کمپانی کوکاکولا در سال ۱۸۸۶ توسط یک داروساز به نام دکتر جان استیث پِمبرتون که یک پزشک نظامی در دوران جنگ داخلی آمریکا و مردی معتاد به مورفین بود تاسیس شد. کوکاکولا یک نوشیدنی غیر الکلی است که اصالتاً بر اساس یک نوشیدنی دیگر به نام «وین مارین» که خود توسط یک شیمیدان پاریسی به نام آنجلو ماریانی ابداع شده بود ساخته شد. امروزه کوکاکولا مشهورترین نوشیدنی غیر الکلی است که در جهان استفاده می شود. با این وجود ۵ راز ناخوشایند در مورد این نوشیدنی پرطرفدار و کمپانی تولید کننده ی آن وجود دارد که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم کرد.
۵- این کمپانی سخت تلاش کرده که کودکان را علی رغم داشتن انتخاب های سالم دیگر به نوشیدن محصولات خود ترغیب کند
در دهه ی ۱۹۹۰ بسیاری از شرکت های تولید کننده ی نوشیدنی های غیر الکلی سعی می کردند که نظر مشتریان را در این بازار اشباع شده به خود جلب کنند. برنامه ی کوکاکولا در این برهه تمرکز بر روی نوجوانان دبیرستانی بوده و مسئولان کمپانی امید داشتند که با تبلیغات در میان این گروه سنی آن ها را جزو مشتریان مادام العمر خود قرار دهند، دقیقاً همان سیاستی که برخی کمپانی های تولید کننده ی سیگار در پیش گرفته بودند.
در اواسط دهه ی ۱۹۹۰ کمپانی کوکاکولا شروع به بستن قراردادهایی به نام “pouring contracts” با مدارس کرد. بر اساس این قراردادها کمپانی کوکاکولا در قبال پرداخت مبالغی از مسئولین مدارس می خواست که امتیاز انحصاری ارائه ی نوشیدنی در دستگاه های خودکار و بوفه ی مدارس را دریافت کند. مدارس نیز که معمولا همیشه با مشکل کمبود بودجه مواجه بودند همواره با این پیشنهاد موافقت می کردند. در برخی موارد، کمپانی کوکاکولا مبالغی در حدود ۳۰.۰۰۰ دلار را پیشاپیش به مدارس می داد و در قبال امتیاز انحصاری برای فروش محصولات کوکاکولا در مدارس به مدت ۱۰ سال نیز مبالغ دیگری به آن ها به طور سالانه پرداخت می کرد. در یکی از این موارد، به یکی از مدارس شهر سیراکیوز در نیویورک حدود ۹۰.۰۰۰ دلار داده شد تا با آن یک ورزشگاه با آرم کمپانی کوکاکولا بسازد.
اگر چه این گونه قراردادها جرم محسوب نمی شود اما اوضاع زمانی بغرنج شد که مدارس دریافتند در صورت فروش مقادیر بیشتری از محصولات کوکاکولا مبالغ بیشتری را به عنوان حق کمیسیون از این کمپانی در یافت خواهند کرد. همچنین به آن ها گفته شده بود که در صورت فروش محصولات ارزان تر و البته سالم تری مانند شیر و آبمیوه به جای نوشیدنی های کوکاکولا مبالغ کمتری دریافت خواهند کرد. حتی در بسیاری از مدارس گزینه های سالم تری برای دانش آموزان وجود نداشت زیرا این کمپانی فروش چنین محصولاتی را در قلمرو انحصاری خود قدغن کرده بود.
اکنون بعد از حدود ۲۰ سال از آن تاریخ، آمریکا با مشکل چاقی مفرط شهروندانش مواجه شده است و نمی توان نقش کمپانی کوکاکولا را در این معضل نادیده گرفت به طوری که در گزارشات خود کمپانی کوکاکولا نیز به این موضوع اشاره شده است. در ۱۰ سال گذشته بزرگ ترین مانع در کسب درآمد بیشتر برای کمپانی کوکاکولا همین موضوع چاقی شهروندان آمریکایی عنوان می شود.
۴- کمپانی کوکاکولا باعث کمبود آب در برخی مناطق کم آب جهان شده است
در حالی که دستور تهیه ی نوشیدنی کوکاکولا یک راز باقی مانده است اما یکی از ترکیبات اصلی که برای این نوشیدنی شیرین مورد استفاده قرار می گیرد آب است. برای تولید یک لیتر کوکاکولا حدود ۳ لیتر آب مورد نیاز خواهد بود و این موضوع زمانی دردسرساز شد که کمپانی کوکاکولا قصد داشت شعبه هایی را در نقاطی دایر کند که از لحاظ منابع آبی در وضعیت خوبی قرار نداشتند. برای مثال شرکت کوکاکولا برای تامین آب مورد نیاز خود در برخی از مناطق هند یا آمریکای لاتین با مشکل مواجه شد.
بدین ترتیب مسئولان کمپانی تصمیم گرفتند که در این مناطق از آب های سطحی موجود استفاده کنند که در نهایت به کاهش سفره های آب در این مناطق منجر شد که خود به معنی کمبود آب برای نوشیدن و آبیاری مزارع بود و در ادامه به کمبود مواد غذایی منتهی می شد. ساکنان مناطق یاد شده با مشاهده ی این وضعیت دست به اعتراضات گسترده زدند و برای مثال در هند بعد از حدود یک دهه اعتراض و پیگیری یک کارخانه ی تولید نوشیدنی کوکاکولا در سال ۲۰۱۵ تعطیل شد.
با این وجود استفاده ی بی رویه ی این کارخانه ها از آب های سطحی در مناطقی از هند و آمریکای جنوبی و کشورهای در حال توسعه همچنان معضلاتی را برای ساکنین این مناطق ایجاد کرده است.
۳- در ترکیبات نوشیدنی های کوکاکولا به دلایل نژادپرستانه دیگر از کوکایین استفاده نمی شود
یکی از شناخته شده ترین شایعات در مورد کمپانی کوکاکولا این است که در نسخه ی تولید اولیه ی نوشیدنی کوکاکولا از کوکایین استفاده می شده و این موضوع کاملاً صحت دارد. در تولید این نوشیدنی از برگ های درخت کوکا استفاده می شد که حاوی آلکالویید کوکایین بوده و پودر کوکایین نیز از آن به دست می آمد.
نمی توان دقیق گفت که در نوشیدنی های اولیه ی کوکاکولا چه مقدار کوکایین وجود داشته است اما وجود آن را نمی توان انکار کرد. البته باید بدانید که کوکاکولای اولیه حاوی مقداری الکل نیز بوده است. با این وجود در سال ۱۸۸۶ تولید مشروبات الکلی در شهر آتلانتا (که کوکاکولا در آن جا تولید می شد) ممنوع گردید. بنابراین الکل از ترکیبات این نوشیدنی کنار گذاشته شده و به جای آن مقدار بیشتری شکر افزوده شد اما کوکایین تا ۱۰ سال بعد همچنان به عنوان یکی از ترکیبات اصلی این نوشیدنی باقی ماند.
در سال ۱۸۹۹، کوکاکولا شروع به فروش نوشیدنی های خود در بطری های شیشه ای کرد. این بطری ها در میان آمریکایی های آفریقایی تبار بسیار محبوب بودند زیرا به دلیل قوانین نژادپرستانه سیاهان نمی توانستند از دستگاه های خودکار عرضه کننده ی نوشابه های غیر الکلی استفاده کنند. با این وجود این موضوع باعث ایجاد ترس در میان سفیدپوستان طبقه ی متوسط و مرفه شد.
برخی از افراد بانفوذ این طبقات اعلام کردند از آن جایی که در این نوشیدنی ها کوکایین وجود دارد ممکن است سیاهان با خوردن این نوشیدنی ها دچار حالت جنون شده و به سفیدپوستان حمله کنند. به همین دلیل کمپانی کوکاکولا در سال ۱۹۰۳ کوکایین را از ترکیبات نوشیدنی های خود حذف کرده و به جای آن، کافئین و حتی شکر بیشتر را جایگزین نمود.
۲- کوکاکولا و داستان حمله ی اعضای پارلمان کلمبیا به یکی از کارخانه هایش که به مرگ دستکم یک کارگر و تخریب تجهیزات کارخانه منجر شد
در ۵ دسامبر سال ۱۹۸۶، تعدادی از اعضای یکی از احزاب دست راست پارلمان کلمبیا وارد یکی از کارخانجات تولید نوشیدنی کوکاکولا در شهر کارِپا شدند. یکی از مسئولان اجرایی این کارخانه به نام ایسیدرو سگوندو گیل به سمت آن ها رفت تا دلیل حضور آن ها در این کارخانه را جویا شود اما آن ها به سمت وی تیراندازی کردند که در نتیجه ی آن گیل به قتل رسید. همان شب این افراد به دفتر اتحادیه ی کارگران آن کارخانه رفته و تمامی تجهیزات و مدارک موجود در آن را تخریب کرده و سوزاندند.
روز بعد نیز همین گروه به کارخانه ی کوکاکولا رفته و به آن ها اعلام کردند که تنها دو انتخاب دارند: یا کارخانه را ترک کنند یا مانند گیل کشته خواهند شد. بر اساس گزارش های بسیاری از کارگران که ماهیانه بین ۳۸۰ تا ۴۰۰ دلار دستمزد می گرفتند از ترس کارخانه را ترک کردند. بعد از رفتن کارگران، گروه یاد شده به مدت ۲ ماه از بازگشایی کارخانه جلوگیری کرده و آن را اشغال نمود. بعد از بازگشایی کارخانه کارگران اتحادیه با کارگران جدید و با دستمزدی تنها ۱۳۰ دلاری در ماه جایگزین شدند.
اگر چه هیچ مدرکی دال بر دست داشتن مسئولین اصلی کمپانی کوکاکولا در این حادثه وجود ندارد اما منتقدان بر این باور بودند که مسئولین کوکاکولا تحقیقات جامع و کافی در مورد این موضوع انجام ندادند. در واقع آن ها به دولت کلمبیا را به خاطر کشته شدن کارگرانش به دست اعضای پارلمان و اشغال کردن ملک خود به مدت ۲ ماه مواخذه نکرد.
علاوه بر این در زمان قتل، کارگران اتحادیه در حال گفتگو با مسئولان شرکت ببیداس آلیمنتوس (Bebidas Alimentos)، شرکتی که مسئولیت تولید و پر کردن بطری های نوشیدنی کوکاکولا را در کلمبیا بر عهده داشت، برای بهبود شرایط کاری و افزایش دستمزدها بودند. تا سال ها بعد از ماجرای حمله به کارخانه، شرکت ببیداس از مذاکره با کارگران در مورد بهبود شرایط کاری سر باز می زد.
در نهایت این کارخانه و اتحادیه ی کارگران تنها موردی نبود که مورد حمله قرار گرفت. در کل بیش از ۵ کارگر دیگر در کلمبیا کشته شدند و به تعدادی دیگر گفته شده بود که یا استعفا دهند و یا کشته خواهند شد.
در سال ۲۰۰۱، اتحادیه ی کارگری سینالتراینال ( Sinaltrainal union) علیه کمپانی کوکاکولا و شرکت ببیداس اقامه ی دعوی کرد اما شکایت آن ها از کوکاکولا در سال ۲۰۰۳ از طرف دادگاه رد شد.
۱- داستان کوکاکولا و اجحاف این کمپانی در حق کشاورزان پرویی
همانطور که قبلاً اشاره کردیم در ترکیبات اولیه ی نوشیدنی های کوکاکولا مقداری کوکایین وجود داشت. بعد از این که نسخه ی تولید این محصول دچار تغییر شد، شرکتی به نام «مَیوود کمیکال وورکس» (Maywood Chemical Works) که امروزه به شرکت «استپان» (Stepan Company) تغییر نام داده است برگ های گیاه کوکا را از پرو وارد ایالات متحده آمریکا می کرد.
این شرکت، کوکایین را از برگ های گیاه کوکا جدا کرده و و برگ های بدون کوکایین را برای کارخانجات کوکاکولا می فرستادند. سوال این است که شرکت استپان با آن همه کوکایین استخراج شده چه می کرد؟ آن ها این ماده را تحت نظارت دولت و برای مصارف دارویی به فروش می رساندند.
برای مدت بیش از یک قرن و در حالی که قوانین متعددی در مورد منع تولید مواد مخدر ( قانون منع تولید مواد مخدر در سال ۱۹۱۴ توسط هریسون و قانون جونز میلر در سال ۱۹۲۲) کوکاکولا یکی از معدود شرکت هایی بود که اجازه داشت به صورت قانونی برگ های گیاه کوکا وارد کند. با گذشت زمان اعتبار و شهرت کمپانی کوکاکولا افزایش یافته و شرکت استپان دیگر نمی توانست تمامی آلکالویید کوکایین تولید شده ی خود را به فروش برساند. این موضوع باعث شد که قانونی به تصویب برسد که بر مبنای آن شرکت استپان بتواند بخشی از کوکایین استخراج شده ی خود را تحت نظارت دولت معدوم کند.
مشکل این بود که برگ های کوکا در تولید محصولات دیگری غیر از کوکاکولا و کوکایین نیز به کار می رفتند، محصولاتی مانند چای، آبنبات، اسانس کوکا. با این وجود کشاورزان پرویی که گیاه کوکا پرورش می دادند به دلیل قانون منع تولید و وارد کردن مواد مخدر در ایالات متحده تنها از طریق کمپانی کوکاکولا می توانستند محصول خود را به بازارهای این کشور برسانند.بدین ترتیب از آن جایی که تنها یک خریدار آمریکایی (کمپانی کوکاکولا) برای محصول کشاورزان پرویی وجود داشت مفاد قرارداد فروش کاملا به سود کمپانی کوکاکولا تنظیم شده بود. به همین دلیل این کشاورزان همچنان در فقر ماندند در حالی که کمپانی کوکاکولا در سال ۲۰۱۶ بیش از ۴۱ میلیارد دلار درآمد داشت.
بدون نظر