باگرند کانیون های شگفت انگیز ایران آشنا شویم [قسمت اول]

از «تنگه شیرز» لرستان تا «کال جنی» طبس

طبیعت گردهای حرفه ای، برخی از نقاط سرزمین هزار رنگ هزار نقش ایران را در دنیا کم نظیر می دانند. یکی از این مکان ها، جزیره اسرارآمیز و رنگارنگ هرمز با خاک خوراکی و دیگری کوه های مینیاتوری چابهار (بندر همیشه بهار ایران)  است که گردشگران را به جشنوازه ای از رنگ و نقش و شگفتی می برد. کوه های مینیاتوری بوشهر، یادآور فرسایش سنگ ها توسط آب است که میلیاردها سال پیش روی کره زمین بوجود آمدند.

دره های خیره کنند و کوه های سر به فلک کشیده را می توان ارمغان فرسایش خاک در کره زمین در طول اعصار گوناگون دانست که پدیده های طبیعی شگفت انگیز جذابی را خلق کرده اند و دره حیرت انگیز هزار و ششصد متری گردند کانتیون در ایالت آریزونا آمریکا یکی از آنهاست.

این فقط آمریکا نیست که گرند کانیون های باورنکردنی دارد. در ایران، چندین پدیده طبیعی مشابه گرند کانیون آمریکا داریم که سلسله گفتارهای گرند کانیون گردی روزیاتو در ایران، شما را با ۶ مورد آن آشنا می کند.

در گزارش امروز، سری به تنگه شیرز لرستان و کال جنی در طبس زده ایم تا با شگفتی های طبیعی این مناطق آشنا شویم.

با ما همراه باشید.

گرند کانیون چیست؟

گرند کنیون یکی از شگفت‌ انگیز ترین عجایب طبیعی دنیا به شمار می رود که در کشورهای مختلف جهان میتوان آثاری از ان را به تماشا نشست.معروف ترین گرند کانیون دنیا در دره ای در ایلات آریزونا ایالات متحده آمریکا قرار دارد که یکی از عمیق ترین و دیدنی ترین دره های روی زمین بوده و لوکیشن فیلم های سینمایی بسیاری شده است.

گفته شده که میانگین عمق آن حدود ۱/۶ کیلومتر و عرض آن ۱۶ کیلومتر است. این ژرف‌ دره، طی شش میلیون سال گذشته با گذر رود کلرادو از ژرف‌ دره‌ی ۴۴۶ کیلومتری تشکیل شده است. این ژرف‌دره یا کنیون، از یک دره تشکیل نشده، بلکه شامل چندین دره‌ی جانبی است که بر اثر فرسایش ایجاد شده‌ اند. در واقع در گرند کانیون ها، شما جشنواره ای از پستی و بلندی های زمین را که طی هزاران قرن ایجاد شده است را تماشا خواهید کرد که کولاکی از رنگ ها و اشکال هندسی خواهد بود.

فلات کلرادو یعنی جایی که دره در میان آن به وجود آمده، در گذشته در سطح یک دریای کم عمق قرار داشته است. گردشگران هنوز هم در حاشیه‌ی دره می‌توانند فسیل‌ های حلزون، مرجان و صدف پیدا کنند. حدود بیست میلیون سال پیش، زمین به سمت بالا حرکت کرد و دریا کنار رفت. حدود شش میلیون سال پیش، رود کلرادو جهت خود را تغییر داد و شروع به حرکت در میان این فلات کرد. به مرور زمان به شاخه‌های فرعی و جریان آب رود اضافه شد و بدین ترتیب بسیاری از دره‌ های جانبی ایجاد شدند.

گفته شده که با آب شدن یخچال‌های طبیعی، حجم آب افزایش یافت و به رود، قدرت بیشتری برای فرسایش سنگ‌ها داد. در عرض دو میلیون سال، رودخانه توانست مسیری برای خود در دل صخره‌ها بشکافد. این مسیر تنها ۱۵۰ متر بالاتر از سطح کنونی انتهای دره قرار داشت. تقریبا این ساختار شکل گیری گرند کانیون آمریکا را میتوان به دیگر نقاط دنیا نیز بسط داد.

از آن‌جایی که لایه‌های متعددی از صخره‌ ها در جریان این فرسایش نمایان شده‌اند، دیوار ه‌های این ژرف‌دره ترکیبی از رنگ‌های قهوه‌ای، زرد، قرمز و خاکستری را به زیبایی به نمایش می‌گذارند. همان‌ طور که خورشید در طول روز در سرتاسر آسمان حرکت می‌کند، میزان و زاویه‌ی تابش نور به صخره‌ ها تغییر کرده و در هر ساعت از شبانه‌ روز منظره‌ی زیبا و بی‌بدیل و ترکیبی تماشایی از رنگ‌ها را به نمایش می‌گذارد که در تصاویر مشاهده می کنید.

لایه‌های متعدد و رنگارنگ سطح مقطع دره‌ها، نمایانگر تاریخچه‌ی زمین‌شناسی منطقه است. سنگ‌های نزدیک به رود، یکی از قدیمی‌ترین سنگ‌های روی این سیاره هستند که عمری برابر با دو میلیارد سال دارند.

ابتدای قرن بیستم میلادی گرند کنیون به واسطه‌ی گزارش‌های دانشمندان و کاشفان متعدد و نیز آثار نقاشی توماس موران (Thomas Moran) به شهرت رسید و به یکی از جاذبه‌ های گردشگری محبوب تبدیل شد. در سال ۱۹۰۳ میلادی، تئودور روزولت، رئیس جمهور وقت آمریکا از گرند کنیون بازدید کرد.

روزولت که از ارزش و اهمیت فوق‌ العاده‌ی گرند کنیون آگاهی یافت، در سال ۱۹۰۶ میلادی، منطقه‌ی حفاظت شده‌ی شکار گرند کنیون را پایه‌گذاری کرد. در ژانویه ۱۹۰۸ میلادی، وی بیش از ۸۰۰ هزار هکتار از زمین‌های گِرَند کنیون را به مجموعه آثار ملی ایالات متحده اختصاص داد. گرند کنیون روزولت در نظر داشت این منطقه را به یک پارک ملی تبدیل کند، اما مخالفانی داشت که این کار را ۱۱ سال به تاخیر انداختند.

در سال ۱۹۱۹ میلادی در نهایت این منطقه به یک پارک ملی تبدیل شد. در حال حاضر سالانه در حدود ۵ میلیون گردشگر از گرند کنیون بازدید می‌کنند. در حالی که بسیاری از گردشگران به تماشای دره از حاشیه‌ی آن بسنده می‌کنند، تعدادی از آن‌ها از مسیرهای پیاده‌ روی وارد دره می‌شوند.

سفر به اعماق دره و بازگشت از آن دو روز طول می‌کشد. کسانی که تمایلی به پیاده‌روی ندارند می‌توانند با چهارپایان این مسیر را طی کنند. کلبه‌ی Phantom Ranch که در عمیق‌ ترین بخش دره و در نزدیکی رود کلرادو قرار دارد امکانات اقامت برای گردشگران را فراهم کرده است.

راه دیگر برای گشت‌وگذار در گرند کنیون، رودگردی (rafting) در مسیری است که اولین بار جان وسلی پاول از آن عبور کرده بود. قایق‌های مخصوص این کار از لاستیک‌های انعطاف‌پذیر به جای چوب ساخته شده‌اند، همین باعث می‌شود که گردشگران سفری امن‌تر داشته باشند. با این حال رودگردی در رود کلرادو هیجان‌انگیز است و البته خطرات خود را دارد. اگر به این کشور رفتید، سفر به گرند کانیون آریزونا را در نظر داشته باشید که مقصدی بکر برای سلفی بگیرهای اینستاگرام طبیعت گرد است.

سفر به تنگه شیرز ۵ کیلومتری در لرستان

لرستان، عروس آبشارهای ایران و یکی از مقصدهای ناب و کمتر شناخته شده گردشگری طبیعی و تاریخی ایران به شمار می رود. دیاری با مردمان سخت کوش و مهمان نواز که ظرفیت های طبیعی فوق العاده به خصوص در نیمه نخست سال دارند.

اگر به لرستان سفر کنید، در محل تلاقی استان های کرمانشاه، ایلام و لرستان، بخشی از سرزمین ایران زمین، نام خاصی دارد که آن هار بهشت اردیبهشت ایران می دانند و همچون سوباتان گیلانی ها، جشنواره ای از شگفتی ها را در برابر دیدگان گردشگران به تصویر می کشد. تنگه شیرز، یکی از گرند کانیون های ایران در لرستان قرار دارد.

این منطقه سرسبز و دیدنی در پنجاه کیلومتری شهر کوهدشت، یکی از دیدنی ترین مناطق لرستان ایران واقع شده که در تابستان هر سال، میزبان صدها هزار گردشگر از سراسر جهان و بسیاری از نقاط جهان است و البته در نقطه تلاقی  استان های کرمانشاه، ایلام و لرستان است. اگر شما به این منطقه زیبا سفر کنید، فرصت دیدار از دو استان دیدنی کشور که تاریخی کهن دارد نیز برایتان فراهم می شود. رود خروشان سمیره نیز در این منطقه قرار دارد. 

این جاذبه طبیعی در بخش زردلان و در منطقه ای به نام اولادقباد قرار دارد و دارای طبیعتی زیبا و چشمه های جاری با آب فراوان، صخره های تند و تیز و میوه های وحشی فراوان است. شکل خاص، آب زلال و پوشش گیاهی و جنگلی و گیاهی بکر، طبیعت بسیار زیبا و دل انگیز و در عین حال اعجاب آوری به این دره تنگ و صخره ای داده است.

شایان ذکر است که فرسایش سنگها و کوهها چهره خاصی به این دره داده که در مجموع آن را به محیطی شگفت انگیز و جذاب تبدیل کرده و توجه همه را به این منطقه معطوف کرده است. طول این تنگه چند کیلومتر است و رود کوچکی از میان آن عبور می کند. رودی با سراب ها و چشمه های زلال که در مسیر خود آبشارهای زیبایی را به وجود آورده می رود تا در دهانه ورودی شیرز به رودخانه خروشان سیمره ملحق شود.

ارزش بسیار بالای منطقه و وجود سایت های غنی دوره های سنگ (عصر حجر) و دوره برتر در این دره موجب شده که سازمان میراث فرهنگی در طرح جامع گردشگری استان لرستان توجه ویژه ای به این منطقه در شهرستان کوهدشت داشته باشد. وجود درختان وحشی مو، انجیر و گلابی وحشی در این تنگه مناظر بدیعی را بوجود آورده است. کوه ها، صخره های منحصر بفرد، آبشارهای متعدد که از دل این تنگه بیرون می آید ویژگی ارزشمندی برای جذب مسافران و گردشگران مناطق کوهستانی محسوب می شود.

مکانی که توسط دیواره هایی با ارتفاع ۱۵۰ تا ۲۰۰ محصور شده و ۵ کیلومتر طول دارد. روی دیواره ها، نقش و نگارهایی جالب که ارمغان فرسایش خاک است مشاهده می شود که یک گالری بزرگ از رنگ و نقش را در برابر دیدگاه گردشگران خلق می کند.

تنگه شیرز لرستانی ها، یکی از ظرفیت های ژئو توریسم ایران است که به فهرست میراث ملی طبیعی ایران رسیده و امیدواریم در آینده، در فهرست یونسکو نیز ثبت شود. در میان دره شیرز لرستان، رودخانه ای جریان دارد که شکوه خاصی را به این گرند کانیون ایران داده است. همانطور که گفتیم، لرستان، دیار آبشارهای ایران است و ما شاهد جاری بودن آبشارهای کوچک و بزرگ، چشمه های زلال و سنگ و صخره هایی تند و تیز، در این منطقه دیده می شود. غار پل خدا به طول ۱۵۰ متر که یکی از شگفتی های طبیعی تنگه شیرز است.

تنگه ای با مشکلات زیست محیطی که باید به آن توجه داشت.

شیب دیواره های تنگه شیرز، حدود ده متر بوده و این منطقه در حوالی روستایی زیبا و سرسبز به نام گُدارگَه واقع شده است. بیشترین شیب در منطقه تنگ شیرز لرستان را می توان در پرتگاه هفت رَک و انتهای دره دانست که به اوج خود می رسد. اگر وارد این منطقه شوید، باید شیب کوتاه ورودی را پشت سر گذاشته و لختی در کنار محوطه های باز و مسطح رودخانه کناری تنگه استراحت کنید که چشم انداز زیبا و جذابی را در برابر شما قرار می دهد.

هم زیستی صخره های نوک تیز و مرتفع و درختانی که در جای جای این تنگه روییده اند، فضای خاصی را در طبیعت شگفت انگیز لرستان خلق کرده است که انتظار عکاسان طبیعت گرد را می کشد و فرصت عالی برای عاشقان سلفی های اینستاگرامی خواهد بود. فقط اگر از این منطقه عکسبرداری کردید، لوکیشن را مشخص کنید تا دیگر دوستان و آشنایان شما در ایران و سایرنقاط جهان، از این ظرفیت فوق العاده طبیعی کشور مطلع شوند.

در این گرند کانیون، دیواره های آهکی چین خورده ای دیده می شود که در اثر بارندگی، دچار فرسایش شده و اگر کمی دقت کنید، شاهد وجود رگه هایی سیاه رنگ روی دیواره های تنگه شیرز خواهید بود.

همچون مناظقی در بوشهر، در بعضی از نقاط تنگه، نزدیکی صخره های سر به فلک کشیده در دو سوی تنگه، امکان تماشای آسمان را از شما می گیرد و گاه سقوط سنگ ها از ارتفاع، مسیر آب جاری در رودخانه اطراف را تغییر داده و شکلی دیگر به طبیعت می بخشد.

باید توجه داشت که تنگه شیرز، منطقه ای طبیعی و باستانی بوده که محوطه های باستانی از دوران حجر نیز در آن مشاهده می شود. این محوطه ها، آثاری از زندگی غار نشینی را شامل شده که گردشگران زیادی را به سمت خود می کشاند.

در این دره، ‌مناره سنگی دیده می شود که ارتفاعش ۸۰ متر و قطر ده متر دارد و یکی از شگفتی های طبیعی خاص لرستانی ها به شمار می آید. این منطقه سردسیر، در فصل بهار و تابستان، عکاسان طبیعت و گردشگران را به سمت خود جذب می کند.

اگر به این گرند کانیون سفر کنید، آبشاری را خواهید دید که اهالی، آبشار شیرز بر روی آن گذاشته اند. آب چشمه های این منطقه بسیار گوارا بوده و برخی معتقدند که به دلیل املاح، مناسب کلیه و سیستم گوارش هستند و به همین دلیل،‌  نوشیدن آنن، خالی از لطف نیست.

یادگاران دوران کهن زمین شناسی در ایران را می توان در این تنگه لرستانی ها شاهد بود. سنگ ها با سوراخ های کوچک و شکل مشبکی که دارند مامن امنی را برای پرندگان فراهم ساخته اند و آشیانه هایی در آنها دیده می شود.

در این تنگه، غاری به طول صد و پنجاه متر دیده می شود که رودخانه ای از وسط آن عبور می کند و همچون تنگه واشی اطراف تهران، وقتی به داخل آن بروید، آب به زانوی شما می رسد. البته آب این رودخانه جاری در غار، سرد است و باید مراقب بود. تماشای جشنواره ای جذاب از استالاگتیت ها، یکی از ارمغان های سفر به دنیای زیر زمینی تنگه شیرز است. به هر حال، شیرز، دیار دره های رویایی است.

فاصله کوهدشت تا مراکز استان های کشور

اگر در تابستان امسال قصد کوهدشت گردی کردید تا از شیرز آن بازدید کنید، فاصله این منطقه خوش آب و هوا با شماری از مراکز استان ها به شرح زیر است:

• فاصله کوهدشت تا تهران ۵۸۵ کیلومتر است
• فاصله کوهدشت تا مشهد ۱,۳۸۳ کیلومتر است
• فاصله کوهدشت تا تبریز ۸۷۴ کیلومتر است
• فاصله کوهدشت تا اصفهان ۴۶۸ کیلومتر است
• فاصله کوهدشت تا شیراز ۹۲۷ کیلومتر است
• فاصله کوهدشت تا بندرعباس ۱,۴۱۵ کیلومتر است
• فاصله کوهدشت تا اهواز ۳۴۱ کیلومتر است
• فاصله کوهدشت تا زاهدان ۱,۶۵۹ کیلومتر است

چرا شیرز خاص است؟

شکل طبیعی صخره‌ها و دیواره‌های پلکانی این تنگه طی هزاران سال به‌وجود آمده‌اند. سنگ‌های رسوبی اینجا در برخورد با آب باران، باد و سایر نزولات جوی تبدیل به اشکال جالب و منحصر به فردی شده که حتی پای گردشگران خارجی را هم به اینجا کشانده. همانطور که قبلا گفتیم، این تنگه از روستای گدار گه شروع می‌شود.

اینجا کوتاه‌ ترین ارتفاع دیواره‌های تنگه را دارد: ده متر. اما هرچقدر جلوتر می‌رویم ارتفاع دیوارها هم بیشتر می‌شود تا جایی که در انتهای دره و در پناهگاه هفت رِک به صد و شصت متر تا دویستمتر می‌رسد. دیواره‌های آهکی چین خورده‌ی این تنگه در اثر بارندگی دچار فرسایش شده‌ و رگه‌هایی از رنگ سیاه به خود گرفته‌اند.

در بعضی جاها این دیوارها و صخره‌ها آنقدر به هم نزدیک می‌شوند که حتی نمی‌توانید آسمان را ببینید. یکی از لقب‌های جالب شیرز، گرند کنیون ایران است. گرند کنیون دره‌ای در ایالت آریزونای آمریکاست که رود کلرادو از میان آن می‌گذرد. البته طول این دره از تنگه شیرز خیلی بیشتر است. چهار صد و چهل و شش کیلومتر طولش است و پهنای آن در برخی نقاط به سی کیلومتر هم می‌رسد. با این حال به خاطر ساختار زمین شناسی مشابه این دو دره، اعطای لقب گرند کنیون ایران به تنگه شیرز بی‌ انصافی نیست.

پوشش گیاهی منطقه

در میان صخره ها و سنگ ها پوشش سبز رنگی راه خود را در تنگه باز کرده است. درختان بلوط و چنار در جای جای شیرز دیده می شوند. از سوی دیگر دست پر سخاوت طبیعت در فصل های مختلف شما را به چشیدن طعم انگور، انجیر و گلابی وحشی مهمان می کند. در گذر از شیرز شنیدن صدای پرندگان وحشی و تماشایشان در میان صخره ها برای گردشگران بسیار جالب توجه می باشد. همچنین بزهایی را می توان در میان صخره ها دید که این دیواره های بلند را با بازیگوشی می پیمایند و رها و آزاد در حال گردش هستند. ماهیانی که در رودخانه هستند هم بخشی از این طبیعت دیدنی را تشکیل می دهند و در میان آب زلال جلوه گری می کنند.

چگونه به تنگه شیرز برویم؟

شیرز بی صبرانه منتظر دوستداران طبعیت است ، منتظر داشت و برداشت آنان از این هدیه الهی است، منتظر کسانی است که حداقل با خود، یک کیسه زباله داشته باشند تا ضایعات آنچه را که با خود آورده اند در دامن طبیعت رها نکنند، این دره زیبا در صورت غفلت دوستداران طبیعت بزودی پر از اشیای نازیبا، چشم نا نواز و بصر آزار می شود. شیرز دور از چشم مسئولان مانده، درهفته های محیط زیست یکی از بهترین مکان های مناسب طبیعی، گردشگری، فیلم سازی، ورزشی و رویایی کره زمین را بشناسیم،‌ ببینیم و برای بقای خودمان از آن مواظبت کنیم.

برای رفتن به گرند کانیون لرستانی ها، به شصت کیلومتری شهر کوهدشت در بخش زردلان رفته و از آنجا از طریق جاده اولادقبا،‌ می توان به تنگه رسید. البته در کنار این تنگه،‌ پارکینگی در دسترس است و روبرویش هم مجتمع شیلات قرار دارد.

این تنگه در ارتفاع ۱۱۰۰ متری دریا در ضلع شرقی رشته کوه وره زرد و در مجاورت رودخانه سیمره که شاخه ی اصلی کرخه است قرار دارد. این تنگه از روستای گدارگه تا کناره ی رود سیمره با جهت جنوب شرقی – شمال غربی کشیده شده است که طبیعت اطرافش، فرصت گردشگری روستایی را نیز به گردشگران خودمانی و طبیعت گردها می دهد.

مستندی که شبکه تلویزیونی NHK ژاپن اخیرا از این تنگه شگفت انگیز کوهدشت پخش کرد را در ویدیوی زیر تماشا کنید.

بلوط و چنار؛ پوشش گیاهی خاص تنگه شیرز

در این منطقه دیدنی، درختان بلوط و چنار، راه خود را در میان صخره ها و سنگ های تنگه باز کرده اند. پوشش سبز رنگ تنگه، در کنار درختان انگور و انجیر و گلابی، شگفتی های آن را چند برابر کرده است. در گذر  از شیرز، صدای پرندگان وحشی و تماشای  آنها از فاصله ای نه چندان دور امکان پذیر است.

یکی از ظرفیت های جدید گردشگری، گردشگری حیات وحش است که در این تنگه می توانید، بزهای وحشی که به راحتی از صخره های پر شیب بالا و پایین می روند را مشاهده کرد. ماهی های رودخانه اطراف تنگه نیز، بخشی از زیبایی های طبیعی منطقه را به خود اختصاص داده است که برای ماهیگیران، فرصت خوبی هستند.

گرند کانیون لرستانی ها چگونه شکل گرفت؟

شاید برای شما جالب باشد که بدانید، این گرند کانیون دیدنی که هندسه خاصی در صخره هایش مشاهده می شود، پدیده زمین شناسی کم نظیری در میان چین خوردگی های زاگرس است. متخصصان علوم زمین بر این باورند که این دره، نتیجه فرسایش سنگ های رسوبی دارایِ لایه بندی مشخص بوده و البته این سنگ ها در دوران سوم زمین شناسی ( مزوزوییک) در یک محیط دریایی، نهشته شده اند و به سازندهای آسماری شهرت دارند.

سازندهای آسماری از آهک های ماسه ایِ ضخیم‌لایه و فسیلِ نرم تنان تشکیل شده اند. ویژگی بارز این سازندها این است که علاوه بر سخت بودن بسیار انحلال پذیر هستند و در برخورد با آب باران و نزولات جوی اشکال زیبایی می آفرینند.

سازند آسماری از سازندهای زمین‌ شناسی ایران است، که با سن الیگوسن پسین (چاتین) تا میوسن پیشین (آکوئیتانین)، جوان‌ترین سنگ مخزن پهنه زاگرس بشمار می‌آید.نام این سازند از کوه آسماری (واقع در جنوب شرقی مسجد سلیمان، استان خوزستان) اقتباس و برش الگوی آن در تنگ گل‌ ترش همین کوه با ۳۱۴ متر ستبرا اندازه‌گیری شده است، که شامل سنگ آهک‌ های مقاوم کرم تا قهوه‌ای رنگ با ریخت‌ شناسی کوه‌ ساز است.

سنگ آهک آسماری، مهم‌ ترین سنگ مخزن حوضه رسوبی زاگرس ایران است و چون برای نخستین بار در خاورمیانه در این سازند نفت کشف شده است، معروفیت جهانی دارد. در درون این سازند فسیل‌های متعلق به اولیگوسن تا میوسن وجود دارد. بهره‌ دهی یک چاه نفت متوسط در یک میدان نفتی که دارای سازند آسماری باشد، بطور میانگین بالغ بر ۲۵٫۰۰۰ بشکه در روز است.

در بُرش‌های کامل، سازند آسماری دارای دو عضو است. یکی «عضو ماسه‌سنگی اهواز» در جنوب باختری خوزستان و دوم «عضو تبخیری کَلهُر» در لرستان. زیست‌ زون‌های تشخیص داده شده برای سازند آسماری، نشانگر سن الیگوسن پسین (چاتین) تا میوسن پیشین (آکیتانین- بوردیگالین) هستند. از نگاه زیست‌ چینه‌ای نیز این سازند به سه واحد «آسماری پایینی» به سن الیگوسن، «آسماری میانی» به سن میوسن پسین (آکوئیتانین) و «آسماری بالایی» به سن میوسن پیشین (بوردیگالین) تقسیم می‌شود.

توصیه هایی در سفر به گرند کانیون لرستان

در سفر به تنگه شیرز لرستان،  همراه بردن دوربین عکاسی خوب، واقعا یکی از تجهیزات غیر قابل اجتناب است. چرا که مناظر و چشم اندازهای طبیعی منطقه، فرصتی عالی را برای شکار طبیعت در برابر دیدگان شما قرار می دهد.

در اختیار داشتن کفش مناسب و البته پوشاک گرم برای کسانی که قصد کمپ و البته آفرود در منطقه دارند نیز توصیه می شود. این منطقه همچون بسیاری از مناطق صخره ای ایران، از نظر آنتن دهی تلفن همراه، وضعیت خوبی ندارد. برای همین، سلفی های هیجانی خود را می توانید بعد از خروج از منطقه به اطلاع دوستان اینستاگرامی برسانید.

اگر قصد غار نوردی در منطقه را داشتید،‌ حتما با یک بلد راه به داخل رفته و همراه داشتن چراغ قوه و لوازم ضروری غار نوردی را در نظر داشته باشید.

یکی از دیدنی های طبیعی منطقه، معبد سرخ دم لکی، غار بتخانه و میل خسرو آباد است. البته سفر به این تنگه و راهپیمایی در غار،‌ نیاز به قدرت بدنی خوب دارد و کسانی که مشکلات عضلانی و مفصلی دارند، این منطقه مکان خوبی برایشان نیست. چون در اطراف تنگه، مغازه نیست، در اختیار داشتن مواد خوراکی کم حجم و پر کالری، فراموش نشود.

سفر به کال جنی ۱۶ کیلومتری طبس

یکی دیگر از گرند کانیون های ایران را می بایست کال جنی طبس دانست که دنیای از شگفتی های طبیعی را در برابر دیدگان گردشگران و ایراندوستان قرار می دهد. از جمله پدیده های منحصر به فرد طبیعی است که رمز و رازهای بسیاری در خود جای داده است و یکی از دره های مرموز و اسراسر آمیز ایران و جهان به شمار می رود.

دیواره های بلند و پر شیبش، یادآور تنگه شیرز لرستان است. جایی که مشاهده آسمانی آبی لرستان در برخی از نقاطش جلوه نمی کند و از آسمان، در لابلای صخره های نوک تیز،‌ذره ای معلوم است.

این دره عمیق زیبا، گاهی شکل U به خود می گیرد و در جاهایی دیگر به شکل V به نظر می رسد. وزش نسیم خنک در طول دره، هوای مطبوعی را برای بازدید کنندگانش به ارمغان می آورد. همچون گرند کانیون لرستان، شاهد آبشارهایی کوچک و حوضچه هایی به عمق ۲ متر و تونل و حفره هایی به نام گبر هستیم که در واقع،‌ محل سکونت و چله نشینی زرتشتیان و یکتاپرستان در دوران خیلی دور بوده است.

گرند کانیون طبسی ها، در فهرست میراث ملی طبیعی ایران ثبت شده است و امیدواریم در آینده ای نه چندان دور، با همت اداره کل گردشگری استان، شاهد ثبت جهانی این اثر در کنار دیگر گرند کانیون های ایران باشیم.

طبیعت گرم منطقه سبب می شود تا بتوانیم در نیمه دوم سال نیز از این منطقه بازدید کنیم.

کال جنی کجاست؟

در استان خراسان جنوبی، در سی کیلومتری شهر طبس، یکی از شگفتی های طبیعت هزار نقش ایران قرار دارد. اگر به سمت شهرستان طبس حرکت کنید، از طریق جاده طبس بشرویه، به جاده آسفالته در مسیر استخر شاعر، جاده خاکی بدون پیچ و خم وجود دارد که شما را به سمت روستای زیبا و دل انگیز فشاه می برد.

از همین جا که ابتدای دره و متصل به کوه است می توانید وارد دره شوید. همچنین می توانید به راه خود ادامه داده و در میانه های جاده ی خاکی از طریق یک شکاف در دیواره ی دره وارد آن شوید.

کال جنی یعنی چی؟

اسمی عجیب برای دره ای عجیب و شگفت انگیز. نام این منطقه، قصه درازی دارد و به طور کل، از نظر واژه شناسی از دو کلمه کال و جنی تشکیل شده که کال از نظر گویش منطقه، به دره اطلاق می شود و مسیر سیلاب و جن هم که مشخص است.

تنگه جنی، یادآور بیابان  ریگ جن سمنانی ها است که آنها نیز به تصور جن در منطقه، از این لفظ در نام گذاری استفاده کرده اند. به این دلیل که ساکنان روستاها این محل را ترسناک و محل حضور جن ها می دانسته اند، بخش دومِ نام را به آن اضافه کرده اند. این اثر شگفت انگیز با نام دره جنی نیز شناخته می شود.

باید توجه داشت که در کال جنی بر خلاف گرند کانوین لرستانی ها، آب،‌ عنصری کمیاب نیست و در قسمت های مختلف آن مشاهده می شود. آبشار های کوچکی در منطقه هستند که محلی ها به آنها شُلَن می گویند. حوضچه هایی هم تشکیل شده که تا ۱٫۵ متر عمق دارند و جای خوبی برای تن به آب زدن و خنک شدن در گرما ی این سرزمین است.

البته با مهندسی شگفت آور، تونلی ساخته شده است که آب را به درون قنات هدایت می کند. فرسایش در اینجا در نقطه ی اوج خود به چشم می خورد. نقوش و برجستگی ها و فرج حیرت انگیزی که در کف این دره است نشان از جریان آب در سال های دور دارد. از اینجا به بعد و با قطع شدن آب با سرزمین بی آب و علفی رو به رو می شویم. اینجا رمز و رازها ما را در خود غرق می کنند، وقتی چشممان به حفره های داخل دیواره ها می افتد.

حفره های شگفت انگیز کال جنی

همچون تنگه شیرز لرستانی ها، کال جنس طبس، حفره های شگفت انگیزی دارد که تصاویرش را در بالا و پایین مشاهده می کنید. در این دره زیبا، حفره هایی جذاب را شاهد هستیم که نقاش زبر دست طبیعت، آن را در طبیعت بکر منطقه خلق کرده است. این حفره ها، در اثر فرسایش خاک به وجود آمده و جذابیت های طبیعی فوق العاده ای برای عکسبرداری طبیعت گردها دارد.

اگر به داخل کل جنی بروید، در ارتفاع دو متری از سطح زمین، چاهی را شاهد خواهید بود که می توان با طناب به داخل آن رفت که البته جای دست های فراوانی در آن دیده می شود.

اگر جسور باشید و خود را به داخل آن بکشید و با استفاده از جای دست ها و حفره هایی که در بدنه قرار دارد حدود ۷ تا ۸ متر بالا بروید در دنیایی دیگر قرار می گیرید که حیرت را در وجودتان شعله ور می کند.

آنچه پیش روی شما قرار می گیرد، بسیار باورنکردنی به نظر می رسد. در تالاری قرار گرفته ایم که در دو طرفش دو دالان قرار دارد که هر کدام به اتاق هایی می رسند، همه چیز شبیه یک خواب است، خوابی مبهم که تنها سوالات ذهنمان را بیشتر می کند، لمس خطوط روی دیوار، صدای تیشه ها را در فضا طنین انداز می کند.

واقعیت حفره ها

احتمال می رود این تونل ها و حفره ها محل سکنی و چله نشینی زرتشتیان و یکتا پرستان بوده که به گبر معروف هستند و با معماری دست کند ساخته شده اند. بررسی ها نیز زمان ساخت آنها را به زمان ساسانیان و پس از حمله ی اعراب به ایران نسبت می دهد. جالب ترین قسمت این حفره ها و تونل ها شباهت بسیار و مرتبط بودن آنها به یکدیگر می باشد.

معماری کال جنی

کال جنی شامل یک کال اصلی و کال های فرعی می باشد. کال اصلی از نخلستان آغاز شده و به روستای ازمیغان می رسد. آب جریان یافته در کال اصلی که سر راهش گیاهان سبز را به جرعه ای آب مهمان می کند از چشمه ی ازمیغان آغاز می شود. این آب در ادامه ی مسیرش وارد کانالی که به قنات می رسد شده و کال را ترک می کند. شگفتی های بی نظیر و وجود گبر ها از همین مکان آغاز می شود.

راه دسترسی به کال جنی

راه دسترسی برای رفتن به کال جنی به سوی شهرستان طبس بروید و ازطریق جاده طبس _بشرویه از آن خارج شوید. بعد از جاده ی آسفالته در دوراهی استخرِ شاعر وارد جاده ی خاکی صاف و بدون پیچ و خم می شوید که به روستای زیبای فشاه می رسد. نشانی آن همان چشمه و نخلستانی است که به آن اشاره کردیم.

تنها ساکنان روستا که یک خانواده ی خادم امامزاده حسین بن جعفر صادق (علیه السلام) هستند راهنمای خوبی برای شما خواهند بود. از همین جا که ابتدای دره و متصل به کوه است می توانید وارد دره شوید. همچنین می توانید به راه خود ادامه داده و در میانه های جاده ی خاکی از طریق یک شکاف در دیواره ی دره وارد آن شوید.

شگفتی های کال جنی

این گرند کانیون طبسی ها، فوق العاده جای جذابی برای گردشگران هیجانی و شکارچیان طبیعت با لنزهای قوی است. در کال جنی، نخلستانی مشاهده می شود که خود به خود در دل بیابان طبس روییده است. جذابیتی که نمی توان به راحتی از کنارش گذشت. به هر حال، این دره، دره شگفت انگیزی برای عاشقان رمز و رازهای طبیعت خراسان جنوبی است.

با توجه به اینکه این دره، نواحی شمالی رودخانه دائمی ازمیغان را زهکشی کرده و آب مورد نیاز تعدادی از روستاهای این بخش را تامین می کند. خوشبختانه در سال ۹۵، کال جنی به فهرست میراث طبیعی کشور اضافه شد.

توصیه هایی برای سفر به گرند کانیون های ایران

۱- گرند کانیون های ایران در سراسر کشور پراکنده بوده و مقصدهای فوق العاده طبیعت گردی برای گردشگران هیجانی و عاشقان گردشگری خودمانی است که قصد کمپ زدن و غار نوردی و آبشار گردی در طبیعت زیبای بهاری و تابستانی ایران دارند.

۲- توصیه های تریپ ادوایزری ها را در سفر به گرند کانیون های کشور فراموش نکنید.

۳- سفر به گرند کانیون های ایران، سفر به مناطق شگفت انگیز طبیعت ایران است. لحظاتی فوق العاده برای عکسبرداری در طبیعت که نمونه اش را در کمتر جایی در ایران شاهد خواهید بود.

۴- اگر به این مناطق سفر کردید، به دلیل نبود تسهیلات رفاهی در اطراف، کوله بار خود را مجهز کنید.

۵- با وجود آبشارهای خروشان و چشمه های زلال که فرصت نوشیدن آب را برای شما فراهم می کند، اما پیش از اقدام به این کار، از اداره کل گردشگری استان لرستان و اداره کل گردشگری استان خراسان جنوبی، کیفیت آب منطقه را استعلام کنید.

۶- بعضا مشاهده شده است که آفرود گردها، بدون توجه به شرایط منطقه به این نقاط سفر می کنند. حتما با افراد آشنا به منطقه این نقاط بروید و به مساله احتمال عدم آنتن دهی تلفن همراه توجه کنید.

۷- تنگه شیرز کوهدشت، در سالهای اخیر با مشکلات زیست محیطی متنوعی از جمله سایت پرورش ماهی مواجه بوده است. اگر به این طبیعت بکر دیدنی رفتید، حفاظت از محیط زیست و رعایت آسیب به صخره ها و محیط زیست بکر آن را در نظر داشته باشید.

۸-با بررسی هشتگ مقصدهای گردشگری ایران در اینستاگرام، از طریق لنز دوربین گوشی های هوشمند کاربران طبیعت گرد شبکه های اجتماعی، با مراکز گردشگری به خصوص گرند کانیون های ایران آشنا شوید که در این گفتار به نمونه ای اشاره کردیم.

امیدواریم میراث ملی طبیعی کشور و اسرار آمیز ترین نقاط گردشگری ایران در فهرست برندهای گردشگری  و مناطق نمونه گردشگری کشورمان قرار بگیرد تا شاهد رونق این مناطق برای طبیعت گردهای ایراندوست در داخل و خارج از کشور قرار بگیرد.

اگر در بهار و تابستان که فصل سفر و گردش است، قصد رزرو بلیط هواپیما و هتل در سراسر ایران و جهان دارید، از خدمات زورق و پین تا پین استفاده کنید. اخرین خبرها از دنیای گردشگری ایران و جهان را در دنیای سفر و آرمان سفر دنبال کنید.

در قسمت بعدی، شما را با گرند کانیون های دیگر ایران زیبا آشنا می کنیم.