به منظور دست یافتن به آخرین اطلاعات در مورد برخی از بیماری ها، همایش ها، کنفرانس ها و بزرگداشت هایی برگزار می شود تا نتایج بدست آمده از مطالعات اخیر در زمینه آن بیماری، به بحث و اشتراک گذاشته شوند. یکی از این بیماری ها، «سلیاک» است که اکنون در هفته بزرگداشت آن، (۱۸ ام تا ۲۴ ام اردیبهشت)، به سر می بریم.
در این عارضه به دلیل آسیب پرزهای روده باریک، جذب برخی از مواد پروتئینی که در دسته «گلوتن» قرار دارند با اختلالاتی همراه می شود. گلوتن در برخی از غلات هایی چون، گندم، جو، چاودار و حتی جوی دو سر وجود دارد. «سلیاک» که مفصل به نشانه های آن اشاره خواهیم کرد، تنها ۵۰۰.۰۰۰ نفر را در بریتانیا درگیر کرده و جالب است که این افراد خود از داشتن چنین عارضه ای بی خبر هستند و تا کنون در حدود ۱۴ میلیون پست در این باره در اینستاگرام و در یکی از هشتگ های مرتبط با سلامت به نشانی glutenfree# به اشتراک گذاشته شده.
سلیاک یک اختلال خود ایمنی با زمینه ژنتیکی است. در این بیماری بدن سلول های سالم را بیگانه تقلی کرده و برای محافظت از خود در مقابل دریافت «گلوتن»، آنتی بیوتیک هایی را تولید می کند. همین امر نیز نشانه های ناخوشایند را ظاهر می کند که فرای یک دل درد ساده هستند.
دکتر «نورما مک گو»، رئیس انجمن سلیاک انگستان می گوید این عارضه در بسیاری از موارد غیرقابل تشخیص است و یا اشتباها تشخیص داده می شود. «مک گو» خاطر نشان می کند، از هر ۱۰۰ انگلیسی، یک نفر با این عارضه دست و پنجه نرم می کند و از این میان تنها یک چهارم، از مبتلایان از بیماری شان آگاه هستند. داده های بدست آمده نشان داده، در حدود نیم میلیون انگلیسی، از ابتلا به این بیماری آگاهی ندارند.
وی اضافه می کند غیبت ناگهانی برخی از کودکان در مدرسه یا عدم حضور عده ای از بزرگسالان در محل کارشان، در مواردی با ابتلا به سلیاک مرتبط است و سبب بروز نشانه هایی چون افسردگی در آنها شده و زندگی روزمره شان را با چالش هایی مواجه می کند. البته وی از سلیاک به عنوان یک بیماری خطرناک سیستم ایمنی یاد نمی کند و رژیم های غذایی بدون گلوتن را ساده ترین راهکار درمان آن می داند.
اگرچه این بیماری شدت و نشانه های متفاوتی را در افراد گوناگون دارد با این حال نشانه های مشترکی را می توان برای آن برشمرد که با هم آنها را مرور خواهیم کرد:
۱- مشکلات گوارشی
از آنجایی که برخی از نشانه های سلیاک همچون حالت تهوع، شکم روش، درد در ناحیه شکم و یبوست، شباهت هایی با نشانه های بیماری «سندروم روده تحریک‌پذیر» دارد، در بسیاری از موارد با آن اشتباه گرفته می شود. مطالعات نشان داده اند که ۱۱ درصد از جمعیت به «سندروم روده تحریک‌پذیر» مبتلا هستند و اگر فرد مبتلا به «سلیاک»، درمان های مرتبط با «سندرم روده تحریک‌پذیر» را دریافت کند، بهبود پیدا نخواهد کرد.
۲- ظاهر شدن جوش بر روی پوست
مک گو، ظاهر شدن جوش هایی در نواحی چون بازو و زانوها را از دیگر نشانه های ابتلا به «سلیاک» می داند. البته وی احتمال می دهد که این جوش ها که با خارش همراه هستند در سایر نقاط بدن نیز شکل پیدا کنند. درمان های انجمن سلامت بریتانیا به اثبات رسانیده که نمونه برداری از این جوش ها می تواند به تشخیص سلیاک کمک کند.
۳- احساس خستگی
یکی دیگر از نشانه های این بیماری، احساس خستگی فراوان است که عدم دریافت مواد غذایی مناسب توسط بدن می تواند چنین نشانه ای را به همراه داشته باشد. در چنین زمان هایی به پزشک خانواده مراجعه کنید و با دادن یک آزمایش دریابید که آیا دریافت گلوتن، عامل اصلی خستگی شماست یا خیر.
۴- زخم های دهانی
از آنجایی که سیستم ایمنی بدن در این بیماری مورد تهدید قرار می گیرد احتمال شکل گیری برخی از زخم های دهانی وجود دارد. و منظور از آنها زخم های معمولی نیستند بلکه در مواردی کل دهان را فرا می گیرند.
۵- کم خونی و کمبود «ویتامین ب»
از آنجایی که سلیاک به بخش هایی از روده آسیب می رساند، برخی از ویتامین ها و موادغذایی مورد نیاز بدن از طریق غذا دریافت نمی شوند و زمانی که بدن تان به اندازه کافی آهن دریافت نکند، به نوعی بیماری فقر آهن به نام «آنمی» مبتلا خواهید شد. سلیاک می تواند منجر به کمبود «ویتامین ب» نیز شود.
از نشانه های «آنمی»، احساس خستگی، تنفس های کوتاه، زردی چهره و سوزن سوزن شدن اعضایی چون دست و پا است. به گفته «مک گو»، رژیم بد غذایی نیز می تواند منجر به «آنمی» و فقر «ویتامین ب» در بدن شود.
۶- عدم تعادل و هماهنگی
یکی دیگر از نشانه های سلیاک، ایجاد عارضه ای به نام «آتاکسی» است. در این عرضه، هماهنگی و تعادل در صحبت کردن، راه رفتن، دیدن و حتی هضم کردن غذا دچار اختلال می شود. «مک گو» می گوید: “دلیل اصلی این عدم تعادل ارتباط بیماری سلیاک به مشکلات نورولوژیکی است.”
البته این بدان معنا نیست که مشکلات نورولوژیکی با رژیم های بدون گلوتن قابل درمان باشند. تنها در برخی از بیماران مبتلا به «آتاکسی» که این بیماری در آنها در مراحل نخست تشخیص داده شد، رژیم های غذایی بدون گلوتن، به روند درمان کمک کرد. این نوع از آتاکسی، «آتاکسی گلوتن» نامیده می شود.
۷- ضعف و پوکی استخوان
عدم استحکام استخوان ها، منجر به ایجاد شکستگی های بیشتری می شود. حدود سه میلیون انگلیسی، به این عارضه مبتلا هستند و بیش از ۵۰۰.۰۰۰ نفر از آنها، بر اثر شکستگی، به بیمارستان مراجعه می کنند. در بسیاری از افراد پوکی و ضعف استخوان ارتباطی با ابتلا به «سلیاک» ندارد.
۸- افسردگی
مک گو یکی دیگر از نشانه های سلیاک را افسردگی می داند. وی ابراز می دارد اگرچه مواردی از ارتباط میان این بیماری و افسردگی دیده شده اما برای رسیدن به نتایج قطعی و قوی تر، پژوهش های بیشتری لازم است.
۹- سقط مداوم جنین
در برخی از زنانی که چندین بار تجربه سقط جنین داشته اند، نشانه هایی از ابتلا به سلیاک دیده شده. به دلیل عدم درمان این بیماری، امکان نگهداری جنین در بدن کاهش یافته و در مواقعی نیز به عدم باروری می انجامد. مک گو، بر این باورست که لازم است پژوهش های بیشتری در این زمینه انجام پذیرد.
۱۰- کاهش وزن ناگهانی
در برخی مواقع، سلیاک در کودکی در افراد شکل می گیرد اما نشانه های آن در بزرگسالی ظاهر می شوند. امروزه گاهی، درمان برخی از موارد در ۵۰ سالگی آغاز می شود. از آنجایی که افراد مبتلا به سلیاک، مواد غذایی را به خوبی جذب نمی کنند، دچار سوء تغذیه شده و کاهش وزن ناگهانی پیدا می کنند.
۱۱- ریزش مو
بیماری های سیستم ایمنی عمدتا منجر به ریزش مو می شوند. به همین دلیل نیز، در برخی از مبتلایان به سلیاک این نشانه دیده می شود. ریزش مو در کنار سایر نشانه هایی چون زخم های دهانی، مشکلات گوارشی، آنمی و خستگی می تواند، احتمال ابتلا به سلیاک را افزایش دهد.
۱۲- آسیب دندان ها
این نشانه در مقایسه با سایر نشانه ها کمتر دیده شده اما در میان برخی از کودکان به چشم می خورد. عدم درمان سلیاک به تغییر رنگ در دندان ها و خورده شدن مینای دندان می انجامد. چنین تغییراتی به راحتی توسط دندانپزشکان قابل تشخیص است.
اگر گمان می کنید به «سلیاک» مبتلا شده اید باید چه اقداماتی را انجام دهید؟
بهترین توصیه ای که می توان به شما کرد این است که رژیم غذایی خود را تغییر دهید و منتظر دریافت نتیجه باشید. در نظر داشته باشید که اگر در مراجعه به پزشک خانواده، مصرف گلوتن را قطع کرده باشید، نتیجه آزمایش شما اشتباه خواهد بود.
اسکن های مخصوصی برای تشخیص این بیماری به کار گرفته می شوند و بعد از انجام اسکن ها و آزمایش ها، رژیم های بدون گلوتن توصیه و تجویز می شوند. سپس به منظور تشخیص نهایی، اندوسکوپی انجام می شود. دکتر «مک گو» اذعان می دارد که با انجام اندوسکوپی، بخش های مختلف روده مورد بررسی قرار گرفته و آسیب های احتمالی به آن با جزئیات کامل، دیده می شود. بعد از تشخیص نهایی و اطمینان از ابتلا به «سلیاک»، مراحل درمان آغاز می شود.
بدون نظر