

۲- اتوبوس های گردشگری مجهز به سامانه های اطلاع رسانی وبی و اپی، می توانند رونق کارآفرینی دیجیتالی را در ایران به ارمغان آورند.

۳- اتوبوس های گردشگری آینده در صورتی که به نمادهای فرهنگ و تاریخ ایران مجهز شوند، بازتاب های رسانه ای گسترده در سراسر جهان پیدا خواهند کرد. به این موضوع، سازمان های فعال در عرصه  بازاریابی گردشگری (Tourism marketing) و هم چنین برندینگ گردشگری (Tourism branding) می بایست توجه کنند.

۴- محصولات و خدماتی را می توان در اتوبوس های ویژه گردشگری به صورت رایگان یا ارزان قیمت، ارائه و در اختیار گردشگران و مخاطبان بین المللی شهر های ایران قرار دارد.

۵- از تجربه های استقرار و بهره برداری اتوبوس های گردشگری در مقصد های گردشگری جهان می بایست استفاده شود.

۶- مینی باس هایی که در بام تهران و نمایشگاه بین المللی تهران استفاده می شود و برقی است، در سایر نقاط کشور برای تسهیل گردشگری شهری مورد استفاده قرار بگیرد.

۷- اپ نویس ها، می توانند از فرصتی که در اتوبوس های ویژه گردشگری در اختیار گردشگران بین المللی قرار می گیرد استفاده کرده و اپ های تخصصی معرفی ظرفیت های گردشگری ایران را در اختیار این افراد قرار دهند.

امیدواریم سال ۱۳۹۷، سال تردد گسترده اتوبوس های گردشگری تخصصی در کهن دیار ده هزار ساله چهار فصل خود باشیم.