عسل مانوکا؛ معجزه‌ای برای درمان زخم‌ها و ترمیم بافتهای مرده پوست

فروغ بیداری دوشنبه، ۰۶ آذر ۱۳۹۶

«عسل مانوکا» اغلب به‌عنوان یک «منبع غنی» محسوب می‌شود که برای مقابله با انواع بیماری‌ها همانند حساسیت‌ها، سرماخوردگی، آنفولانزا، گلودرد، ورم لثه، عفونت زبان کوچک و شمار گسترده‌ای از زخم‌ها و جراحات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

عسل مانوکا همچنین باعث تقویت انرژی، سم‌زدایی سیستم گوارشی، کاهش کلسترول، رفع دیابت، بهبود وضعیت خواب، کاهش ریزش مو، شفافیت پوست و حتی پیشگیری از موخوره می شود.

اینها تمام مواردی هستند که به این ابرغذا نسبت داده می‌شوند، اما برخی از آن ها هیچ‌گونه پشتوانه علمی ندارند و بدون سند یا مدرک موثقی، مطرح شده‌اند. این در حالیست که تعدادی از این مزایا مورد تایید کارشناسان و محققان قرار گرفته‌است.

عسل از دیرباز در درمان انواع بیماری‌ها مورداستفاده داشته است و این ادعا را می‌توان در بسیاری از شواهد فرهنگی، مذهبی و پزشکی باقی‌مانده از زمان باستان مشاهده کرد.

از این ماده شیرین خوراکی برای درمان بسیاری از بیماری‌ها همانند مشکلات چشمی، عفونت‌های گلو، معده و روده و همچنین بیماری‌های تنفسی استفاده می‌شده‌است. اما به‎طور گسترده در جهت درمان زخم و جراحات پوستی کاربرد داشته است.

موارد مصرف عسل دارویی از اواسط قرن بیستم میلادی با ظهور آنتی‌بیوتیک‌های مدرن به‌شدت کاهش پیدا کرد. در آن زمان، جامعه پزشکی غربی عسل را به‌عنوان یک ماده بی‌اثر و حتی مضر اعلام کرد. اما پدیدار شدن ویروس‌ها و میکروب‌های قوی (پاتوژن‌ها، در مقابل برخی از آنتی‌بیوتیک‌های مدرن از خود مقاومت نشان دادند) باعث شد تا روش‌های جایگزین برای مقابله با این پاتوژن‌ها نیز مورد بررسی قرار بگیرد.

در حال حاضر، خاصیت درمانی عسل برای ضدعفونی و برطرف کردن زخم‌ها کاملا تایید شده است زیرا حاوی مواد ضد میکروبی است. قند فراوان و pH پایین عسل مانع از رشد انواع میکروب‌ها می‌شوند. اما برخی از عسل‌های ویژه، همچنان به فعالیت‌های ضدمیکروبی خود ادامه می‌دهند تا این فاکتورها کاملا رقیق شده و از بین بروند.

گونه‌های مختلف عسل همچنین مقداری پروکسید هیدروژن (آب اکسیژنه) در زمانی تولید می‌کند که گلوکز اکسیداز (نوعی آنزیم که در تشکیل عسل توسط زنبود همکاری دارد) با مولکول‌های گلوکز و اکسیژن در آب واکنش نشان می‌دهد. بنابراین، وقتی عسل برای پانسمان زخم مورداستفاده قرار می‌گیرد، رطوبت بافت‌ها را گرفته و در واکنش به آن، آب‌اکسیژنه تولید کرده و در نتیجه موجب از بین رفتن عفونت می‌شود.

ویژگی ضدمیکروبی گونه‌های مختلف عسل‌ها با یکدیگر متفاوت است و به نوع گلی که زنبورها برای گردآوری شهد آن‌ها می‌پردازند بستگی دارد. با اینکه همه عسل‌ها خاصیت ضدمیکروبی دارند اما این خاصیت در برخی از آن بیشتر است.

تفاوت عسل مانوکا با بقیه عسل‌ها در چیست؟

عسل مانوکا از شهد گل درختان مانوکا بدست می‌آید و عنصری اضافه‌تر در راستای واکنش‌های ضدمیکروبی خود دارد. این فعالیت‌های غیرطبیعی توسط پروفسوری موسوم به پیتر مولان در کشور نیوزیلند و در دهه ۱۹۸۰ میلادی کشف شد؛ این دانشمند متوجه شد که فعالیت‌های ضدمیکروبی عسل مانوکا حتی پس از از بین رفتن پروکسید هیدروژن هم باقی‌می‌ماند.

پروسه کشفِ دلیل این امر چندین سال مسکوت ماند، تا اینکه سرانجام در سال ۲۰۰۸ میلادی، دو آزمایشگاه به صورت کاملا مستقل متوجه شدند دلیل اصلی این امر وجود عنصر فعالی به نام متیل‌گلیوکسال (MGO) است. MGO یک ترکیب شیمیایی است که به‌صورت طبیعی در بسیاری از مواد غذایی و سلول‌های گیاهی و جانوری روی می‌دهد و خاصیت ضد میکروبی دارد.

استرالیا دارای بیش از ۸۰ گونه مانوکای محلی است. این در حالیست که نیوزیلند فقط یک نوع از این درخت را در خود دارد. اما ویژگی‌های و خواص عسل‌های حاصله از این درختان کاملا شبیه یکدیگر است.

عسل مانوکا موجب از بین رفتن پاتوژن‌های باکتریال ایجاد‌کننده بیماری می شود.

آیا عسل مانوکا قادر به از بین بردن سوپرباگ‌ها هست؟

خاصیت عسل مانوکا در برابر بسیاری از میکروب‌ها، به‌ویژه آن هایی که عفونت زخم را سبب می‌شوند مورد آزمایش قرار گرفته است و این ماده توانسته مانع از فعالیت پاتوژن‌های باکتریال ایجاد‌کننده بیماری، همانند سوپرباگ‌هایی که در مقابل انواع آنتی‌بیوتیک‌های مدرن مقاوم هستند، بشوند.

عسل مانوکا همچنین موجب پراکنده و کشته شدن باکتری‌هایی می‌شود که در بیوفیلم‌ها ساکن هستند (اجتماعی از میکروب‌هایی که آشکارا در مقابل آنتی‌بیوتیک مقاوم هستند). از جمله می‌توان به استرپتوکوک‌ها (عامل گلودرد میکروبی) و استافیلوکوک‌ها (عامل اصلی عفونت زبان کوچک) اشاره کرد.

گفتنی است که تاکنون هیچ‌گونه گزارشی مبنی بر مقاومت باکتری‌ها در برابر عسل و به‌ویژه عسل مانوکا وجود نداشته است. همچنین باید بدانید که میزان MGO موجود در گونه‌های متفاوت عسل مانوکا با هم متفاوت است. از این رو همگی آن‌ها خاصیت برابری در برابر از بین بردن باکتری و میکروب ندارند.

درمان زخم‌های عفونی با عسل مانوکا

همان‌طور که در ابتدای مطلب نیز ذکر کردیم این نوع خاصِ عسل حکم مرهم و پانسمان را دارد. به همین خاطر، آزمایشات متعددی در راستای اثبات این ادعا صورت گرفته است.

در نتیجه این تحقیقات مشخص شده این ماده خوراکی، علیرغم خاصیت ضدمیکروبی، در سم‌زدایی و ضدعفونی کردن سلول‌های پستانداران نیز نقش دارد و موجب حفظ رطوبت محیط جراحت، انجام فعالیت‌های ضد التهابی، کاهش اسکار، کاهش بوی ناخوشایند زخم و تسریع خروج بافت‌های مرده و آلوده از زخم برای جلوگیری از عفونت می شود.

از این عسل می توان برای درمان زخم‌ها و جراحات عفونی و غیرعفونی، سوختگی، جای جراحی، زخم پا، زخم‌های ناشی از ضایعه، زخم مننژیکوکال و برطرف کردن عوارض جانبی رادیوتراپی بهره گرفت.

تاثیر مصرف عسل مانوکا

بسیاری از عسل‌های مانوکا قابل خوردن هستند. اما گفتنی است که ویژگی ضدمیکروبی این ماده خوراکی در سیستم گوارش بدن انسان سالم باقی نمی‌ماند. از این رو، خوردن آن در تاثیرات یاد شده در بالا موثر نخواهد بود. اما ویژگی‌هایی درمانی همانند ضد التهاب، آنتی اکسیدان و پروبیوتیکی دارد.

قیمت عسل مانوکا در ایران

از آنجا که عسل مانوکا در مناطقی از جنگل های نیوزیلند و استرالیا توسط زنبورهای عسل تولید می‌شود و با توجه به وارداتی بودن، قیمت تقریبا بالایی نسبت به دیگر عسل ها دارد که به شرح زیر است: