جزییات «کمک هزینه بارداری»، «مرخصی زایمان» و «مرخصی زمان شیردهی»

آنچه مادران شاغل از قوانین تامین اجتماعی باید بدانند

مرخصی زایمان ومرخصی زمان شیردهی برای مادران شاغل، موضوع مهمی است که هم به سلامت مادر و فرزند ارتباط دارد و هم نهادهای بیمه گر و کارفرما را درگیر موضوعات حقوقی و قانونی میکند. مرخصی زایمان اکنون از ۶ ماه به ۹ ماه افزایش پیدا کرده اما همچنان برخی از کارفرمایان دولتی و خصوصی از اجرای صحیح آن سر باز می زنند. بیمه دوران زایمان در زمره سنوات خدمتی بوده و کارفرمایان موظفند نسبت به پذیرش مرخصی زایمان کارکنان اقدام کنند. گزارش امروز سرویس دانستنی های روزیاتو شما را با جزییات این مرخصی که سالانه صدها هزار بانوی شاغل را به خود مشغول میکند آشنا کرده تا پاسخ گوی برخی از ابهامات متداول باشد.

با ما همراه باشید.

فرق مرخصی زایمان و مرخصی استعلاجی چیست؟

مرخصی زایمان با مرخصی استعلاجی فرق دارد. مرخصی استعلاجی زمان و شرایط خاص خود را دارد و به صورت اضطراری در اختیار کارگر قرار میگرد. اما مرخصی زایمان، بر اساس اصلاحیه قانون تنظیم خانواده در سال ۱۳۹۲، از ۶ ماه به  ۹ ماه افزایش یافته و زنان بارداری که نوزاد خود را با شیر مادر تغذیه میکنند، در اواخر دوره بارداری خود میتوانند از مرخصی زایمان استفاده کنند.

توجه داشته باشید که مرخصی زایمان بخشی از سابقه کار بانوان شاغل بوده و در سنوات خدمتی و سابقه بیمه تامین اجتماعی آن ها منظور می شود و میتوانند در مدت مرخصی، دفترچه تامین اجتماعی خود را تمدید کرده و از خدماتش استفاده کنند. اما حق استفاده بیمه بیکاری در مدت مرخصی زایمان برای  کارگر محفوظ نیست. به مرخصی زایمان، عیدی و پاداش هم  تعلق می گیرد لذا اگر مرخصی زایمان رفتید و متوجه شدید که پس از آن، این نیمسال، در محاسبه عیدی و پاداش آخر سال توسط کارفرما منظور نشده است، مراتب را به اداره کار استان محل سکونت اطلاع دهید.

در مدت مرخصی زایمان به مادران، کمک هزینه بارداری تعلق می گیرد که به عنوان دستمزد مرخصی زایمان نیز شناخته می شود و معمولا این مبلغ در شرکت های خصوصی توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت می شود. اگر احیانا مادری در زمان بارداری، نیاز به مراجعه به پزشک و انجام فعالیت های پزشکی پیدا کرد، میتواند از مرخصی استعلاجی استفاده کند و بنا به تشخیص پزشک معالج میتواند در خانه استراحت کند.

توجه کنید که مرخصی استعلاجی، هیچ تاثیری بر حق مادران برای دریافت مرخصی زایمان ندارد و اضافه بر مدت زمان مرخصی زایمان بوده و منجر به کاهش مدت زمان مرخصی زایمان نخواهد شد. اگر مرخصی استعلاجی شما بیش از ۱۵  روز باشد، تاییدیه پزشک معتمد سازمان تامین اجتماعی مورد نیاز است. اگر مرخصی استعلاجی شما بیش از ۶۰ روز باشد میبایست مدارک خود را به تایید شورای پزشکی تامین اجتماعی برسانید. غرامت دستمزد ایام بیماری در شرکت های کارفرمایی خصوصی توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت می شود.

کمک هزینه بارداری در ایام مرخصی زایمان چقدر است؟

نکته ای که مادران شاغل باید به آن توجه کنند، هزینه بارداری است که در ایام مرخصی زایمان محاسبه می شود. مرخصی زایمان به کلیه مادران شاغل تعلق می گیرد اما دریافت کمک هزینه بارداری در شرکت های خصوصی توسط تامین  اجتماعی بوده و شرایط آن اگر چه مشمول تغییرات مقطعی است اما اجمالا به شرح زیر است:‌

• در ۱۲ ماه گذشته،  حداقل ۶۰ روز کاری حق بیمه پرداخت شده باشد.
• در مدت مرخصی زایمان، مشغول به کار نبوده و فیش حقوقی آن صفر باشد.
• در مدت زمان مرخصی زایمان، زایمان مربوط به فرزند چهارم و به بعد نباشد.

تامین اجتماعی در سالهای اخیر، کمک هزینه بارداری مربوط به شش ماه را پرداخت کرده است که این مبلغ کمک هزینه  بر  اساس مبلغ دستمزدی است که مبنای حق بیمه پرداختی مادران شاغل بوده و طبق آن محاسبات انجام می شود. مثلا اگر شما در شرکتی ماهانه ۳۰ میلیون ریال حقوق میگیرد اما مبلغی که در لیست حق بیمه توسط شرکت شما اعلام می شود، ۱۳ میلیون ریال باشد، محاسبه پرداخت حق هزینه بارداری، مبلغ ۱۳ میلیون ریال است و نه دریافتی واقعی شما که ۳۰ میلیون ریال بوده است.

این قضیه را میتوانید با ورود به سایت استعلام سابقه بیمه کارگران تامین اجتماعی مشاهده کنید. شرکت ها برای پرداخت کمتر حق بیمه به تامین اجتماعی، معمولا این رویه را متاسفانه در دستور کار خود دارند که امیدواریم با اصلاح قانون، تغییر کند و شفافیت مالی و اطلاعاتی میان کارفرما-کارگر-دولت برقرار شود.

مدارک مورد نیاز برای دریافت کمک هزینه بارداری

بر اساس قوانینی که تامین اجتماعی مصوب کرده است، کمک هزینه بارداری مثل حق بیمه بیکاری، تقریبا معادل دو سوم آخرین دستمزد مادران شاغل است. این دستمزد هم بر اساس حق بیمه پرداختی و حقوق اعلامی کارفرما به شعبه تامین  اجتماعی که کد کارگاه داشته و بر اساس ردیف پیمان مشخص، نسبت به پرداخت بیمه پرسنل اقدام کرده است محاسبه می شود. معمولا واحد درآمد تامین اجتماعی، مبنای محاسبه خود را میانگین حقوق ۳ ماه آخر در نظر گرفته و آن بخش از حقوق که حق بیمه از آن کسر می‌شود ملاک بررسی خواهد بود.

نکته ای که باید در نظر بگیرید آن است که در صورتی‌که مادر باردار بنا به تشخیص پزشک، نیاز به استراحت یا درمان داشته باشد و مطابق قانون، مشمول استفاده از مرخصی استعلاجی باشد، تأمین اجتماعی مبلغی را به عنوان غرامت دستمزد ایام بیماری به شخص بیمه‌شده پرداخت خواهد کرد.

به منظور دریافت کمک هزینه بارداری (غرامت دستمزد ایام بیماری) می بایست با مدارک زیر به همان شعبه ای مراجعه کنید که کارفرما شما لیست بیمه شما را هر ماه رد کرده و حق بیمه شما را پرداخت میکند.

• اصل شناسنامه
• اصل کارت ملی
• اصل دفترچه تامین اجتماعی
• گواهی پزشک مهر دار
• یک قطعه عکس
• معرفی نامه از کارفرما

 مرخصی زمان شیردهی زنان شاغل چقدر  است؟

نکته بعدی که باید در نظر گرفته شود،  مرخصی زمان شیردهی مادران شاغل است. مادرانی که به کودک خود شیر میدهند، ۱ ساعت مرخصی برای فرزند دارند. مادرانی که نوزادان آنها در مهدکودک یا محلی نزدیک به محل کار هستند و امکان رفت و آمد برای آنها مقدور است، می‌توانند بر حسب نیاز، این مرخصی یک ‌ساعته را سه نوبت در روز استفاده کنند، البته درصورتی‌که مجموع مرخصی استفاده‌شده در هر روز بیشتر از یک ساعت نشود.

سایر مادران می‌توانند با توافق کارفرما یک ساعت زودتر محل کار خود را ترک کنند. این قانون مشمول مادرانی است که طبق تأیید پزشک یا مراکز بهداشتی، نوزاد شیرخوار خود را با شیر مادر تغذیه می‌کنند. زنان باردار بیمه‌شده باید توجه کنند که در صورت استفاده نکردن از این مرخصی امکان جمع شدن یا دریافت هزینۀ آن را نخواهند داشت. بنابراین بهتر است از این فرصت برای شیر دادن به نوزاد شیرخوار خود استفاده کنید.

قوانین بازگشت به کار پس از مرخصی زایمان

• طبق قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی، پذیرش بازگشت به کار مادران شیرده الزامی است.
• دوران مرخصی زایمان مادران شاغل به مدت قرارداد کارگر با کارفرما افزوده می شود.
• قانون کارفرمایان را نسبت به اخراج مادران شاغل در دوران بارداری و شیردهی منع کرده  است.
• اگر شرکتی در دوران بارداری و شیردهی قرارداد شما را ملغی اعلام کرد، به اداره کار استان شکایت مکتوب کنید.
• حکم بازگشت به کار مادران شیرده در صورت تخلف کارفرما، توسط هیات تشخیص وزارت کار انجام می شود.
• اگر پس از صدور حکم بازگشت به کار، کارفرما مجددا از استخدام شما امتناع کرد، حق دریافت بیمه بیکاری دارید.

در آخر هم اشاره کنیم، محیط کار می‌تواند بر روند بارداری تأثیر بگذارد. زنان بارداری که قصد دارند در دوران بارداری همچنان به کار کردن خود ادامه دهند، باید موارد بیشتری را نسبت به قبل در محیط کار رعایت کنند. کار کردن در مجاورت مواد سمی تأثیر بسزایی بر روند بارداری دارد و همچنین شرایط کاری و خطرات محیطی نیز می‌تواند بارداری را با مشکل مواجه کند. برای آشنایی با خطرات تهدیدکنندۀ سلامت بارداری در محیط کار از شما دعوت می کنیم به این نشانی مراجعه کنید.

اگر با سوالاتی درباره کمک هزینه بارداری در سال جدید و هم چنین قوانین مرخصی استعلاجی و مرخصی زایمان روبرو شدید، مراتب را از واحد مشاوره نزدیک ترین شعبه تامین اجتماعی استان محل سکونت استعلام کرده و در جریان جدید ترین قوانین و بخشنامه ها و شیوه های محاسبه حقوق زنان باردار و شیرده شاغل قرار بگیرید.

حتما بخوانید: فرق بیمه اجباری با بیمه خویش فرما چیست؟