با بهترین و خوش ساخت ترین فیلم های انیمه ژاپنی آشنا شوید [قسمت اول]

انیمیشن ژاپنی داستانی دور و دراز اما در کمال ناباوری بازگو نشده دارد؛ برای مثال بدون شک بسیاری از افراد انیمیشن «سفید برفی و هفت کوتوله» که اولین انیمیشن بزرگ تاریخ سینما بود را دستکم یک بار دیده اند اما بعید است کسی حرفی از انیمیشن «جنگجویان دریای مقدس موموتارو» را که هفت سال بعد از آن یعنی در سال ۱۹۴۴ اکران شد شنیده باشد. این انیمیشن در واقع اولین انیمیشن تاریخ سینمای ژاپن به شمار می آید که داستان گروهی از حیوانات را روایت می کند که برای شرکت در جنگ خانواده هایشان را ترک می کنند. اگر چه این انیمیشن پیام های تبلیغاتی سیاسی زیادی دارد اما تماشای آن خالی از لطف نخواهد بود. در واقع این انیمیشن برای ترغیب کردن جوانان ژاپنی به منظور شرکت کردن در جنگ جهانی دوم و مقابله با نیروهای ایالات متحده که در حال نزدیک شدن به ژاپن بودند ساخته شد.

اگر والت دیزنی پدر انیمیشن در ایالات متحده شناخته می شود، همین نقش را اوسامو تزوکا در ژاپن بر عهده داشته است. وی در ابتدا کار خود را با انیمیشن شروع کرد و رفته رفته وارد دنیای ساخت فیلم های غیرانیمیشنی نیز شد. امروزه انیمیشن یا مرسوم تر آن یعنی «انیمه» بسیار پرطرفدار بوده و هر ساله شاهد ساخت انیمیشن های زیادی هستیم که معمولاً نیز با استقبال مواجه می شوند. اگر چه دوستداران انیمه با تولیدات هالیوودی آشنایی کاملی دارند اما حجم وسیعی از انیمه های ژاپنی مهجور مانده و خارج از این کشور شهرت چندانی ندارند. به همین دلیل قصد داریم شما را با ۲۰ مورد از بهتری انیمه های ژاپنی آشنا کنیم که در قالب دو قسمت منتشر خواهد شد.

۲۰- پونیو

انیمیشن «پونیو» که در ژاپن با نام «پونیو روی صخره کنار دریا» (Ponyo on the Cliff by the Sea ) شناخته می شد، انیمیشنی است که توسط استودیو گیبلی (Ghibli) در سال ۲۰۰۸ ساخته شد. این فیلم دهمین کار بزرگ انیمه ساز مشهور ژاپنی هایائو میازاکی و هشتمین همکاری او با استودیو گیبلی بود. از میازاکی و استودیو گیبلی در این مطلب بسیار خواهید شنید زیرا این دو در ساخت انیمیشن در کشور ژاپن سهم بسیار مهم و بالایی دارند. پونیو ماهی قرمزی است که بعد از این که عاشق یک پسر به نام سوسوکا می شود، آرزو می کند که کاش به یک دختر تبدیل شده و بتواند با سوسوکا وارد دنیای او شود. شاید این انیمیشن بهترین کار میازاکی و استودیو گیبلی نباشد اما بدون شک چنان جذابیتی دارد که تماشاگر را به خود جلب خواهد کرد و بیننده نیز از تماشای آن لذت خواهد برد. داستان این انیمیشن در دنیایی امروزی شکل می گیرد که کمی با فانتزی و افسانه در تماس است.

در نسخه ی انگلیسی این انیمیشن، لیام نیسن در نقش پدر پونیو، یک جادوگر دریایی، صداپیشگی می کند که با قدرت جادویی خود به پونیو قالبی پری وار داده و شرایط را برای او فراهم می سازد که با دوست پنج ساله ی خود به گردش برود. معمولاً انیمه های مهم ژاپنی توسط کمپانی دیزنی دوبله می شوند که دوستان میازاکی در این استودیو نقش مهمی در این امر دارند. به همین دلیل در طول سال های جاری استودیو انیمیشن سازی دیزنی در زمینه دوبله انیمه های ژاپنی سرمایه گذاری کرده و انیمیشن «پونیو» نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. در این انیمیشن بازیگران مطرحی مانند لیام نیسن، مت دیمون، کیت بلنشت، بتی وایت، کلوریس لیچمن و تینا فَی صداپیشگی می کنند.

این انیمیشن از ابتدا تا انتها جذاب و دوست داشتنی است اما شاهکار این انیمیشن را باید در تکنیک های فنی ساخت آن جست که با ۱۷۰.۰۰۰ تصویر جداگانه، انیماتورهای استودیو گیبلی توانستند رکورد این استودیو را در زمینه ساخت تصویرهای جداگانه بشکنند. بسیاری از امواجی که در درون دریا دیده می شود توسط خود میازاکی کشیده شده است زیرا تنها او به عنوان کارگردان انیمیشن می دانست که دقیقاً چه می خواهد.

۱۹- ۵ سانتیمتر در هر ثانیه

انیمیشن «۵ سانتیمتر در هر ثانیه» (۵ Centimeters per Second) که نسبت به انیمیشن قبلی داستانی بزرگسالانه تری دارد یک داستان عاشقانه است که در سه بخش به تصویر کشیده می شود. این سه بخش عبارتند از: شکوفه گیلاس، فضانورد و ۵ سانتیمتر در هر ثانیه که در مجموع یک ساعت شما را سرگرم خواهند کرد. داستان فیلم در دهه ی ۱۹۹۰ آغاز شده و در ژاپن رخ می دهد و سپس پایان داستان در روزگار کنونی به تصویر کشیده می شود. در واقع این انیمیشن داستان زندگی مرد جوانی به نام تاکاکی تونو را روایت می کند. این انیمیشن توسط یک تازه وارد در دنیای انیمیشن سازی ژاپن به نام ماکاتو شیناکی ساخته شده که با دیدن فیلم انیمه «قلعه ای در آسمان» (Castle in the Sky ) ساخته هایائو میازاکی ترغیب شد که وارد این عرصه شود.

این انیمیشن برخلاف دیگر کارهای شیناکی و استودیو گیبلی دارای عناصر فانتزی و علمی تخیلی نیست بلکه ترجیح می دهد داستانی ساده و سرراست در مودر یک مرد جوان در دنیای کنونی و مدرن ژاپن را روایت کند که عشقش را از دست داده و در مسیر زندگی، اتفاقات بزرگی برای وی رخ می دهد. این انیمیشن در سال ۲۰۰۷ اکران شد.

۱۸- قلعه متحرک هاول

در سال ۲۰۰۴، استودو گیبلی توانست حقوق استفاده از رمان «قلعه متحرک هاول» ( Howl’s Moving Castle ) نوشته ی دیان وین جونز را بدست آورد اما کسی برای کارگردانی انیمیشنی بر اساس آن داوطلب نشد. به همین دلیل میازاکی از بازنشستگی خارج شده و کارگردانی آن را بر عهده گرفت. این انیمیشن داستان یک دختر جوان را روایت می کند که ناگهان در نتیجه ی جاودویی به یک زن ۹۰ ساله تبدیل می شود. بعد از این که میازاکی کارگردانی این انیمیشن را بر عهده گرفت تغییراتی زیادی را در سیر داستان اعمال نمود اما اقتباس او حتی از داستان اصلی نیز جذاب تر و دیدنی تر از کار درآمد.

دختر جوان داستان بعد از این که در اثر یک نفرین به پیرزنی فرتوت تبدیل می شود تصمیم می گیرد به کمک یک جادوگر دیوانه و قلعه ی او که به پایش وصل شده خود را بار دیگر به دوران جوانی بازگرداند. دوبله انگلیسی این انیمیشن توسط پیتر داکتر انجام گرفته و بازیگران مطرحی مانند کریستین بیل و بیلی کریستال به ترتیب صداپیشگی شخصیت های هاول و یک هیولای آتشین به نام کلاسیفر را بر عهده داشتند. این انیمیشن بن مایه های یک انیمیشن کودکانه را با داستانی فانتزی اما تاریک در هم می آمیزد که مفاهیمی مانند مرگ، جنگ و موضوع های مهم تر را دنبال می کند.

۱۷- بیباپ گاوچران: فیلم

این انیمیشن که تا حدودی بر اساس انیمیشن تلویزیونی «بیباپ گاوچران: کوبیدن بر در بهشت» (Cowboy Bebop: Knocking on Heaven’s Door ) ساخته شده در سال ۱۹۹۸ ساخته شده و نمی توان آن را دنباله ای بر آن دانست. در واقع این انیمیشن به خاطر تقاضای بالای تماشاگران در سال ۲۰۰۱ ساخته شده است بسیاری از عوامل سازنده سریال در ساخت نسخه ی سینمایی آن حضور داشتند؛ از جمله هاجیمه یاتاته در نقش کارگردان و بازیگرانی انگلیسی زبان و ژاپنی برای صداپیشگی فیلم. این فیلم داستان گروهی از شکارچیان جایزه بگیر فضایی را روایت می کند که سوار یک کشتی فضایی به نام بیباپ هستند. این فیلم را معمولاً به خاطر آهنگ جاز خاصی که دارد می شناسند.

۱۶- شاهزاده کاگویا

«شاهزاده کاگویا» (Princess Kaguya ) تنها انیمیشن استودیو گیبلی در این فهرست است که میازاکی در ساخت آن دخالتی نداشته و کارگردانی آن را ایسائو تاکاهاتا بر عهده داشته است. تاکاهاتا با کارگردانی انیمیشن غریبه نبوده و استعداد او را در انیمیشن «گورستان کرم های شب تاب» (Grave of the Fireflies ) در سال ۱۹۸۸ دیده ایم. انیمیشن «شاهزاده کاگویا» بر اساس یک داستان فولکلور و افسانه ای ژاپنی به نام «داستان بامبوچین» ساخته شده و داستان مردی را روایت می کند که در هنگام انجام کار همیشگی خود که بریدن ساقه های بامبو است دختری زیبا و کوچک را در کنار ساقه ی یکی از بامبوها پیدا می کند. این دختر بچه به سرعت رشد کرده و مرد بامبوچین و زنش تصمیم می گیرند که او را به عنوان فرزند خود بپذیرند.

این انیمیشن داستانی جذاب و دوست داشتنی را روایت کرده و جلوه های تصویری آن نیز بر زیبایی داستان افزوده است. تمامی تصاویر این انیمیشن به روش دستی و با استفاده از روش چاپ رنگ مایع ساخته شده که نتیجه ای مسحور کننده را در پی داشته است. این انیمیشن که در آن جیمز کان در نقش بامبوچین و کلوئی گریس مورتز در نقش شاهزاده کاگویان صداپیشگی می کند توانست خود را به عنوان یکی از بهترین ساخته های انیمیشنی استودیو گیبلی مطرح سازد.

۱۵- دختری که در زمان حرکت می کرد

انیمیشن «دختری که در زمان حرکت می کرد» (The Girl Who Leapt Through) بر اساس رمانی نوشته سال ۱۹۶۷ با همین نام، در سال ۲۰۰۶ ساخته شده و داستان دختری را روایت می کند که در می یابد توانایی سفر در زمان را دارد. این فیلم در بعضی موارد با رمان مذکور تفاوت هایی دارد به ویژه در مورد شخصیت اصلی که در کتاب کازوکو است اما در فیلم نقش اصلی بر عهده ی خواهر زاده ی او یعنی ماکوتو می باشد. بعد از این که ماکوتو از قدرت خود مطلع می شود از آن برای اهداف پوچ و بیهوده استفاده می کند.

این انیمیشن توسط مامورو هوسودا کارگردانی شده است، همان کارگردانی که ابتدا قرار بود «قلعه متحرک هاول» را کارگردانی کند اما بعدها میازاکی جای او را گرفت. وی پس از آن که در موارد اولیه پرداخت داستان با مسئولان استودیو گیبلی دچار اختلاف شد از ساخت آن کناره گیری کرد. انیمیشن «دختری که در زمان حرکت می کرد» را می توان نسخه ی انیمیشنی ژاپنی فیلم «کلیک» (Click) با بازی آدام سندلر دانست که البته از نسخه ی هالیوودی اش جذاب تر است.

۱۴- قلعه ای در آسمان

تا به اینجای این مطلب بارها در مورد استودیو گیبلی سخن گفته ایم اما هیچ گاه به داستان پیدایش و شروع کار این استودیو نپرداخته ایم. در واقع این استودیو بعد از ساخت انیمیشن «ناوسیکا از دره باد» (Nausicaa of the Valley of the Wind ) در سال ۱۹۸۴ به کارگردانی میازاکی به طور رسمی تاسیس شد. اما اولین فیلمی که با مشارکت میازاکی و همکارانش به تهیه کنندگی کمپانی با نام گیبلی ساخته شد انیمیشن «لاپوتا: قلعه ای در آسمان» (Laputa: Castle in the Sky) بود که کارگردانی آن را نیز میازاکی بر عهده داشت.

داستان این انیمیشن تا حدود زیادی شبیه داستان «سفرهای گالیوور» است که نام لاپوتا را از یکی از شخصیت های این داستان گرفته بود. اما به دلیل این که این واژه در زبان اسپانیایی معنای منفی داشت عنوان آن در بازارهای آمریکا و اروپا به «قلعه ای در آسمان» تغییر پیدا کرد. این انیمیشن داستان دو بچه به نام های شاهزاده شیتا و پازو را روایت می کند به خاطر علاقه ی شدیدشان به فضانوردی و پرواز سعی می کنند خود را به کی شهر معلق در آسمان برسانند. در نهایت گروهی از دزدان فضایی برای بدست آوردن گنجی ارزشمند به تعقیب آن ها می پردازند. این انیمیشن را باید یکی از شاهکاری های استودیو گیبلی دانست که بدون شک ارزش تماشا کردن را خواهد داشت.

۱۳- پاپریکا

برای کسانی که فیلم «تلقین» (Inception) کریستوفر نولان را در سال ۲۰۱۰ دیده اند شاید نام «پاپریکا» (Paprika) آشنا باشد. در واقع این فیلم ارتباط چندانی با فیلم نولان ندارد بلکه ۴ سال قبل از «تلقین» و بر اساس رمانی به همین نام نوشته ی یاسوتاکا سوتسویی ساخته شده است. این رمان در سال ۱۹۹۳ منتشر شده بود پس شاید بتوان ادعا کرد که نولان از این رمان و انیمیشن ساخته شده از روی آن برای فیلم «تلقین» الهام گرفته است. پاپریکا داستان ساخت یک وسیله را روایت می کند که به پزشکان این امکان را می دهد که بتوانند وارد رویاهای بیماران شوند. در ادامه داستان این دستگاه توسط دزدان به سرقت می رود. این انیمیشن علی رغم شباهت داستانی به «تلقین» اما پیچیدگی های داستانی آن را نداشته و از جلوه های بصری زیبایی بهره می برد.

۱۲- باد برمی خیزد

در سال ۲۰۱۳، میازاکی بار دیگر بازنشستگی خود را از کارگردانی انیمیشن اعلام کرد و این بار نیز به نظر می رسید که تصمیم وی قطعی است. اما همان سال فیلمی دیگر با داستانی مملو از سفرهای ذهنی از او با نام «باد برمی خیزد» (The Wind Rises) منتشر شد. این فیلم که تفاوت زیادی با دیگر فیلم های میازاکی داشت یک انیمیشن زندگینامه ای در مورد جیرو هوریکوشی، مهندس و طراح هواپیماست که در جنگ جهانی دوم بر پروژه ساخت هواپیماهای جنگی نیروی هوایی ژاپن نظارت می کرد. میازاکی در این فیلم داستان هایی واقعی از زندگی هوریکوشی را با رمانی نوشته هوری تاتسوئو در سال ۱۹۳۷ به نام «باد برخاسته است» ترکیب ساخت.

میازاکی در ساخت این انیمیشن از به تصویر کشیدن داستان های فانتزی خودداری کرده و در واقع نتیجه ی نهایی با فیلم های دیگر او فرق داشت، به همین دلیل بسیاری از طرفداران فیلم های او با دیدن این فیلم ناامید شدند. با این وجود فیلم «باد برمی خیزد» یکی از بهترین فیلم های میازاکی به شمار می آید که دارای نبوغ و بلوغ خاصی است که در هیچ یک از فیلم های دیگر او دیده نمی شود. میازاکی در این فیلم به مفاهیمی مانند شادی، غم و احساس گناه نگاهی استادانه انداخته و از به تصویر کشیدن دنیای تاریک هوانوردی هیچ باکی نداشته است.

۱۱- پورکو روسو

انیمیشن «ناوسیکا از دره باد» دومین ساخته میازاکی بود که بر اساس یکی از کتاب های کمیک منتشر شده توسط خودش ساخته شد. وی در سال ۱۹۹۲ یکی دیگر از کتاب های کمیک خود با عنوان «هیکوتی جیدای» را برای ساخت انیمیشن «پورکو روسو» (Porco Rosso) مورد استفاده قرار داد که داستان یک خلبان موفق ایتالیایی در دوران جنگ جهانی دوم را روایت می کند. این خلبان سابق که اکنون به عنوان یک شکارچی جایزه بگیر عمل می کند در نتیجه ی یک نفرین به خوک تبدیل می شود. این شکارچی جایزه بگیر «پورکو روسو» نام دارد که معادل عبارت «خوک قرمز» در زبان ایتالیایی است. او همواره در حال پرواز بوده و با دزدان آسمان مقابله می کند و انتقام می گیرد. در واقع این انیمیشن نیز مانند
«باد برمی خیزد» داستانی واقع گرایانه دارد، البته به جز موضوع نفرین و تبدیل شدن به خوک. جالب این که این فیلم نتیجه ی علاقه ی شخصی میازاکی به دنیای هوانوردی است و مایکل کیتون در نسخه ی آمریکایی به جای شخصیت اصلی داستان حرف می زند.