چرا زعفران گران‌قیمت‌ترین ادویه جهان است؟

برداشت زعفران به نیروی کار زیادی نیاز دارد تا گل‌ها را چیده، زعفران را جدا کرده و در نهایت بسته‌بندی کنند. همین روند طولانیِ چیدن، طعم منحصربه‌فرد، عطر بی‌نظیر و رنگ خوب این ماده غذایی سبب شده تا به یکی از گران‌قیمت‌ترین ادویه‌های جهان تبدیل شود.

زعفران علاوه بر صنعت غذا و خوراکی برای رنگ پارچه و رنگ پوست نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و جالب است بدانید که مصرف بسیاری در صنعت پزشکی دارد.

در ادامه توضیحات فردی موسوم به آرش قلعه‌‎گلاب‌بهبهانی در مورد روند کاشت و برداشت و مشخصات زعفران را خواهید خواهند. او که دارای مدرک تحصیلی فوق دکترای دانشیاری پژوهشی است، در زمینه کاشت و عرضه زعفران در ایالت ورمونت فعالیت می‌کند.

هر ۴۵۰ گرم از زعفران در کشورهای خارجی با قیمت ۵ هزار دلار خرید و فروش می‌شود. اینجاست که معنی «گران‌قیمت‌ترینِ ادویه جهان» را می‌توان به‌خوبی حس کرد. بعد از زعفران، وانیل با قیمت ۶۰۰ دلار برای هر ۴۵۰ گرم (۱ پوند) جزو گران‌قیمت‌ترین مواد خوراکی جهان است.

اما چه امری سبب می‌شود تا زعفران بسیار گران شود، همان موضوعی است که در ابتدای مطلب مطرح کردیم: پیچیده بودن مراحل برداشت و چیدان این گل و اینکه به نیروی کار زیاد و ساعات کاری طولانی نیازمند است.

زعفران در واقع گلی با ۶ گلبرگ بنفش‌رنگ است. این گل ۳ پرچم و یک مادگی دارد که به کلاله سه شاخه به رنگ قرمز متمایل به نارنجی منتهی می‌شود. آنچه ما به عنوان زعفران می‌شناسیم، همان انتهای خامه و کلاله سه شاخه است که رنگ و عطر زیادی دارد.

با این تفاسیر، حتما حدس زده‌اید که برداشت این محصول چه پروسه‌ی زمانگیری خواهد بود. کارگران زیادی باید بدون اینکه به گیاه لطمه‌ای وارد کنند، آنها را بچینند. سپس با احتیاط زعفران را از گیاه جدا کنند. زعفران‌ها باید خشک شوند تا در نهایت به آن کالای گران‌قیمت جهانی تبدیل شوند.

به گفته‌ی آقای قلعه‌‎گلاب‌بهبهانی از هر ۴ هزار متر مربع زمینِ زعفران، حدود یک کیلو و ۸۰۰ گرم زعفران بدست می‌آید؛ که بسیار ناچیز و محدود است.

به عبارتی دیگر، شما باید ۱۷۰ هزار گل زعفران را برداشت کنید تا ۴۵۰ گرم زعفران در اختیار داشته باشید.

گل‌های بنفش زعفران در بازه زمانی ۶ هفته‌ای رشد می‌کنند و بهترین زمان برای رشد آنها فصل پاییز است. زعفران گیاه لطیف و حساسی است و بنابراین، برداشت آن در طول روز هم ساعت مشخصی دارد. به گفته‌ی کارشناس موردبحث، رطوبت هوا می‌تواند به این گیاه لطمه بزند. همچنین نور مستقیم خورشید هم توانایی در هم شکستن بافت شیمیایی زعفران را دارد. به همین خاطر، اغلب زعفران را در ساعتت ابتدای صبح برداشت می‌کنند.

گفتنی است که ۹۰ درصد از زعفران دنیا در ایران تولید می‌شود.

آرش قلعه‌‎گلاب‌بهبهانی در این رابطه بیان داشته که دلیل این امر، ارزان بودن قیمت کارگر است و همیشه در دسترس بودن آنهاست. آنها از ساعت ۵ یا ۶ صبح کار خود را آغاز می‌کنند و تا ۴ بعدازظهر یکسره مشغول برداشت هستند. در ازای این تلاش هم روزانه ۵ دلار دریافت می‌کنند.

البته باید بدانید که زعفران فقط در ایران کاشت و برداشت نمی‌شود، کشورهایی همانند مراکش، اسپانیا، ایتالیا، هلند، افغانستان و هند و البته آمریکا نیز در این امر دستی بر آتش دارند.

جالب است بدانید که بیشتر مردم آمریکا هرگز طعم زعفران را نچشیده‌اند و نمی‌دانند چیست اما این کشور پهناور در سال ۲۰۱۳ میلادی ۲۵ تن و در سال ۲۰۱۶ حدود ۴۶ تن زعفران واردات داشته است.

زعفران حاوی عناصر شیمیایی است که واقعا گران‌قیمت هستند از جمله می‌توان به پیکرو کروکین، کروکین و سافرانال اشاره کرد. این سه عنصر مسئولین اصلی رنگ و عطر زعفران هستند. وقتی از یک زعفران خوب حرف می‌زنیم در واقع در مورد کیفیت این مواد شیمیایی صحبت می‌کنیم.

بد نیست اشاره کنیم که برخی از دانشمندان معتقد هستند که مصرف زعفران می‌تواند از ابتلا به بیماری‌هایی همچون آلزایمر، افسردگی و سندروم پیش‌قاعدگی پیشگیری کند.

نگاهی گذرا به خواص زعفران

• مصرف زعفران باعث کاهش سطح کلسترول بد و بهبود جریان خون در بدن می‌شود.
• مصرف زعفران برای افرادی که دارای اختلالات عصبی هستند و یا حافظه خود را از دست داده‌اند توصیه می‌شود.
• برخی از متخصصین طب گیاهی بر این باورند که استفاده از زعفران باعث تقویت حافظه می‌شود.
• استفاده از زعفران در درمان بیماری‌های چشمی موثر است.
• زعفران خون را تصفیه می‌کند و خاصیت ضدالتهابی دارد و برای تسکین دردهای ناشی از آرتروز توصیه می‌شود.
• بعضی از مواد معدنی و ترکیبات ارگانیک موجود در زعفران، موجب جذب بیشتر و بهتر مواد مغذی به‌ویژه کلسیم می‌شود. درنتیجه برای پیشگیری از بیماری‌هایی چون پوکی استخوان و سایر بیماری‌های مربوط به بالا رفتن سن مفید است.

هشدار در مورد مصرف زعفران

مصرف زعفران در دوزهای بالا می‌تواند خطرات بالقوه داشته باشد، چون تجمع زیاد عناصر بسیار فعال موجود در زعفران، می‌تواند طیفی از تاثیرات گوناگون روی بدن داشته باشد.

بعضی از تاثیرات جانبی گزارش شده، شامل خشکی دهان، سرگیجه، تهوع، اضطراب، احساس خستگی، و تغییراتی در اشتها و ذائقه است، اما این علائم بسیار نادر هستند.

در آخر هم اشاره کنیم که خانم‌های باردار فقط با نظر پزشک می‌توانند زعفران مصرف کنند و اگر قرار است کودکان نیز از این گیاه مصرف کنند در مورد مقدار مجاز آن با پزشک متخصص کودکان مشورت کنید چرا که آنان بسیار حساس هستند.