تهران گردی؛ از افجه لواسان تا غار موزه وزیری

روزهای بلند اردیبهشت، فرصت خوبی را برای گردشگری آخر هفته ای به خصوص برای اهالی تهران که زمستان آلوده ای را تجربه کرده اند فراهم می کند تا پیش از آغاز فصل گرما و امتحانات مدارس و دانشگاه ها، از فرصت گردشگری پس از تعطیلات نوروز و در هوایی فرح بخش، استفاده کنند.

سرویس گردشگری روزیاتو، امروز برای تهرانی ها، چند مقصد گردشگری جذاب را پیشنهاد می کند. در آخر هفته ها، تهرانی ها به جز پاساژ گردی و خیابان گردی، می توانند از فرصت های گالری گردی، موزه گردی و همچنین تماشاخانه گردی استفاده کرده و روزگار را در مقصدهای گردشگری شهری هنری بگذرانند.

اما برای طبیعت دوستان، تهران و حوالی، مقصد های گردشگری فوق العاده جذابی دارد. یکی از این جاها، روستای خوش آب و هوا و زیبای افجه در اطراف پایتخت به شمار می آید که در این گفتار به آن و چند نقطه جالب دیگر از جمله باغ موزه وزیری سری می زنیم.

با ما در تهرانگردی امروز، همراه باشید.

لواسان را به خاطر خانه هایی با معماری زیبا و مدرن، بورلی هیلز شمال تهران می گویند که پاتوق میلیونرهاست. اما طبیعت بکر و مناطق جذابی که دارد، می تواند مقصد گردشگری هموطنان تهرانی برای گردشگری آخر هفته ها باشد. ما می خواهیم در این گزارش به دشت هویج و موزه وزیری و قصر قاجار و آبشارهای خروشان برویم. جایی همین نزدیکی ها  . . .

افجه کجاست؟

افجه همین نزدیکی هاست. خیلی دور نیست. افجه، نگین لواسان است. جایی که طبیعتی زیبا مانند مازیچال و سوباتان و میوه های خوشمزه ای دارد که آخر هفته رویایی را برای عاشقان طبیعت گردی اطراف تهران رقم می زند.

افجه، یکی از روستاهای دهستان لواسان کوچک بخش لواسانات، در شهرستان شمیرانات استان تهران تلقی می شود. افجه که مرکز دهستان لواسان کوچک است، روستایی بزرگ و آباد و در فاصله پنج کیلومتری از شمال خاور شهر لواسان و ناحیه‌ای کوهستانی و سردسیر به شمار می رود و یکی از مقصدهای جذاب طبیعت گردی اطراف پایتخت.

جمعیت آن حدود یک هزار نفر است و جایی بکر برای گذران آخر هفته به شمار می رود. منطقه ای پر آب بوده و  آب افجه از رودخانه و چشمه ساران تامین می‌گردد. افجه ۴۴ هکتار باغ و قلمستان و ۲۸ هکتار کشتزار گندم و جو دارد، محصولش گندم و جو و بن‌شن و عسل و میوه‌اش سیب و گیلاس و آلبالو است.

اگر در تابستان به این منطقه خوش آب و هوای لواسانات گذر کردید، خریدن گیلاس و آلبالوی خوشمزه از باغداران را فراموش نکنید. قطعا قیمتی کم تر از میوه فروشی های سطح شهر تهران دارد و دست اول.

مردم افجه، به کار کشاورزی و دامداری اشتغال دارند. گفته شده که اهالی محلی افجه در دشت لار کوچک (قُلقُلَک) و دشت لار بزرگ (مَرغسر) از دیرباز تا کنون در آن پهنه وسیع به دامداری می‌پردازند. صاحب طرائق که به سال ۱۳۱۵ قمری از آنجا دیدن کرده در باب آن چنین نوشته:

«افجه جای بسیار باصفا و خوبی است، باغات زیاد و آبشارهای بسیار دارد، در واقع پایتخت لواسان کوچک است، به قدر لزوم دکاکین هم دارد… جوراب بافی در آنجا کسب معتبری است… از جمله عمارات خوب افچه قصر رفیع و بنای منیع مرحوم میرزا آقاخان صدر اعظم نوری است اگرچه محتاج مرمت است.

افجه را خیلی ها با دشت هویج می شناسند. آیا هنوز هویجی در آن وجود دارد؟

داستان دشت هویج

اگر به روستای افجه بروید، با دشت هویج رو به رو خواهید شد. دشت هویج را از زیبا ترین جاذبه های شمال شرقی تهران معرفی کرده اند که اتفاقا در ارتفاع ۲۴۰۰ متری از سطح دریا و در بالای روستا قرار دارد. این دشت در منطقه گلندوک و لواسان واقع شده که طبیعت بکر و جذابی را برای هر بیننده ای به تصویر می کشد.

در ضلع شمالی دشت، گردنه افجه بشم قرار دارد که راهی مالرو در آن موجود است؛ این راه، افجه و دشت هویج را به دشت لار لواسانات و دیگر ارتفاعات البرز مرکزی مرتبط می‌سازد. روایت است که ناصرالدین شاه و دیگر شاهان قاجار از این گردنه برای رفت و آمد با کالسکه به دشت لار و سایر ییلاق‌های آن نواحی استفاده می‌کرده‌اند

به این مسیر مالرو که در برخی جاها حالت سنگفرش دارد، راه شاه عباسی نیز گفته می شود. مسیر رویایی افجه تا پلور در این منطقه نیز مانند آهار به شکرآب  و کن به سولقان بسیار جذاب و خاطره انگیز است.

قله ریزان، آتشکوه، مهرچال و پرشون از قله‌های مجاور دشت هویج محسوب می‌شوند. دشت هویج یکی از مکان‌های مورد علاقه گردشگران طبیعت‌گرد تهرانی است که در آن چادر زده و چند روزی را در دامان طبیعت می‌گذرانند.

دشت هویچ یا دشت گرچال، امروزه اثری از هویج ندارد. بنابراین به دنبال هویج در تابستان در این منطقه نباشید. چرا که در روزگارانی خیلی دور،‌ این منطقه خوش آب و هوا به کاشت و برداشت هویج اختصاص یافته است. اما نگران نباشید، اگر هوس آب هویج با بستنی سنتی کردید، پیش از عزیمت به این روستا، در آب میوه گیری های لواسان و مناطق اطراف، می توانید از این نوشیدنی خوشمزه مخصوص تابستان استفاده کنید.

اگر بخواهید از تهران به دشت هویج سفر کنید، باید حدود ۵ کیلومتر در جاده لشکرک طی کنید و لواسان را پشت سر بگذارید تا به روستای افجه برسید، در شمال این روستا دشت زیبای هویج است.

راه های مختلف برای رسیدن به دشتی بی هویج

اگر قصد سفر به دشت هویج را کرده اید، ۲ مسیر در دسترس شما خواهد بود. یکی جاده آسفالتی با عبور از جاده لشکرک، شما را به لواسان و در نهایت پس از کمی رانندگی به افجه و دشت هویج می رساند و تابلوی بزرگی که در بالا نشان دادیم، روبروی دیدگان شما ظاهر می شود. راه دیگر که کمی طولانی است، بیش از ۸ کیلومتر بود و به سمت شمال شرقی می رود. اگر در زمستان به این سمت بروید، به دلیل زمستانی بودن مسیر، بیش از ۲ ساعت زمان نیاز دارد اما به هر حال بهترین زمان گشت و تفریح در دشت هویج، تابستان و حتی پاییز است.

اغلب مسافرانی که به دشت هویج سفر می‌کنند، گشتی در مزارع و باغ‌های آن زده و چند ساعتی را با طبیعت بکر این منطقه سپری می‌کنند. پیاده‌روی در ارتفاعات و دره افجه دیدن جاذبه‌های زیبا و مناظر بکر دره‌شمالی افجه نیز خالی از لطف نیست.

این دره در فصول مختلف سال مورد توجه هزاران گردشگر قرار دارد و از این رو مورد توجه کوهنوردانی است که از مسیرهای آن برای صعود به قله‌های آتشکده، ساکا، یخچال و مهرچال استفاده می‌کنند. در دشت هویج، فضایی را تجربه می کنید که در ییلاقی مانند سوباتان مازندران تجربه می کنیم.

آن چه در افجه می بینیم

نقل شده است که یکی از راه‌ های قدیمی افجه که به مسیر عبور پادشاهان صفوی اختصاص یافته بود، از همین مسیر گذاشته و تا دشت لار ادامه می‌ یابد. آنها از این جاده برای شکار و تفرج استفاده می‌کردند؛ امروز می‌توان آثار کاروانسراهای صفوی را که در آن سوی دیواره صخره‌ای کوه و در انتهای دره واقع شده است، مشاهده کرد.

اگر به افجه سفر کنید، با یکی دیگر از آبشارهای زیبای اطراف تهران مواجه خواهید شد. این آبشار که پسچویک نام دارد در فاصله ۲ کیلومتری شمال شرقی روستا و در منطقه یال کوه که در واقع مشرف به دشت هویج است، قرار داشته و و ۱۵ متر ارتفاع دارد. اطراف این آبشار زیبا که در تابستان، خنکی وصف ناشدنی دارد، پوشیده از درختان تنومند و بلند افرا است.

البته فقط این آبشار نیست که در افجه خودنمایی می کند. آبشاری دیگری هم وجود دارد که موآب نام دارد و قبل از دشت هویج واقع شده است. ارتفاع آن ۱۸۰ متر است و بسیار دیدنی و پر آب و خروشان است.

در افجه می توان مکان های زیادی را دید. از حمام صفویه تا سقاخانه چراغان در شمال غرب دشت هویج و در مسیر صعود به قله آتشکده دشت «سبواستان» با درختان گردو و گیلاس خودنمایی می‌کند.

در شمال غرب دشت هویج و در مسیر صعود به قله آتشکده دشت «سبواستان» است و آبشار چرند به ارتفاع ۴۵ متر از دامنه کوه به دره پایین سرازیر می‌شود. کمی آن طرف‌تر حمام تاریخی روستا که در مرکز بافت قدیمی واقع شده نظرها را به خود جلب می‌کند این حمام دارای دو بخش مجزای زنانه و مردانه بوده و بنای آن دارای طاق، گنبدهای عرقچین و قوس‌های جناغی است.

اهالی، قدمت حمام را به دوره صفوی یا اوایل حکومت قاجار نسبت می‌دهند اما همچنان فعال است و مردم روستا از آن استفاده می‌کنند. اگر به محله چراغان سری بزنید می‌توانید ضمن تماشای بافت دیدنی آن، سقاخانه ابوالفضل را از نزدیک ببینید. این سقاخانه و درخت چنار کهنسالی که قدمت آن به ۴۰۰ سال قبل نسبت داده‌اند از شهرت زیادی برخوردار هستند. قلعه ساکا از بناهای قدیمی این ناحیه است که قدمت قلعه را حداقل به قرن دوم و سوم می‌دهند.

یکی از آبشار های جذاب افجه، آبشار چرند است که به ارتفاع چهل و پنج متر از دامنه کوه به دره پایین دست آن سرازیر می‌شود. کمی آن‌طرف‌تر حمام تاریخی روستا که در مرکز بافت قدیمی واقع شده نظرها را به خود جلب می‌کند.

 این حمام دارای دو بخش مجزای زنانه و مردانه بوده و بنای آن دارای طاق، گنبدهای عرقچین و قوس‌های جناغی است. اهالی قدمت حمام را به دوره صفوی یا اوایل حکومت قاجار نسبت می‌دهند اما هم چنان فعال است و مردم روستا از آن استفاده می‌کنند.

 با پشت سر گذاشتن آبشار و دیدن معماری خاص حمام افجه به محله‌های قدیمی و بافت‌های اصیل این روستا می توان رسید که اتفاقا در فاصله‌های نزدیک به هم قرار گرفته‌اند. یکی از این محله ها به قول اهالی، محله چراغان است. در آن درخت کهنسالی قرار دارد که قدمتش را به چهار صد سال تخمین می زنند.

حمام تاریخی روستا در مرکز بافت قدیمی واقع شده و دارای دو بخش مجزای زنانه و مردانه است. بنای حمام دارای طاق و گنبدهای عرقچین و قوس‌های جناغی است. بدنه نمای داخلی حمام به ارتفاع حدود ۵ متر با کاشی پوشیده شده و سطوح بالاتر آن با سیمان سفید اندود شده است. قدمت حمام به دوره صفوی یا اوایل حکومت قاجار برمی‌گردد. این حمام همچنان فعال و مورد استفاده مردم روستا است.

معماری قلعه ساکا و فراموشی قصر قجری قلعه مرتفع و بلند سربند یا ساکا که از ارتفاعات منطقه بر روستاهای امامه، راحت‌آباد، ناصرآباد، افجه و بخش عظیمی از لواسان اشراف دارد، از بناهای بسیار قدیمی این ناحیه است. براساس آثار باقی مانده، مصالح به کار رفته در این بنا را سنگ لاشه، ملات گچ، ساروج، آجر، خشت و گل تشکیل داده است.

سفال‌های یافت شده در پیرامون قلعه از انواع نخودی، نقش استامپی، نقش زیر لعاب و سفال‌های لعابدار سبز رنگ، لاجوردی و آبی است که قدمت قلعه را حداقل به قرون دوم و سوم دوره اسلامی می‌رساند.

قله ساکا بر روی قله ساکا در شمال روستای افجه و در فاصله تقریبی ۲۲ کیلومتری شمال شرقی تهران واقع شده اند. قله ساکا با ارتفاع تقریبی ۳۲۸۰ متر در شمال شرق منطقه لواسانات تهران واقع شده است و قلعه کوه با فاصله ای اندک در جنوب باختری قله ساکا واقع شده است.

شاید هیبت همسایه های شمالی آن، آتشکوه و زیبایی برج ریزان باعث کمرنگ تر شدن حضور قله ساکا در این منطقه شده باشد ولی نزدیک تر بودن قله آن به روستای افجه که در دامنه جنوبی این کوه و در پای یال های سنگی آن واقع شده است، دسترسی به قله ساکا را (حداقل در نگاه اول) ساده تر کرده است.

با یک و نیم ساعت پیاده روی از روستای افجه و در جهت شمال (در امتداد رودخانه و در مسیر مالرو) ما را به این دشت زیبا و مرتفع می رساند. روستای کند در جنوب غرب و افجه در جنوب شرق قله ساکا، نزدیک ترین آبادی های مجاور آن محسوب می شوند. با همه این مسائلی که درباره روستای افجه گفتیم، دشت دیگری هم در این منطقه وجود دارد که به محوطه دشته معروف است.

محوطه دشته

‏این محوطه در فاصله ۳ کیلومتری روستای افجه در حد فاصل میان آبشار پسچویک و دشت هویج واقع شده و باغ‌های گیلاس بسیار زیبایی دارد. گردشگران و کوهنوردانی که قصد رفتن به دشت هویج و یا قلل و ارتفاعات افجه را دارند از این مکان به عنوان استراحتگاه موقت استفاده می‌کنند.

قصر قاجار

در ضلع شمالی روستای افجه و در میان باغ نسبتا وسیعی، بقایای قصری از آثار دوره قاجار به جا مانده است. این کاخ تاریخی در ضلع شمالی روستای افجه و در محله «بدو»، در دامنه ارتفاعات شمالی روستا و در موقعیت جغرافیایی ۳۵ درجه و ۵۱ دقیقه و ۴۳۸ ثانیه عرض جغرافیایی قرار گرفته است.

این کاخ دیرینه حدود چهل هزار متر مربع وسعت دارد و تا کنون اقدامات کارشناسی و تهیه پرونده ثبتی روی آن انجام نشده است . «ناصر پازوکی»، رییس سابق اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران پیش از این یاد آور شده بود که وضعیت این بنای تاریخی به شدت در معرض خطر نابودی کامل است.

برخی اهالی آن را متعلق به زمان قاجار می دانند و برخی دیگر معتقدند این قصر متعلق به اعتماد الدوله است و ربطی به شاه ندارد. امروزه از قصر قاجاری جز پی بنا که در سراسر محوطه یاد شده قابل رویت است و یک دیوار به ارتفاع در حدود ۱.۵ متر و طول یک متر و انبوهی از آجرهای ۲۰.۳۰ و ۳۰.۳۰ قرمز رنگ چیزی باقی نمانده است.

قلعه سربند یا ساکا

قلعه مرتفع و بلند سربند یا ساکا که بر روستاهای امامه، راحت آباد، ناصرآباد، کند سفلی و علیا، افجه و بخش بزرگی از لواسان اشراف دارد، از آثار بسیار قدیمی این ناحیه است. ‏براساس آثار باقی مانده موجود مصالح به کار رفته در این بنا شامل سنگ لاشه، ملات گچ، و ساروج، آجر، خشت و گل است. سفال‌های یافت شده پیرامون قلعه از انواع نخودی، نقش استامپی، نقش زیر لعاب و سفال‌های لعابدار سبز رنگ و لاجوردی و آبی است که قدمت قلعه را حداقل به قرون دوم و سوم دوره اسلامی می‌رساند. این قلعه تا دوره صفوی فعال و مورد استفاده بوده است.

 غار موزه وزیری

غارموزه وزیری یکی از جذابیت هایی در این منطقه است که نباید فراموش کنیم. این موزه توسط استاد وزیری ساخته شده است. برای کسب اطلاعات بیشتر به این درگاه مراجعه کنید.

بازدید از غارموزه تجربه منحصربفردی است، هم از لحاظ فضای شگفت انگیز آن و هم از بابت حضور هنرمند و خلق اثر هنری در هنگام بازدید. غار موزه در مسیر روستای کندعلیا، بخشی از دیواره رشته کوه های البرز را به خود اختصاص داده است.

پس از طی مسیری کوتاه به دروازه ای چوبی می رسید که شما را به غار موزه راهنمایی می کند.

این موزه در زمینی به مساحت ۱۰۰۰ متر مربع با یک ساختمان دوبلکس، فعالیت خود را در سال ۱۳۸۴ در لواسان شروع نمود و توسط دکتر ناصر هوشمند وزیری که از مجسمه سازان طراز اول ایران است اداره می شود. کلیه هزینه ها و ایده ها و خلاقیتی که در آن بکار رفته توسط نامبرده اعمال گردیده و اولین غار موزه خصوصی ایران است.

در مدت شش سال فعالیت، دالان هایی در دل کوه حفاری و جهت به نمایش گذاشتن آثار ایشان و ارائه به هنر دوستان آماده گردیده است که هنوز در حال توسعه و تکمیل است.

هر کدام از آثار وی بیانگر داستانهای شاهنامه فردوسی و فولکلور ایران و فرهنگ اصیل ایرانی است و شامل بخش های نمایشگاهی، بخش کارگاهی، صنایع دستی، آموزشی، نگارخانه و سالن اجتماعات است.

این مجموعه تنها موزه ای است که در آن مراجعه کنندگان می توانند آزادانه گردش و عکاسی نمایند و دانشجویان رشته هنر می توانند مستقیما از استاد ایده گرفته و کار ورزی نمایند. استاد وزیری در مدت بازدید علاقمندان ، در مورد آثارشان توضیحات لازم را ارائه نموده و سعی در اشاعه فرهنگ و هنر اصیل ایرانی در بین بازدید کنندگان می نماید، همانگونه که خود را وقف این کار کرده اند.

ورودی غار موزه، دهان یک شیر است که در آستانه دیواره کوه ساخته شده است. غاری که نه به دست طبیعت که با دست های ناصر هوشمند وزیری، استاد مجسمه ساز ایجاد شده است. دهلیزهای این غار موزه از میان سنگ سخت گرانیت البرز، عشق به فرهنگ ایران را در دل خود جا داده است. او در شیب کوه، غاراش را با دهلیزهایی ۴۰ متری وسعت بخشیده است.

آدرس: تهران، لواسانات، بلوار امام خمینی، جاده کند علیا و سفلی، دوراهی بوجان، سمت چپ بعد از چال ناظران پلاک ۷۷

 توصیه های تهرانگردی

۱- مقصدهای جذاب تهرانگردی را همیشه از اداره کل گردشگری و میراث فرهنگی استان تهران استعلام کنید.

۲- روستاگردی در اطراف تهران از لواسان تا کرج را در نظر داشته باشید و توصیه های تریپ ادوایزری ها را نیز در نظر داشته باشید.

۳- اگر عاشق غارنوردی هستید، اطراف تهران، مقصد های غارنوردی جذابی دارد.

۴- در تهران، بیش از ۲ هزار بوستان و ده ها پارک بزرگ از جوانمردان تا خلیج فارس وجود دارد که برای گردشگری آخر هفته ای، فرصت خوبی برای استفاده از هوای بهار است.

۵- ییلاقات زیبایی چون رودبار قصران (لواسان، قشم، اوشان، فشم، آهار، شهرستانک و…)، پلور و آبعلی، شمال استان تهران را به بهشتی برای گردشگران تبدیل کرده است. اردیبهشت گردی در پایتخت را از دست ندهید.

برای خرید بلیط هواپیما و رزرو هتل، از زورق و پین تا پین استفاده کنید.

آخرین خبرها از دنیای گردشگری ایران و جهان را در دنیای سفر و آرمان سفر دنبال کنید.