مسلسل ماکسیم ؛ اختراع مرگبار مخترع آمریکایی که تاریخ را دگرگون ساخت

«دست از شیمی و الکتریسیته ات بردار! اگر می خواهی مقدار زیادی پول بدست بیاوری، چیزی بساز که این اروپایی ها را قادر سازد با سهولت بیشتری گلوی یکدیگر را پاره کنند». این جملات ساده بود که باعث اختراع یکی از مرگبارترین سلاح های تمام دوران به نام مسلسل ماکسیم شد. هیرام ماکسیم یک مخترع مشهور و شناخته شده آمریکایی بود. وی در طول زندگی اش با ساخت انواع تله موش، اتوهای حلقوی، پمپ های بخار، اسپری های استنشاقی برونشیت و حتی چرخ و فلک یک پارک تفریحی خدمات قابل توجهی به انسانیت داشت. علاوه بر این وی سهم قابل توجهی در تحقیقات مربوط به ساخت اولین هواپیماهای موتوری، تکنولوژی اولیه بی سیم و لامپ های مهتابی داشت.

اما مهم ترین و مشهورترین اختراع این مرد در سن ۴۲ سالگی و در سال ۱۸۸۲ رخ داد. ماکسیم که در آمریکا به دنیا آمده ولی در بریتانیا زندگی می کرد در مصاحبه ای با تایمز لندن چنین گفت:” من در وین بودم، جایی که با یک آمریکایی که از قبل او را می شناختم ملاقات کردم. او گفت: دست از شیمی و الکتریسیته ات بردار! اگر می خواهی مقدار زیادی پول بدست بیاوری، چیزی بساز که این اروپایی ها را قادر سازد با سهولت بیشتری گلوی یکدیگر را پاره کنند”. در طول ۳ سال آینده ماکسیم در کارگاه خود در لندن به سختی کار کرد تا در نهایت مسلسل ماکسیم متولد شد. در کمال ناباوری، اختراع ماکسیم در ابتدا توسط اروپایی ها برای لت و پار کردن یکدیگر مورد استفاده قرار نگرفت بلکه توسط قدرت های امپراطوری قاره اروپا برای قتل عام دشمنان مناطق مستعمراتی در مقیاس گسترده به کار گرفته شد.

در واقع مسلسل ماکسیم آن قدر در برقرار ماندن صلح و آرامش در امپراطوری گسترده بریتانیا موثر بود که ملکه ویکتوریا در سال ۱۹۰۰ به مخترع آن لقب شوالیه داد. تنها در طول یک نبرد در سال ۱۸۹۳ با نام نبرد ماتابل (Matabele War) بیش از ۱.۶۰۰ جنگجو توسط مسلسل ماکسیم قتل عام شدند. رهبران قبایل شورشی چنان از این کشتار متاثر شدند که با انداختن خود روی نوک نیزه هایشان جملگی دست به خودکشی زدند. در سال ۱۹۸۹ یک نویسنده بریتانیایی به نام هیلاری بلاک در کتاب خود در این مورد چنین نوشت:” هر چه رخ دهد ما مسلسل ماکسیم را داریم و آن ها ندارند”. هنوز تاریخ شناسان بر سر این مسئله اختلاف دارند که آیا مسلسل ماکسیم بیش از هر سلاح دیگری در تاریخ آدم کشته است یا خیر.

در حالی که تایید یا رد این فرضیه بسیار دشوار است اما با هر حساب و کتابی می توان گفت که دستکم مسلسل ماکسیم یکی از مرگبارترین و پرتلفات ترین سلاح های ساخت بشر بوده است. همانطور که جان الیس در شاهکار خود با عنوان «تاریخچه اجتماعی مسلسل» ( The Social History of the Machine Gun) می گوید: بدون مسلسل هیرام، بخش زیادی از تاریخ دنیای پس از آن متفاوت می بود”. یکی از جاهایی که این مسلسل باعث تغییر شدید در مسیر آن شد در جبهه غربی جنگ جهانی اول بود. در واقع، مسلسل ماکسیم به تنهایی چنان در این جنگ تاثیر گذار بود که لقب اصلی این نبرد «نبرد مسلسل» بود.

در واقع تعداد زیادی سلاح های با خاصیت شلیک سریع زیادی بین سال های ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸ مورد استفاده قرار گرفت اما هیچ یک نتوانستند مانند گونه های مختلف مسلسل ماکسیم روحیه سربازان را دچار خدشه کنند. مسلسل ماکسیم در جنگ جهانی دوم و جنگ کره نیز به کار گرفته شد و به طور کلی توسط بیش از ۲۹ کشور جهان بین سال های ۱۸۸۶ تا ۱۹۵۹ مورد استفاده قرار گرفت. اما مسلسل ماکسیم بیش از همه با پیروزی ها و فتوحات امپراطوری بریتانیا عجین شده است. محققان بر سر نقش واقعی مسلسل ماکسیم در نبردهای استعماری دچار اختلاف بوده و برخی بر این باورند که تاثیر روانی این سلاح بر مخالفان بریتانیا بسیار بیشتر از تاثیر بالفعل آن در میدان نبرد بوده است.

طراحی مرگبار مسلسل ماکسیم

اگر چه بسیاری از مخترعان قرن نوزدهم در زمینه ساخت سلاح های اتوماتیک آزمایش هایی انجام داده بودند اما مسلسل ماکسیم بازی را به طور کلی تغییر می داد. این مسلسل با بکارگیری یکی از اولین سیستم های آتش برگشتی، می توانست خیلی سریع پوکه یک فشنگ شلیک شده را بیرون انداخته و فشنگ دیگری را با خود وارد لوله مسلسل نماید در حالی که سلاح های قدیمی نیاز به انجام این مکانیزم به شیوه دستی داشتند که بسیار کند صورت می گرفت. در نتیجه، استفاده از این مسلسل نیاز به نیروی کاری بسیار کمتری در مقایسه با دیگر سلاح های آتش سریع داشت. خشاب های این مسلسل با گلوله ۳۰۳ بریتانیایی پر می شد که این خشاب شباهت زیادی به خشاب های امروزی ۳۰۸ بریتانیایی در حوزه قدرت توقف داشت.

این مسلسل در فاصله ۵۰۰ یاردی (۴۵۷ متری) حدود ۲.۰۰۰ پوند (۹۰۷ کیلوگرم) نیرو وارد می کرد. جای تعجب نداشت که مسلسل ماکسیم با سیستم کمربندی پارچه ای تغذیه با ۲۵۰ گلوله و سرعت شلیک ۶۰۰ گلوله در دقیقه خود در دل دشمنان رعب و وحشت ایجاد کرده بود. با حل مشکل تجمع گاز در لوله، مسلسل ماکسیم می توانست بدون داغ شدن لوله به شلیک های متوالی بیشتری ادامه بدهد. در حالی که بسیاری از سلاح های آن دوران از طریق هوا خنک می شدند، مسلسل ماکسیم با آب خنک می شد تا میزان شلیک گلوله در آن افزایش یابد.

این مسلسل سنگین بوده و بیش از ۲۷ کیلوگرم وزن داشت و طول آن نیز به ۱۰۸ سانتیمتر می رسید. مسلح کردن، هدفگیری، حمل و تعمیر و نگهداری این سلاح به ۴ تا ۶ نفر نیاز داشت. دستکم یک نفر باید با آب و مهمات آماده در کنار مسلسل حاضر می بود. مسلسل ماکسیم نه تنها هنگام تیراندازی به هدف های دور بسیار دقیق بود بلکه نسبت به دیگر سلاح های مشابه خود نیز کارآیی بیشتر و بهتری داشت.

استفاده کنندگان از مسلسل ماکسیم و انواع آن

ارتش ایالات متحده در سال ۱۸۸۷ شهرت این مسلسل را شنیده و در سال های ۱۸۸۹ و ۱۹۰۰ نمونه هایی از مسلسل ماکسیم در یگان های پیاده خود استفاده نمود. بالاخره پس از تست های فراوان اولین مسلسل ماکسیم که مدل کالیبر ۳۰ بود در سال ۱۹۰۴ در ارتش ایالات متحده به طور رسمی مورد استفاده قرار گرفت. روسیه نیز یکی از مشتریان اصلی و عمده مسلسل ماکسیم بود و در طول نبرد ۱۹۰۴ تا ۱۹۰۵ خود با ژاپن از این سلاح استفاده کرد. زمانی که درگیری نظامی بین ژاپن و روسیه در شرف جریان بود، ژنرال های تزار روسیه به سرعت ۴۵۰ قبضه دیگر از این مسلسل را از کارخانه های خارجی سفارش دادند.

نسخه بهینه شده این مسلسل که با نام «مسلسل ویکرز» ( Vickers machine gun) شناخته می شد در اوایل دهه ۱۹۰۰ در اختیار ارتش بریتانیا قرار گرفت.حداکثر برد این مسلسل ۴.۱۱۵ متر بوده و می توانست بدون توقف ۵۰۰ گلوله شلیک نماید. این نمونه تا اواخر دهه ۱۹۶۰ در سرویس ارتش بریتانیا باقی ماند. آلمان نیز نسخه متفاوت خود از مسلسل ماکسیم را رد سال ۱۹۰۸ به خدمت گرفت. مسلسل ماکسیم ام جی ۰۸ که با نام آلمانی «Maschinengewehr 08» شناخته می شد به عنوان مسلسل مورد علاقه سربازان قیصر آلمان انتخاب شد و توسط ارتش رایش سوم در طول دوران جنگ جهانی دوم نیز مورد استفاده قرار گرفت.

این نسخه با توجه به لگد کمتر و ضامن شلیکی که داشت نسبت به نسخه های قدیمی بهتر بوده زیرا زمانی که مسلح شده و اولین شلیک رخ می داد تا زمانی که سرباز انگشتش را از روی ماشه برنمی داشت یا خشاب پارچه ای ۲۵۰ عددی به پایان می رسید شلیک آن ادامه می یافت. برد مسلسل ام جی ۰۸ حدود ۳۵۶۶ متر بوده و دشمنان آلمان برای مقابله با این نسخه مرگبار به سراغ نسخه های بهینه سازی شده خود از مسلسل ماکسیم رفتند که در سال ۱۹۱۴ در جبهه شرقی جنگ جهانی اول و همچنین در جنگ های داخلی ۱۹۱۹ تا ۱۹۲۲ روسیه مورد استفاده قرار گرفتند. نمونه روسی این مسلسل با نام ام ۱۹۰۰ روی یک شاسی چرخدار با یک سپر مخصوص سوار شده بود که با توجه به خشاب های ۷.۶۳ در ۵۴ میلیمتری خود برای تیراندازی های بسیار طولانی مناسب بود.

این مسلسل توان شلیک ۷۰۰ گلوله در دقیقه را داشت و قدرت ضربه آن نیز ۲ برابر تفنگ های معمولی امروزی بود. یکی دیگر از نسخه های مسلسل ماکسیم یک نمونه با کالیبر بالا با نام «پوم پوم» (Pom-Pom) بود. این نسخه از مسلسل ماکسیم گلوله ای حدود ۴۵۰ گرمی شلیک می کرد و در طول نبردهای بوئر دوم در آفریقای جنوبی قدرت خود را به خوبی نشان داد. این نمونه برد مشابهی مانند دیگر سلاح های توپخانه ای آن دوران بریتانیا داشت.

میراث مسلسل ماکسیم

مسلسل ماکسیم بدون شک یکی از بهترین سلاح هایی است که تاکنون توسط بشر ساخته شده که از لحاظ کارآیی و قدرت بی نظیر بود. برای مثال در سال ۱۹۶۳ آزمایشی روی یک مسلسل ماکسیم از نوع ویکرز انجام گرفت و پس از ۷ روز شلیک مداوم، مسلسل مذکور برای انجام بررسی ها از هم باز شد و در کمال ناباوری دیده شد که هیچ اشکالی در اجزای آن بوجود نیامده است. بدین ترتیب این مسلسل باز هم در سرویس ماند. در طی سال های متوالی این مسلسل بارها از نو ساخته شده و بهبود یافته است. اگر چه نمونه های جدید زیادی از این مسلسل ساخته شده اند اما هیچ کدام نتوانسته اند با نوع کلاسیک مسلسل ماکسیم رقابت کنند.

توپ غول پیکر «گوستاو»؛ اسلحه مخرب و ناموفقی که به دستور هیتلر ساخته شد

«سیمو هایها» ملقب به «مرگ سفید»؛ مرگبارترین و مخوف‌ترین تک تیرانداز تاریخ جهان

۵ تانک شگفت انگیزی که مسیر جنگ جهانی اول را به کلی تغییر دادند

سلاح عجیب و غریبی که در دوران جنگ جهانی دوم ساخته شدند