«روان‌آزار» کیست و چگونه می‌توان از بدجنسی‌هایش در امان ماند؟

بر اساس داده‌های روانشناسی موجود، ۱ تا ۴ درصد از جمعیت کل زمین به روان‌آزاری (سایکوپاتی) مبتلا هستند. نکته قابل توجه در این مورد این است که نشانه‌ها و تمایلات فرد به این بیماری‌ می‌تواند کاملا پنهانی باشد به‌طوری‌که حتی خود فرد نیز متوجه اختلال شخصیت خود نباشد.

به همین‌خاطر شاید بد نباشد تا با برخی از نشانه‌های روان‌آزاری آشنا شوید و ببینید که آیا به آن مبتلا هستید یا خیر.

شناخت بیماری در مراحل اولیه این مزیت را دارد که فرد می‌تواند راهکارهای لازم برای رفع آن را به انجام رسانده و از تبعات منفی آن در آینده پیشگیری کند.

پیش از ورود به مطلب بد نیست توضیح دهیم که روان‌آزاری یا سایکوپاتی (Psychopathy)، نوعی اختلال شخصیت است. فرد مبتلا، رفتارهای تکانشی، فقدان ترس و بی‌احتیاطی، بی‌قیدی و بی‌مسئولیتی و رفتارهای ضداجتماعی از خود نمایش می‌دهد.

همچنین باید توجه داشته باشید، با اینکه نشانه‌های روان‌آزاری با اختلال ضد اجتماعی (ASPD) مشابهت زیادی دارد ولی با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند.

برای آشنایی با نشانه‌های روان‌آزاری ادامه مطلب را از نظر بگذرانید.

۱- سایکوپات‌ها درکی از احساس ندارند

به گفته روانشناسی موسوم به «اسکات بون»، افرادی که به سایکوپاتی مبتلا هستند قادر به تشخیص ناراحتی در صورت افراد نیستند اما می‌توانند پاسخ‌های احساسی را تقلید کنند. به‌طور مثال، هنگام مواجهه با فرد غمگین، جملات مناسب بیان کنند یا او  را در آغوش گرفته و دلداری دهند. اما هیچ کدام از این همدردی‌هایِ ظاهری را نمی‌توان در چهره آنها مشاهده کرد.

مطالعات متعددی ثابت کرده‌اند که روان‌آزارها هیچ درک درستی از ناراحتی افراد ندارند.

دانشمندان در تحقیقات خود از یک زن قاتل وقتی در مورد احساس او هنگام انجام قتل سوال پرسیدند، وی پاسخ داد: «من مفهوم چهره قربانی خود را هنگام قتل درک نمی‌کنم، اما می‌دانم ناشی از حسی است که موقع ترس و مردن به انسان دست می‌دهد.»

یکی از راه‌های تشخیص یک سایکوپات این است که به واکنش‌های او در مقابل مشکلات و مصائب دیگران توجه کنید.

۲- آنها بسیار کم می‌خوابند

برخی از مطالعات اخیر نشان داده افرادی که دارای ویژگی‌های روان‌آزاری هستند بسیار کمتر از انسان‌های نرمال می‌خوابند و استراحت می‌کنند. این افراد اغلب بین ۴ تا ۶ ساعت می‌خوابند. دلیل این امر هم این است که یک سایکوپات همیشه هیجان‌زده است و نمی‌تواند خیلی سریع آرام شده و سریعا بخوابد.

تفاوت روان‌آزار با فرد معمولی که دچار اختلال خواب است، در این خواهد بود که این سایکوپات‌ها پس از شب‌بیداری‌های مداوم احساس خستگی روحی ندارند و این مساله برایشان کاملا عادی است. 

۳- فرد روان‌آزار از دادن حس گناه به دیگران لذت می‌برد

شخصی که به روان‌آزاری مبتلاست هرگز گناهان و اشتباهات خود را گردن نمی‌گیرد. آنها شرایط را به‌گونه‌ای جلوه می‌دهند که دیگران خود را مقصر فرض کنند. به‌طور مثال، آنها می‌توانند شما را مجبور کنند که بر خلاف عرف و قانون رفتار کنید و سپس خیلی راحت، اعمال شما را زیر سوال برده و برای این رفتارها برچسب‌های بدی به شما بزنند. یا حتی ممکن است مثلا به‌طور علنی سعی در گول زدن نامزد شما داشته باشد و او را به سمت خود بکشد و در نهایت هم شما را متهم کند که کاری نمی‌کند و شما حسادت بی‌جا دارید!

افراد روان‌آزار به شدت تمایل دارند تا حرص آدم‌ها را درآورند و به این ترتیب، روی دیگر آنها را به دیگران نشان دهند. دلیلش هم این است که از آزار دادن دیگران لذت می‌برند. 

۴- آنها بسیار کاریزماتیک هستند و دوست دارند همیشه در مرکز توجه باشند

فرد روان‌آزار، شخصیت جذابی دارد و از اینکه همیشه در مرکز توجهات قرار داشته باشد، لذت می‌برد. این افراد همانند یک هنرپیشه دایما در حال نقش بازی کردن هستند. به همین خاطر ممکن است این اشخاص را دوست خود بدانید و به آنها اعتماد کنید.

یک سایکوپات در برخورد اول طوری رفتار می‌کند که گویی وجوه مشترک بسیاری با شما دارد و در بسیاری موارد با هم تفاهم دارید. اما واقعیت غیر از این است.

آنها چنین رفتارهایی از خود نشان می‌دهند تا به شما نزدیک شده و در آینده بتوانند کنترل احساسات و رفتارهایتان را بدست بگیرند. 

۵- سایکوپات‌ها بسیار خودشیفته هستند

سایکوپات‌ها همیشه سعی در خودنمایی کردن دارند. آنها در هر موقعیتی که حاضر شوند از هنرها و دستاوردهای خود سخن خواهند گفت و با مطرح کردن مشکلات و شکست‌های بقیه، خودشان را مهم و بزرگ جلوه می‌دهند.

این رفتارها باعث می‌شود تا خودشان را بسیار بهتر و مهم‌تر از آنچه واقعا هستند نشان دهند و در نتیجه توجهات بیشتری را به خود جلب خواهند کرد. 

۶- آنها همیشه دروغ می‌گویند

یک فرد مبتلا به روان‌آزاری سعی می‌کند با مهارت کامل از زیر زبان افراد حرف بکشد و آنچه می‌خواهد را کشف کند. ولی اغلب بهانه‌ای برای کمک کردن به دیگران می‌تراشد. آنها عادت دارند دیگران را سرزنش و خود را از هر اشتباهی مبرا کنند.

این افراد به دروغ‌های خود افتحار می‌کنند و برایشان هم مهم نیست که دیگران متوجه غیرواقعی بودن حرف‌هایشان بشوند. به این خاطر که با یک دروغ دیگر شرایط را دوباره به نفع خود تمام می‌کنند.

۷- مسئولیت‌پذیر نیستند

افراد مبتلا به روان‌آزاری از کارهای اشتباه خود ناراحت نمی‌شوند. آنها هرگونه مسئولیتی را از سر خود باز می‌کنند و برای این منظور از هیچ تلاشی فروگذار نخواهند کرد.

این افراد خیلی سریع کسی را پیدا می‌کنند تا مسئولیت اشباهات خود را به گردن او بیندازند و واقعیت‌ها را طور دیگری جلوه دهند. 

۸- سایکوپات‌ها همیشه قانون‌شکن و بی‌ملاحضه هستند

باید توجه داشته باشید که سایکوپات با خودشیفته کاملا متفاوت است. خودشیفته‌ها قانون‌شکنی می‌کنند زیرا خودشان را برتر از قانون می‌دانند. اما روان‌آزارها به این دلیل چنین کاری را انجام می‌دهند که زمینه‌های لازم را برای قربانی‌های خود فراهم کنند.

مثلا از طریق حرف زدن با موبایل در محلی که این کار ممنوع اعلام شده، این شهامت را در دیگران ایجاد می‌کنند تا همین عمل را تکرار کنند و در نهایت، دیگران باشند که برای کار اشتباه مواخذه می‌شوند.