۲۰ نکته ای که باید برای نوشتن یک پایان نامه خوب بدانید

بایدها و نبایدها در نگارش پایان نامه های خوب و کاربردی

سال تحصیلی ۹۵-۹۶، چند هفته دیگر به اتمام می رسد و میلیون ها دانشجوی ایرانی در هزاران مقصد تحصیلی سراسر کشور، خود را برای شرکت در آزمون پایان ترم آماده می کنند. در این بین، دانشجویان زیادی هستند که در مقاطع و رشته های مختلف تحصیلی، تا چند ماه دیگر باید از پایان نامه کارشناسی ارشد یا دکترای خود دفاع نمایند.

در موضوعی که قصد داریم به آن بپردازیم، رشته تحصیلی اهمیت چندانی ندارد. نوشتن یک پایان نامه، بخشی از مهارت شما در انجام فعالیت های تحقیقاتی مستقل و دانش شما را در رشته ای که فرا گرفته اید را نشان می دهد.

برای آنکه بتوانید پایان نامه ای خوب و کاربردی را تا ماه های پیش رو آماده کنید، مطالعه مستمر و مشاوره با اساتید به خصوص کسانی که نمرات خوبی در پایان نامه های ارشد و دکترا در رشته مورد نظر شما گرفته اند، توصیه می شود.

در گفتار امروز، به ۲۰ نکته از صدها مقوله مهمی که در نوشتن و تهیه کردن پایان نامه باید به آن توجه داشت اشاره می کنیم.

پایان نامه، پایان نامه است

همانطور که از نام آن بر می آید، پایان نامه در واقع آخرین مرحله از فعالیت یک دانشجو در مقطع رشته تحصیلی بوده و آخرین نمره ای که فرد در دانشگاه کسب می کند،‌ خواهد بود. با مطالعه پایان نامه یک دانشجو می توان متوجه شد که وی تا چه اندازه روی محتوای دروسی که در طول تحصیل خوانده، تسلط پیدا کرده و تا چه اندازه اصول روش تحقیق (Research methodology)، اصول طراحی مساله (Research questions)، پیدا کردن گپ های تحقیقاتی (Research gaps) و اصول منبع یابی (Referencing) را می داند.

تمام مهارت های علمی، تحقیقاتی و مطالعاتی که دانشجو در طول دوران تحصیلی در مقطع مربوطه فرا گرفته است را می توان تا حدودی در پایان نامه وی مشاهده نمود و به قابلیت های علمی و تجربی او پی برد.

قطعا پایان نامه ای که با اشکالات ویراستاری، پرداخت های سطحی و معمولی به سوالات تحقیق و عدم رفرنسینگ حرفه ای و جدید به منابع علمی آکادمیک (Peer-viewed papers) همراه باشد، ضعف علمی دانشجو و عدم مهارت استاد راهنما در بررسی و اصلاح کلیات کار را ابراز خواهد کرد و نمی تواند به عنوان یک برگ برنده برای دانشجویی که دانش آموخته می شود، به شمار آید.

بنابراین بسیار اهمیت دارد که دانشجو پایان نامه خود را در رشته های مهندسی یا غیر مهندسی نگارش کند. وی باید حداقل از ۱ سال پیش از دانش آموختگی به این کار روی بیاورد و اصول کار را به خوبی فرا بگیرد.

دانشجویان کارشناسی ارشد باید حتی الامکان از ترم دوم یا سال سوم تحصیل خود به این امر اقدام کنند تا دانش کافی درباره رشته ای که مشغول به تحصیل هستند را کسب کرده و بتوانند موضوع خوبی را برای پایان نامه انتخاب نمایند. آن ها روش تحقیق و اصول پایان نامه نویسی را توسط دروس ارائه شده فرا می گیرند و باید وقت کافی برای مطالعات مقدماتی در اختیار داشته باشند.

متاسفانه بعضا مشاهده می شود که در برخی دانشگاه های کشور، از دانشجوی ترم اول دوره کارشناسی ارشد خواسته می شود موضوع پایان نامه را آماده کند. در حالی که این دانشجو هنوز با اسم دروسی که قرار است تا پایان دوره ارشد آن ها را بگذراند، آشنایی ندارد و حتی ۱۰ صفحه درباره اصول تحقیق، چیزی نمی داند.

از دانشجویان دوره های دکترا، انتظار بالاتری برای نوشتن پایان نامه می رود. چرا که آنها حداقل ۱ پایان نامه در مقطع کارشناسی یا کارشناسی ارشد نوشته و از آن به طور موفقیت آمیزی دفاع کرده اند. اما به هر حال‌ نوشتن پایان نامه دکترا چه در داخل و چه در خارج از کشور، ضوابط و معیارهای خاص خود را دارد و سخت گیری دانشگاه ها برای پایان نامه های دانشجویان دکترای خود به مراتب بیشتر از مقطع کارشناسی یا کارشناسی ارشد است.

با این حال، بررسی برخی از پایان نامه های ارشد و دکترا در یکی دو دهه اخیر نشان می دهد که متاسفانه با وجود توسعه ظرفیت علمی و تجربی مراکز آکادمیک ایران در تولید مقالات با سایتیشن (ارجاع) بالا در ایندکس های بین المللی (ISI)، همچنان پایان نامه هایی منتشر می شود که با اشکالات اساسی هستند و قابلیت استفاده برای دیگر دانشجویان داخلی یا خارجی را ندارند.

۱-ایده خوب برای پایان نامه خوب

هر پایان نامه خوب با یک ایده خوب شروع می شود. امکان ندارد که شما بتوانید یک پایان نامه خوب، قابل دفاع و قابل ارجاع توسط دیگر محققان در سراسر جهان را بنویسید، در حالی که ایده خوبی پشت سر آن نباشد. وقتی چنین روندی طی نشود، موضوع خوبی هم پیدا نمی گردد و شما مجبور می شوید به ایده های تکراری و روتین روی بیاورید و شانس ارجاع توسط محققان جدید و قدیم را از دست می دهید.

گام اول در نوشتن یک پایان نامه خوب، بررسی ایده های خوب است. به این موضوع به اندازه کافی توجه کنید و سعی نمایید در نوشتن پایان نامه، ایده های خلاقانه را پیدا کرده و به صورت نوآورانه برای توسعه آن کار کنید.

به عنوان مثال اگر در رشته کارشناسی ارشد پرستاری مشغول به تحصیل هستید، کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در این عرصه موضوع مهمی به شمار می رود. به خصوص که در کشور ما، در این عرصه در بیمارستان ها و مراکز درمانی کار زیادی صورت نگرفته و از نظر سخت افزاری و نرم افزار با کمبودهایی مواجه هستیم.

بنابراین یک ایده خوب برای دانشجویان این رشته،‌ می تواند چگونگی تسهیل و تسریع در امور پرستاری در سطوح مختلف با اتکا به فناوری اطلاعات باشد. وقتی قرار است یک پرستار در یک شیفت، ده ها برگه را پر و امضا و تایید کند، الکترونیکی کردن این فرآیند هم برای ارتقای بهره وری پرستار و هم برای تعامل بهتر با بیمار اهمیت پیدا می نماید.

اگر در رشته مهندسی صنایع مشغول به تحصیل هستید، می توانید ایده های خوب خلاقانه زیادی را دنبال کنید. مثلا چگونه می توان در نظام بانکداری کشور، مسئولیت اجتماعی را توسعه داد یا نظام مدیریت بازیافت در شهرداری ها و مراکز صنعتی چگونه می تواند سودآور باشد.

اگر در رشته های علوم انسانی  یا هنر مشغول به تحصیل هستید، با کوهی از موضوعات روتین و قدیمی در رشته خود روبرو خواهید شد. خیلی ها برای رها شدن از سختی پایان نامه نویسی، به موضوعات متداول یا ترجمه شده روی می آورند. اما شما می توانید مجلات خلاقیت و نوآوری و سبک زندگی داخلی یا خارجی را مطالعه کرده و با توجه به رشته خود، موضوعات جالبی از آن ها بیرون کشیده و برای توسعه آن در تز ارشد یا دکترا استفاده کنید. در این قسمت به برخی ایده های جالب برای پایان نامه اشاره می کنیم.

• نقش صنایع دستی در توسعه تبلیغات و بازاریابی شرکت های هواپیمایی چگونه است (رشته گردشگری)
• چگونه می توان لباس مفهومی دیجیتالی را وارد عرصه مهمانداری و رستوران داری کرد (رشته طراحی لباس)
• نقش شبکه های اجتماعی و هشتگ ها در انتخابات ریاست جمهوری غرب چیست (رشته علوم سیاسی)
• بررسی نقش انرژی سبز در توسعه کسب و کار شرکت های فورچون ۵۰۰ (رشته بازرگانی و اقتصاد)
• بررسی نقش صنعت سینما در توسعه گردشگری (رشته های مرتبط با کارگردانی سینما)
• ارائه روش های نوآورانه در باز طراحی ورودی و خروجی مراکز تجاری و خدماتی شهر (رشته معماری)
• چگونه می توان بازاریابی و تبلیغات صنعت هوایی کشور را متحول کرد (رشته مدیربت بازرگانی)
• راهکارهایی برای جذاب تر کردن برنامه های تلویزیونی (رشته مدیریت ارتباطات)
• روانشناسی بازار بورس ایران در ۴۰ سال اخیر چه درس هایی می دهد (رشته روانشناسی عمومی)
• چگونه می توان سبک زندگی جامعه امروز را به مقولات زیستی حساس کرد (رشته جامعه شناسی)

پس همیشه دنبال یک ایده خوب باشید تا بتوان یک راهکار یا روش جالب و خلاقانه را با یک کار علمی نوآورانه از آن استخراج کرد. این امر سبب می شود که ارجاع به محصول نهایی شما صورت گیرد. هر اندازه ارجاع بیشتر باشد ، کار شما بیشتر به چشم می آید و فرصت های تکمیلی مانند بورس و پذیرش تحصیلی و استخدام در شرکت ها و موسسات گوناگون برای شما فراهم می شود.

۲- از نگاه تک بعدی پرهیز کنید

یکی از بزرگ ترین ایراداتی که می توان به پایان نامه ها گرفت آن است که دانشجو در زمانی که وقت و هزینه لازم را برای نوشتن پایان نامه ارشد یا دکترا صرف می کند،‌ تنها به فکر گذراندن این واحد و دریافت مدرک دانش آموختگی است. در واقع نگاه تک بعدی سبب می شود فرصت های بعدی که به مراتب اهمیت بیشتری از یک نمره درس پایان نامه دارد، از وی سلب شود.

برخی از افرادی که دنبال دریافت ادمیشن با بورس در مقطع دکترا در دانشگاه های خارج از کشور هستند، تلاش می کنند پایان نامه خود را ترجمه و خلاصه نویسی کرده و به همراه مدارک مورد نیاز به دانشگاه مقصد ارسال نمایند. اما این پایان نامه، پایان نامه خلاق با خروجی مشخص و واضح و کاربردی نیست و نمی تواند دانشگاه مقصد را برای اعطای ادمیشن با بورس قانع کند.

حال اگر دانشجو از زمانی که استارت نوشتن پایان نامه را می زند، نگارش آن را به گونه ای برنامه ریزی و هدایت کند که با استقبال محافل آکادمیک در داخل و خارج از کشور به خصوص شرکت ها و موسسات در رشته تحصیلی رو به رو شود، با یک تیر عملا چند نشان زده است.

تصور کنید که شما در مقطع کارشناسی ارشد پتروشیمی، مشغول به تحصیل هستید. با کمی بررسی متوجه می شوید که نروژ، بهترین بورس های مقطع دکترا را به دانشجویان رشته های نفت و گاز می دهد و شما هم قصد ادامه تحصیل در این کشور را دارید.

اگر بررسی ها نشان دهد که شرکت های این کشور در یکی از مقولات نفتی (اعم از فراساحل یا غیر فراساحل) با مشکلاتی روبرو هستند، شما می توانید با مطالعات داخلی، ایده ها و روش ها و محصولاتی برای کاهش معضلات مهندسی شرکت های نروژی در تز خود ارائه کنید.

بنابراین می توانید هم پایان نامه ای کاربردی در صنعت نفت را نگارش کرده باشید و هم محصول نهایی، مناسب صنعت نفت ایران و نروژ باشد. حال اگر از یافته های علمی مهندسان و محققان نروژی هم در پایان نامه استفاده کرده و بعضا با اساتید دانشگاه های نروژ مثل NTNU و استاوانگر رایزنی کرده باشید، محصول نهایی حرفه ای تر خواهد شد.

این رویه سبب می شود که ادمیشن با بورس شما برای مقطع بعدی، راحت تر بدست آید.

۳-موضوع یابی هدفمند

موضوع یابی در پایان نامه نویسی در رشته های مختلف تحصیلی می بایست هدفمند باشد. انتخاب موضوع، با یک ایده خوب همراه می شود و برای پیدا کردن ایده خوب باید خوب مطالعه و تحقیق کردن حاصل می گردد. انتظار نداشته باشید که با چند روز بررسی چند پایان نامه و سایت های مرجع علمی، بتوانید ایده و موضوع خوب پیدا کنید.

شما باید برای پیدا کردن موضوع خوب، زمان کافی اختصاص دهید و با آرامش بر اساس موضوع رشته تحصیلی و مقطع مربوطه، روی موضوعات گوناگون مطالعه داشته باشید. این بررسی را با همکاری دانشجویان یک مقطع بالاتر انجام دهید و تا از تجربیات آن ها نیز بهره مند شوید.

تعامل با مسئولان شرکت های صنعتی، خدماتی،‌ موسساتی علمی و آموزشی و مهندسان و مشاوران و متخصصان هنری و غیر هنری و حتی پزشکی، می تواند شما را در موضوع یابی هدفمند یاری کند.

فراموش نکنید که در دهکده جهانی با ۴ میلیارد کاربر اینترنت زندگی می کنیم؛ دنیایی که همه چیز در آن به هم ربط دارد. علوم میان رشته ای (INTERDICIPLINARY) وارد عرصه زندگی بشر امروز شده و مرزهای دانش مانند قرن نوزدهم، مشخص نیست.

شما به عنوان دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه شناسی می توانید روی نقش لباس مفهومی در سبک زندگی بشر آینده کار کنید یا به عنوان دانشجوی دکترای رشته روانشناسی، روی روش های هیجانی در بازار بورس و سرمایه مطالعه داشته باشید.

ظاهر، مد و لباس، ربطی به جامعه شناسی نداشته و روانشناسی با دنیای عدد و رقم و نمودار بورس، سنخیتی ندارد. اما کار یک دانشجوی ارشد یا دکترا، پیدا کردن ظواهر به ظاهر ناپیدا در آنچه که باید دیده شود است. به همین خاطر،‌ در انتخاب موضوع خوب، خساست به خرج دهید.

۴-استفاده حداقلی از منابع فارسی

یک پایان نامه خوب و هدفمند با نگاه چند بعدی، از منابع فارسی کمتر استفاده می کند. حتی اگر کل پایان نامه به زبان فارسی باشد (در رشته های غیر انگلیسی)، توصیه می شود منابع فارسی خود را به حداقل برسانید و با کاربردی کردن تز خود، زمینه را برای مطلعه خارجی زبان ها روی آن فراهم نمایید.

استفاده حداقلی از منابع فارسی به معنای غرب زدگی در علوم انسانی یا دیگر علوم نیست. شما می توانید از رفرنس های انگلیسی کتاب های فارسی استفاده کنید تا هنگام ارجاع دهی، مخاطب غیر فارسی زبان نیز به محتویات خوب در زبان فارسی پی ببرد.

۵-استفاده حداکثری از منابع انگلیسی

در هر رشته ای که تحصیل می کنید، طوماری از منابع علمی آکادمیک و غیر آکادمیک به زبان انگلیسی در اختیار شما است که می توان برای نوشتن پایان نامه خوب و کاربردی از آن ها کمک گرفت. ابتدا این منابع مهم را در رشته خود مشخص کرده و فولدری در رایانه خود برای دسته بندی موضوعی مقالات و کتاب های الکترونیکی مرتبط با موضوع پایان نامه ایجاد کنید تا مدیریت محتوای شما مطلوب باشد.

هر اندازه از منابع معتبر استفاده کنید، ارزش کار شما افزایش پیدا می کند. خواننده یک پایان نامه، به پایان نامه ای که در هر پاراگراف، ۲ یا چند ارجاع علمی به منابع معتبر می دهد، بیشتر اعتماد دارد تا پایان نامه ای که در هر فصل، کلا ۱۰ رفرنس دارد. شما می توانید از اسکپوس و امرالد و ساینس دایرکت بیشتر استفاده کنید.

۶- دزدی علمی ممنوع

مقوله «PLAIGIRSIM» یا همان دزدی علمی، باید جدی گرفته شود. کسی که قصد دارد به عنوان یک دانشجوی واقعی در علوم شناخته شود، به دنبال کپی برداری علمی نمی رود که نه شرعی است و نه اخلاقی و نه قانونی. معمولا افرادی به دنبال دزدی علمی می روند یا برای خرید پایان نامه پول می دهند که نه ایده پرداز هستند و نه خلاق و نه اصولا می توان آنها را دانشجو خطاب کرد.

کار تحقیقاتی مثل همه کارها (آشپزی- خیاطی-رانندگی-سرپرستی و …)، کار سختی است و نیاز به حوصله و دقت و آموزش دارد. بنابراین، راحت ترین کار (خرید پایان نامه)، تاثیری در با سواد شدن بی سواد ها ندارد.

۷-پایان نامه خوب با رفرنس های خوب

حرفه ای های پایان نامه نویسی و اساتید برجسته، معمولا یک پایان نامه خوب را مبتنی بر رفرنس های خوب و جدید می دانند. هر اندازه شما بتوانید در نگارش پایان نامه، از رفرنس های معتبر (scholarly papers) و مقالات داوری شده (blind review) استفاده کنید و این رفرنس ها جدید باشد،‌ مهارت خود در روش تحقیق را به رخ خواننده می کشید.

داوران بین المللی و گروه ادمیشن دانشگاه های خارج از کشور، به این موضوع خیلی ریز و معمولی توجه زیادی دارند و آن را به عنوان یکی از معیارهای پنهان در انتخاب دانشجو در نظر می گیرند. سعی کنید رفرنس های خوب را در زمینه رشته مورد نظر خود، همواره دانلود و بررسی نموده تا همیشه در جریان روندهای علمی (scientific trends) و ارجاعات بین المللی (citation) در رشته خود قرار بگیرید.

۸-فراگیری اصول مرجع دهی

پایان نامه خوب را یک دانشجوی خلاق که مسلط به اصول رفرنسینگ است، می نویسد. مهم نیست که شما سیستم هاروارد (Harvard Referencing  methods) را دنبال می کنید یا از روش های دیگر بهره می گیرید. باید بتوانید پارگراف های خود را با ارجاعات بین المللی و معتبر، غنا ببخشید و محصول نهایی را آکادمیک کنید.

برای فراگیری دانش رفرنسینگ، باید زیاد مقاله بخوانید و از اساتید خود درباره چگونگی رفرنیسنگ در مقالات گوناگون سوال کنید. به تاثیر جا به جایی منابع و تاثیر آن روی یادگیری یک پاراگراف فکر نمایید.

اگر مشغول پایان نامه نویسی هستید یا خواهید شد، گام دوم بعد از انتخاب ایده و موضوع را آشنایی با اصول رفرنیسینگ در نظر بگیرید.

۹- اصول تحقیق کمی در پایان نامه نویسی

در هر رشته ای که مشغول به نگارش پایان نامه هستید، باید اصول تحقیق کمی (Quantitative methods) را بدانید. مخصوصا اگر کار شما با آمار و آنالیز اعداد و خروجی های پرسش نامه ای متن بسته (close-ended questionnaire) ارتباط داشته باشد، یادگیری این اصول توصیه می شود. کتاب ها و مقالات و ویدیوهای زیادی برای آموزش اصول کمی در اختیار شما قرار دارد که میتوان از آن ها بهره جست.

۱۰- اصول تحقیق کیفی در پایان نامه نویسی

همانند اصول کمی، اصول کیفی (qualitative methods) در نگارش پایان نامه نقش بسیاری ایفا می کند. اگر اصول کیفی را یاد بگیرید، می توانید موضوعات خوب پایان نامه را در قالب روش تحقیقی اثر بخش و حرفه ای هدایت کنید تا خروجی کار، نگاه چند بعدی، ظرفیت های علمی و مهارت تحقیقاتی شما را بازگو کند. کتاب ها و مقالات بسیاری در این زمینه در دسترس قرار دارند.

۱۱- ویراستاری خوب پایان نامه

هر پایان نامه ای حتی اگر به زبان فارسی توسط دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی  نگارش شده باشد یا به زبان انگلیسی توسط یک دانشجوی انگلیسی زبان رشته مترجمی زبان انگلیسی تالیف شده باشد، نیاز به ویراستاری حرفه ای دارد.

گاهی اوقات، ویراستاری ضعیف یک پایان نامه، کار عالی انجام شده را زیر سوال می برد و محصول نهایی، آن طور که شایسته و بایسته است به چشم نمی آید. در پایان نگارش پایان نامه، حتما ۲ کار انجام دهید:

• کل پایان نامه را در اختیار کارشناس علمی قرار دارده تا روایی و انسجام و طرح مساله و شیوه پرداخت و توسعه موضوع و تحلیل اطلاعات و یافته های شما را یک بار بررسی کند و اشکالات مشخص شود.
• کل پایان نامه در اختیار یک ویراستار متخصص قرار بگیرد تا اشکالات گرامری و نگارشی در آن رفع شود.

۱۲- مقدمه نویسی هر فصل

پایان نامه، مقاله ۴ تا ۱۰ صفحه ای نیست که همه بخش ها باید به صورت خلاصه و در کمترین جملات، بیشترین معنی و مفهوم را در راستای ساختار مقاله منتقل کند. شما برای پایان نامه زمان و تعداد صفحه بیشتری برای طرح مساله و معرفی موضوع دارید.

برای همین،‌ همواره از دید یک خواننده به پایان نامه خود نگاه کنید. آیا با مقدمه ای که نوشتید می توان فهمید که روش تحقیق شما چگونه است و دلیل انتخاب این روش از بین ده ها راه دیگر چه بوده است؟

۱۳- اصول مهم در مرور منابع

در مرور منابع (literature review) حتما وقت کافی اختصاص دهید. یک پایان نامه خوب با مرور  منابع خوب بدست می آید. هر اندازه مرور منابع خوب داشته باشید، در جریان اتفاقاتی که در زمینه پایان نامه، محققان قبلی انجام داده اند قرار گرفته و اشراف اطلاعاتی شما افزایش پیدا می کند.

به عنوان مثال اگر قصد دارید در زمینه مدیریت انرژی سبز (Green energy management) کار کرده و با نگاه چند بعدی و بین المللی به پایان نامه خود نگاه کنید، می بایست جدیدترین مقالات یا کتاب هایی که در زمینه روش های خلاقانه مدیریت انرژی سبز در شرکت ها و کارخانجات غربی یا شرقی ارائه شده را مطالعه نموده و از همه مهمتر، مطالعات موردی (case study) را بررسی کنید.

گاهی اوقات مشاهده فهرست موضوعات و مطالبی که در یک کتاب در آمازون قابل مشاهده است، می تواند سرنخ های فوق العاده ای را در اختیار شما قرار دهد.

به همین خاطر، مرور منابع در نگارش پایان نامه کاربردی و ارزشمند اهمیت زیادی دارد. گاهی اوقات کلمات کلیدی و سوژه های خوبی در مرور منابع وجود دارد که می تواند شما را با موضوعات و ایده های خیلی جذابی آشنا کند که روند نگارش پایان نامه را به سمت و سوی بهتری هدایت نماید.

مثلا شما قصد دارید درباره نقش تبلیغات در صنعت حمل و نقل امروز دنیا در پایان نامه خود کار کنید، اما در مرور منابع با مقالاتی مواجه می شوید که شما را با دنیای کسب و کار شرکت هوایی ریان ایر ایرلند آشنا می کند و می فهمید که چگونه با کمترین خدمات خلاقانه می توان بهای بلیط را کاهش و مسافر بیشتری جذب کرد!

۱۴- اصول مهم در معرفی روش تحقیق

دانشجویی که روش تحقیق درست و علمی و حرفه ای را نداند،‌ نه پرسش نامه خوب طراحی می کند، نه مرور منابع خوبی خواهد داشت و نه می تواند بر اساس موضوع تحقیق  و سوالات مطرح شده، نگارش حرفه ای داشته باشد.

روش تحقیق بد، یافته های (findings) بدی هم در پی خواهد داشت و قدرت شما در تحلیل اطلاعات (conclusion) را کاهش می دهد.

۱۵- اصول مهم در تعریف سوال تحقیق

پایان نامه خوب، با سوالات تحقیق (research questions) آغاز می شود. هنگامی که یک نفر پایان نامه شما را مطالعه می کند، باید به خوبی درک کند که شما دنبال چه چیزی هستید و قصد نگارش این پایان نامه چه بوده است.

سوال تحقیق از متن مرور منابع بدست می آید. شما باید بر اساس روایی و انسجام کار خود، از طریق یافته هایی که از مرور منابع بدست می آورید، در قالب موضوع پایان نامه، سوالات تحقیقاتی خوب را استخراج کنید تا با روش تحقیق مناسب، بتوانید به این سوال ها پاسخ دهید.

هدف سوالات تحقیق، پاسخ به گپ های علمی است. سوالات تحقیقاتی شما در تز، باید مشکلی از مشکلات و مجهولی از مجهولات را باز کند. قرار نیست کار اعجاب انگیزی انجام شود. شما می توانید با طرح چند سوال تحقیق، به درستی یا عدم درستی این پرسش ها پی برده و برای تحقیقات بعدی (further research)، ایده های خوبی در اختیار محققان آینده قرار دهید.

برخی معتقدند که سوالات تحقیق باید از یک «null question» (سوال خنثی) آغاز شود و سوالات بعدی در نقض یا تایید این سوال باشد. اما به هر حال، تعریف سوال تحقیق هم روش های متنوعی دارد که باید آن ها را در کتاب ها و مقالات یاد بگیرید.

۱۶- تفاوت conclusion با Findings (یافته ها و جمع بندی)

فاندینگ با کانکلوژن تفاوت دارد. شما در بخش اول تنها به بررسی یافته های تحقیق و پژوهش خود می پردازید و آنالیز داده را بر اساس روش تحقیق انجام. اما در بخش جمع بندی، به ارائه بحث ‌می پردازید و به نوعی یافته های خود را تفسیر (interpretation) می کنید. حرفه ای ها، تفسیر خود از یافته های تحقیق را نیز با نظرات دیگر محققان همراستا و منطبق می کنند تا محصول نهایی، کاربردی و منطقی تر به نظر آید.

۱۷- منابع پایان نامه نویسی بین المللی

سایت هایی برای دانلود پایان نامه های بین المللی در اینترنت وجود دارد که باید از آن ها استفاده کنید. معمولا در این درگاه ها، پایان نامه های ویراستاری شده و دفاع شده در اختیار عموم قرار می گیرد. به عنوان مثال شما می توانید از این لینک استفاده نمایید.

۱۸- تعامل با اساتید داخلی

در هر زمینه ای که مشغول به نگارش پایان نامه هستید، اساتیدی به جز اساتید دانشگاه شما نیز مشغول سرپرستی پایان نامه های دانشجویان دیگر هستند. از آن ها می توانید در فرآیند کار مشورت بگیرید. این تعامل سبب می شود تا بتوانید با گروه های مختلفی از اساتید آشنا شده و کار تحقیقاتی مشترکی در آینده با آن ها ترتیب دهید.

۱۹- تعامل با اساتید خارجی

برای کسانی که:

• به فکر دریافت ادمیشن از دانشگاه های خارج از کشور هستند
• قصد دریافت بورس از دانشگاه های خارج از کشور دارند
• قصد دریافت بورس بر اساس research assistantship دارند
• نگاه چند بعدی به پایان نامه نویسی دارند
• قصد دارند از مشاوره اساتید خارجی در مرور منابع استفاده کنند
• قصد دارند از مقالات اساتید بین المللی برای رفرنسینگ تز استفاده نمایند
• قصد دارند در کنفرانس های بین المللی شرکت کنند

تعامل با اساتید اهمیت بسیاری دارد. هر اندازه بتوانید با نویسندگان مقالات معتبر در ژورنال های بین المللی همکاری داشته باشید و از نظرات آن ها را برای نگارش پایان نامه استفاده کنید، محصول نهایی پخته تر و حرفه ای تر خواهد شد.

در اختیار قرار دادن نسخه انگلیسی زبان پایان نامه به گروهی از اساتید می تواند فرصت های خوبی را در اختیار شما قرار دهد.

۲۰- خلاصه نویسی پایان نامه

خلاصه نویسی مقاله یا پایان نامه، آخرین کاری است که انجام می شود. در اختیار داشتن خلاصه خوب از یک پایان نامه خوب، کمک شایانی به داشتن یک رزومه مناسب و توان افزایی شما در مراحل آکادمیک می کند.

خلاصه کلام

پایان نامه خوب، نشان دهنده دانش آموخته با سواد است. پایان نامه خوب، با ایده پردازی خلاقانه حاصل می شود و به موضوع نوآورانه ختم می گردد. پایان نامه مناسب منابع خوب و معتبر دارد، مرور منابع مشخص و واضح داشته و خواننده را در فرآیند کار قرار می دهد. تز خوب، سوالات تحقیق مناسب دارد و با روش تحقیق کاربردی تلاش می کند تا یافته های خوبی را در اختیار محققان آینده در راستای موضوع پایان نامه قرار دهد.

برای نگارش پایان نامه خوب، نگاه چند بعدی، مطالعه پایان نامه های مختلف و مشورت از اساتید داخل و خارج از کشور به خصوص فارغ التحصیلان دانشگاهی توصیه می شود. فراموش نکنیم که پایان نامه خوب، باید ویراستاری خوبی نیز داشته باشد.