زنان یا مردان؛ بر اساس مطالعات صورت گرفته کدام یک جراحان بهتری هستند؟!

اگر قبل از انجام جراحی این انتخاب را داشتید که بین یک جراح زن یا مرد یکی را انتخاب کنید چه می کردید؟ آیا اصلاً جنسیت جراح برای شما اهمیت دارد؟

بر اساس مطالعات جدیدی که نتایج آن در «BMJ» به چاپ رسیده محققان همین سوال را از خود پرسیده و به دنبال جواب آن رفته اند. جراحی از دیرباز حرفه ای بوده که مردان انحصار تقریباً کامل آن را در دست داشته اند: ابتدا به این دلیل که عموماً زنان کمتری در دانشکده های پزشکی ثبت نام می کردند،دوم به این دلیل که به زعم مردان، زنان نمی توانستند در اتاق عمل تصمیمات مهمی را اتخاذ کنند که مرگ یا زندگی بیمار را در پی داشت. اما مطالعات چند سال اخیر نشان داده میزان مرگ و میر در میان بیمارانی که توسط جراحان زن جراحی شده اند بسیار کمتر از آمار تلفات در میان بیماران جراحی شده توسط همکاران مردشان بوده است.

علاوه بر این بیمارانی که توسط جراحان زن جراحی شده اند مشکلات بعد از جراحی کمتری داشته و به ندرت پس از ترخیص از بیمارستان بار دیگر برای درمان بازگشته اند. این مطالعه تمامی جراحی هایی که در اونتاریو کانادا از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۵ صورت گرفته بود را شامل می شد (در کل بیش از ۱۰۴.۰۰۰ جراحی). دکتر راج ساتکوناسیوام، مسئول بخش اورولوژی بیمارستان هیوستون متودیست و رهبر این گروه تحقیقاتی،همراه با همکارانش، مطالعه ی تطبیقی عمیق و گسترده ای را در این مورد انجام داده و نتایج جراحان زن و مرد را در این برهه زمانی طولانی با هم مقایسه کردند. از آن جا که جراحی از جمله شغل های حوزه پزشکی است که تجربه کسب کردن در آن باعث بهبود عملکرد می شود، این گروه تحقیقاتی تصمیم گرفته که بر اساس سن و تجربه این جراحان را طبقه بندی کنند.

همچنین آن ها تلاش کردند بیماران هر جراح را بر اساس شدت و پیچیدگی بیماری و نحوه ی جراحی او با هم مقایسه کردند. بعد از تمامی این مطابقت ها و مقایسه ها مشخص شد که درصد مرگ و میر و بازگشت به بیمارستان در کمتر از یک ماه پس از انجام جراحی در میان بیماران جراحان زن ۴ درصد کمتر از بیماران جراحان مرد بوده است. این اولین مطالعه ای نیست که نشان می دهد جنسیت جراح در نتیجه جراحی موثر خواهد بود.

اوایل سال جاری نیز محققان دانشکده ی سلامت عمومی هاروارد، بیمارانی که به متخصصان عمومی بیماری های داخلی مراجعه می کردند را مورد بررسی قرار داده و دریافتند که درصد مرگ و میر و مراجعه مجدد به بیمارستان در بیمارانی که به پزشکان زن مراجعه کرده بودند نسبت به بیمارانی که به پزشکان مرد مراجعه می کردند بسیار کمتر بوده است. محققان علت این موفقیت پزشکان زن را همراهی و ارتباط برقرار کردن بیشتر و بهتر آن ها با بیماران،همکاری بیشتر و بهتر با همکاران و تمایل بیشتر آن ها نسبت به دستورالعمل های تدوین شده برای درمان بیماران نسبت به همکاران مرد خود عنوان کرده اند.

البته تاکنون مطالعات زیادی در مورد نقش جنسیت در نتایج جراحی صورت نگرفته است به همین دلیل کاملاً و به طور قطعی مشخص نیست که چرا بیماران جراحان زن شرایط بهتری نسبت به بیماران جراحان مرد دارند. شاید همان فاکتورهایی که باعث موفقیت متخصصان داخلی زن شده است در مورد جراحان زن نیز صدق داشته باشد. البته کاملاً مشخص است که فاکتورهای دیگری نیز در این امر دخالت داشته اند زیرا جراحی معمولاً به مهارت جراح و توانایی او در ارزیابی شرایط بیمار، امکان زنده ماندن او و همچنین امکان عود کردن مجدد بیماری او بستگی دارد.

نکته ی مهم این است که تعداد کمی از زنان وارد حوزه جراحی می شوند و در شرایطی که جراحی معمولاً حوزه ای تحت تسلط مردان است زنان برای این که در اتاق های عمل ابتکار را در دست بگیرند با موانع بسیار بزرگ تری روبرو بوده اند. بدین ترتیب ممکن است زنانی که در این تحقیقات انتخاب شده اند تعدادی جراح کارآزموده و گلچین شده باشند و نتوان آن را به تمامی جراحان زن تعمیم داد. با این وجود همین نتایج نیز از ارزش و اهمیت بالایی برخوردار بوده و مبنای خوب  و موثقی برای تحقیقات بیشتر در این زمینه به شمار می آید. اگر واقعاً جنسیت نقش مهمی در نتایج جراحی داشت باشد باید برای دستیابی به علل این موضوع بررسی های بیشتری را انجام داد. وقتی که دلیل این تفاوت ها مشخص شود می توان از آن ها برای تعلیم بهتر جراحان بهره برد و کیفیت ها و کارآیی هایی که در تمامی جراحان وجود دارد را تقویت نمود.