تِگویدا ان تِسومت؛ دهکده ای در نیجر با شیوه ای جالب برای استخراج نمک

تقریبا در ۲۰۰ کیلومتری شمال غربی شهر آگادِز (Agadez) در کشور نیجر یک دهکده ی کوچک با حدود ۵۰ خانوار به نام تِگویدا اِن تِسومت (Teguidda-n-Tessoumt) قرار دارد. جمعیت این دهکده بر اساس فصل سال متغیر بوده و به صنعت قدیمی و بسیار عجیب استخراج نمک در این منطقه وابسته است. منبع اصلی نمک در این منطقه آب شور نیست زیرا نیجر یک کشور کاملا بیابانی بوده و تنها کشوری است که به دریا راه ندارد. در این منطقه ی بیابانی نیز تا هزاران کیلومتر هیچ اثری از دریا دیده نمی شود. در نتیجه ماده ی باارزش نمک را از خاک استخراج می کنند.

تمامی این دهکده از حوضچه هایی دایره ای شکل که از آبی شور و رنگی پر شده اند پوشیده شده که نمایی آبله مانند را به ظاهر این منطقه می دهد. تمامی ساکنان این دهکده از زن و مرد و کودک در این حوضچه ها سخت مشغول کار هستند. در اطراف این روستا تپه هایی به بلندی ۱۰ متر وجود دارد که در طول سال ها استخراج نمک از خاک رس و تلنبار کردن این خاک ها تشکیل شده اند.

در این منطقه حدود ۲۰ چشمه وجود دارد که آب همگی بسیار شور است. با این وجود مردم روستا از خاک رس برای تولید نمک استفاده می کنند و نه آب این چشمه ها. خاک پر از نمک به شکل یک حوضچه باز می شود به نحوی که در برخی موارد شعاع آن ها به ۲ متر نیز می رسد. سپس آن ها را از آب شور چشمه ها پر می کنند. متعاقباً یک نفر این مخلوط را با پاهایش لگدکوب می کند تا یک ترکیب دوغاب مانند به دست آید. سپس این ترکیب را به مدت چند ساعت به حال خود می گذارند.

تعداد زیادی حوضچه های ته نشینی در این محوطه وجود دارد که هر کدام با توجه به رنگ اصلی خاک، میزان شوری محلول و البته رنگ آب طیف های متفاوتی از رنگ قهوه ای را به نمایش می گذارند. رنگ و سایه روشن این حوضچه ها در نتیجه ی تابش اشعه ی آفتاب در زوایای مختلف و در ساعات مختلف روز تغییر می کند.

بعد از این که گل و لای فروکش کرد، آب نمک دار این حوضچه ها با استفاده از ظرفی به نام کالاباش (calabash)، ظرفی که از پوست خشک کدو درست شده است، جمع شده و در حوضچه های تبخیری کوچکتری ریخته می شود. بخشی از این فرآیند توسط مردان انجام می گیرد که مسئولیت مراقبت از حوضچه ها را نیز بر عهده دارند. وظیفه ی زنان جدا کردن کریستال های نمک از این حوضچه های تبخیری و سپس تمیز کردن کامل آن ها برای دور بعدی استخراج نمک خواهد بود.

در همین اثنا، کودکان با عجله در میان حوضچه های تبخیرب چرخیده و میزان خشک شدن آن ها را بررسی می کنند. با تبخیر شدن آب، کریستال های نمک روی سطح حوضچه ها ظاهر می شوند و در صورتی که این کریستال ها به موقع برداشته نشوند باعث متوقف شدن فرآیند تبخیر خواهند شد. این کودکان با پاشیدن قطرات آب در داخل این حوضچه ها باعث می شوند که لایه ی نمک تشکیل شده در سطح حوضچه از هم پاشیده و کریستال های نمک به عمق حوضچه بروند. این تبخیر همچنان ادامه دارد تا در نهایت تنها کریستال های با ارزش نمک باقی بمانند.

این کریستال های نمک سپس قالب گیری شده و به شکل کیک در می آیند تا در آفتاب خشک شوند. نمک ناخالص حاصله بعد از خشک شدن به بادیه نشینان یا خریداران گاری به دستی که در ازای نمک به مردم دهکده غذا و مایحتاج دیگر می دهند فروخته می شود. با این وجود عمده ی این نمک در بازارهای شهرهای بزرگ حاشیه ی بیابان به فروش می رسد. عموماً نمک خام تولید شده در این دهکده به مصرف انسان نمی رسد بلکه از آن به عنوان یک مکمل غذایی برای حیوانات اهلی استفاده می شود.

خاک باقیمانده در حوضچه ها برداشته شده و در گوشه ای تلنبار می شود. جمع آوری این خاک ها باعث شده است که تپه های بلندی از خاک رس در اطراف این دهکده شکل بگیرند.